(۲-۴۴)

 

 

 

 

 

فرکانس PWM با توجه به محدودیت پهنای باند ASF و تلفات سویچینگ انتخاب شده است. اولین حد تعیین کننده حداقل فرکانس و دومین حد تعیین کننده حداکثر فرکانس می باشد‌. در این پایان نامه از IGBT20KHz برای PWM تک قطبی استفاده شده است [۱۷].

۲-۴-۵- حلقه قفل شده در فاز
PLL با بهره گرفتن از اطلاعات ولتاژ منبع، زاویه فاز را تولید می‌کند. در این مطالعه از PLL بر اساس تبدیلات ‘de-qe’ برای استخراج زاویه فاز از ولتاژ خط به دلیل سریع بودن و عملکرد بدون حساسیت به نویز استفاده شده است [۲۸]. برای مورد سه‌فاز از شکل ۲-۲۲ استفاده شده است. همانطور که در شکل نشان داده شده است پس از تبدیل V_S به کمیت DC، یک کنترل‌کننده تناسبی انتگرالی (PI) به خطای بین کمیت DC مرجع و کمیت DC فیدبک اعمال می‌شود. خروجی این PI، اندازه اختلاف زاویه بر حسب رادیان می‌باشد و PI به گونه‌ای عمل می‌کند که خطا کاهش یافته، یعنی شود. فرکانس نامی منبع به عنوان کنترل‌کننده فیدبک به قسمت بالا اضافه می‌شود. در نتیجه زاویه فاز با بهره گرفتن از انتگرال گیری از بدست می‌آید. همانطور که در شکل ۲-۲۳ می‌بینید برای مورد تکفاز از روش تاخیر داده‌ها استفاده شده است [۲۹].

شکل ۲-۲۲ : PLL برای مورد سه‌فاز.

شکل ۲-۲۳ : PLL برای مورد تکفاز.
به منظور اثبات نظری عملکرد PLL، تابع تبدیل آن توسط یک سیگنال کوچک آنالیز شده است. و سیگنال‌های پردازش شده ولتاژ خط برای منبع تکفاز یا سه‌فاز قبل از تبدیل ‘de-qe’ در نظر گرفته شده‌اند. سپس را به قاب ‘de-qe’ برده که به صورت معادله (۲-۴۵) بدست آورد. با توجه به اینکه می‌باشد معادله (۲-۴۵) را می‌توان به صورت معادله خطی شده (۲-۴۶) در آورد. تابع انتقال خطی شده PLL در معادله (۲-۴۷) داده شده است. در تابع تبدیل دیده می‌شود که با انتخاب مناسب ضریب تناسبی و انتگرالی می‌توان پاسخ PLL را بهینه سازی کرد . همانطور که در معادله (۲-۴۸) دیده می‌شود خطای حالت ماندگار PLL به ورودی شیب برابر صفر است، که نشان دهنده رفتار می‌باشد. در نتیجه الگوریتم PLL برای کاربرد SAF که به اطلاعات دقیق زاویه فاز نیاز دارد، مناسب می‌باشد.

 

 

(۲-۴۵)

 

 

 

 

 

(۲-۴۶)

 

 

 

 

 

(۲-۴۷)

 

 

 

 

 

(۲-۴۸)

 

 

 

 

 

شکل ۲-۲۴ : بلوک دیاگرام کنترل PLL برای یک سیگنال کوچک.
۲-۴-۶- استخراج کننده هارمونیک / مؤلفه اصلی
روش‌های مختلفی برای استخراج سیگنال مؤلفه اصلی و هارمونیکی وجود دارد. در این مطالعه از محبوبترین روش بر اساس قاب ‘de-qe’ که در مقالات زیادی استفاده شده است و در این پایان نامه به عنوان روش مرسوم شناخته می‌شود و روش جدید تحت عنوان روش مقدار مطلق برای تجزیه اجزاء مؤلفه اصلی و هارمونیکی ولتاژ بار استفاده می‌شود. بار از یک خازن باس DC و یک مقاومت که از طریق یکسوساز دیودی تکفاز یا سه‌فاز تغذیه می‌شود، برای عملکرد SAF در نظر گرفته شده است.
۲-۴-۶-۱- روش CM
در روش CM، تجزیه سیگنال در قاب ‘de-qe’ تحقق می‌یابد به طوری که سیگنال‌های سه‌فاز یا تکفاز اندازه‌گیری شده به سیگنال‌های دو فاز تبدیل می‌شوند. همانطور که در رابطه (۲-۴۹) می‌بینید این دو سیگنال از یک جزء DC و یک جزء AC تشکیل شده است، که نشان دهنده اجزاء مؤلفه اصلی و هارمونیکی می‌باشند. با توجه به رابطه (۲-۵۰) با بهره گرفتن از فیلتر پایین گذر و بالا گذر (LPF/HPF) می‌توان اجزاء DC و AC را از یکدیگر جدا کرد. علاوه بر این می‌توان از ۱-LPF به جای HPF استفاده کرد [۳۰].

 

 

(۲-۴۹)

 

 

 

 

 

(۲-۵۰)

 

 

 

 

 

تابع تبدیل LPF مرتبه اول در معادله (۲-۵۱) داده شده است که درآن نشان دهنده فرکانس قطع فیلتر بر حسب رادیان می‌باشد.

 

 

(۵۱-۲)

 

 

status ↑
Recahrd E. crouch, Family law, p2, USA, Thomson west, 2003. ↑
به طور مثال تعریف نکاح به «قرارداد»، تعریف سببی است و تعریف نکاح به «نهاد»، تعریف مسببی. ↑
Klaus Mathis, Efficiency instead of justice?, p3, Springer, 2009. ↑
. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۳، ص۱۹۳۳۵، دانشگاه تهران، چ۱، ۱۳۷۳٫ ↑
. برخی واژه bridge price را نیز معادل مهر در نظر گرفته­اند که استعمال درستی نیست. این واژه معادل شیربها است چرا که مبلغی بوده که داماد به خانواده عروس میپرداخته است. ر.ک. Anderson, Siwan, the economics of dowry and brideprice, Journal of economic perspectives, p158: 2007 ↑
. از منظر جامعه شناسی زبان، استعمال واژگان متعدد در یک زبان نشان از اهمیت آن معنا برای اهل آن زبان دارد. به طور مثال اعراب حدود ۶۰ لغت برای شتر وضع و استعمال نموده اند که نشان از اهمیت و کاربرد زیاد این حیوان در بین ایشان است و در برابر در زبان فارسی واژگان متعددی برای اسب به کار رفته است. ↑

احمد ابن فارس ابن زکریا، معجم مقاییس اللغه، ج۵، ص۲۸۱، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چ۱، ۱۴۰۴ ه.ق. ↑
. جزری، ابن اثیر، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج۳، ص۱۸، قم، اسماعیلیان، چ۱، بی. تا. ↑
. راغب اصفهانی، مفردات فی غریب القرآن، ص۲۷۸، تهران، نشر کتاب، چ۱، ۱۳۶۲٫ ↑
. حلّى سیوری، مقداد بن عبد اللّه سیورى، مترجم: بخشایشى، عبد الرحیم، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج۲، ص۶۸۴-۶۸۵، قم، چ۱، بی­تا. ↑
. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، ذیل واژه مهر ↑
. در این رساله منظور از نزدیکی یا همخوابگی یا همبستری، نزدیکی به معنای شرعی است. جهت ملاحظه معنای فقهی آن ر.ک. حلی سیوری، مقداد بن عبدالله، التنقیح الرائع، ج۳، ص۲۲۳، قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی، چ۱، ۱۴۰۴ه.ق. ↑
شبلی، محمد مصطفی، احکام الاسره فی الاسلام، ج۱، ص۳۳۹، بیروت، دار النهضه، ۱۹۷۷م. ↑
. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج۴، ص۴۹۴، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۸۴٫ ↑
. عاملی (شهید ثانی)، زین الدین، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج‌۸، ص ۱۵۷، قم، موسسه معارف الاسلامیه، چ۱، ۱۴۱۳ ه.ق.: « هو مال یجب بوطء غیر زنا منها و لا ملک یمین، أو بعقد النکاح، أو تفویت بضع قهرا على بعض الوجوه، کإرضاع و رجوع شهود.» ↑
. امیرمحمدی، محمدرضا، نظام مالی خانواده، ص۴۳، تهران، نشر میزان، چ۱، ۱۳۸۸٫ ↑
گرجی، ابوالقاسم و همکاران، بررسی تطبیقی حقوق خانواده، ص۲۷۷، تهران، دانشگاه تهران، چ۱، ۱۳۸۴٫ ↑
. مفید (شیخ مفید)، محمد بن نعمان، رساله فی الهر، ص۳ ، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ه.ق. ↑
. کلینى، ابو جعفر محمد بن یعقوب، الکافی، ج‌۱۰، ص۷۱۵، دار الحدیث للطباعه و النشر، قم، چ اول، ۱۴۲۹ ه‍ ق : «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللّهِ علیه السلام، قَالَ: «الْمَهْرُ مَا تَرَاضى عَلَیْهِ النَّاسُ، أَوِ اثْنَتَا عَشْرَهَ أُوقِیَّهً وَنَشٌّ، أَوْ خَمْسُمِائَهِ دِرْهَمٍ.‌» ↑
. همان: «الصداق ما تراضیا علیه من قلیل او کثیر فهذا الصداق» ↑
توجه به مقام بیان –که از مقدمات حکمت و لوازم استنباط صحیح است- در احادیث مربوط به نکاح، اهمیت دو چندانی دارد چرا که ملاحظات فردی مانند وضعیت مخاطب یا اوضاع و احوال اجتماعی در فرمایش معصوم تأثیر گذار بوده است. ↑
. همان، ص۴۱۵-۴۱۶: عن أبی الصلاح الکنانی عن أَبی عَبْد اللّه علیه السلام، قال سألته عن الْمهر: ما هو؟ قَالَ: «مَا تراضى عَلیْه النّاس». ↑
. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، دانشنامه حقوقی، ج۳، ش۵۰۵، تهران، نشر امیرکبیر، چ۴، ۱۳۷۶؛ صفایی، سیدحسین؛ امامی، اسدالله، حقوق خانواده، ج۱، ص۱۶۷، تهران، دانشگاه تهران، چ۱۲، ۱۳۹۰٫ ↑
. گرجی، ابوالقاسم و همکاران، همان، ص۲۳۲٫ ↑
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: خانواده، ج۱، ص۱۳۹، تهران، سهامی انتشار، ۱۳۸۵٫ ↑
. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج۳، ص۴۸۵، تهران، کتبفروشی مرتضوی، چ۳، ۱۴۱۶ه.ق.؛ حرعاملی، همان، ص۲۳۴٫ ↑
. جعفری لنگرودی، همان. ↑
. مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، ج۶، ص۱۹، قم، انتشارات مدرسه امیر المومنین علیه السلام، چ۱، ۱۴۲۴ه.ق. ↑
. سید مرتضی، علی بن حسین، الانتصار فی انفرادات الامامیه، ص۲۹۲، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ۱، ۱۴۱۵ه.ق. ↑
طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ج۱۲، ص۸، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، چ۱، ۱۴۲۱ ه.ق.: «و منع المرتضی رضی الله عنه علی مهر السنه و هو خمسمائه درهم کما فی النصوص المستفیضه محتجا باجماع الفرقه و به روایه ضعیفه لا تصلح للحجیه». ↑
. محقق داماد، همان، ص۳۵۴٫ ↑
. حلی (علامه حلی)، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۳، ص۸۲، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ۱، ۱۴۱۳ه.ق. ↑
. جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی مذاهب الاربعه، ج۴، ص۱۲۱، بیروت، دارالکتب العلمیه، چ۲، ۱۴۲۴ه.ق. ↑
. شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب نکاح، ج۲۳، ص۱۴۵، موسسه پژوهشی رای پرداز، چ۱، ۱۴۱۹ه.ق. ↑
. حلی، ابن ادریس، السرائر، ج۲، ص۵۹۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ۱، ۱۴۱۰ه.ق. ↑
. شبیری، همان، ص۱۴۶٫ ↑
. عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ: أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الرَّجُلِ یُفَوَّضُ إِلَیْهِ صَدَاقُ امْرَأَتِهِ فَیَقْصُرُ بِهَا قَالَ تُلْحَقُ بِمَهْرِ مِثْلِهَا‌. (نوری (محدث نوری)، میرزا حسن، مستدرک الوسائل، ج۱۵، ص۷۶، بیروت، موسسه آل البیت ع، چ۱، ۱۴۰۸ه.ق.) ↑
. صحیحه حسین بن سعید عن حماد بن عیسى عن شعیب بن یعقوب العقرقوفى عن ابى بصیر قال: سألت ابا عبد الله علیه السلام عن الرجل یفوض الیه صداق امرأته فینقص عن صداق نسائها؟ قال: یلحق بمهر نسائها. (بروجردی، حسین، جامع احادیث شیعه، ج۲۶، ص۲۸۲، تهران، فرهنگ سبز، چ۱، ۱۴۲۹ه.ق.) ↑
. وَ قَدْ رُوِّینَا أَیْضاً عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ع: أَنَّهُ قَالَ فِی رَجُلٍ تَزَوَّجَ امْرَأَهً عَلَى حُکْمِهِ وَ رَضِیَتْ فَقَالَ مَا حَکَمَ بِهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ فَهُوَ جَائِزٌ قِیلَ لَهُ فَکَیْفَ یَجُوزُ حُکْمُهُ عَلَیْهَا وَ لَا یَجُوزُ حُکْمُهَا عَلَیْهِ إِذَا جَاوَزَتْ مُهُورَ نِسَاءِ النَّبِیِّ ص قَالَ لِأَنَّهَا لَمَّا حَکَّمَتْهُ عَلَى نَفْسِهَا کَانَ عَلَیْهَا أَنْ لَا تَمْنَعَهُ نَفْسَهَا إِذَا أَتَاهَا بِشَیْ‌ءٍ مَا وَ لَیْسَ لَهَا إِذَا حَکَّمَهَا أَنْ تجَاوزَ السُّنَّهَ فَإِنْ مَاتَتْ أَوْ مَاتَ قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا فَلَهَا الْمُتْعَهُ وَ الْمِیرَاثُ وَ لَا مَهْرَ لَهَا (نوری، همان) ↑
. محقق داماد، همان، ص۲۵۳ ↑
. در بین روایات مذکور دو روایت دلالت بیشتری بر موضوع دارند؛
۱- روایت حسن بن زراره عن أبیه قال: سألت أبا جعفر علیه السلام عن رجل تزوج امرأه على حکمها؟ قال: لا یجاوز بحکمها مهور نساء آل محمد صلى الله علیه و آله اثنتى عشره اوقیه و نشّ و هو وزن خمسمائه درهم من الفضه قلت: أ رأیت ان تزوجها على حکمه و رضیت بذلک: فقال: ما حکم به من شى‌ء فهو جائز علیها قلیلا کان او کثیرا. قال: قلت له: کیف لم تجز حکمها علیه و أجزت حکمه علیها؟ قال: فقال: لانه حکمها فلم یکن لها ان تجوز ما سنّ رسول الله صلى الله علیه و آله و تزوج علیه نساءه فرددتها الى السنه و أجزت حکم الرجال لانها هى حکمته و جعلت الامر فى المهر الیه و رضیت بحکمه عن ذلک، فعلیها ان تقبل حکمه فى ذلک قلیلا کان او کثیرا. (بروجردی ، همان، ص۲۸۰)
۲- صحیحه محمد بن مسلم عن ابى جعفر علیه السلام قال: فى رجل تزوج امرأه على حکمها او على حکمه فمات او ماتت قبل ان یدخل بها؟ فقال: لها المتعه و المیراث و لا مهر. قلت: فان طلقها و قد تزوجها على حکمها؟ قال: فان طلقها و قد تزوجها على حکمها لم یجاوز بحکمها عن خمسمائه درهم فضه مهور نساء رسول الله صلى الله علیه و آله.
در خصوص بررسی مفصل سند هر دو حدیث ر.ک. شبیری همان صص۱۵۴-۱۵۷ و برای ملاحظه سایر روایاتی که دلالت بر این معنا دارد ر.ک. نوری، همان، صص۷۷-۷۸ ↑
. ر.ک. بند ب از گفتار دوم همین فصل ↑
. ماده ۱۰۸۰: «تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است» ↑
. آیات شریفه ۴، ۲۰ و ۲۴ سوره نساء و ۲۳۷ سوره بقره. ↑
. در کتاب ارزشمند وسائل الشیعه ۱۰ حدیث نقل شده است که صراحتا بر این معنا اشعار دارد و احادیث بسیار دیگری نیز متضمن چنین معنایی است. ر.ک. حر عاملی، محمد بن حسن، همان، ج۲۱، ص۲۳۹-۲۴۴٫ ↑

زندگی خود مانند انتخاب همسر، یا انتخاب های روزمره مانند طرز پوشیدن لباس، حداقل به صورت نظری دین را یکی ازملاک های انتخاب می دانند، اما دنیا گرایی کم کم معرفت سنتی دینی را با مفاهیم جدیدی که همراه با فرایند های جهانی شدن مطرح شده اند، ترکیب کرده است (ایمان پور،۱۳۸۱،صص۶۶-۴۶). با توجه به آن چه که گفته شد قابل پیش بینی است که غیر دینی شدن کم کم به حوزه های دیگر نیز سرایت می کند و هر چه جوانان امروز درانتخاب شیوه های زندگی خود به دین، اهمیت کمتری بدهند، نهاد دین که در آینده درکنش های اجتماعی این قشر عظیم وسرنوشت ساز جامعه بازتولید خواهد شد، با چهره ی امروزی خود تفاوت بیشتری دارد (ایمان پور،۱۳۸۱،صص۶۶-۴۶).
میتوان گفت که هرچه میزان باور های مذهبی اساسی در جوانان بالاتر و قوی تر باشد، میزان بحران هویت در آن ها کمتر خواهد بود. همچنین باورهای مذهبی اساسی پیش بینی کننده ی مناسبی برای بحران هویت اند به عبارت دیگر می توان از میزان باور های مذهبی اساسی در جوانان به عنوان یک پیش بینی کننده بحران هویت استفاده کرد. باورهای مذهبی اساسی میتوانند به انسان ها در یافتن زندگی خویش و رهایی از بحران هویت کمک کنند (رجایی،۱۳۸۷،صص۱۹-۱۷). ضعف ارزش های مذهبی به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر بحران هویت مطرح شده است. کسانی که دارای بحران هویت اند زندگی آن ها بی معنا، پوچ و بی هدف است و احساس ناامیدی و گم گشتگی میکنند. چنین افرادی از اختلال های روان شناختی از جمله افسردگی و اضطراب در رنج اند. در حالی که باورهای مذهبی اساسی میتوانند باعث احساس شادی، امیدواری و هدفمندی و آرامش در افراد شوند (رجایی،۱۳۸۷،ص۱۹). انسان برای رشد در تمامی ابعاد خویش احتیاج به شادمانی دارد، شادمانی همچون هوا میماند که بدون آن زندگی دشوار است تجربه های شخصی بهترین دلیل برای اهمیت شادی است (آرگایل،۱۳۸۶). در جامعه ی ایرانی، خصوصاً در مورد دانشجویان، تحقیقات نظام داری پیرامون شادی و هویت دینی صورت نگرفته است، با توجه به این نکته که از میان عوامل گو ناگون و نقش آن ها در شادی بیشترین تفاوت در فرهنگ و مذهب مشاهده گردیده است، مطالعه ی علمی شادی و احساس بهزیستی در جامعه ی ما که از ویژگی های فرهنگی و مذهبی خاصی بر خوردار است دارای اهمیت فراوانی است. در جامعه ی ایرانی ارزش های فرهنگی و مذهبی، اخلاقی و اجتماعی دارای معیار های متفاوتی نسبت به جوامع غربی و حتی جوامع شرقی است از این رو مطالعه ی شادی و ارتباط مذهب با آن خصوصاً در جامعه ی دانشجویی ایرانی از ویژگی های خاصی در مقایسه با فرهنگ های دیگر میتواند بر خوردار باشد (کرمی نوری و دیگران،۱۳۸۱،ص۱۱). لذا ضرورت و هدف پژوهش حاضر این است که میزان و ارتباط هویت دینی و عوامل اصلی تشکیل دهندهی آن، با شادمانی مشخص شود و ارتباط هویت دینی را به عنوان یکی از عوامل اصلی هویت وشخصیت را با شادمانی تعیین نماید. با توجه به نقش تعیین کنندهی دین در سلامت روان و شادابی و ارتباط متقابل میان این دو با انسان، به نظر می رسد نسل جوان دچار نوعی بی هدفی وبی معنایی و خالی از هویت دینی شده است و نگرانی ها و آشفتگیهای روانی سبب بروز اختلالات روانی و افسردگی در او گردیده است با توجه به اهمیت موضوع و نقش تعیین کنندهی دین در سلامتی وشادابی، پژوهشگر در صدد است که به این مسئله از دو بعد دین و علم بپردازد.

اهداف تحقیق:
هدف کلی:
تعیین نمودن رابطه هویت دینی با شادمانی در دانشجویان است.
اهداف ویژه:
۱-تعیین نمودن رابطه اعتقادات دینی با احساس و تجربه ی شادمانی است.
۲-تعیین نمودن رابطه احساسات و عواطف دینی بااحساس و تجربه ی شادمانی است.
۳-تعیین نمودن رابطه انجام رفتار های دینی با احساس و تجربه ی شادمانی است.
سؤالات تحقیق:
سؤال کلی:
۱-آیا بین هویت دینی با شادمانی در دانشجویان ارتباط وجود دارد؟
سؤالات ویژه:
۱-آیا بین اعتقادات دینی با احساس و تجربهی شادمانی رابطه وجود دارد؟
۲-آیا بین عواطف و احساسات دینی با احساس و تجربهی شادمانی رابطه وجود دارد؟
۳-آیا بین انجام رفتار های دینی با احساس و تجربهی شادمانی رابطه وجود دارد؟
تعاریف نظری متغیرها
دین: کلمهی دین به مجموعهای از عقاید، اخلاقیات، احکام و قوانین فردی و اجتماعی اطلاق می شود و ادیان آسمانی آیین هایی هستند که از طرف خدای متعال به پیغمبران وحی شده اند. دین برابر است با اعتقاد به آفرینندهای برای جهان و انسان ودستورات عملی متناسب با این عقاید(مصباح یزدی،۱۳۶۵،صص۲۸-۲۳).
دین مجموعه ای از عقاید، اخلاق، قوانین و مقرراتی میداند که برای ادارهی امور جامعه و انسان وپرورش انسان ها می باشد (جوادی آملی،۱۳۷۲).
دین را می توان، گرایش شدید انسان ها به سوی وجود والای خداوند، یا نیروهای برین ویا احساس ساده وابستگی به آنان به منظور تبیین علل وجودی خویشتن در جهان وبازیابی معنایی برای هستی دانست (بیرو،۱۳۷۵،ص۲۴۱).
ویلیام جیمز دین را به عنوان احساسها و اعمال و تجربه های فرد در رابطه با آنچه آن را الهی تلقی میکند میداند. به نظر پروسر دین مجموعهای از باورها، رفتارها، احساسات و نگرشهای جدی است (آرین،۱۳۸۷).
هویت دینی: میزان شناخت عقیدتی فرداز تعلق وارتباطش نسبت به دینی خاص وپیامدهای احساسی مثبت است که فرد از این تعلق و ارتباطش تجربه میکند وهمچنین به میزان ارزشی که فرد، به انجام عملی مناسک فردی وجمعی دین قائل است، گفته می شود(عباسی قادی،۱۳۸۲،ص۳۲).
مؤلفهی اعتقادات دینی: که عبارت است از ایده ها و نگرش هایی که انتظار میرود پیروان یک دین بدان اعتقاد داشته باشند.
مؤلفهی عواطف دینی: که ناظر بر عواطف و احساسات پیروان یک دین، با جوهری ربوبی، همچون خدا یا واقعیتی غایی ویا اقتداری متعالی است.
مؤلفهی رفتارهای دینی: که انتظار میرود پیروان یک دین آن ها را به جای آورند و شامل اعمالی چون نماز، روزه، شرکت در آیین های دینی و…. است.
شادمانی:
شادمانی نوعی ارزشیابی مثبت است که فرد از خود وزندگی اش دارد (دانیر،۲۰۰۲) و مواردی از قبیل رضایت از زندگی، هیجان وخلق مثبت، فقدان افسردگی واضطراب را شامل میشود وجنبههای مختلف آن نیز به شکل شناخت ها وعواطف است(دانیر وساه،۱۹۹۸).
آیزنک(۱۹۹۰)؛ ترجمه فیروز بخت وبیگی، (۱۳۷۵) شادمانی را مجموع لذتها، منهای دردها وترکیبی از حد اکثر عاطفه ی مثبت به اضا فهی حداقل عاطفهی منفی معرفی می کند.
احساس شادمانی: به معنی وسیع کلمه هر نوع حالت هوشیاری را گویند و به معنای اختصاصی یک حالت انفعالی نامعینی است که میتواند ایجاد کنندهی یک حالت نیاز باشد (منصورو همکاران، ۱۳۶۳،ص۳۴).
تجربه شادمانی : پیاژه تجربه را تأثیر متقابل بین محرک ها (بیرونی و درونی) و یادگیرنده میداند (سیف،۱۳۸۵،ص۳۴). و هگل تجربه را چگونگی حصول شناخت میداند (کمالی نژاد، ۱۳۸۰، ص۲۴۱).
تعاریف عملیاتی متغیرها:
هویت دینی:
در این پژوهش هویت دینی در سه مقولهی اعتقادات دینی، عواطف و احساسات دینی و انجام رفتارهای دینی منظور میشود. و هویت دینی نمره ای است که فرد در پرسشنامهی محقق ساخته کسب می کند.
اعتقادات دینی: در این پژوهش سطح اعتقادی نمرهای است که دانشجو از گویه های۱۰تا۱ پرسشنامه محقق ساختهی هویت دینی کسب می کند.
عواطف و احساسات دینی: در این پژوهش نمرهای است که دانشجو از گویه های ۲۰تا۱۱ پرسشنامه محقق ساختهی هویت دینی کسب می کند.
رفتارهای دینی: در این پژ وهش نمره ای است که دانشجو از گویه های ۳۱تا۲۱ پرسشنامه محقق ساخته هویت دینی کسب می کند.
شادی:
منظور از شادی نمره ای است که فرد در پرسشنامهی شادمانی مونش کسب میکند.
احساس مثبت: در این پژوهش نمره ای است که دانشجو از گویه های ۱۰-۴-۳-۲-۱ پرسشنامهی مونش کسب می کند.
احساس منفی: در این پژوهش نمره ای است که دانشجو از گویه های ۹-۸-۷-۶-۵ پرسشنامهی مونش کسب می کند.
تجربه مثبت: در این پژوهش نمرهای است که دانشجو از گویه های ۲۴-۲۳-۲۱-۱۹-۱۵-۱۴-۱۲ پرسشنامه مونش کسب میکند.
تجربه منفی: در این پژوهش نمره ای است که دانشجو از گویه های ۲۲-۲۰-۱۸-۱۷-۱۶-۱۳-۱۱ پرسشنامه مونش کسب می کند.
دانشجویان: مقصود افرادی هستند که در سال تحصیلی ۹۰-۸۹ ۱۳در دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان نجف آباد مشغول به تحصیل بودند.
فصل دوم:
مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق

 

• • بخش اول: دین و هویت دینی

 

• بخش دوم: شادمانی

۴

جی ای

۴/۴۲

 

۵

نوکیا

۳۵

 

۶

اینتل

۷/۳۴

 

۷

دیسنی

۶/۳۲

 

۸

فورد

۱/۳۰

 

۹

مک دونالد

۳/۲۵

 

۱۰

آتی اند تی

۸/۲۲

 

 

۲-۵-۱- اصول تعیین مارک تجاری
تعریف مارک تجاری سیری است برای کشف استعدادهای نهانی و نقاط ضعف یا به کلام ساده تر خودیابی کلی. این فرایند می‌تواند دشوار، وقت‌گیر و گاه ناخوشایند باشد. مارک تجاری شما به منزله وعده‌یی است که به مشتری خود داده‌اید. این مارک محدوده انتظارات از محصول یا خدمات شما را برای مشتری مشخص نموده و تمایزی میان آنچه شما عرضه می‌کنید با آنچه رقیب شما عرض می‌کند به وجود می‌آورد.

مارک تجاری از آنچه هستید، آنچه مایلید باشید و دریافت مشتریان از شما نشأت می گیرد. آیا در حرفه خود تشکیلاتی تک رو و نوآور محسوب می‌شوید یا با تجربه و معتبر؟ آیا محصولی با کیفیت و بهایی بالا دارید یا با کیفیت بالا و بهایی اندک؟ طبیعی است داشتن هر دو این شرایط در آن واحد میسر نیست، به خاطر داشته باشید برآوردن تمام و کمال خواسته های کلیه اصناف برای شما امکان‌پذیر نیست. هویت شما باید بر اساس آنچه گروه مشتریان مورد نظر شما نیاز دارند شکل گیرد.
شالوده مارک تجاری لزوما لوگوی شما می‌باشد. ضروری است در وب‌سایت، کالاهایی که جهت بسته‌بندی و تبلیغ مورد استفاده قرار می‌دهید نوعی یکپارچگی منظور شود تا ارتباط آنها با مارک تجاری حفظ شود.
۲-۵-۲ - استراتژی مارک تجاری
استراتژی مارک تجاری یعنی به چه نحوه چه اندازه، کجا، چه وقت و برای چه کسانی جهت برقراری ارتباط از طریق مارک تجاری برنامه‌ریزی می‌کنید.
تعیین مارک تجاری با ثبات و بر پایه یک خط مشی صحیح منجر به ایجاد ارزش مارک تجاری خواهد شد که «ارزش افزوده» برای محصولات و خدمات شرکت شما تعبیر می‌شود. این ارزش افزوده به شما امکان می دهد تا به اعتبار مارک تجاری، برای محصول خود بهای بیشتری مطالبه نمایید در حالی که سایر محصولات یکسان ولی فاقد مارک تجاری معتبر از این امتیاز بی‌بهره‌اند. روشن‌ترین نمونه از ایندست محصول کوک است در برابر سودا، از آنجایی که کوکاکولا مارک تجاری قدرتمندی است به طبع توانسته با بهای بالاتر جوابگوی بازار مصرف وسیع‌تری نیز باشد. ارزش افزوده نهفته در ذات مارک تجاری به طرق دیگری نیز خود را ظاهر می‌سازد. (فیلیپ کاتلر،۲۰۰۸)
۲-۶- استراتژی قیمت گذاری

 

1. 1. 1. مراجعه به بیمارستان یا درمانگاه برای درمان بیماری یا اعتیاد خود.

   

 

1. 1. خودداری از اشتغال به کار یا حرفه معین.

 

1. 1. اشتغال به تحصیل در یک مؤسسه فرهنگی.

 

۴- خودداری از تجاهر به ارتکاب محرمات و ترک واجبات یا معاشرت با اشخاصی که دادگاه معاشرت با آنها را برای محکوم علیه مضر تشخیص دهد.
۵- خودداری از رفت و آمد به محلهای معین.
۶- معرفی خود در مدتهای معین به شخص یا مقامی که دادستان شهرستان تعیین خواهد کرد.
در تبصره ماده ۲۹ ضمانت اجرای عدم رعایت دستورات این ماده را در صورت عدم عذر موجه، تمدید مدت تعلیق مجازات از یک تا دو سال برای مرتبه اول و لغو تعلیق و نهایتاً اجرای مجازات برای مرتبه دوم دانسته است.

 

3. 3. آثار تعلیق اجرای مجازات

 

تعلیق اجرای مجازات همانگونه که از نام آن بر می آید، حکمی است که نتیجه و اثر آن به صورت بالقوه معلق می باشد، در صورتی که محکوم شروط معین شده توسط محکمه را رعایت کند وفق ماده ۳۲ منجر به کان لم یکن شدن محکومیت و در نتیجه زدودن آثار محکومیت از سجل کیفری فرد محکوم شده و در صورت عدم رعایت شرایط قانونی، منجر به اجرای حکم محکومیت می شود.
۱-۳. آثار تعلیق اجرای مجازات نسبت به بزهدیده:
تعلیق اجرای مجازات نسبت به حقوق مدعی خصوصی ندارد و محکوم می بایست در مواردی که اجرای مجازات با حقوق الناس همراه است مطابق ماده ۳۱ ق.م.ا. خسارت مدعی خصوصی را پرداخت نماید.
توجه به زیان بزهدیده و قربانی جرائم در نهاد تعلیق اجرای مجازات یکی از جلوه ها و نمودهای ترمیمی این نهاد است که مقنن در ماده ۳۱ ق.م.ا. بدین شکل بر آن تاکید کرده است« تعلیق اجرای مجازاتی که با حقوق الناس همراه است تاثیری در حقوق الناس نخواهد داشت و حکم مجازات در این موارد یا پرداخت خسارت به مدعی خصوصی اجرا خواهد شد»
از دیگر آثار تعلیق اجرای مجازات، عدم تاثیر آن بر محکومیت های تبعی و فرعی است. هر چند که قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ در این خصوص ساکت است، لیکن حقوق دانان بر این باورند که تعلیق اجرای مجازات شامل مجازات های فرعی و تبعی نمی شود.^[۳۴۳]
۲-۳. آثار تعلیق اجرای مجازات نسبت به بزهکار
تعلیق اجرای مجازات از چند حیث می تواند بر بزهکار موثر واقع شود:
نخست آنکه؛ با توجه به دستورات و اقدامات تامینی- نظارتی ماده ۲۹، بزهکار پس از ختم صحیح و سالم دوره تعلیق، به جامعه باز می گردد و سبب می شود تا ضمن بازپذیری اجتماعی^[۳۴۴] از ارتکاب جرم پس از دوره تعلیق خودداری نماید و در ضمن آن، با توجه به وجود برخی دستورات از قبیل تحصیل در یک موسسه فرهنگی، اشتغال به کار یا فرم معین و … می تواند پس از پایان مدت تعلیق، زندگی دوباره ای را در جامعه آغاز کند.
دوم آنکه با توجه به محو شدن سابقه محکومیت وی از سجل کیفری او، وی کمتر در معرض انگ^[۳۴۵] و برچسب مجرمانه قرار گرفته و با الطبع با آثار و پیامدهای شوم انگ زنی^[۳۴۶] همچون تکرار جرم کمتری رو به رو می شود؛ هدفی که مقصود اصلی قانون تعلیق است تا بدین وسیله مجرمین اتفاقی و کم خطر از محیط زندان دور شده و از آمیزش آنها با مجرمین خطرناک جلوگیری شود^[۳۴۷].
گفتار دوم: تعلیق اجرای مجازات در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲
در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ مقنن همانند قانون سال ۱۳۷۰، یک فصل از کتاب کلیات را به تعلیق اجرای مجازات اختصاص داده است، که با توجه به ایراداتی که در قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ وجود داشت، مقنن تلاش نموده است تا با بهره گیری از تجارب بدست آمده از قانون سابق بر آن، به رفع برخی ایرادات، همچون پیش بینی تعلیق ساده و مراقبتی در کنار یکدیگر، در کنار روز آمد کردن شرایط استفاده از تعلیق همچون اعطای اختیار به قاضی اجرای احکام جهت درخواست تعلیق، و یا توجه خاص به جرائم اقتصادی (که در زمان نگارش این متون، از جمله مسائل روز جامعه ایران می باشد)، بپردازد.
در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲، مقنن ایران به تقلید از قوانین کشورهای دیگر نظیر قانون جزای فرانسه، تعلیق را به دو صورت ساده و مراقبتی پیش بینی نموده است.
در قانون جزای فرانسه، تعلیق اجرای مجازات به موجب قانون ۲۲ ژوئیه ۱۹۹۲ وارد قوانین آن کشور شد که از ماده ۲۹ – ۱۳۲ تا ۳۹ – ۱۳۲ به تعلیق ساده^[۳۴۸] و از ماده ۴۰ – ۱۳۲ تا ۵۳. ۱۳۲ به تعلیق مراقبتی^[۳۴۹] اختصاص داده شده است. در قانون جزای آلمان نیز، مواد ۵۶ الی ۵۸ این قانون به تعلیق اجرای مجازات اختصاص داده شده است.
الف: شرایط صدور تعلیق اجرای مجازات
در قانون مجازات اسلامی به منظور صدور قرار تعلیق اجرای مجازات، شروطی لحاظ شده است که نخستین آن تعزیری بودن جرم ارتکابی است که می بایست در درجات سه تا هشت باشند. جرائم تعزیری سه تا هشت، جرائمی که شامل هستند مجازات های حبس، جزای نقدی، انفصال، محرومیت از حقوق اجتماعی، ممنوعیت هایی برای اشخاص حقوقی، انتشار حکم در رسانه ها و شلاق می باشد که در درجات مختلف با یکدیگر تفاوت دارد.
دومین شرط صدور قرار تعلیق اجرای مجازات، مجموعه شرایطی است که مقنن در ماده ۴۰ قانون مجازات اسلامی (تعویق صدور حکم) وضع نموده و مطابق با آن، دادگاه ملزم است به منظور صدور تعلیق اجرای مجازات، وجود آنها را احراز نماید^[۳۵۰]. این شرایط عبارتند از:
الف: ملاحظه وضعیت فردی، خانوادگی، اجتماعی بزهکار، سوابق و اوضاع و احوال که موجب وقوع جرم گردیده است،
ب: وجود جهات تخفیف،
پ: پیش بینی اصلاح مرتکب،
ت: جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران،
ث: فقدان سابقه کیفری موثر،
این جهات سبب می شود به تعلیق اجرای مجازات جنبه ترمیمی بخشیده شود و همانگونه که در بحث تعویق صدور حکم مطرح شد، رویکردهایی بزهدیده مدار و بزهکار مدار بوده که در رسیدن به اهداف تعلیق گام موثر و مهمی تلقی می شوند^[۳۵۱].
در ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ مقنن بیان نموده است که « صدور حکم و اجرای مجازات در مورد جرایم زیر و شروع به آنها قابل تعویق و تعلیق نیست:
الف ـ جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، خرابکاری در تأسیسات آب، برق، گاز، نفت و مخابرات؛
ب ـ جرایم سازمان‌یافته، سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار، آدم‌ربایی و اسیدپاشی؛
پ ـ قدرت‌نمایی و ایجاد مزاحمت با چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر، جرایم علیه عفت عمومی، تشکیل یا اداره مراکز فساد و فحشا؛
ت ـ قاچاق عمده مواد مخدر یا روان‌گردان، مشروبات الکلی و سلاح و مهمات و قاچاق انسان؛
ث ـ تعزیر بدل از قصاص نفس، معاونت در قتل عمدی و محاربه و افساد فی‌الارض؛
ج ـ جرایم اقتصادی، با موضوع جرم بیش از یکصد میلیون (۱۰۰۰۰۰۰۰۰)ریال.»
در خصوص این ماده ذکر چند نکته مهم است؛
نخست آنکه دایره شمول برخی جرائم تعزیری که مرتکبین آنها می توانند از تعلیق اجرای مجازات استفاده کنند مضیق تر شده و جرائمی از قبیل جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، خرابکاری در تاسیسات آب، برق، گاز، تلفن و مخابرات (بند الف)، جرائم سازمان یافته، سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار، آدم ربایی، اسید پاشی (بند ب)، قاچاق انسان، مواد روانگردان و مهمات (بند ت)، تعزیر بدل از قصاص نفس (بند ث) به قانون سال ۱۳۹۲ اضافه شده است.
البته ذکر این نکته نیز مهم است که دایره شمول برخی جرائم همچون معاونت در حدود تنها در محاربه و افساد فی الارض^[۳۵۲] کاهش یافته است. و در برخی موارد نیز همچون جرائم اقتصادی (بند ج) به جای بر شمردن تک تک جرائم به دسته آنها اشاره نموده است، و برای این دسته، سقف ۰۰۰/۰۰۰/۱۰۰ میلیون ریال را تعیین نموده است که به نظر می رسد هدف مقنن از این سیاست، از یک سو حذف انعطاف پذیری و نرمش در مقابل بزهکاران خطرناک با جرائم مهم و جدی است و از سوی دیگر نرمش و انعطاف پذیری در مقابل بزهکاران مستعدی که ظرفیت های بازپرورانه و اصلاحی را داشته و به راحتی می توان از تکرار جرم آنها جلوگیری کرده بوده است.
در زیر سایه این سیاست جنایی بوده است که در ماده ۴۷ ق.م.ا. (۱۳۹۲) مقنن قید عمده را در برخی جرائم از جمله قاچاق عمده مواد مخدر یا روان­گردان و غیره اضافه نموده است. که در اینجا دو پرسش اساسی مطرح می شود: نخست آنکه با توجه به عدم تعریف مشخصی از قید «عمده» در قوانین ایران مقصود از این عبارت در بند «ت» چیست؟ و دوم آنکه آیا این قید در جرائم مشروبات الکلی، سلاح و مهمات و قاچاق انسان نیز به کار می رود و در این صورت پرسش این است که با توجه به وجود قید عمده در قاچاق مشروبات الکلی، آیا بند «ت» ماده ۴۷ ق.م.ا. تبصره ۳ ماده ۷۰۳ ق.م.ا. را نقض کرده است؟
در پاسخ به پرسش نخست اداره حقوقی قوه قضاییه اینگونه بیان کرده است « با توجه به اینکه مقنن در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ضابطه ای برای تشخیص و ملاک«قاچاق عمده» تعیین ننموده است، در نتیجه تشخیص مصداق آن به عهده قاضی رسیدگی کننده است که با توجه به اوضاع و احوال پرونده از قبیل نحوه بسته بندی و میزان آن و غیره…مشخص می گردد» نظریه شماره ۲۰۴۶/۹۲/۷ مورخ ۲۸/۱۰/۹۲
و در خصوص پرسش دوم که آیا قید عمده در خصوص جرائم مشروبات الکلی، سلاح و مهمات و قاچاق انسان نیز به کار می رود؟ به نظر می رسد که با توجه به نحوه نگارش بند «ت» ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ قید «عمده» مشروبات الکلی، سلاح و مهمات را نیز در بر می گیرد امّا با توجه به تکرار واژه قاچاق قبل از واژه انسان در همین بند، قید عمده مشمول واژه انسان نیست و قاچاق انسان ولو اینکه عمده نباشد قابل تعلیق نمی باشد.^[۳۵۳]
و در خصوص این پرسش که با توجه به وجود تبصره ۳ ماده ۷۰۳ قانون تعزیرات ( عدم اجازه تعلیق جرائم مواد ۷۰۲ و ۷۰۳ ق.م.ا.)، اداره حقوقی قوه قضاییه در چند نظریه از جمله نظریه شماره ۲۰۳۶/۹۲/۷ مورخ ۲۵/۱۰/۹۲ اینگونه بیان می کند « با توجّه به صراحت بند ت ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ممنوعیت تعلیق اجرای مجازات صرفاً شامل « قاچاق عمده مشروبات الکلی» یعنی وارد کردن مشروبات الکلی به کشور ایران یا خارج کردن آن از کشور است وبه جرایم حمل ونگهداری مشروبات الکلی در داخل کشور تسّری ندارد. در تبصره ۳ماده ۷۰۳ قانون مجازات اسلامی مصوب۲۲/۸/ ۱۳۸۷، ممنوعیت تعلیق اجرای مجازات شامل کلیه جرایم موضوع مواد ۷۰۲ و ۷۰۳ است لذا به لحاظ مغایرت مقررات مذکور با عنایت به ماده ۷۲۸ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ بند ت ماده ۴۷ این قانون ناسخ قسمت های مغایر قانون مقدم است و در موارد مغایر باید طبق قانون  مؤخر التصویب که آخرین اراده مقنن است عمل نمود.» و همچنین در نظریه شماره ۱۱۴۲/۹۲/۷ - ۱۴/۸/۹۲ نیز بر با توجه به موخر التصویب بودن قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ و با استناد به ماده ۷۲۸ این قانون، قائل به نسخ بخش های مغایر قانون مقدم ( قانون تعزیرات) با قانون موخر ( قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲) شده است.
نکته دیگر آنکه، برخی از اصطلاحات و عبارت های بکار گرفته شده در این قانون از لحاظ ادبی و حقوقی دارای ابهام است. به طور مثال در بند الف ماده ۴۷ بیان شده است که جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی قابل تعویق و تعلیق نمی باشد، حال این پرسش مطرح می شود که با توجه به عدم ارائه تعریف خاصی از این جرایم در قوانین ایران ( اعم از قانون مجازات اسلامی و قانون مجازات نیروهای مسلح و قوانین متفرقه دیگر)، منظور از جرایم علیه امنیت داخلی وخارجی کشور چه جرایمی است؟
در پاسخ به این پرسش می توان گفت که با توجه به وجود برخی قوانین همچون فصل نخست از کتاب پنجم قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ ( مواد ۴۹۸ الی ۵۱۲) و یا فصل دوم قانون مجازات نیروهای مسلح ( مواد ۱۷ تا ۲۸)که به بیان جرائم ضد امنیت داخلی و خارجی پرداخته است، منظور مقنن از جرائم امنیت داخلی و خارجی، همین دسته از مواد است. اداره حقوقی قوه قضاییه نیز در نظریه شماره ۲۱۴۳/۹۲/۷ مورخ ۹/۱۱/۹۲ اینگونه بیان نموده است « عمده جرایم امنیت داخلی و خارجی در فصل اوّل کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۵ از ماده ۴۹۸ الی ۵۱۲ آمده است، بدیهی است جرایم مشابه دیگر در متون قوانین جزایی مختلف نیز می تواند مشمول جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی قرار گیرد از جمله در فصل دوم قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲ مصادیقی از جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی تصریح شده است، در قانون تعریفی برای جرم علیه امنیت داخلی و خارجی نشده است و برای مطالعه در این مورد می توان به کتب حقوق جزا مراجعه نمود»
همچنین اداره حقوقی در پاسخ به این پرسش که مقصود از اصطلاح جرائم سازمان یافته، چه جرائم است؟ بیان نموده است «با عنایت به عبارت مندرج در عنوان فصل چهارم از بخش سوم قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و مقررات ماده ۱۳۰ آن و تعریف مقرر در تبصره یک این ماده می توان گفت جرایم سازمان یافته جرائمی است که توسط گروه مجرمانه که عبارت است از گروه نسبتاً منسجم، متشکل از سه نفر یا بیشتر که برای ارتکاب جرم تشکیل می شود یا پس از تشکیل هدف آن برای ارتکاب جرم منحرف می گردد، ارتکاب می یابد» نظریه شماره ۲۱۱۷/۹۲/۷ مورخ ۶/۱۱/۹۲.
علاوه بر این انتقاداتی نیز از حیث عدم تطابق جرائم مندرج در ماده ۴۷ وجود دارد. به طور مثال در «پ» این ماده، جرائم علیه عفت عمومی را در کنار جرائم شدیدی همچون قاچاق مواد مخدر و جرائم سازمان یافته، غیر قابل تعلیق بیان نموده است که با توجه به فصل هجدهم قانون تعزیرات – جرائم ضد عفت و اخلاق عمومی- دایره شمول آن دربرگیرنده جرائمی همچون رابطه نامشروع و تظاهر به عمل حرام می شود که از حیث مجازات قابل مقایسه با بسیاری از جرائم مذکور در ماده ۴۷ نمی باشد.
در کنار این موارد می توان به پیشرفت هایی نیز در راستای سهولت استفاده از نهاد تعلیق اشاره نمود که مهمترین آنها از این قبیل است:

۰.۰۰۰

 

 

 

نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون بین این دو متغیر حاکی از آن است که در بین ۳۰۸ پاسخگوی مورد مطالعه ضریب همبستگی رگرسیون با سطح معنی داری α=۰/۰۰۰ برابر با۵۴۶/۰=R محاسبه شده است . از آنجا که این سطح معنی داری از سطح معنی داری مورد نظر تحقیق (a=0/05) کوچکتر است ، دلیل کافی برای رد فرض صفر وجود دارد . در نتیجه فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تائید می شود و می توان گفت که :

« مولفه همدلی درکیفیت خدمات بررضایت مشتری بیماران بیمارستان شهیدانصاری شهرستان رودسرتاثیرمعناداری دارد»
فصل پنجم
نتیجه گیری
۵-۱- مقدمه
در این فصل نتایج تحقیق، با توجه به یافته های تحقیق ارائه می شود؛ نتیجه گیری براساس تجزیه و تحلیل استنباطی با توجه به اهداف، سوال ها و یا فرضیه های تحقیق صورت می گیرد. لذا ضروری است تا یافته های مربوط به هر یک از آن ها با نتایج حاصل از تحقیقات قبلی مقایسه شده و وجوه تشابه یا اختلاف میان آنها به روشنی بیان گردد.در صورتی که نتایج مشابه باشد تأکید بر نتایج قبلی به تعمیم نتایج کمک می کند.اگر تفاوتی میان نتایج مشاهده گردد باید به دلایل احتمالی وجود آن اشاره کرد. در این فصل ابتدا به نتایج تحقیق پرداخته خواهد شد و درپایان نیز محدودیت ها و پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج تحقیق ارائه خواهد شد.
۵-۲- بحث و نتیجه گیری
۵-۲-۱- تبیین نتایج آمار توصیفی
- تعداد۱۲۴ نفر از پاسخ دهندگان مرد و تعداد۱۸۴نفر از پاسخ دهندگان زن می باشند.
- بیشترین فراوانی را در بین مراجعه کنندگان به بیمارستان افراد دارای سن ۴۱تا۵۰ سال تشکیل می دهند.همچنین کمترین فراوانی را افراد ۵۰سال به بالا به خود اختصاص داده اند.
- بیشترین فراوانی در مدرک تحصیلی برای مراجعه کنندگانی می باشد که دارای مدرک دیپلم(۱۰۴نفر) هستند و کمترین فراوانی برای مراجعه کنندگانی می باشد که دارای مدرک زیردیپلم(۱۰نفر) هستند.
- بیشترین تعداد مراجعه کنندگان مربوط به پاراکلینیک می باشد(۱۹۱نفر) و کمترین تعداد مراجعه کنندگان مربوط به بخش (۲۸نفر) می باشد.
- وضعیت مولفه های موارد محسوس، قابلیت اطمینان، تضمین، پاسخگویی، همدلی نشان داد که همه این مولفه ها از توزیع نرمال پیروی می کنند.
- وضعیت متغیر کیفیت خدمات و رضایت مشتری نشان داد که این متغیرها از توزیع نرمال پیروی می کنند.
۵-۲-۲- تبیین نتایج آمار استنباطی
۵-۲-۲-۱- فرضیه اصلی:
نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون بین این دو متغیر حاکی از آن است که در بین ۳۰۸ پاسخگوی مورد مطالعه ضریب همبستگی رگرسیون با سطح معنی داری α=۰/۰۰۰ برابر با۶۳۴/۰=R محاسبه شده است . مقدار R همچنین مبین این می باشد که متغیرهای دیگری نیز وجود دارد که بر رضایت مشتری می توانند موثر باشند این متغیرها ممکن است شامل مقدار هزینه تمام شده درمان برای بیماران، برخورد پرسنل با بیماران و … باشند. آنچه که در این پژوهش مورد تایید قرار گرفته است تاثیر کیفیت خدمات به اندازه۶۳% بر رضایت بیمارانی که در بیمارستان شهیدانصاری شهرستان رودسر مورد بستری قرار می گیرند، می باشد. نتیجه این پژوهش با نتیجه پژوهش سیگورو(۲۰۱۳)، صمدی و همکاران(۱۳۹۰)، احمد و همکاران(۲۰۱۰)، آناند و همکاران(۲۰۱۲)، لین و همکاران(۲۰۰۸) و نیک و همکاران(۲۰۱۰) که در پژوهش خود نشان داده بودند کیفیت خدمات بر رضایت مشتری تاثیر معناداری دارد، همپوشانی دارد.
۵-۲-۲-۲- فرضیه فرعی اول:
نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون بین این دو متغیر حاکی از آن است که در بین ۳۰۸ پاسخگوی مورد مطالعه ضریب همبستگی رگرسیون با سطح معنی داری α=۰/۰۰۰ برابر با۴۴۵/۰=R محاسبه شده است. این نتیجه مبین این است که تاثیر بعد فیزیکی کیفیت خدمات به اندازه ۴۵% بررضایت مشتری بیمارانی که در بیمارستان شهیدانصاری شهرستان رودسر مورد بستری قرار می گیرند، می باشد. این نتیجه نشان می دهد که بیمارستان باید در زمینه های مدرن بودن تجهیزات مورد استفاده، امکانات فیزیکی، ظاهر کارکنان، محیط ارائه خدمت منظم، مرتب و پاکیزه سرمایه گذاری نمایند چون هرچه بعد فیزیکی کیفیت خدمات بهتر باشد از آنجایی که بعد فیزیکی بر رضایت مشتریان تاثیر دارد باعث می گردد رضایت مشتری در بین بیماران بیمارستان شهید انصاری رودسر بیشتر شود. نتیجه این پژوهش با نتیجه پژوهش سیگورو(۲۰۱۳)، صمدی و همکاران(۱۳۹۰)، احمد و همکاران(۲۰۱۰)، آناند و همکاران(۲۰۱۲)، لین و همکاران(۲۰۰۸) و نیک و همکاران(۲۰۱۰) که در پژوهش خود نشان داده بودند بعد فیزیکی(موارد محسوس) بر رضایت مشتری تاثیر معناداری دارد، همپوشانی دارد.
۵-۲-۲-۳- فرضیه فرعی دوم:
نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون بین این دو متغیر حاکی از آن است که در بین ۳۰۸ پاسخگوی مورد مطالعه ضریب همبستگی رگرسیون با سطح معنی داری α=۰/۰۰۰ برابر با۵۸۰/۰=R محاسبه شده است . این نتیجه مبین این است که تاثیر بعد قابلیت اطمینان کیفیت خدمات به اندازه ۵۸% بررضایت مشتری بیمارانی که در بیمارستان شهیدانصاری شهرستان رودسر مورد بستری قرار می گیرند، می باشد. این نتیجه نشان می دهد که بیمارستان باید در زمینه های مربوط به ارائه خدمات به موقع، تلاش و اشتیاق کامل در جهت حل مشکلات بیماران سرمایه گذاری نمایند چون هرچه بعد قابلیت اطمینان کیفیت خدمات بهتر باشد از آنجایی که بعد قابلیت اطمینان بر رضایت مشتریان تاثیر دارد باعث می گردد رضایت مشتری در بین بیماران بیمارستان شهید انصاری رودسر بیشتر شود. نتیجه این پژوهش با نتیجه پژوهش سیگورو(۲۰۱۳)، صمدی و همکاران(۱۳۹۰)، احمد و همکاران(۲۰۱۰)، آناند و همکاران(۲۰۱۲)، لین و همکاران(۲۰۰۸) و نیک و همکاران(۲۰۱۰) که در پژوهش خود نشان داده بودند قابلیت اطمینان بر رضایت مشتری تاثیر معناداری دارد، همپوشانی دارد.
۵-۲-۲-۴- فرضیه فرعی سوم: .
نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون بین این دو متغیر حاکی از آن است که در بین ۳۰۸ پاسخگوی مورد مطالعه ضریب همبستگی رگرسیون با سطح معنی داری α=۰/۰۰۰ برابر با۵۱۸/۰=R محاسبه شده است .این نتیجه مبین این است که تاثیر بعد تضمین کیفیت خدمات به اندازه ۵۱% بررضایت مشتری بیمارانی که در بیمارستان شهیدانصاری شهرستان رودسر مورد بستری قرار می گیرند، می باشد. این نتیجه نشان می دهد که بیمارستان باید در زمینه هایی چون ارائه خدمات با کیفیت، ایجاد اطمینان در بیماران نسبت به کیفیت خدمات ارائه شده در بیمارستان، ایجاد احساس امنیت و آرامش نسبت به بیمارانی که خدمات دریافت نموده اند، سرمایه گذاری نماید چون هرچه بعد تضمین کیفیت خدمات بهتر باشد از آنجایی که بعد تضمین بر رضایت مشتریان تاثیر دارد باعث می گردد رضایت مشتری در بین بیماران بیمارستان شهید انصاری رودسر بیشتر شود. نتیجه این پژوهش با نتیجه پژوهش سیگورو(۲۰۱۳)، صمدی و همکاران(۱۳۹۰)، احمد و همکاران(۲۰۱۰)، آناند و همکاران(۲۰۱۲)، لین و همکاران(۲۰۰۸) و نیک و همکاران(۲۰۱۰) که در پژوهش خود نشان داده بودند تضمین بر رضایت مشتری تاثیر معناداری دارد، همپوشانی دارد.
۵-۲-۲-۵- فرضیه فرعی چهارم:
نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون بین این دو متغیر حاکی از آن است که در بین ۳۰۸ پاسخگوی مورد مطالعه ضریب همبستگی رگرسیون با سطح معنی داری α=۰/۰۰۰ برابر با۶۲۷/۰=R محاسبه شده است . این نتیجه مبین این است که تاثیر بعد پاسخگویی کیفیت خدمات به اندازه ۶۲% بررضایت مشتری بیمارانی که در بیمارستان شهیدانصاری شهرستان رودسر مورد بستری قرار می گیرند، می باشد. این نتیجه نشان می دهد که بیماران باید بتوانند به راحتی مسائل و مشکلات خود را به پرسنل بیمارستان انتقال دهند و پرسنل باید نظرات و پیشنهادات بیماران که موجب بهتر شدن امور می شود را در کار خود اعمال کنند. همچنین پرسنل بیمارستان باید به هنگام نیاز بیماران در دسترس باشندچون هرچه بعد پاسخگویی کیفیت خدمات بهتر باشد از آنجایی که بعد پاسخگویی بر رضایت مشتریان تاثیر دارد باعث می گردد رضایت مشتری در بین بیماران بیمارستان شهید انصاری رودسر بیشتر شود. نتیجه این پژوهش با نتیجه پژوهش سیگورو(۲۰۱۳)، صمدی و همکاران(۱۳۹۰)، احمد و همکاران(۲۰۱۰)، آناند و همکاران(۲۰۱۲)، لین و همکاران(۲۰۰۸) و نیک و همکاران(۲۰۱۰) که در پژوهش خود نشان داده بودند پاسخگویی بر رضایت مشتری تاثیر معناداری دارد، همپوشانی دارد.
۵-۲-۲-۶- فرضیه فرعی پنجم:
نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون بین این دو متغیر حاکی از آن است که در بین ۳۰۸ پاسخگوی مورد مطالعه ضریب همبستگی رگرسیون با سطح معنی داری α=۰/۰۰۰ برابر با۵۴۶/۰=R محاسبه شده است . این نتیجه مبین این است که تاثیر بعد همدلی کیفیت خدمات به اندازه ۵۴% بررضایت مشتری بیمارانی که در بیمارستان شهیدانصاری شهرستان رودسر مورد بستری قرار می گیرند، می باشد. این نتیجه نشان می دهد که پرسنل بیمارستان از جمله پرستاران باید توجه بیشتری نسبت به انتظارات بیماران داشته باشند. همچنین بیمارستان باید حساسیت و آگاهی نسبت به تقاضاها، پرسش ها و شکایات مطرح شده از سوی بیماران و خانواده آنان را داشته باشد چون هرچه بعد همدلی کیفیت خدمات بهتر باشد از آنجایی که بعد همدلی بر رضایت مشتریان تاثیر دارد باعث می گردد رضایت مشتری در بین بیماران بیمارستان شهید انصاری رودسر بیشتر شود. نتیجه این پژوهش با نتیجه پژوهش سیگورو(۲۰۱۳)، صمدی و همکاران(۱۳۹۰)، احمد و همکاران(۲۰۱۰)، آناند و همکاران(۲۰۱۲)، لین و همکاران(۲۰۰۸) و نیک و همکاران(۲۰۱۰) که در پژوهش خود نشان داده بودند همدلی بر رضایت مشتری تاثیر معناداری دارد، همپوشانی دارد.
۵-۳- پیشنهاداتی در راستای تحقیق
۱- از آنجایی که مولفه موارد محسوس(بعد فیزیکی) دارای تاثیر بر رضایت مشتری می باشد پیشنهاد می شود بیمارستان امکانات و تجهیزاتش را ارتقا دهد تا بتواند موجبات رضایت بیش از پیش مشتریانش را فراهم نماید.
۲- ازآنجایی که مولفه همدلی بر رضایت مشتری تاثیر دارد پیشنهاد می شود پرسنل در برخورد با مشتریاندرفتار مودبانه داشته باشند و به سخنان بیماران گوش بسپارند.
۳- از آنجایی که قابلیت اطمینان بر رضایت مشتری تاثیر دارد، پیشنهاد می گردد پرسنلی که به طور مستقیم با بیماران در ارتباط هستند، می بایست رفتاری دوستانه با بیماران داشته باشند و ثابت کنند که تمایل واقعی به خدمات رسانی به آنها را دارند.
۴- از آنجایی که پاسخگویی بر رضایت مشتری تاثیر دارد، پیشنهاد می گردد پرسنل بیمارستان توجه بیشتر به بیماران داشته باشند و درخواست ها، نیازهای آنان را خوب بشنوند و بعبارتی به ندای بیمار گوش فرا دهند.
۵- از آنجایی که کیفیت خدمات بر رضایت مشتری تاثیر دارد، پیشنهاد می شود که حقوق و مزایای کارکنان با نحوه خدمات رسانی شان به مشتریان مقداری مرتبط گردد و پرسنلی که خدمات بهتری ارائه می نمایند، مورد تشویق مدیریت سازمان قرار گیرند.
۶- پیشنهاد می گردد که فرایندهای دریافت خدمات برای بیمارانی که آشنایی کافی ندارند تشریح گردد تا احساس اطمینان بیشتری در آنها بوجود آید.
۵-۴- پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی
بررسی عوامل موثر بر ارتقا رضایت مشتری در بخش بیمارستانی
بررسی نقش میانجی مدیریت ارتباط با مشتری در رابطه بین کیفیت خدمات و رضایت مشتری
بررسی تاثیر چابک سازی در کیفیت خدمات
ارائه مدلی در جهت ارتقا کیفیت خدمات در سطح بیمارستان های کل کشور
بررسی کاربرد آینده پژوهی در عرصه کیفیت خدمات.
مقایسه کیفیت خدمات در بخش های مختلف بیمارستانی.
۵-۵- محدویت های تحقیق:
محقق در زمینه جمع آوری اطلاعات درباره متغیر رضایت مشتری پرسشنامه ای که مولفه های آن از یکدیگر تفکیک شده باشند را در دسترس نداشت.
سنجش کیفیت خدمات از سوی محقق در بیمارستان گاهی اوقات باعث می گردید که بعضی از پرسنل بیمارستان فکر کنند که درصدد ارزیابی کار آنها در حوزه کاری شان می باشم و کار محقق باعث می گردد ضعف کاری شان مشخص شود، لذا همکاری بعضی از پرسنل بیمارستان با محقق مناسب نبود.
منابع و مآخذ:
احمدی، نفیسه، (۱۳۸۸)، ” مدل وب کوال رویکردی بر توسعه یک مدل مفهومی در بهبود کیفیت خدمات وب گاه ها"، فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، شماره۴۸، صص۷۲-۵۳.
اصلانلو، بهاره؛ خدامی، سهیلا، (۱۳۹۰)، سنجش کیفیت خدمات ادراک شده مشتریان با رویکرد حس گری بازار، فصلنامه مدیریت بازرگانی، دوره۳، شماره۱۰، صص۱۸-۱.
بامداد، ناصر؛ رفیعی مهرآبادی، نگار، (۱۳۸۷)، ” بررسی رضایت مشتریان ازکیفیت خدمات خودپرداز بانک ها"، پژوهشنامه علوم انسانی واجتماعی مدیریت، سال۸، شماره ۴(پیاپی۳۱)، صص۵۸-۳۹ .
بهادری، محمدکریم؛ زابلی، روح اله؛ قنبری، عباس(۱۳۹۲)، بررسی کیفیت خدمات ارائه شده در شعبه خدمات درمانی نیروهای مسلح شهر همدان از منظر جانبازان ، فصلنامه طب جانباز، دوره۶، شماره۲۱، صص۵۰-۴۴.
حاج کریمی، عباسعلی؛ مکی زاده، وحید؛ جمالیه بسطامی، بهتاش(۱۳۸۸)، “بررسی ارتباط کیفیت مواجهه خدمت و وفاداری مشتریان در سازمانهای خدماتی تجاری"، فصلنامه علمی-پژوهشی چشم انداز مدیریت، شماره۳۲، ۴۷-۲۹.
حقیقی، محمد؛ مقیمی، سیدمحمد؛ کیماسی، مسعود، (۱۳۸۲)،"وفاداری خدمت؛ اثرات کیفیت خدمات ونقش میانجی رضایت مندی مشتری"، دانش مدیریت، شماره۶۲-۶۰، صص۷۲-۵۳.
رنجبریان، بهرام؛ براری، مجتبی، ( ۱۳۸۸)، ” بازاریابی رابطه مند، رویکردی برای بهبود رضایت مشتری “، پژوهشنامه مدیریت اجرایی، سال ۹، شماره ۲ ( پیاپی ۳۶)، صص ۸۲-۶۳.
ساجدی فر، علی اصغر؛ اسفیدانی، محمدرحیم؛ وحدت زاد، محمدحسین؛ محمودی آذر، میثم، (۱۳۹۱)،"ارزیابی تاثیرکیفیت خدمات الکترونیک در اعتمادسازی مشتراین آنلاین شرکت های کارگزاری شهرتهران"، فصلنامه مدیریت فناوری اطلاعات، دوره۴، شماره ۱۱، ۶۸-۴۷.

۱-۸- سؤالهای تحقیق (اصلی فرعی )
۱-۸-۱- سؤال اصلی
آیا نظارت ذیحساب بر عملکرد عامل ذیحساب مؤثر می باشد؟
۱-۸-۲- سؤالات فرعی
آیا نظارت ذیحساب باعث دقت (رعایت قوانین ومقررات ) از سوی عامل ذیحساب می گردد؟
آیا نظارت ذیحساب باعث سرعت در انجام وظایف عاملین ذیحساب می گردد؟
آیا نظارت ذیحساب باعث صحت انجام وظایف عاملین ذیحساب می گردد؟
۱-۹- فرضیه ها
۱-۹-۱- فرضیه اصلی
نظارت ذیحساب بر عملکرد عاملین ذیحساب مؤثر می باشد.
۱-۹-۲- فرضیه فرعی
۱- نظارت ذیحساب باعث دقت (رعایت قوانین و مقررات ) ازسوی عامل ذیحساب می گردد.
۲- نظارت ذیحساب باعث سرعت در انجام وظایف عاملین ذیحساب می گردد.
۳- نظارت ذیحساب باعث صحت انجام وظایف عاملین ذیحساب می گردد.
۱-۱۰- استفاده کنندگان از نتیجه پایان نامه اعم از مؤسسات آموزشی، پژوهشی، دستگاه های اجرایی و غیره
الف) اداره کل مالی و ذیحسابی ناجا.
ب) اداره مالی و ذیحسابی فرماندهی استانها و مدیران مالی شهرستانها.
ج) فرماندهان و مدیران ناجا.
د) سایر واحدهای اجرایی که دارای عامل ذیحساب می باشند.
۱-۱۱- تعاریف واژه ها
* ذیحساب
به موجب ماده ۳۱قانون محاسبات عمومی کشور ذیحساب ماموری است که به موجب حکم وزارت امور اقتصادی و دارایی از بین مستخدمین رسمی واجد صلاحیت به منظور اعمال نظارت و تامین هماهنگی لازم در اجرای مقررات مالی و محاسباتی در وزارتخانه ها و موسسات و شرکت های دولتی و دستگاه های اجرایی محلی و موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی به این سمت منصوب می شود.
* عامل ذیحساب
به موجب ماده ۳۶ قانون محاسبات عمومی کشور: عامل ذیحساب مأموری است که با موافقت ذیحساب و به موجب حکم دستگاه اجرایی مربوط از بین مستخدمین رسمی واجد صلاحیت در مواردی که به موجب آیینامه اجرایی این ماده معین خواهد شد به این سمت منصوب و انجام قسمتی از وظایف و مسئولیت های موضوع ماده ۳۱ این قانون(ق. م.ع کشور) توسط ذیحساب به او محول
می شود
* تعریف عملکرد و نظارت
عملکرد یعنی تبدیل برنامه به نتایج عملی ملموس. اگر عملکرد را با یک نگرش سیستمی نگاه کنیم ورودی شامل برنامه تنظیمی، عوامل موثر سازمانی و فردی برعملکرد خواهد بود و فرایند تغییر شکل که عبارت است از مدیریت اثر بخش، کارآمد و بهره ور برای تبدیل ورودی به نتایج عملی که بتواند نیازهای سازمان و افراد را ارضاء نموده و یک رضایت مندی نسبی را به وجودآورد. باز خورد این سیستم، نظارت است یعنی مقایسه عوامل ورودی با نتایج به دست آمده برای عملکرد سازمان این سیستم را سیستم نتایج برنامه ریزی عملکرد می نامند. (لیوین ،۱۹۸۸ص،۲۷۷)

فصل دوم
ادبیات وپیشینه تحقیق
ادبیات تحقیق
بخش اول
۲-۱- پیشینه تحقیق
با بررسی سوابق موجود علمی و پژوهشی در پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران، وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سایر مراکز علمی و پژوهشی ( دانشگاهها و پژوهشکده ها از جمله پژوهشکده وزارت امور اقتصادی و دارایی) مشخص گردید که هیچ گونه تحقیقی درخصوص بررسی میزان تأثیر نظارت ذیحساب بر عملکرد عاملین ذیحساب ناجا تاکنون به ثبت نرسیده است. با این حال در بررسی هایی که از منابع مختلف کتابخا نه ای و میدانی و مراجعه به سایت های اینترنتی عمل آورده شده سوابق به دست آمده حاکی از تحقیقاتی مرتبط با موضوعات نظارت و ذیحسابان دستگاه های اجرایی بوده که به شرح زیر مورد بررسی قرار گرفته است.
۲-۱-۱- تحقیقات داخلی
بر اساس تحقیقی که آقای اسماعیل مهدوی نیا (سال ۸۳-۸۲) به بررسی تأثیر نظارت ذیحسابان بر عملکرد دستگاه های اجرایی در استان گلستان پرداخته است نشان می دهد نتیجه حاصله از موضوع فوق یک جنبه دو سویه داشته، نظارت ذیحسابان مانع انجام فعالیت های مالی و حسابداری به هنگام گردیده است و نیز در این تحقیق همچنین نتیجه گیری شده که نظارت ذیحسابان مانع از انجام معاملات دولتی مصوب نمی گردد.
بر اساس تحقیقی که آقای دکتر جعفر باباجانی به تحلیلی نظری پیرامون سیستم نظارت مالی کشور از منظر پاسخگویی پرداخته که این مقاله براساس یک تحلیل محتوایی از ساختار نظارت مالی کشور تدوین و قابلیت های نظام نظارت مالی حاکم بر مصرف منابع مالی عمومی را از منظر مسئولیت پاسخگویی عمومی مورد بررسی قرارداده موضوع اصلی این مقاله که نظارت مالی میباشد شامل کلیه کنترلهایی است که قبل و بعد از مصرف منابع مالی اعمال میگردد. و هدف اساسی در این تحقیق برقراری کنترلهای لازم به منظور حصول اطمینان از رعایت قوانین و مقررات و محدودیت های بودجه ای در جهت مصرف منابع مالی در برنامه ها ی مصوب میباشد.
براساس تحقیقی که دکتر فریدالدین علامه‌حائری و بهرام میرزایی بروجنی به بررسی نقش نظارتی ذیحسابان در تهیه و اجرای بودجه در سازمانهای دولتی پرداخته اند به نتایج زیردست یافته اند که به شرح زیر بیان میگردد:
۱- در مصرف بهینه منابع مالی نقش و تأثیر بسزایی دارند و همچنین در بهبود برنامه های آینده سازمان های دولتی نقش مثبتی دارند.
۲- باعث افزایش کنترل های داخلی سازمان های دولتی و نیز موجب وحدت رویه در اجرای مقررات و همچنین باعث شفافیت مالی، گزارشدهی، و پاسخگویی مناسب تر و در دستیابی سارمان های دولتی در به دست آوردن نتایج مندرج در بودجه تأثیر مثبت داشته است.
بر اساس تحقیقی که آقای مسیب احمدی منصورآباد در سال ۱۳۸۶ به بررسی تفکیک وظایف نظارتی و اجرایی ذیحساب در استان آذربایجان غربی پرداخته که پس از انجام تحقیقات این پژوهش محقق به این تنیجه رسیده است که واگذاری وظایف اجرایی ذیحساب به رئیس دستگاه این امر باعث افزایش سطح کارایی نظارتی ذیحساب در دستگاه های اجرایی شده و نیز واگذاری وظایف اجرایی ذیحساب به رئیس دستگاه باعث افزایش سطح کارایی رئیس دستگاه اجرایی می شود.
آقای احمد عمرانی درسال ۱۳۸۶ در تحقیقی با موضوع بررسی تأثیر نظارت سازمان بازرسی کل کشور بر عملکرد یگانهای انتظامی تهران بزرگ که با ارائه ۵ فرضیه به شرح ذیل:
۱- نظارت سازمان بازرسی کل کشور بر اجرای صحیح قوانین در عملکرد فرماندهی انتظامی تهران بزرگ مؤثر است.
۲- نظارت سازمان بازرسی کل کشور درحسن انجام وظیفه ناجا تهران بزرگ مؤثر است.
۳- نظارت سازمان بازرسی کل کشور بر پیشگیری از جرم و تخلف فرماندهی انتظامی تهران بزرگ مؤثراست.
۴- نظارت سازمان بازرسی کل کشور در افزایش اقتدار عملکرد کارکنان ناجا مؤثراست.
۵- نظارت سازمان بازرسی کل کشور در احصاء آسیبها و تهدیدات ناجا با ارائه پیشنهادات جهت رفع مؤثر است. و پس از تهیه پرسشنامه و جمع آوری و انجام آزمون های مربوطه در پایان به این نتایج دست یافته است: از دیدگاه شهروندان نظارت سازمان بازرسی کل کشور بر تمامی ۵ متغیر تأثیر مثبت داشته است. اما از دیدگاه مدیران ناجا بر۳ متغیر اجرای صحیح قوانین، حسن انجام وظیفه، پیشگیری از جرم و تخلف کارکنان تأثیر مثبت داشته است و بر ۲ متغیر افزایش اقتدار، احصاء آسیب ها و تهدیدات تأثیر نداشته است.
در تحقیقی که آقای غلام محمد قهستانی درسال ۱۳۸۸با موضوع بررسی میزان اثربخشی نظارت ستادی بر عملکرد یگانهای فرماندهی انتظامی استان خراسان رضوی درسال ۸۶ به این نتیجه رسیده است که تأثیرات نظارت ستادی باعث شناخت نقاط قوت وضعف یگانها و بالا رفتن سطح دانش انتظامی و تخصصی کارکنان و ارائه خدمات بهتر به مردم از سوی کارکنان و همچنین شناسایی کارکنان و مدیران کارآمد و فعال می باشد.
۲-۱-۲- تحقیقات خارجی
با بررسی به عمل آمده از مراکز علمی و پژوهشی، به ویژه پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران، وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هیچ گونه تحقیق خارجی در خصوص بررسی میزان تأثیر نظارت ذیحساب بر عملکرد عاملین ذیحساب ناجا، یافت نشد. با این حال در بررسی هایی که از منابع مختلف کتابخا نه ای و میدانی و مراجعه به سایت های اینترنت بعمل آورده شده، در سایت سازمان بازرسی کل کشور تحقیقی به کوشش آقای رامین سلطانی با موضوع مطالعه تطبیقی جایگاه و اختیارات دستگاه های نظارت و بازرسی ۸ کشور خارجی شامل (کره جنوبی، چین، مالزی، سنگاپور، تایلند، تونس، هند و آفریقای جنوبی )

پارامتر های به کار رفته  و  .  در سرتاسر تحول زمانی
سیستم صفر است.
۲-۶ گذار بی دررو در یک سیستم پنج ترازی
در بخش های قبلی این فصل، گذار بی درروی تحریکی رامان استیرپ را برای حالت سه ترازی بررسی کردیم .اکنون با توجه به اینکه در فصل های بعدی به تله اندازی جمعیت همدوس و شفافیت القا شده الکترومغناطیسی در یک اتم پنج ترازی خواهیم پرداخت، که در آن ها نیز از سیستم اعمال میدان استیرپ استفاده می شود. لذا در این بخش گذار بی دررو و هامیلتونی اتم پنج ترازی مانند را بیان می کنیم. نمای کلی و شماتیک یک اتم پنج ترازی در شکل زیر نشان داده شده است.

شکل ۲-۷ اندرکنش یک اتم پنج ترازی  مانند در اندرکنش با چهار میدان لیزری
نکته جالب توجه این است که در اتم پنج ترازی نیز همچون اتم سه ترازی  گونه مطابق شکل ۲-۷ ابتدا پالس لیزری  و در پایان پالس  نوشته شده است.در اعمال میدان ها پالس  بر پالس لیزری  تقدم دارد.
در سیستم پنج ترازی نشان داده شده فوق، معمولاً پالس های ابتدایی و انتهایی را پالس های پمپ و استوکس می نامند.
بنابراین در تقریب موج چرخان  ، بنا به روابط و معادلات بیان شده در فصل ۱ هامیلتونی چنین سیستمی به صورت

(۳-۳۶)
خواهد بود. هامیلتونی فوق باید در معادله شرودینگر صدق کند به عبارتی در معادله زیر
(۳-۳۷)

در معادله شرودینگر بردار  ، یک بردار ستونی است که در واقع همان دامنه احتملات می باشد.
فصل ۳
نظریه شفافیت القا شده ی الکترومغناطیسی
۳-۱ تعریف و عملکرد ^۱
شفافیت القا شده ی الکترومغناطیسی یا همان اصطلاح  یکی از پدیده های اپتیک کوانتومی است که اخیراً مطالعات گسترده ای را به خود اختصاص داده است]۴ [. این اثر برای اولین بار توسط استفان هریس مورد بررسی قرار گرفت.  در واقع روشی برای حذف اثر یک محیط بر روی پرتو در حال انتشار الکترومغناطیسی است. پدیده  روشی است که ممکن است یرای ایجاد جمعیت های اتمی همدوس مورد استفاده قرار گیرد. در این پدیده دو میدان لیزری پروب و پمپ جهت برانگیختگی گذار های اتمی مجاز بکار گرفته می شود. به این طریق که ابتدا پالس لیزری پروب ( ضعیف ) اعمال می شود . در اثر این میدان یک پروفایل جذب تشدیدی به عنوان تابعی از چگالی انتقال یافته میدان پروب بوجود می آید. میدان پمپ در مرحله بعدی به گذار اتمی منتخب اعمال می شود. در واقع این میدان می خواهد جذب ناشی از میدان پروب را از بین ببرد. ( جذب پالس پروب را حذف کند). با افزایش قدرت پالس لیزری پمپ، جذب ناشی از پالس پروب تا اندازه ای کاهش می یابد. به محض از بین رفتن جذب ، پدیده اتفاق می افتد. اساس فیزیکی اثر  ، تله اندازی جمعیت همدوس است. در اینجا نیز همانند گذار بی درروی رامان دامنه های احتمال گذار ها نقش اساسی را ایفا می کنند.
در عبارت های مکانیک کوانتومی، آنچه که اتفاق می افتد این است که دامنه احتمال حالت  توسط دو عبارت با بزرگی های یکسان و علامت های مختلف به دست می آید. یک عبارت تشکیل دهنده متناسب با دامنه احتمال حالت پایه  است. عبارت دیگر به صورت یک فاز مخالف است و با دامنه احتمال حالت  متناسب است .
.Electromagnetically induced transparency ۱
این عبارت های تشکیل دهنده دارای قرکانس  یکسان و توارن و تعادل برابر هستند به طوری که دامنه احتمال حالت  و مقدار انتظاری دامنه حرکت سینوسی هر یک از فرکانس های اعمالی صفر است. هنوز یک سؤال مهم و دقیق در اینجا وجود دارد : و آن اینکه چگونه همدوسی گذار های مجاز اتمی  هم فاز می شوند به گونه ای که این هم فاز شدن به همراه میدان اعمالی در فرکانس  باعث لغو و حذف شدن اساسی می شود؟ برای اینکه این حذف اتفاق بیفتد دو روش وجود دارد. اگر لیزر های اعمالی تک فرکانس ( مونو کروماتیک^۱ ) باشند ، در این صورت همدوسی ممکن است دارای یک فاز اختیاری باشد و با گذشت زمان مؤلفه صحیح فاز از بین رفته و کم اثر می شود. اما وقتی از لیزر های پالسی ( دو یا چند فرکانسی ) استفاده کنیم، در این حالت زمان کافی برای اینکه مؤلفه صحیح فاز حذف شود وجود ندارد و در عوض در این صورت ما می توانیم همدوسی گذار های اتمی  را با درنظر گرفتن فاز صحیح به دست آورده و آن را با گذشت زمان نیز حفظ کنیم.
۳-۲ مقدمه شفافیت القا شده ی الکترومغناطیسی
شفافیت القا شده الکترومغناطیسی روشی برای حذف اثر یک محیط اپتیکی روی انتشار پرتو الکترومغناطیسی تابشی است. به عبارتی هدف شفافیت القا شده الکترومغناطیسی، حذف جذب یکی از میدان های اعمال شده است. در این پدیده علاوه بر برهم نهی همدوس^۲ حالت های اتمی، تداخل کوانتومی^۳ نیز مطرح می شود.  اصطلاحی است که برای نخستین بار توسط هریس اختراع شد] ۳[. پدیده  می تواند در انواع مختلفی از ساختار های تراز الکترونیکی با تعداد تراز های مختلف یافت شود. تداخل بین مسیر های تناوبی در فرایند های مکانیکی کوانتومی یک اثر فیزیکی است. این تداخل مشابه تداخل سازنده یا ویرانگر ما بین امواج کلاسیکی است ولی در کنار تداخل موج کلاسیکی، در مورد کوانتومی دامنه های میدان های تابشی نیز با هم تداخل می کنند. به هر حال، باید با بیان کمیت های معین ( دامنه های احتمال ) پدیده تداخل کوانتومی را در اثر  توضیح دهیم. تداخل سنجی موج مادی به ویژه تداخل پرتو اتمی بین مسیر های نوری مجزای فضایی به طور آزمایشگاهی و نظری اخیراً توجه زیادی به خود اختصاص داده است. موضوع این بحث بررسی نوع دیگری از پدیده تداخل است که بین روش های گذار القا شده با حالت های کوانتومی درونی اتم ها و مولکول ها است که با یک یا چند میدان لیزری جفت می شوند. این پدیده اثرات تداخلی را در سیستم های مولکولی و اتمی سه ترازی متصل شده به دو میدان لیزری نشان می دهد که می تواند منجر به حذف جذب در یک فرکانس گذار تشدیدی شود.
.Quantum interference3 . Coherence Superposition ۲ Monocromatic.1
برای مدتی متداول بود که اگر حالت های یک اتم با فر آیند های متناوب چند گذار ممکن جفت شود، تداخل بین دامنه های این فرآیندها ممکن است منجر به افزایش احتمال گذار کل ( یعنی تداخل سازنده ) و یا حذف کامل احتمال گذار شود. که در این حالت تداخل ویرانگر مطرح است. این اثرات بایستی برای به دست آوردن احتمال کل گذار در یک فرایند جمع شوند چرا که در مکانیک کوانتومی دامنه های احتمال ( که ممکن است علامت های آن ها مثبت یا منفی باشد) سریعتر از احتمالات هستند.
حال مکانیسم مقدماتی حاکم بر پدیده  را بررسی می کنیم. شکل یک اتم در حالت برانگیخته دوگانه  با انرژی  را نشان می دهد که یک حالت پیوستار مقید است و انرژی آن با حالت پیوستار  تبهگن است به عبارتی هر دو دارای انرژی یکسان  هستند. این دو حالت با برهم کنش کلمب بین دو الکترون به هم کوپل شده اند. یک میدان الکترومغناطیسی متناوب، باعث برانگیختگی فوتون از حالت پایه  به حالت پیوستار  می شود. این فوتویونیزاسیون می تواند با دو کانال ممکن صورت گیرد. این کانال ها را بازو های گذار های سیستم نامند. اول فوتویونیزاسیون مستقیم  دوم فرایند غیرمستقیم شامل برانگیختگی  است و سپس گذار  ( از طریق اندرکنش کولنی بین الکترون ها ).

۲
۱

شکل ۳-۱ تداخل بین مسیر ها در یک اتم سه ترازی توسط تابش های تناوبی میدان ها .حالت پایه
با دو مسیر تناوبی به حالت پیوستار  متصل شده است. کانال ۱ فوتویونیزاسیون مستقیم
توسط جذب یک فوتون با فرکانس  و کانال ۲ یک فرایند غیر مستقیم در جذب فوتون
در واقع تداخل کوانتومی بین این دو کانال اتفاق می افتد و علامت سازنده یا ویرانگر بودن تداخل به فرکانس میدان الکترومغناطیسی ماورای بنفش وابسته است. این نوع تداخل توسط یک میدان لیزری اعمالی القا می شود که به کنترل لیزری خواص اپتیکی محیط اتمی بستگی دارد. شاید جذاب ترین مثال، حذف جذب میدان پروب باشد که در حالت تشدید گذار اتمی تنظیم شده است. در این فرایند معمولاً جذب قوی مورد انتظار است. این پدیده اصطلاحاً شفافیت القا شده الکترومغناطیسی  نامیده می شود. اثری که منجر به تداخل بین اتم های برانگیخته همدوس با میدان های الکترومغناطیسی شده و باعث می شود که یک محیط بسیار کدر به شفاف تبدیل شود. به همین ترتیب ویژگی های انکسار محیط ممکن است به شدت تغییر کند. این تغییر خواص در کنار شفافیت محیط خواسته مورد انتظار ماست، که در  نیز مشاهده می شود. همچنین همبستگی معمولی ضریب انکسار بالا با جذب بالا ممکن است شکسته شود و باعث ایجاد محیطی با خواص اپتیکی بسیار غیر معمول شود. اخیراً تداخل میدان کلاسیکی مشابهی پیشنهاد شده است که به عنوان ابزاری برای حذف جذب انتشار پرتو الکترومغناطیسی در پلاسمای ایده آل در یک فرکانس می باشد. یکی از نتایج همدوسی و اثرات تداخل مربوط به  که شناسایی شده است احتمال ساخت لیزر با طول موج کوتاه است که نیازی به انعکاس جمعیت در محیط اتمی ندارد.
۳-۳ اساس فیزیکی 
ارتباط نزدیکی بین  و دیگر پدیده های همدوسی اتمی همچون تله اندازی جمعیت همدوس و فرایند های گذار جمعیت همدوس با روش بی دررو وجود دارد. همه این فر آیند ها شامل سیستم های اتمی سه ترازی هستند. ( یا حداقل سیستم هایی که در حین برهم کنش با میدان های الکترومغناطیسی به طور مناسب بتوانند به سه تراز کاهش یابند.) در قواعد انتخاب دو قطبی اتمی معمولاً ضروری است که دو جفت تراز دو قطبی با هم جفت شوند. به طوری که گذار بین جفت سوم دو قطبی غیر مجاز است. ما تراز ها را با کت های  نشان می دهیم به طوری که گذار های اتمی  و  گذار های دو قطبی مجاز و گذار اتمی  گذار غیر مجاز است زیرا حالت  یک حالت شبه پایدار است. طبقه بندی این طرح ها وابسته به انرژی های نسبی این سه حالت است که به صورت زیر هستند:
الف. در یک طرح نردبانی^۱یا آبشاری^۲
ب. در یک الگوی جفت شدگی  گونه  ( هرچند در طرح  متقارن اغلب  و  تبهگن هستند.)
ج. در یک پیکربندی  شکل.  ( هر چند در طرح متقارن  ،  و  تبهگن اند )
.Cascad2 Ladder . ۱
در یک طرح  یا نردبانی معمولاً حالت پایه اتم را  در نظر می گیریم و درابتدا اکثر جمعیت دراین حالت پایه قرار دارد.  به طرح های نردبانی و  گونه مرتبط است به طوری که در این فرایند ها نیازی به گذار جمعیت نیست. ( در مقایسه با  که در آن دو پالس لیزری اعمال شده جهت برانگیختگی گذار های اتمی و تله اندازی جمعیت اتمی در دو تراز پایین تر تا اندازه ای با هم برابر هستند ) و حالت های  و  الزاماً در طول فرایند می توانند جمعیت دار نباشند. برای درک بهتر این که چگونه میدان های لیزری ممکن است با یک اتم سه ترازی اندرکنش کرده و برهم نهی همدوسی از حالت های پایه اتمی ایجاد کنند، بایستی ابتدا  را در یک طرح  گونه بررسی کنیم. یک سیستم سه ترازی  گونه شامل حالت های  و  با دو میدان لیزری نزدیک تشدید ( که بر حسب فرکانس های رابی تعریف شده اند ) با قدرت  ( در فرکانس  ) و  ( در فرکانس  ) متصل می شوند. با تعریف فرکانس گذار بین حالت ها به صورت  و  و  . در آینده می توانیم انحرافات فرکانس رامان یک و دو فوتونی را به صورت  و  و  تعریف کنیم. در این سیستم هامیلتونی اتم ساده باید مشخص شود و اندرکنش های منجر شده به دو اتصال را بایستی شامل شود این هامیلتونی به صورت  است، که در آن  می یاشد. ویژه حالت های این هامیلتونی جدید یک برهم کنش خطی از حالت های اتمی ساده  و  خواهند بود. در شرایط تشدید دو فوتونی که در آن  است .
دو ویژه حالت هامیلتونی کل  به اندرکنش همدوس متقارن و پادمتقارن دو حالت پایینی اتم ساده پایه به صورت زیر تبدیل می شوند:

(۳-۱)

۳-۱-۱-۳-۴-۱-بررسی سندی روایت
این روایت عموماً به دو طریق از انس^[۴۳۲] و حضرت علی(ع)^[۴۳۳] از پیامبر(ص) نقل شده است. در هر دو طریق نقل روایت اضافاتی دارد که دلالت دارد امامت مطلق قریش موردپسند نیست بلکه مبتنی بر شرایطی است. این نکته بیانگر است روایت به شکلی که ابوبکر نقل کرده است خبری واحد است. ابن حجر تصریح می‌کند وقتی دیده است فضلای هم‌عصر وی خبر واحدِ «الأئمه من قریش» را در ابوبکر منفرد می‌دانند، بر آن شده است تا حدیث را قوت بخشد بنابراین از طریق ۴۰ صحابی دیگر نقل نموده است.^[۴۳۴] تلاش ابن حجر سبب شده است که برخی از علما روایت « الأئمه من قریش» را متواتر بدانند.^[۴۳۵] و برخی دیگر آن را به درجه حسن ارتقاء دهند.^[۴۳۶]

ادعای ابن حجر درست نیست؛ زیرا اولاً ابن حجر در آثار دیگر صریحاً اشاره نموده است که روایت «الأئمه من قریش» را به این لفظ در کتاب‌های حدیث و سیره نیافته است.^[۴۳۷] این سخن ابن حجر شبیه سخن احمد بن حنبل است که گفته است روایت را در کتاب‌های «ابراهیم بن سعد»(راوی حدیث) ندیده است؛ بنابراین بسیار محتمل است که این روایت به این شکل در کتاب‌های وی نبوده است؛ بنابراین هرچند ابن حجر طرق مختلف این روایت را آورده است، لیکن روایاتی که بدان‌ها استناد کرده ارتباط مستقیمی با روایت -و به تعبیری دقیق‌تر عبارتی- که ابوبکر بیان نموده، ندارد، زیرا بسیاری از آن‌ها مربوط به فضائل قبیله قریش است که در صورت صحت ارتباطی مستقیم با امامت ندارد مانند العلم فی القریش، لاتسبوا قریشا و ….^[۴۳۸] که عموماً در باب «بَابُ فَضَائِلِ قُرَیْشٍ» می‌توان آن‌ها را یافت.^[۴۳۹] و بعید نیست از ساخته‌های دوران بنی‌امیه در جریان جعل فضائل برای قبایل بوده باشد.
از احمد بن حنبل در مورد این روایت سؤال شد، وی گفت که این روایت در کتاب‌های ابراهیم^[۴۴۰] نیست و احتمالاً اصلی ندارد.^[۴۴۱] و صاحب قواعد العلل نیز در باب «فقدان الحدیث من کتب الراوی» به این روایت اشاره نموده است.^[۴۴۲] خطابی نیز سندهای روایتِ انس را ضعیف دانسته است.^[۴۴۳] ذهبی نیز در المیزان «بُکَیر بن وهب الجزری» در سند روایت را مجهول دانسته است و ابن ملقن نیز نظر وی را تأیید کرده است.^[۴۴۴]
دارقطنی سند طریق حضرت علی (ع) را نیز مضطرب دانسته است.^[۴۴۵] و ابن ملقن أبو صادق را در این نقل منفرد دانسته است.^[۴۴۶] پیش‌ازاین نیز اشاره شد که این روایت به این شکل از ابوبکر منفرد است.
۳-۱-۱-۳-۴-۲-بررسی متنی روایت
پس از بررسی فضایی که حدیث فوق مورد استفاده قرار گرفت در این مجال به دیدگاه حضرت امیرمؤمنان(ع) به‌عنوان رهبرِ جریان سیاسی مخالف با سقیفه می‌پردازیم. پاسخ‌های حضرت امیر مومنان به عنوان اصلی ترین رقیب سیاسی، به گردانندگان سقیفه نشان می‌دهد که شرط قریشی به صورت مطلق درست نیست؛ بلکه برای تکمیل آنها شایستگی لازم است.
استدلال حضرت در بیعت نکردن با ابوبکر پس‌ازاین که برای بیعت در مسجد فراخوان شد این بود که شما با استدلال قرابت با پیامبر(ص) و این‌که از قبیله شماست احتجاج کردید و انصار قانع شدند حال من هم مانند شما استدلال می‌نمایم که ما اهل‌بیت، نزدیک‌ترین افراد به پیامبر هستیم. اگر انصاف دارید از خدا بترسید و همان‌گونه که انصار با استدلال شما قانع شدند شما نیز بپذیرید. پس‌ازاین سخنان حضرت(ع)، عمر بدون پاسخ به ایشان، تنها تهدید کرد اگر بیعت نکند رها نخواهد شد؛ حضرت نیز تأکید کرد من باکسی که از او برحق ترم بیعت نمی‌کنم.^[۴۴۷]
درجایی دیگر آمده است زمانی که حضرت از بیعت خودداری نمود، «ابو عبیده جراح» به خدا سوگند خورد که حضرت علی بر خلافت به سبب فضل، سابقه و قرابت بر حق‌تر است؛ لیکن چون مردم به این پیرمرد (ابوبکر) راضی شده‌اند حضرت نیز به رضایت مسلمانان اعتراضی نکند که حضرت در پاسخ به ابوعبیده با توبیخ وی پرداخت که تقوا پیشه کند زیرا درست نیست این امر از بیت محمد خارج شود. ایشان در استدلال به امامت اهل بیت به وی فرمودند: در این بیت قرآن نازل شده است و معدن فقه، علم و دین است و همچنین اهل‌بیت به امور مردم از منتخبان سقیفه داناتر هستند.^[۴۴۸] در این پاسخ حضرت امیر مؤمنان، به مسائل معنوی در تبیین شرافت(البیت) استناد می کند.
این سخنان حضرت تنها دلالت به قرابت ظاهری ندارد، بلکه تماماً از شایستگی و اهلیت سخن به میان آورده است. ازاین‌رو بشر بن سعد انصاری که در سقیفه در بیعت با ابوبکر پیش‌قدم شده بود پس از شنیدن سخنان حضرت اقرار کرد که اگر این سخنان را قبل از بیعت شنیده بودند دو نفر هم با یکدیگر اختلاف نمی‌کردند و همگی بیعت می‌کردند.^[۴۴۹]
حضرت پس از آگاهی از استدلال مهاجران در سقیفه مبنی بر قریشی بودن با اشاره به استدلال ناقص آن‌ها می‌گوید: «احْتَجُّوا بِالشَّجَرَهِ وَ أَضَاعُوا الثَّمَرَه»^[۴۵۰] (به درخت [رسالت] استدلال کردند اما میوه‌اش را ضایع ساختند) این سخن حضرت نشان می‌دهد که در نزاع میان انصار و مهاجران عدم رقیب بلامنازع یعنی بنی‌هاشم سبب شده است که طرح امامت قریشی بدون استناد به قبیله‌ای خاص مؤثر افتد.
درجایی دیگر از نهج‌البلاغه حضرت امیرمومنان در قالب یک برهان جدلی صریحاً استناد به « الأئمه من قریش» را استنادی ناقص می‌دانند: «إِنَّ الْأَئِمَّهَ مِنْ‏ قُرَیْشٍ‏ غُرِسُوا فِی هَذَا الْبَطْنِ مِنْ هَاشِمٍ لَا تَصْلُحُ عَلَى سِوَاهُمْ وَ لَا تَصْلُحُ الْوُلَاهُ مِنْ غَیْرِهِم‏»^[۴۵۱] یعنی: «به یقین امامان از قریش هستند و درخت وجودشان در سرزمین این نسل از هاشم غرس شده است، این مقام در خور دیگران نیست و زمامداران غیر از آنها شایستگى ولایت وامامت را ندارند». حضرت در سخنان خویش به مفهوم «البیت» در جاهلیت اشاره می کند لیکن برخلاف گردانندگان سقیفه آن را به‌صورت کامل ادا می کند و از سوی دیگر مفهوم «البیت» را با گره زدن به مسائل معنوی کامل می کند؛ به تعبیر دیگر از هر روی به امامت اهل‌بیت بنگریم شایستگی آن‌ها روشن می‌شود، از نظرگاه آداب جاهلی بنی‌هاشم و اهل‌بیت در موضع «البیت» قرار دارد و از نظرگاه قرآنی، تمامی پاکی‌ها در «اهل بیت» جای می‌گیرد.
پاسخ‌های امیر مؤمنان هرچند اشاره‌ای به انتساب روایت به پیامبر(ص) نمی‌کند؛ لیکن اجمالاً نشان می‌دهد که صدور روایت به‌صورت «الْأَئِمَّهَ مِنْ‏ قُرَیْشٍ» بیانگر تقطیع، از روایتی کامل است که باهدف سیاسی صورت گرفته است.
طرسوسی یکی از علمای بزرگ حنفی که سند روایت را صحیح دانسته است ازنظر متنی به سبب خبر واحد بودن که مبتنی بر «ظن» و مخالف قرآن^[۴۵۲] و برخی روایات^[۴۵۳] است آن را رد نموده است.^[۴۵۴]
عبدالوهاب خلاف «الأئمه من قریش» را نص دینی نمی‌داند، وی در استدلال سخن خود به این سخن عمر در لحظه وفاتش اشاره می‌کند که گفته اگر «سالم مولی حذیفه» زنده بود وی را برمی‌گزیدم، درحالی‌که سالم از انصار بوده است وی همچنین این روایت را با نصوص فراوان که بر اعتماد به اعمال و نه انساب تأکید دارد معارض دانسته و به بیزاری پیامبر از عصبیت جاهلی اشاره نموده و آیه «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ» را در رد آن مورد استناد قرار داده است.^[۴۵۵] هر چند وقتی به تبیین شروط خلافت می‌رسد دچار تناقض شده شرط نسب و قریشی بودن را مبتنی بر نص می داند.^[۴۵۶]
۳-۱-۱-۳-۵-تحلیل و بررسی نهایی روایت
شواهد مختلف نشان داد که اجمالاً این روایت به این شکل از پیامبر(ص) صادر نشده است لیکن در سقیفه مورد استناد قرارگرفته است، متن کامل روایت در منابع اهل سنت که پیش‌ازاین اشاره شد و در برخی منابع شیعه^[۴۵۷] نشان می‌دهد که امامت قریش مبتنی بر «الأئمه من قریش» به‌صورت مطلق که در سقیفه مورد بهره‌برداری قرار گرفت وجود ندارد؛ حضرت امیرمؤمنان نیز در پاسخ به نتیجه سقیفه به این موضوع اشاره نمودند که گردانندگان سقیفه، بابیان مطلق روایت مصداق انحصاری روایت که بنی هاشم و اهل بیت پیامبر(ص) بوده اند را از بین برده‌اند.
عبدالقادر عوده با تأکید بر تأثیر اضافه روایت در معنای متفاوت آن می‌گوید: طرق احادیث «الأئمه من قریش» اضافه‌ای دارد که نشان می‌دهد این امر مطلقاً در قریش نیست؛ بنابراین امام می‌تواند قریشی و یا غیر قریشی باشد.^[۴۵۸] بی‌شک اضافه روایت بر تمامی کسانی که پیش‌ازاین بدان استناد کرده‌اند، پوشیده نبوده است؛ لیکن عوده و برخی دیگر از نویسندگانی که در مورد سیاست شرعی تحقیق نموده‌اند و می‌کوشند تا برای تمامی شرایط مقتضیات اسلام را پاسخ‌گو بدانند، برای توجیه تمامی حکومت‌های پس از بنی‌عباس، پرده از واقعیت برداشته و به‌اضافه روایت اشاره نموده‌اند هم چنان‌که یکی دیگر از محققان این گروه، روایت را به‌کلی از مقام نص بودن خارج نموده و تأکید نموده است که صرفاً اجتهاد ابوبکر در شرایط خاص سقیفه بوده است.^[۴۵۹] شاید بتوان استدلال آن‌ها را این‌گونه کامل نمود که روایت به این شکل از پیامبر صادر نشده است، بنابراین به این شکل نمی‌تواند منسوب به پیامبر باشد، در این صورت نتیجه طبیعی این است که ابوبکر بنا بر اجتهاد خود و آگاهانه برای پیروزی قریش در سقیفه روایت را به پیامبر(ص) نسبت داده است.
ابن خلدون روایت را انکار نکرده است و به همان لفظی که خلافت را برای مطلق قریش قرار داده است، پذیرفته است، لیکن تأکید نموده که باید ملاک کلی از این روایت را موردنظر قرارداد، وی عصبیت و قدرت قریش را به‌عنوان ملاک کلی استخراج نموده است و دلالت روایت بر همه زمان‌ها را منکر شده است.^[۴۶۰] طبق نظر ابن خلدون که بر معیارهای جاهلی تأکید دارد چنانچه ملاک کلی از روایت نیز موردنظر باشد، بی‌شک عصبیت و قدرت^[۴۶۱] از آن تعبیر به البیت(شرافت) و عدد کرده است در آن زمان تنها در انحصار بنی‌هاشم از قبیله قریش بوده است و حتی در صورت پذیرش روایت، مصداق آن قبیله ابو بکر نبوده است.
این روایت به‌صورت مطلق در روایات اهل سنت وجود ندارد و تاریخ و همچنین تلاش‌های محققان نشان می‌دهد که جدای از تعارض با روایات صحیح و قرآن و همچنین باور اسلامی که قبیله گرایی و عصبیت را نفی نمود، قابل کاربست در تمام زمان‌ها نیست. ازاین‌رو زیدان نیز به پیروی از ابن خلدون مفهوم روایت را از حالت خبری(از آینده) خارج نموده است.^[۴۶۲] تا بتواند به‌گونه‌ای دیگر میان استناد ابوبکر به این روایت و چالش‌هایی که بعداً از عدم انطباق شرط قریشی در همه زمان‌ها حاصل‌شده است، جمع نماید.
ابن ابی الحدید در اشاره به اختلاف‌نظر فرقه‌های مختلف در مورد شرط قریشی نظر معتزله را این‌گونه بیان می‌کند: «أن القرشیه شرط إذا وجد فی قریش من یصلح للإمامه فإن لم یکن فیها من یصلح فلیست القرشیه شرطا فیها»^[۴۶۳] با وجود این وی در شرح سخن امیر مؤمنان(ع) با استناد به حقیقت خود را از طعنه خواننده مبرا نموده و می‌گوید: «فإن قلتَ إنَّک شرحت هذا الکتاب على قواعد المعتزله و أصولهم فما قولک فی هذا الکلام و هو تصریح بأن الإمامه لا تصلح من قریش إلا فی بنی هاشم خاصه و لیس ذلک بمذهب للمعتزله لا متقدمیهم و لا متأخریهم. قلتُ هذا الموضعُ مشکلٌ و لِیَ فیه نظر و إن صحَّ أن علیاً (ع) قاله قلتُ کما قال لأنه ثبت عندی‏ أن النبی (ص) قال‏ إنه مع الحق و أن الحقُّ یدور معه حیثما دار»^[۴۶۴] یعنی: «اگر بگویی که تو این کتاب (نهج البلاغه) را بر اساس قواعد و اصول معتزله شرح کرده‌ای اکنون درباره این سخن امیرالمومنین چه می‌گویی که دلالت دارد امامت در قریش جز برای بنی هاشم شایسته نیست در حالی که این دیدگاه مخالف دیدگاه متقدمان و متأخران معتزله است، در جواب می‌گویم این عبارات، عبارات مشکلی است و من در انتساب آن به علی(ع) شک دارم اما اگر صدور این سخن از علی(ع) صحیح باشد من نیز همان اعتقاد را خواهم داشت چرا که نزد من ثابت است که پیامبر(ص) فرمود علی(ع) علی با حقّ است و حق با علی(هر کجا علی باشد، حق هم آن جاست) حق هر جا باشد به دور علی می‌گردد( نه این که علی به دنبال حق باشد)».
۳-۱-۱-۳-۶- حقیقت امامت در قریش
در روایات شیعه و اهل سنت هم‌نشینی قریش با موضوع امامت در روایاتی است که پیامبر(ص) خلافت ۱۲ تن را در حجه‌الوداع خبر داده است، این روایت از جابربن سمره این‌گونه نقل‌شده است: «عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ السُّوَائِیِّ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، یَقُولُ فِی حَجَّهِ الْوَدَاعِ: ” لَا یَزَالُ هَذَا الدِّینُ ظَاهِرًا عَلَى مَنْ نَاوَأَهُ، لَا یَضُرُّهُ مُخَالِفٌ، وَلَا مُفَارِقٌ، حَتَّى یَمْضِیَ مِنْ أُمَّتِی اثْنَا عَشَرَ أَمِیرًا، کُلُّهُمْ ” ثُمَّ خَفِیَ عَلَیَّ قَوْلُ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: وَکَانَ أَبِی أَقْرَبَ إِلَى رَاحِلَهِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مِنِّی، فَقُلْتُ: یَا أَبَتَاهُ، مَا الَّذِی خَفِیَ مِنْ قَوْلِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ؟ قَالَ: یَقُولُ: «کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ»^[۴۶۵] یعنی: «از جابر ابن سمره سوائی نقل شده که گفت رسول خدا صلى الله علیه وآله در حجه الوداع فرمود: این دین همواره بر دشمنش پیروز و هیچ مخالفت با آن و مفارقت با آن، زیانى به دین نمى‌رساند، تا آنگاه دوازده نفر از امت من که همگى از قریشند، زمامدار شوند. سپس کلامى فرمود که بر من پوشیده ماند، پدرم نسبت به من نزدیک شتر رسول خدا بود گفتم:‌ آنچه را رسول خدا فرمود و من نشنیدم چه بود؟ پدرم گفت:‌ رسول خدا فرمود‌: تمامى این دوازده نفر از قریشند».
این روایت در برخی از منابع به نقل از جابر بن سمره به‌صورت خلاصه و بدون اشاره به مخفی ماندن بخشی از خطابه پیامبر بر راوی حدیث یعنی جابر بن سمره، این‌گونه آمده است: «لَا یَزَالُ هَذَا الْأَمْرُ عَزِیزًا إِلَى اثْنَیْ عَشَرَ خَلِیفَهً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ»^[۴۶۶] یعنی: «پیوسته این امر عزیز است تا دوازده خلیفه بر مردم حکومت کند که همگی از قریش‌اند». در برخی دیگر از نقل‌ها، روایت از همان راوی به صورت «یَکُونُ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ خَلِیفَهً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ»^[۴۶۷] و در برخی دیگر مدت‌زمان پیشوایی دوازده خلیفه را تا زمان قیامت دانسته است و گفته: «لَا یَزَالُ الدِّینُ قَائِمًا حَتَّى تَقُومَ السَّاعَهُ، أَوْ یَکُونَ عَلَیْکُمْ اثْنَا عَشَرَ خَلِیفَهً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ»^[۴۶۸]یعنی: «همواره دین پا برجاست تا آن که قیامت برپا شود یا دوازده خلیفه براى شما باشد که همه آنان از قریش هستند». در برخی از نقل‌ها نیز «امیر» به‌جای خلیفه نشسته است و به‌صورت «یَکُونُ اثْنَا عَشَرَ أَمِیرًا»^[۴۶۹]
همان‌گونه که روایات نشان می‌دهد این سخن پیامبر در حجه‌الوداع بوده است و مقدار مسلمی که جابر بن سمره شنیده است خلافت ۱۲ خلیفه پس از حضرت است که اقامه دین تنها با آن‌هاست لیکن این‌که از قریش هستند را پدر سمره که فاصله‌ کمتری از پیامبر(ص) داشته شنیده است.
از این‌که در برخی از نقل‌ها دلیل نشنیدن صدای پیامبر(ص)، بالا رفتن صدای جمعیت پس از اشاره به ۱۲ خلیفه است برمی‌آید که دانستن اسامی دوازده نفر موضوع مهم بوده است و چه‌بسا در فضایی که هنوز قبیله‌گرایی مطرح بوده حاضران به دنبال این بوده‌اند که بدانند این ۱۲ نفر از چه قبیله‌هایی هستند. و عبارت «کلهم من قریش» فرع بر اصل روایت یعنی اشاره به ۱۲ نفر بوده است. اما به‌مرورزمان فرع، جایگاه خود را به اصل داده است، و دغدغه حاضران که بر ماهیت قبیله‌ای استوار بوده است بعدها نیز در خاطر مانده و استناد تنها به «الأئمه من قریش» در فضای سیاسی شهرت بیشتری یافته است، چنانکه بعید نیست در دوران بنی‌امیه با جایگزینی لفظ خلیفه با امیر در روایت، به مشروعیت سلطنت معاویه کمک شده باشد.^[۴۷۰]
در برخی روایات نیز صراحتاً پیامبر(ص) ۱۲ نفر خلیفه را از فرزندان خودشان بیان‌شده‌اند: «مِنْ وُلْدِیَ اثْنَا عَشَرَ نَقِیباً، نُجَبَاءُ مُحَدَّثُونَ مُفَهَّمُونَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ یَمْلَأُهَا عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً»^[۴۷۱]
امام سجاد نیز بر این موضوع تأکید نمودند و فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ‏ خَلَقَ مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً وَ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ وُلْدِهِ مِنْ نُورِ عَظَمَتِهِ فَأَقَامَهُمْ أَشْبَاحاً فِی ضِیَاءِ نُورِهِ یَعْبُدُونَهُ قَبْلَ خَلْقِ الْخَلْقِ یُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ یُقَدِّسُونَهُ وَ هُمُ الْأَئِمَّهُ مِنْ وُلْدِ رَسُولِ اللَّهِ(ص)‏»^[۴۷۲] یعنی:« خداى عزّوجّل محمّد و على و یازده امام را از نور عظمتش آفرید و آنان را در درخشش نورش به صورت خیالی قرار داد. آنان قبل از آفرینش دیگر مخلوقات، خدا را مى‌پرستیدند و تسبیح و تقدیس مى‌کردند و آنان همان امامان از خاندان رسول خدایند».
امام باقر نیز به زراره فرمودند: «نحْنُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْهُمْ حَسَنٌ وَ حُسَیْنٌ ثُمَّ الْأَئِمَّهُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ»^[۴۷۳]
در کتاب «کفایه الأثر فی النصّ على الأئمه الإثنی عشر» روایات فراوانی از فریقین در مورد خلافت اهل‌بیت پس از پیامبر آمده است به‌عنوان‌مثال از ابوسعید خدری روایت‌شده است که «إِنَّ مَثَلَ أَهْلِ بَیْتِی فِیکُمْ مَثَلُ سَفِینَهِ نُوحٍ وَ بَابُ حِطَّهٍ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ فَتَمَسَّکُوا بِأَهْلِ بَیْتِی بَعْدِی وَ الْأَئِمَّهِ الرَّاشِدِینَ مِنْ ذُرِّیَّتِی فَإِنَّکُمْ لَنْ تَضِلُّوا أَبَداً فَقِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ کَمِ الْأَئِمَّهُ بَعْدَکَ فَقَالَ اثْنَا عَشَرَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی أَوْ قَالَ مِنْ عِتْرَتِی‏»^[۴۷۴]یعنی:« اهل بیت من در میان شما همچون کشتى نوح و باب حطّه در میان بنى اسرائیل هستند، پس از من به اهل بیت من وامامان رهیافته از ذرّیه من چنگ زنید که هرگز گمراه نشوید. عرض شد: یا رسول اللّه! شمار امامان پس از تو چند است؟ فرمود: دوازده تن از اهل بیت من ـ یا فرمود ـ از عترت من».
بنابراین به نظر می‌رسد روایت «الأئمه من قریش» برگرفته از یک مطلب طولانی است که افاده معنای متفاوتی داشته و بر ۱۲ معصوم منطبق است.

سیاست منع تدوین حدیث از سوی ابوبکر و قرآن بسندگی

الف. از مهم‌ترین شواهدی که نظر صریح خلیفه را روشن می‌سازد ماجرایی است که در آن ابوبکر پس از گردآوری ۵۰۰ روایت شبانه براثر اضطراب مبنی بر احتمال اشتباه در آن‌ها و یا اعتماد بی‌جا به آن‌ها، همگی آن‌ها را آتش زد و از میان برد.^[۴۷۵]
ب. در ماجرایی دیگر از ذهبی آمده است که «و من مراسیل بن أبی ملیکه أن الصدیق جمع الناس بعد وفاه نبیهم فقال: إنکم تحدثون عن رسول الله صلى الله علیه وسلم أحادیث تختلفون فیها والناس بعدکم أشد اختلافا فلا تحدثوا عن رسول الله شیئا، فمن سألکم فقولوا بیننا وبینکم کتاب الله فاستحلوا حلاله وحرِّموا حرامه»^[۴۷۶] یعنی: «از احادیث مرسل ابن ابی ملیکه این است که ابوبکر پس از وفات پیامبر(ص) مردم را جمع کرد و گفت: شما از پیامبر(ص) احادیثی روایت می‌کنید که در آنها اختلاف دارید و مردم پس از شما اختلاف شدیدتری خواهند داشت. پس از رسول خدا (ص) چیزی نقل نکنید و هر کس از شما پرسید بگویید کتاب خدا بین ما و شماست پس حلال آن را حلال و حرام ان را حرام شمارید».
توجیه ذهبی از سیاست ابوبکر، حزم و احتیاط وی است؛ بنابراین می گوید: «فهذا المرسل یدلک أن مراد الصدیق التثبت فی الأخبار والتحری لا سد باب الروایه، ألا تراه لما نزل به أمر الجده ولم یجده فی الکتاب کیف سأل عنه فی السنه، فلما أخبره الثقه ما اکتفى حتى استظهر بثقه آخر ولم یقل حسبنا کتاب الله کما تقوله الخوارج»^[۴۷۷] یعنی: «این حدیث مرسل دال بر این است که مقصود ابوبکر دقت در اخبار و انتخاب بهترین بوده است، نه بستن باب روایت. مگر نمی‌بینی که هنگامی که موضوع یافتن (شیء گمشده؟) مطرح شد و حکم آن را در کتاب خدا نیافت از وجود آن در سنت پرسید و هنگامی که فردی ثقه از حکم خبر داد به گفته او اکتفا نکرد و از ثقه‌ای دیگر نیز پرسید و همچون خوارج سخن نگفته و نگفت که کتاب خدا ما را بس است».
نظر ذهبی از چند نظر قابل نقد است:
از آن رو که نتیجه تابع اخس مقدمتین است، صراحت این ماجرا نشان می‌دهد که سخن از احتیاط نیست بلکه بحث ممانعت مطلق مطرح است، و حدیث مربوط به میراث جده از موارد استثنائی است که خطری برای حاکمیت ندارد. نکته عجیب‌تر در سخن ذهبی این است که باوجود صراحت بخش دوم جمله وی یعنی «فقولوا بیننا وبینکم کتاب الله» به شعار «حسبنا کتاب الله» ؛ لیکن وی با حمل آن بر سخن خوارج تلاش کرده بحث را به انحراف بکشاند. درحالی‌که پیش‌ازاین صدور این سخن از عمر مطابق نصوص معتبر اثبات شد.
در مورد این استدلال که عمل ابوبکر نوعی احتیاط شدید نسبت به روایات بوده است، برخی محققان گفته‌اند که احتیاط شدید با اقدام به نابودی تمامی روایات سازگار نیست،^[۴۷۸] علاوه بر آن روایت «من کذب» که به سبب شهرت بر خلیفه نیز پوشیده نبوده است، بر بدبینی نسبت به‌تمامی روایات دلالت ندارد، بلکه هشدار می‌دهد که عامدانه دروغی به پیامبر(ص) نسبت داده نشود. بنابراین جایگاه ویژه روایات در کنار قرآن اقتضاء می‌نمود تا خلیفه به‌جای سوزاندن آن‌ها نسبت به بررسی و اعتبارسنجی آن‌ها سیاستی را اعمال نماید. از همین‌جا بر طبق شواهد مبتنی بر رفتارهای مشابه خلیفه، می‌توان دریافت روایات نامبرده قدرت معارضه جدی با حاکمیت را داشته است و اضطراب خلیفه نیز ناشی از همین آگاهی است. بنابراین در شرایطی که حاکمیت درگذر از شرایط فوق‌العاده رحلت پیامبر و سقیفه استقرار یافته بود. حذف رقیب برای حاکمیت مهم‌ترین راهبرد بود.
«حدیث اریکه» در پاسخ به عملکرد خلیفه، صریح است؛ در این روایت پیش‌بینی قریب الوقع پیامبر نسبت به سرنوشت تعامل با روایات چنین آمده است : «أَلَا إِنِّی أُوتِیتُ الْکِتَابَ، وَمِثْلَهُ مَعَهُ أَلَا یُوشِکُ رَجُلٌ شَبْعَانُ عَلَى أَرِیکَتِهِ یَقُولُ عَلَیْکُمْ بِهَذَا الْقُرْآنِ فَمَا وَجَدْتُمْ فِیهِ مِنْ حَلَالٍ فَأَحِلُّوهُ، وَمَا وَجَدْتُمْ فِیهِ مِنْ حَرَامٍ فَحَرِّمُوهُ».^[۴۷۹] یعنی: «بدانید که هم کتاب به من داده شده و هم (مجموعه معارفی) مثل کتاب. بدانید که نزدیک است که مردی سیر (و شکم انباشته) بر تخت حکومت خود بگوید: این قران را به محکمی بگیرید و هر چه در آن حلال یافتید حلال شمرده و هرچه در آن حرام یافتید حرام شمارید».
عبارت «أُوتِیتُ الْکِتَابَ، وَمِثْلَهُ مَعَهُ» به جایگاه سنت در کنار قرآن اشاره نموده است و لزوم عمل به سنت و قبول آن در این روایت مانند قرآن است. زیرا سنت همتای قرآن است و کسی که قرآن را آورده است همان کسی است که باسنت سخن می‌گوید، بنابراین با یکی از دیگری بی‌نیاز نمی‌شویم.^[۴۸۰]
لیکن مهم‌ترین بهره‌ای که از این روایت برای تحلیل سرنوشت حدیث پس از پیامبر می‌توان برد این است که احادیث پیامبر(ص) در کنار قرآن جایگاه اصلی خود را از دست خواهد داد و عامل اصلی نیز صاحبِ قدرتی خواهد بود که واژه «یوشک» حضور نزدیک او بعد از پیامبر را بیان می‌دارد. این روایت به‌صراحت دلالت به کنار زدن سنت و قرآن بسندگی از سوی ابوبکر دارد.
جریان خوارج نتیجه سیاستی بود که با کنار زدن سنت سال‌ها بعد به ثمر نشست، عمرالحاجی میان حدیث اریکه و گمراهی خوارج که ظاهر قرآن را گرفتند و سنت(بیان کتاب) را رها کردند، رابطه مستقیم برقرار نموده است.^[۴۸۱] نزدیکی مسلک خوارج باسیاست عمر و کنار زدن سنت تا بدانجاست که صاحب تدوین السنه ومنزلتها در دفاع از عمر صدور «حسبنا کتاب الله» را از وی نفی کرده و این عبارت را سخن خوارج دانسته است.^[۴۸۲] چه‌بسا این دفاع وی مبتنی بر نظر ذهبی باشد که پیش‌ازاین چنین ادعایی نموده بود.

سیاست منع تدوین و نقل حدیث از سوی عمر

پیش‌ازاین اثبات شد که عمر در آخرین لحظه وفات پیامبر(ص) با شعار «حسبنا کتاب الله» بی‌نیازی از نوشتن وصیت پیامبر برای خلاصی از گمراهی را مطرح کرد و از این قرینه می‌توان دریافت چنانچه قدرت را در جامعه به دست گیرد این سیاست خود را اعمال خواهد کرد.
آنچه به سیاست عمر اشاره دارد، این‌گونه آمده است: «أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ أَرَادَ أَنْ یَکْتُبَ السُّنَنَ، فَاسْتَشَارَ أَصْحَابَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی ذَلِکَ، فَأَشَارُوا عَلَیْهِ أَنْ یَکْتُبَهَا، فَطَفِقَ یَسْتَخِیرُ اللَّهَ فِیهَا شَهْرًا، ثُمَّ أَصْبَحَ یَوْمًا وَقَدْ عَزَمَ اللَّهُ لَهُ، فَقَالَ: «إِنِّی کُنْتُ أُرِیدُ أَنْ أَکْتُبَ السُّنَنَ، وَإِنِّی ذَکَرْتُ قَوْمًا کَانُوا قَبْلَکُمْ کَتَبُوا کُتُبًا، فأَکَبُّوا عَلَیْهَا وَتَرَکُوا کِتَابَ اللَّهِ، وَإِنِّی وَاللَّهِ لَا أُلْبِسُ کِتَابَ اللَّهِ بِشَیْءٍ أَبَدًا»^[۴۸۳] یعنی: «عمر بن خطاب خواست که سنن را بنویسد پس با اصحاب رسول خدا مشورت کرد و آنان موافقت کردند. یک ماه در این کار از خدا استخاره کرد تا اینکه روزی خدا او را بر یک سو استوار کرد پس گفت: من می‌خواستم سنن را بنویسم اما قومی را به یاد آوردم که پیش از شما بودند و کتاب‌هایی را نوشتند و به شدت به آنها پرداختند و کتاب خدا را رها کردند اما من به خدا سوگند هیچ چیز را با کتاب خدا نمی‌آمیزم».
در ماجرایی دیگر در پی درخواست عمرو بن علاء برای املای احادیث از قاسم بن محمد، قاسم خودداری نموده و این‌گونه استدلال می کند: «إِنَّ الأَحَادِیثَ کَثُرَتْ عَلَى عَهْدِ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ فَأَنْشَدَ النَّاسَ أَنْ یَأْتُوهُ بِهَا فَلَمَّا أَتَوْهُ بِهَا أَمَرَ بِتَحْرِیقِهَا ثُمَّ قَالَ: مَثْنَاهٌ کَمَثْنَاهِ أَهْلِ الْکِتَابِ»^[۴۸۴] یعنی:« احادیث در زمان عمر زیاد شده بود پس اعلام کرد که روایات را نزد او بیاورند پس زمانی که روایات را آوردند دستور داد آنها را آتش بزنند، و در موردشان گفت: دروغ هایی هانند دروغ های یهودیان و مسیحیان».
در خبری دیگر آمده است پس‌ازاین که عمر به سیاست خود جامعه عمل پوشاند به همه شهرها دستورالعمل از بین بردن نوشته‌های حدیثی را صادر کرد: «أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ ” أَرَادَ أَنْ یَکْتُبَ السُّنَّهَ، ثُمَّ بَدَا لَهُ أَنْ لَا یَکْتُبَهَا، ثُمَّ کَتَبَ فِی الْأَمْصَارِ: مَنْ کَانَ عِنْدَهُ شَیْءٌ فَلْیَمْحُهُ»^[۴۸۵] یعنی:« عمر اراده نمود که سنت را جمع نماید، سپس تصمیمش عوض شد که سنت را ننویسد، پس برای شهرها بخشنامه نمود که کسی که چیزی از سنت نزدش است، آن را محو نماید».

برای نمونه چون در رانندگی وسایل نقلیه موتوری احتمال خطر و صدمه برای جان و مال عابرین پیاده و رانندگان وسایل نقلیه دیگر وجود دارد قانونگذار جرائم حاصله از رانندگی در حال مستی را که باعث تضعیف قوه تشخیص و قضاوت می گردد ، به مجازات شدیدتر محکوم می کند (صانعی، ۱۳۸۸، ص ۴۵ ).

به عنوان مثال در آمریکا یکی از قضات، زنی را به جرم رانندگی در حال مستی که منجر به مرگ گردید به ۶۰ سال زندان محکوم کرد.
قضیه از این قرار است که، در ایالت کارولینای شمالی، زن ۳۰ ساله ای که در جشن تولد دوستش شرکت کرده و در آنجا الکل نوشیده بود، در پایان مراسم در حالی که هنوز تحت تاثیر الکل قرار داشت با خودرو خود رهسپار خانه شد که در نخستین چهارراه از چراغ قرمز گذشت و با اتومبیلی که به راه عادی خود ادامه می داد برخورد کرد و باعث مرگ گردید.
با توجه به اینکه، وی از آنچه اتفاق افتاده بود ابراز ندامت و تاًسف کرد ، قاضی او را به « ۶۰ سال زندان غیر قابل استفاده از آزادی مشروط » محکوم کرد. که سنگین ترین مجازات تصادف منجر به مرگ، در آمریکا در یک قرن گذشته بوده است . قاضی در حکم خود نوشت چون متهم نظامات دولتی را رعایت نکرده و در حال مستی اقدام به رانندگی کرده است، با این عمل خود امنیت جامعه و ترافیک را به مخاطره افکند و ارزش های جان دیگران و احترام به جامعه را به هیچ گرفت به ۶۰ سال زندان محکوم می شود.
قاضی پس از صدور حکم به خبرنگاران گفت که حکم قاضی باید مؤثر باشد و حکم او دست کم تا زمانی که در ذهن مردم باقی باشد از راندن اتومبیل در حال مستی جلوگیری خواهد کرد. وی گفت: که اگر متهم اظهار ندامت نکرده بود وی را به حبس ابد محکوم می کرد (روزنامه ایران، ۱۳۷۹، ص ۱۰ ).
بررسی فرض شک در تحقق مستی، این مبحث را تحت عنوان کلی پیگیری می­کنیم:
۱- شک در مستی در جرم قتل:
در این باره ضمن مباحث قبلی به قدر کافی بحث کردیم.
۲- شک در مستی در سایر جرایم:
اگر کسی در حال مستی، مرتکب جرایمی غیر از قتل شود و بدانیم اراده اش در حین مستی از بین رفته است و برای ارتکاب جرم خود را مست نکرده است، مسئولیت کیفری ندارد.
هم چنین اگر بدانیم که اراده اش باقی بوده یا برای ارتکاب جرم خود را مست کرده، مسئولیت کیفری دارد، اما اگر شک در این زمینه باشد، مطابق قانون مجازات اسلامی چه باید گفت و چه باید کرد؟
آیا وضعیت سایر جرایم نیز همانند قتل است یا اینکه میان قتل با سایر جرایم باید تفاوت گذاشت؟
از آنجا که میان قتل و سایر جنایات مثل ضرب و جرح و قتل عضو در این زمینه تفاوتی دیده نمی شود، حکم سایر جنایات، مثل قتل است برای این که وضعیت سایر جرایم غیر از جنایات چگونه است، بحث را در دو قسمت پی می گیریم:
الف: شک در مست نمودن برای ارتکاب جرم و عدم آن
اگر شخص به کلی مسلوب اراده شده باشد و مرتکب جرم شود و ادعا نماید که ارتکاب این جرم کاملاً اتفاقی بوده و او برای ارتکاب جرم خود را مست ننموده است، باید ادعای وی را پذیرفت چه مستی او مجرمانه بوده یا غیر مجرمانه.
اگر مستی او غیر مجرمانه باشد و با فرض اینکه اراده از او کاملاً سلب شده است، روشن است که برای ارتکاب جرم خود را مست نکرده است زیرا در اصل مست کردن ، اراده و علم نداشته است یعنی یا به اجبار و اکراه شرب خمر کرده و یا با جهل به مسکر بودن مایع آن را نوشیده است و در هر دو فرض، احتمال اینکه او را برای ارتکاب جرم خود را مست کرده، معقول نیست زیرا این احتمال وقتی می رود که شخص با اراده و علم مرتکب شرب خمر شود.
همچنین اگر مستی مجرمانه باشد باز شک در اینکه او برای ارتکاب جرم مست نموده یا خیر را باید به نفع متهم تفسیر کرد و بنا بر عدم گذاشت. زیرا مقتضای استصحاب عدم چنین است.
به هر حال در یک زمانی این شخص، قصد ارتکاب جرم صورت گرفته و در حال، مستی را نداشته و بعد که شک می کنیم که آیا چنین قصدی برای متهم پیدا شده یا خیر، باید بنا را بر عدم بگذارد .
همچنین مقتضای قاعده « البینته علی المدعی و الیمین علی من انکر » هم اینست که لازم نیست متهم، ادعای خود را در نداشتن چنین قصدی ثابت نماید بلکه قاضی باید علت قاعده « لا یمین فی حدّ » به قسم منکر «متهم » نیازی نیست( داماد ، ۱۳۸۹ ، ص ۱۴۹ ).

ساختار هیدرات شبیه به یخ است با این تفاوت که کریستال هیدرات می‌تواند در دمای بالاتری نسبت به نقطه ذوب یخ، در شرایطی که فشار بالاتر از فشار محیط باشد پایدار بماند و ذوب نشود. از موارد دیگری که باعث شباهت بین کریستال هیدرات و یخ می‌شود افزایش حجم و آزاد شدن گرما به هنگام تشکیل می‌باشد.
تشکیل هیدرات ها
تشکیل هیدرات­ها نتیجۀ پیوند هیدروژنی است. پیوند هیدروژنی سبب می­ شود که مولکول­های آب در جهات منظم قرار گیرند. وجود ترکیبات خاصی موجب پایدار شدن مولکولهای منظم و رسوب مخلوط جامدی می­ شود. مولکول­های آب، مولکول­های میزبان نیز خوانده می­شوند و ترکیبات دیگری که کریستال را پایدار می­ کنند، مولکول­های مهمان نامیده می­شوند. در این پژوهش، مولکول­های مهمان در اغلب موارد به نام “تشکیل دهنده­ها^[۴]” خوانده می­شوند. کریستال­های هیدرات ساختارهای سه بعدی پیچیدهای دارند که در آن‌ مولکول­های آب به­ صورت قفس عمل می­ کند و مولکول­های مهمان در این قفس­ها به دام می­افتند.
پایداری ناشی از مولکول­های مهمان به وجود نیروهای واندروالسی^[۵] نسبت داده شده که به­ دلیل جاذبۀ بین مولکول­هاست نه جاذبۀ الکترواستاتیک. همان طور که پیشتر نیز شرح داده شد، پیوند هیدروژنی با نیروهای واندروالسی متفاوت است، زیرا پیوند هیدروژنی بر اساس جاذبه الکترواستاتیک قوی است، هر چند برخی، پیوند هیدروژنی را به عنوان نیروی واندروالسی طبقه بندی می­ کنند.
یکی دیگر از نکات جالب توجه در مورد هیدرات­های گاز این است که هیچ پیوندی بین مولکول‌های مهمان و میزبان وجود ندارد. مولکول­های مهمان آزادانه درون قفس­های ساخته شده به­وسیله‌ی مولکول­های میزبان می­چرخند. این چرخش از طریق ابزار طیف­سنجی اندازه گیری شده است. بنابراین این ترکیبات را می­توان به­ صورت محلول‌های جامد تعریف کرد.

شرایط تشکیل هیدرات
تشکیل هیدرات­ نیازمند سه شرط است:
۱- ترکیب مناسب دما و فشار دمای کم و فشار زیاد برای تشکیل هیدرات شرایط مطلوبی است؛
۲- وجود تشکیل­دهندۀ هیدرات: تشکیل­دهنده­های هیدرات عبارتند از: متان، اتان، پروپان، ایزوبوتان، سولفید هیدروژن و دی­اکسید­کربن؛
۳- آب کافی، نه بیش از حد و نه خیلی کم.
دمای کم و فشار زیاد شرایط مطلوبی برای تشکیل هیدرات است. دما و فشار دقیق، به ترکیب گاز بستگی دارد. هیدرات­ها در دمایی بیشتر از صفر درجۀ سلسیوس نقطۀ انجماد آب، شکل می‌گیرند.
برای جلوگیری از تشکیل هیدرات صرفاً باید یکی از سه شرط مذکور را از بین برد. به­ طور معمول نمی‌توان تشکیل­دهنده­های هیدرات را از مخلوط حذف کرد. در مورد گاز طبیعی، تشکیل­دهنده‌های هیدرات، محصولات مطلوبی هستند. بنابراین با از بین بردن دو شرط دیگر می­توان از تشکیل هیدرات جلوگیری کرد]۴-۶[.
فاکتورهای مؤثر در تشکیل هیدرات
سایر فاکتورهایی که بر روی تشکیل هیدرات اثر می‌گذارند عبارتند از:
میزان اختلاط (آشفتگی و تلاطم)، سنتیک، سطح تشکیل کریستال، مکان هسته زایی، میزان تجمع و شوری سیستم. این پدیده‌ها می‌تواند تشکیل هیدرات را افزایش دهد امّا برای فرایند تشکیل ضروری نیستند. این پدیده ­ها امکان تشکیل­ هیدرات را افزایش می­ دهند که عبارتند از]۷-۱۱[:
۱- تلاطم^[۶]
الف. سرعت زیاد
امکان تشکیل هیدرات در مناطقی که در آن‌ سرعت سیال زیاد است، بیشتر می­باشد. این مسئله موجب می­ شود که شیرهای اختناق^[۷](ماسوره) مستعد تشکیل هیدرات باشند. دلیل اول این است، هنگامی که گاز طبیعی از ماسوره عبور می­ کند، به علت اثر ژول- تامسون^[۸] افت دمای چشمگیری اتفاق می­افتد و دلیل دوم سرعت زیاد در این شیر است.
ب. اختلاط^[۹]
اختلاط در خط لوله، مخازن فرآوری^[۱۰]، مبدل­های حرارتی^[۱۱] و… احتمال تشکیل‌هیدرات را افزایش می‌دهد.
۲- مکان­های هسته­زایی^[۱۲]
به­ طور کلی، مکان هسته­زایی جایی است که در آن‌ تغییر فاز اتفاق می­افتد و در این مورد فاز سیال به جامد تبدیل می­ شود. برای مثال در رستوران­های تهیۀ غذای آماده برای درست کردن سیب‌زمینی سرخ کرده از ماهی­تابۀ گود استفاده می­ شود. در این ماهی­تابه، روغن بسیار داغ است امّا حباب جوشی وجود ندارد، زیرا هیچ مکان مناسبی برای هسته­زایی نیست. با این حال، هنگامی که سیب­زمینی­ها را در روغن قرار می‌دهند، بی­درنگ به جوش می ­آید، زیرا سیب زمینی سرخ کرده مکان بسیار مناسبی را برای هسته­زایی فراهم می­ کند. مکان­های هسته­زایی برای تشکیل هیدرات عباراتند از:
نقص­های موجود در خط لوله، نقاط جوش^[۱۳]، اتصالات خط لوله (زانویی، سه­راهی، شیرها و غیره). گل و لای، جرم، خاک و شن و ماسه نیز مکان­های مناسبی برای هسته­زایی فراهم می­ کنند.
۳- آب آزاد^[۱۴]
ممکن است این سوال مطرح شود که آیا برای تشکیل هیدرات وجود آب آزاد الزامی است؟ خیر، این گفته با اظهارات قبلی متناقض نیست. آب آزاد برای تشکیل هیدرات الزامی نیست، امّا وجود آب بی­شک احتمال تشکیل هیدرات را افزایش می­دهد. علاوه ­بر­این سطح تماس آب و گاز محل هسته­زایی بسیار خوبی برای تشکیل هیدرات گازی است.
موارد بالا تنها احتمال تشکیل هیدرات را افزایش می­برد و شرط لازم برای تشکیل آن‌ نیست. سه شرطی که پیشتر به آن‌ اشاره شد، شروط لازم برای تشکیل هیدرات است. یکی دیگر از جنبه­ های مهم تشکیل هیدرات، تجمع جامدات است. هیدرات­های گازی لزوماً در همان نقطه­ای تشکیل می­شوند، منعقد نمی‌شوند. در خط لوله هیدرات می ­تواند همراه با فاز سیال به­ ویژه مایع جریان داشته باشد و تمایل دارد در همان جایی که مایع تجمع می­یابد، منعقد شود. به­ طور معمول انعقاد هیدرات مشکل ایجاد می­ کند. در خط لولۀ چندفازی، این تجمعات خط لوله را می­بندد و به تجهیزات آسیب می­رساند.
اغلب اوقات توپک­رانی^[۱۵] برای حذف هیدرات از خط لوله کافی است. توپک­رانی، فرآیندی است که طی آن‌ ابزاری به نام توپک را وارد خط لوله می­ کنند. توپک­های مدرن کاربردهای فراوانی دارند، امّا مهمترین وظیفۀ آنها، تمیز کردن خط لوله است. نوعی از توپک­ها، داخل خط لوله را می­خراشد و باز طریق جریان سیال در لوله حرکت می­ کند و بدین صورت هر جامدی را از درون خط لوله جا­به­جا می­ کند (هیدرات، موم^[۱۶]، لجن و غیره). توپک­رانی برای حذف پس­مانده­های مایعات^[۱۷] نیز به­کار می­رود]۱۲[.
توپک­رانی باید طوری برنامه­ ریزی شود که تجمع هیدرات­ها مشکل­ساز نشود. به­ طور معمول توپک‌رانی برای تمیز کردن هیدرات در خط لوله استفاده نمی­ شود. از مزایای دیگر توپک­رانی، حذف نمک و رسوبات است که این کار برای عملکرد مناسب خط لوله ضروری است. این امر به معنای آن‌ است که مکان­های مناسب برای تشکیل هسته­های هیدرات از بین می­روند.
آب و گاز طبیعی
آب اغلب همراه گاز طبیعی است و در مخازن همواره آب وجود دارد. بنابراین گاز طبیعی تولیدی همیشه اشباع از آب است. علاوه بر این آب سازند نیز گاهی همراه با گاز تولید می­ شود. همچنان که دما و فشار طی تولید گاز تغییر می­ کند، آب مایع نیز معیان می­ شود. به­علاوه آب اغلب در فرآیندهای گاز طبیعی وجود دارد. در فرایند شیرین­سازی گاز طبیعی (برای مثال برای حذف سولفید هیدروژن و دی­اکسید­کربن، به اصطلاح “گازهای اسیدی^[۱۸]” اغلب از محلول­های آبی استفاده می­ شود. مرسوم­ترین این فرآیندها شامل محلول آبی آلکانول­آمین است. به همین دلیل، گاز شیرین (محصول فرایند شیرین­سازی) این فرآیندها نیز، اشباع از آب است.
فرآیندهای مختلفی برای حذف آب از گاز طبیعی طراحی شده ­اند که در فصل سوم بررسی خواهند شد. همراهی آب و گاز طبیعی به این معناست که در تمامی مراحل تولید و فرآوری گاز طبیعی احتمال تشکیل هیدرات وجود دارد. بخش زیادی از این پژوهش به پیش ­بینی شرایط تشکیل هیدرات اختصاص دارد. با این دانش، مهندسان شاغل در صنعت گاز طبیعی خواهند دانست که آیا هیدرات در برنامۀ آنها مشکل­ساز خواهد بود یا نه؟ پس از آنکه مشخص شد هیدرات برای ما مشکل ایجاد می­ کند یا حتی یک مشکل بالفعل است، چه می‌توان کرد؟ یکی دیگر از بخش­های این پژوهش به این موضوع می ­پردازد.
آب آزاد
افسانه­ای در صنعت گاز طبیعی وجود دارد که می­گوید وجود “آب آزاد” (برای مثال یک فاز آبی^[۱۹]) برای تشکیل هیدرات ضروری است. در بخش­های بعدی نشان داده خواهد شد که این عقیده درست نیست. بی‌شک آب آزاد احتمال تشکیل هیدرات را افزایش می­دهد، ولی وجود آن‌ ضروری نیست. استدلال قوی برای نشان دادن اینکه آب آزاد برای تشکیل هیدرات ضروری نیست، در فصل چهارم روی نمودارهای فازی آوردی شده است.
یکی دیگر از موضوعات مورد توجه، اصطلاح “برفک^[۲۰]” است که سؤال ساده­ای را مطرح می­ کند: آیا وجود آب آزاد برای تشکیل یخ ضروری است؟ پاسخ منفی است. برفک­ها بدون وجود آب مایع نیز شکل می­گیرند. برفک از هوا روی اتومبیل در شب­های زمستانی تصعید می­ شود. به­ طور مستقیم از هوا به فاز جامد می­رود، بدون آنکه مایعی تشکیل شود. مخلوط هوا/آب یک گاز است، آب به­ صورت مایع در هوا وجود ندارد. اگر یک فریزر قدیمی را در نظر بگیریم (فریزری که بدون برفک نیست) با نگاه کردن به داخل آن‌ می­توان مشاهده کرد که لایه­ای از برفک در آن‌ شکل گرفته است، بدون آنکه آب مایعی تشکیل شده باشد. هیدرات­ها از طریق این سازوکار می­توانند ایجاد شوند.
یکی از دلایلی که چرا اعتقاد بر این است که آب آزاد برای تشکیل هیدرات ضروری است، این است که هیدرات شکل­گرفته بدون آب آزاد، مشکل­ساز نیست. داخل لوله ممکن است با برفک­های هیدرات پوشیده شود، امّا همچنان به­خوبی کار کند. یا مقدار هیدرات ممکن است کم باشد و در نتیجه خط لوله بسته نشود و به تجهیزات فرآوری نیز آسیبی وارد نشود. این هیدرات­های برفکی را می­توان به آسانی با فرایند توپک­رانی تمیز کرد.
فرایند تبدیل مستقیم جامد به گاز، تصعید نامیده می­ شود. برای مثال، دی­اکسید­کربن در فشار اتمسفری تصعید می­ شود. CO₂ جامد، که به­ طور معمول یخ خشک نامیده می­ شود، به­ طور مستقیم از فاز جامد بدون تشکیل مایع به فاز بخار می­رود. در این فشار اتمسفری CO₂ در دمای ۷۸- درجۀ سلسیوس (۱۰۸- درجۀ فارنهایت) از جامد به بخار تبدیل می­ شود. مثال دیگری از جامداتی که در فشار اتمسفری تصعید می­شوند، نفتالین است که مهم­ترین جزء گلوله­های ضدبید محسوب می­ شود. دلیل اینکه گلوله­های ضدبید از خود بو متصاعد می­ کنند، این است که نفتالین به­ طور مستقیم از فاز جامد به فاز بخار می­رود. در واقع همۀ مواد خالص از جمله آب خالص در فشارهای زیر فشار نقطۀ سه­گانۀ خود تصعید می­شوند. بنابراین جای تعجب نیست که هیدرات در شرایط مناسب می ­تواند به­ طور مستقیم از فاز گاز به فاز جامد برود.
بیان مساله پژوهش
متان کلاترات^[۲۱] که با نام­ هیدرات متانی و یخ متان نیز شناخته می­ شود، ترکیبی است که در آن‌ مقدار زیادی متان در داخل یک ساختار بلوری آب محبوس شده و ساختاری جامد تشکیل می­دهد. ابتدا تصور می­شد که هیدرات فقط در خارج از منظومه شمسی که دما بسیار پایین است تشکیل می­ شود ولی با پیشرفت علم کشف شد که مخازن وسیعی از آن‌ در کف اقیانوس­ها موجود است.
هیدرات­ها می­توانند در طول عملیات تولید گاز طبیعی نیز تشکیل شوند. این امر زمانی روی می­دهد که آب مایع در حضور متان در فشار بالا متراکم شود. مشخص شده است که مولکول‌های بزرگتر مانند اتان و پروپان نیز می‌توانند هیدرات تشکیل دهند. در چند دهه اخیر هیدرات­ گازی به‌عنوان یک معضل درخطوط انتقال گاز مطرح بوده و جهت جلوگیری از تشکیل آن‌ از تزریق مواد بازدارنده به خطوط لوله استفاده شده است. از سوی دیگر مواد تزریقی مشکلات دیگری مانند جداسازی ثانویه و یا مسموم کردن مواد ایجاد می‌کنند که اگر بدون بررسی دقیق شرایط به خط تزریق شوند می­توانند بجای کاهش هزینه­ها موجب افزایش آن‌ گردند.
هیدرات­ها پس از تشکیل می­توانند خط لوله و تجهیزات پردازش را مسدود نموده و خساراتی ایجاد کنند. در این مرحله هیدرات­ها با صرف هزینه و وقت و اعمال روش­هایی چون کاهش فشار، گرم­کردن و حل به­ کمک مواد شیمیایی مانند متانول، الکل‌ها و گلایکول قابل حذف می­باشند امّا مراقبت و کنترل دقیقی برای اطمینان از حذف هیدرات لازم است. بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد خسارات هیدرات­ها در خطوط انتقال گاز، جلوگیری از رسیدن به شرایط مناسب فیزیکی برای تشکیل آن‌ است که این امر نیازمند شناخت کامل و پیش بینی به موقع تشکیل هیدرات در خطوط انتقال است که در این پژوهش با بهره گرفتن از نرم افزار کامسول انجام می­ شود.
در این پژوهش شرایط خط لوله فرضی مورد مطالعه معلوم هستند. همچنین شرایط محیطی مختلف نیز به‌عنوان ورودی معلوم به نرم افزار وارد می­شوند و شرایط و خواص فیزیکی گاز در حال انتقال نیز جزء متغییرهای معلوم به حساب می­آیند. احتمال تشکیل‌هیدرات در خط لوله به‌عنوان مجهول بدست خواهد آمد.
شکل ‏۱‑۱ : شماتیکی از تشکیل هیدرات در جداره لوله
ضرورت و اهمیت انجام پژوهش
تشکیل هیدرات در خطوط لوله گاز یکی از مشکلات بزرگ میعانات گازی و مشکلات عملیاتی طراحی خطوط لوله انتقال جریان‌ها بخصوص جریان‌های دو فازی فراروی کارکنان عملیات بهره‌برداری و مهندسین اداره بهره برداری است که هر ساله هزینه‌های بسیاری را به خود اختصاص میدهد. هزینه‌های ناشی از ایجاد خوردگی تأسیسات، انجام عملیات توپک‌رانی در خطوط لوله و… همگی به واسطه مشکل تولید هیدرات گازی در خطوط لوله است که باید با مدیریتی صحیح در راستای حل این مشکل گامی اساسی برداشته شود.
هیدرات‌ها تمایل زیادی برای متراکم شدن و چسبیدن به دیواره لوله و در نتیجه مسدود نمودن خط لوله دارند. درصورت تشکیل هیدرات، برای جدایش و تجزیه آن‌ درجه حرارت بالاتر و یا فشار پایین تر مورد نیاز است. حتی در این شرایط نیز فرایند جدا کردن هیدرات‌ها، فرآیندی آهسته است. بنابراین کلید مسأله، جلوگیری از تشکیل هیدرات باشد.
تشکیل هیدرات افت فشار را افزایش داده و باعث انسداد و نهایتاً انفجار خط لوله انتقال جریان می‌شود. وجود آب و میعانات گازی در خطوط لوله جمع آوری و انتقال گاز طبیعی(به صورت جریان‌های دوفازی)، باعث پیدایش مشکلات زیر می‌گردد:
الف) تشکیل‌هیدرات‌گاز طبیعی در خط لوله جریانی و در نتیجه کاهش بازده و ایمنی خط لوله انتقال جریان
ب) تجمع مایعات در خطوط لوله انتقال جریان و در نتیجه کاهش بازده انتقال جریان

از دیگر سو، بررسی آماری میزان اجرت المثل و نحله در حقوق ایران با دشواری هایی مواجه است. نگارنده بیش از ۳۰۰ پرونده در این خصوص را مطالعه نمود ولی صرفاً ۷۸ مورد رأی دادگاه ها جهت تحقیق حاضر قابل استفاده بود. مشکلات عمده در این مسیر عبارت است از تعیین نکردن میزان سالهای زندگی مشترک زوجین، تعیین نکردن میزان نحله و اجرت المثل به نحو مستقل از سایر حقوق مالی زوجه. به عنوان نمونه در برخی آرای دادگاه­ های خانواده چنین میخوانیم که «زوج موظف است مبلغ … بابت نفقه معوقه و اجرت المثل ایام زوجیت به زوجه پرداخت نماید». علاوه بر این در هیچ یک از ۳۰۰ رأی مورد بررسی نگارنده، ملاکی جهت تعیین نحله و اجرت المثل ذکر نشده است.
با این وصف، مطابق بررسی صورت گرفته از میان ۷۸ رأی قابل استفاده، دادگاه های ایران در سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، میزان اجرت المثل زوجه را به طور متوسط سالیانه ۴۴۲۰ هزار ریال و میزان نحله را ۵۶۰۰ هزار ریال می­دانستند. البته باید توضیح داد که انحراف از معیار میزان اجرت المثل و نحله چندان زیاد است که نمی­ توان به حد میانه اعتماد چندانی نمود. به عنوان نمونه در برخی از احکام دادگاه­ها، برای یکسال زندگی مشترک زوجین، میزان ۱۰ میلیون ریال نحله تعیین نموده است و در رأی دیگری، برای ۱۳ سال زندگی مشترک، ۲۰ میلیون ریال تعیین شده است. این در حالی است که میزان حداقل دستمزد کشوری در سالهای ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ به ترتیب عبارت است از: ۳۱۶۲۲۴۰۰، ۳۶۳۶۰۰۰، ۳۹۶۳۶۰۰ و ۴۷۴۱۳۵۰۰ ریال.

اختلاف سطح حداقل دستمزد با اجرت المثل چندان فاحش است که حتی بالاترین میزان اجرت المثل تعیین شده در آرای مورد بررسی به حداقل دستمزد کارگران نزدیک نیست.
نمودار شماره ۱۴ به صورت تطبیقی، میزان اجرت المثل، نحله، خط فقر مطلق، خط فقر نسبی و حداقل دستمزد کارگران در سال ۱۳۸۹ را بررسی میکند
نمودار شماره ۱۴: اجرت المثل، نحله، خط فقر و حداقل دستمزد
به نظر نگارنده با توجه به این که کارکرد اجرت المثل و نحله حفظ استاندارد زندگی زوجه پس از طلاق می­باشد، می­توان از معیار خط فقر مطلق یا نسبی بهره برد. هر چند در فصل بعد و در نگاه جامع نگر به حقوق مالی زوجه توضیح خواهیم داد که چرا دادگاه ها به درستی میزان اجرت المثل و نحله را از ارزش واقعی آن کاهش می­ دهند.
مبحث دوم: شرط تنصیف دارایی
گفتار اول: مبنای تنصیف دارایی
در بسیاری از نظام­های حقوقی، تنصیف دارایی نتیجه نظام اشتراک اموال در دوران زناشویی است. با انتخاب این رژیم مالی^[۶۸۰]، همسران در هزینه­ های زندگی شریک می­شوند و درآمد ایشان نیز به نهاد خانواده اختصاص می­یابد. به بیان دیگر، استقلال مالی همسران محدود می­ شود و ایشان بنگاه مالی مشترکی را تشکیل می­ دهند. روشن است که با انحلال یک نهاد مالی اشتراکی، باید سرمایه آن بین شرکا تقسیم شود. پس در چنین نظام­های مالی و حقوقی، تقسیم اموال کاملاً توجیه پذیر است و کارکرد مشخص آن تقسیم دارایی بنگاه سرمایه گذاری مشترک است.
در حقوق فرانسه زوجین می­توانند نظام مالی اشتراک اموال^[۶۸۱] را برگزینند یا رژیم استقلال اموال^[۶۸۲]. در صورت سکوت زوجین در انتخاب هر یک از دو نظام مالی فوق، قانون روابط ایشان را تابع نظام مالی مشترک می­داند.^[۶۸۳] این رژیم را از آن جهت اشتراکی می­نامند که مجموعه ­ای از اموال را به ملکیت مشاع زوجین در می­آورند. مجموعه ­ای که باید پس از انحلال نکاح بین هر یک از زن و شوهر یا وراث آنان تقسیم شود.^[۶۸۴]
رژیم اشتراک اموال خود به دو نوع تقسیم می­ شود: رژیم اشتراک قراردادی و رژیم اشتراک قانونی. در رژیم اشتراک قراردادی، گاهی زوجین بر «اشتراک کامل اموال» توافق می­نمایند. در این وضعیت، دارایی پیش و پس از ازدواج زوجین جزء دارایی مشترک محسوب می­ شود و پس از انحلال ازدواج نیز به نحو کاملا مساوی تقسیم می­ شود.^[۶۸۵] همچنین گاهی زوجین صرفاً بر اشتراک اموال منقول و دارایی­ های به دست آمده در طول ازدواج، توافق می­ کنند. منظور از دارایی­ ها، اموالی است که زوجین در طول زندگی مشترک از طریق حرفه و اشتغال یا عقود معوض کسب نموده ­اند و شامل اموال اکتسابی از طریق ارث و هبه و غیره نمی­ شود.^[۶۸۶]
در برابر رژیم­های اشتراک اموال، نظام استقلال اموال وجود دارد. استقلال اموال نیز گاهی کامل است که به رژیم جدایی اموال^[۶۸۷] اطلاق می­ شود. در این نظام مالی، همچون حقوق ایران، همسران در امور مالی کاملا مستقلا هستند و جز با شرطی الزام آور هیچ شراکتی در حین یا پس از جدایی بین ایشان وجود ندارد.
نوع دیگری از رژیم استقلال مالی یا به عبارت دیگر، رژیم نیمه استقلال مالی که به آن رژیم اشتراک در دارایی­ ها گفته می­ شود. در این نظام مالی، «هنگامی که زوجین اعلام می­نمایند تحت رژیم اشتراک در دارایی­ ها ازدواج می­ کنند، هر یک از ایشان، در اداره، انتفاع و تنظیم اموال خویش اختیارات کامل دارد و همه اموال اکتسابی زوجین اعم از آنکه از طریق ارث یا هبه به دست آمده باشد یا در اثر عقود معوض به دست آمده باشد، در دوران ازدواج تحت رژیم افتراق اموال مورد استفاده قرار می­گیرد و پس از انحلال ازدواج، هر یک از زوجین، در نصف ارزش اضافی از دارایی خالص دیگری شریک می­ شود و با ارزیابی دارایی اصلی و نهایی، وضعیت آنان متوازن خواهد شد». (بند اول ماده ۱۵۶۹ قانون مدنی ۱۹۶۵ فرانسه)
شباهت نظام مالی اخیر با شرط تنصیف دارایی در حقوق ایران کاملا مشهود است. با این تفاوت اساسی که در حقوق ایران، صرفاً اموال زوج نصف می­ شود و به مالکیت زوجه در می ­آید و در برابر چنین فرآیندی انجام نمی­ شود!
از توضیحات فوق به خوبی روشن می­ شود که تنصیف دارایی زوجین در حقوق فرانسه مبنای روشن و عقلانی دارد. بلکه می­توان ادعا کرد که عدم تنصیف دارایی زوجین پس از جدایی یا مرگ یکی از ایشان، خلاف موازین عقلی و ناکارآمد است اما در حقوق ایران، تناقضی عجیب مشاهده می­ شود. در نظام حقوقی ایران اصل استقلال مالی زوجین به نحو متقن و محکم پذیرفته شده است و یکی از اصول مسلم فقه شیعه و عامه است.^[۶۸۸] با این وصف مشخص نیست که چرا دولت، شرط ضمن عقدی را بر زوج تحمیل می­نماید که مستلزم تنصیف دارایی وی در صورت طلاق دادن زوجه است. در همین جا باید بیان داشت که شرط فوق ظاهری قراردادی دارد اما در عمل نوعی شرط تحمیلی است.
گفتار دوم: کارکردهای شرط تنصیف دارایی
همچنان که در گفتار پیشین آمد، به باور نگارنده، قانونگذار ایرانی با بی دقتی صرفاً ظاهری از تنصیف دارایی در حقوق فرانسه را در نظر گرفته است اما کارکرد شرط تنصیف در حقوق ایران، کاملاً با حقوق فرانسه متفاوت است. در حقوق ایران، قانونگذار تمایل به مجازات مردی را داشته است که با بهره گرفتن از اختیار خود در طلاق، زن را در شرایط مالی نابرابر رها نسازد.
کارویژه دیگر شرط تنصیف دارایی، حفظ استاندارد سطح زندگی زوجه پس از طلاق می­باشد و از این جهت شباهت­هایی بین حقوق ایران و فرانسه به وجود آمده است.
علاوه بر این، تنصیف دارایی نوعی تقسیم سرمایه گذاری مشترک زوجین در دوران زندگی مشترک می­باشد. از همین رو، در شرط مندرج در قباله های نکاح، صرفاً دارایی زوج در دوران «زندگی مشترک» و نه صرف دوران ازدواج، موضوع تقسیم قرار می­گیرد.
مبحث سوم: مستمری پس از طلاق
مستمری پس از طلاق یا نفقه پس از طلاق از نهادهای متداول و حقوق مالی شناخته شده زوجین در بسیاری از نظام­های حقوقی است. در حقوق ایران ماده ۱۱ قانون حمایت خانواده ۱۳۵۳ نهاد مزبور را در حوزه حقوق خانواده وارد نمود. «نفقه پس از طلاق» ترجمه متداول عبارت Alimony است اما به نظر نگارنده استعمال عبارت مستمری پس از طلاق نیکوتر است چرا که نفقه، نهادی مختص حقوق ایران می­باشد و همچنانکه پیش از این گذشت، حقی مطلق است؛ اولاً فقط مرد ملزم به پرداخت آن است و ثانیاً تأمین نیازهای اولیه زوجه مانند خوراک و پوشاک و مسکن مطلقاً بر دوش مرد می­باشد و فقر و غنای او یا زوجه تأثیری۴ در تکلیف مرد نسبت به پرداخت نفقه ندارد. اما مستمری پس از طلاق اختصاص به زوجه ندارد و مرد نیز می ­تواند از زن سابق خویش درخواست مستمری نماید. علاوه بر این تکلیف به پرداخت مستمری منوط به توان مالی پرداخت کننده است و نمی­ توان از زوج یا زوجه ناتوان درخواست مستمری نمود.
گفتار اول: مبنای اقتصادی مستمری پس از طلاق
طلاق ریسک­های زیادی برای زوجین و خصوصاً زوجه در پی دارد که پرداخت مستمری به همسر در معرض خطر را توجیه مینماید. به طور کلی دو جور ریسک برای زوجه بارزتر است: ریسک فقر به دلیل از دست رفتن توازن مالی در نتیجه طلاق و ریسک سوء استفاده شوهر از سرمایه گذاری زوجه در دوران زندگی مشترک. اصولاً سوء استفاده و رفتار فرصت طلبانه یک طرف قرارداد هنگامی روی می­دهد که طرف دیگر بدون تضمین قراردادی یا قانونی، اموال یا سرمایه گذاری خاصی نزد وی نموده باشد. در ازدواج نیز چنانچه زوجه تضمین قانونی یا قراردادی مناسبی در دست نداشته باشد، شوهر می ­تواند از سرمایه گذاری زوجه در دوران زندگی مشترک سوء استفاده نماید.
بند اول: ریسک فقر و از دست دادن استاندارد زندگی توسط زوجه مطلقه
مستمری پس از طلاق ریسک فقر زوجه مطلقه را کاهش می­دهد. زنان مطلقه معمولاً در بازار کار شانس کم­تری در اکتساب درآمد دارند. شانس زنانی که سرپرستی فرزندانی را بر عهده دارند، به مراتب کمتر می­ شود. علاوه بر این شانس ازدواج مجدد زنان مطلقه نیز بسیار کمتر از زنان مجرد است.
الف) فرصت اشتغال زنان مطلقه در بازار کار
تولد فرزند پس از طلاق در مقایسه با قبل، مانع بیشتری برای حضور زنان در بازار کار ایجاد می کند. وضعیت «مادر مطلقه» یا مجرد بودن نیز بر آمادگی حرفه ای زنان تأثیر می گذارد. در واقع در شرایط برابر از لحاظ توانایی حرفه­ای و سایر شرایط، شانس زنان مجرد بدون فرزند بیش از زنان متأهل بدون فرزند است و شانس زنان متأهل بیش از زنان متأهل دارای فرزند بوده و شانس گروه اخیر بیش از زنان مطلقه دارای فرزند است. در نتیجه می­توان حدس زد که طلاق موجب کاهش کیفیت شغلی و درآمد زنان مطلقه می­ شود. این مشکل برای زنانی که پیش از طلاق به خانه داری مشغول بوده ­اند دو چندان می­باشد.^[۶۸۹]
مهارت­ های زنان در امور خانه­داری ارزش چندانی در ارزیابی کارفرمایان از منابع انسانی^[۶۹۰] ندارد. بنابراین زنان خانه­دار در مقایسه با زن شاغل با ریسک­های بیش­تری رو به رو است. در واقع ریسک بالای «ناپایداری منابع» با ریسک ترک همسر از سوی شوهر ارتباط مستقیمی دارد^[۶۹۱]. لذا برخی اقتصاددانان معتقدند اساساً مستمری پس از طلاق برای زنانی کاربرد دارد که مدت زمان زیادی از ازدواج آنها می گذرد وآمادگی حرفه ای آنها روند نزولی داشته است.^[۶۹۲]
ب) وضعیت زنان مطلقه در ازدواج مجدد
آیا زن مطلقه می ­تواند سریعاً ازدواج مجدد نماید؟ نویسندگان وضعیت زن مطلقه را در بازار ازدواج نامطلوب­تر از زنان مجرد و حتی مردان طلاق گرفته می­دانند.^[۶۹۳] علت این وضعیت نابرابر آن است که کاهش ارزش سرمایه زنان بیش از مردان است. به بیان روشن­تر هر فردی فارغ از زن یا مرد بودن خدماتی را در بازار ازدواج عرضه می­ کند. میزان تقاضای این خدمات وابسته به عوامل گوناگونی است. این عوامل گوناگون گاهی در یک فرد ثابت است مانند میزان تحصیلات و ثروت یا پایگاه اجتماعی و اصالت خانوادگی. در برابر برخی عوامل مانند زیبایی و قدرت باروری در طول زمان کاهش می­یابد. کاهش ارزش­های اخیر به معنای استهلاک ارزش سرمایه است. در مقایسه وضعیت زنان و مردان در بازار ازدواج به روشنی پیداست که کاهش ارزش سرمایه زنان بیش از مردان است. بنابر این با افزایش سن و طلاق، امکان ازدواج زنان کاهش چشمگیری می­یابد و در مجموع خسارات طلاق برای زنان به مراتب بیش از مردان است.^[۶۹۴]
آمار ازدواج و طلاق در کشور ایالات متحده آمریکا مؤید این نتیجه گیری است.^[۶۹۵] چرا که اولاً بر اساس آمارهای ایالات متحده آمریکا مردان طلاق گرفته سریع­تر از زنان مطلقه ازدواج مینمایند. ثانیاً زنان مایل به ازدواج با مردانی مسن­تر از خود ازدواج کنند. ثالثاً نسبت زنان مجرد به مردان مجرد با توجه به نسبت جنسیتی کل، سریع­تر افزایش می­یابد. نسبت جنسیتی ^[۶۹۶] زنان مجرد به مردان مجرد از کمتر از عدد ۱ در سن ۲۰ سالگی به بیشتر از عدد ۲ در سن چهل سالگی افزایش می یابد. بدین ترتیب زنان مسن تر در بازار ازدواج با رقابت شدیدتری مواجه هستند؛ به ویژه هنگامی که زنان مطلقه مجبور به رقابت با زنانی هستند که برای نخستین بار وارد بازار ازدواج می شوند، فرصت کمتری برای ازدواج دارند.^[۶۹۷]
مسأله فرزندان نیز در افزایش ریسک فقر زنان مطلقه مؤثر است. فرزندان تا پیش از جدایی موجب استحکام بیش­تر زندگی مشترک می­باشند و برای زنان خانه دار نوعی مزیت محسوب می­شوند اما پس از جدایی اثر معکوس دارند. از آنجا که در غالب موارد فرزندان طلاق با مادر زندگی می کنند، سرپرستی ایشان هزینه­ های قابل توجهی بر زنان پدید می ­آورد: سرپرستی از فرزندان آن است که مادران آمادگی کمتری برای ارائه خدمات به همسر جدید خواهند داشت. علاوه بر این وجود فرزندان، خصوصاً در سنین طفولیت موجب مسئولیت برای همسر آتی می­ شود. همچنین زنان بدون فرزند توانایی بیشتری برای نگهداری از فرزندان رابطه زناشویی آینده خود را خواهند داشت و بر همین اساس مردان تمایل بیش­تری نسبت به زنان بدون فرزند دارند.^[۶۹۸]
بند دوم: فرصت طلبی از سرمایه گذاری مشترک در دوران زندگی مشترک
پیش از این اشاره شد که از منظر تحلیلگران اقتصادی حقوق خانواده، ازدواج قراردادی بلند مدت است و بر همین اساس، طلاق نیز نقض قرارداد محسوب می­ شود. نمی­ توان تردید نمود که ازدواج قراردادی کاملا تجاری یا تجاری محض نیست و ارزش­های اخلاقی و عاطفی نقش مؤثری در شکل گیری، دوام یا زوال آن دارد ولی فارغ از مسائل مالی نیست. از طرف دیگر بسیاری از تحلیلگران اقتصادی، محصولات عاطفی ازدواج را در قالب اقتصادی تعبیر می­ کنند تا بتوان با مدل و روش تحلیل اقتصادی، به بررسی مسائل حقوق خانواده پرداخت. طبق دیدگاه گری بکر قرارداد ازدواج گاهی ارزشی ابزاری دارد به این معنا که همسران عوامل تولید یک محصول مثلاً فرزندان هستند. بنابراین ، ازدواج راهی است که طرفین از طریق آن تعهدات حمایتی خود را مبادله می کنند. که ارزش آن برخاسته از رفتار هریک از همسران در بلند مدت است.^[۶۹۹]
ویژگی ازدواج در خانواده های سنتی و نیمه سنتی آن است که غالباً سرمایه­گذار زوجه می­باشد و سرمایه پذیر شوهر. سود به دست آمده از سرمایه گذاری باید به نحو متوازن و متقارن بین زوجین تقسیم شود. توازن به معنای برابری نسبی در انتفاع از سود حاصل از شراکت است و تقارن به معنای همزمانی انتفاع. واقعیت آن است که در دقیق­ترین شراکتهای تجاری نیز اصول فوق به درستی رعایت نمی­ شود.^[۷۰۰] در خانواده، امکان تقارن و توازن دقیق در تقسیم سود وجود ندارد. در آغاز زندگی مشترک بیش­تر فعالیت تولیدی و سرمایه گذاری از جانب زن صورت می­پذیرد. فرزند به مثابه محصول اصلی ازدواج حاصل تلاش زیاد زوجه است. در برابر این مرد است که در ابتدای زندگی مشترک، بیش­تر بهره­مند می­ شود. به تدریج جریان سود دچار فراگشت گردیده و در سنین میانسالی و کهنسالی زن از منافع ازدواج بهره مند می­ شود. در این سنین دارایی­ هایی اختصاصی و اساسی زوجه یعنی زیبایی و باروری مستهلک گردیده است اما به دلیل سرمایه گذاری پیشین، از وجود فرزندان و نفقه بهره مند می­باشد.
چنانچه مردی خواهان بیش­ترین منفعت –مشروع یا نامشروع- از ازدواج باشد، بهترین استراتژی آن است که قرارداد ازدواج را در زمانی ترک نماید که جریان منافع دچار فراگشت گردیده است. در این بازه زمانی بیش­ترین منفعت نصیب او می­ شود و کمترین منفعت ممکن حاصل همسر او؛^[۷۰۱] امری که مورد اعتراض فعالان حقوق زنان و فمینیست ها واقع شده است.^[۷۰۲]
روشن است که راه حل جلوگیری از چنین سوء استفاده­ای، گران کردن نقض قرارداد برای شوهر و جبران کامل خسارت زوجه می­باشد. با این وصف مشکل اصلی وقتی پدیدار می­ شود که متوجه می­شویم زنان نیز به میزان مردان امکان سوء استفاده از سرمایه گذاری مشترک را دارند. چنانچه زوجه پیش از صرف هزینه از زیبایی و باروری خود (در جوامع سنتی میتوان مسأله بکارت را نیز به این دو عنوان اضافه کرد)، قرارداد ازدواج را نقض نماید، از برخی درآمدهای ازدواج همچون مهریه بهره مند می­ شود در حالی که سرمایه گذاری مناسبی انجام نداده است. پس رعایت حد تعادل بین زوجین و پیشگیری از فرصت طلبی هر یک از زوجین لازم است. بسیاری از اقتصاددانان حقوق بر آنند که بهترین راه جلوگیری از سوء استفاده زوجین، گران کردن نقض قرارداد ازدواج برای همسر فرصت طلب است و ایجاد هزینه برای طلاق، ابزار مناسبی در کف همسران می­نهد تا با سوء استفاده طرف دیگر مقابله نمایند.^[۷۰۳]
البته سوء استفاده­هایی از این دست با مجازات قانونی مواجه نمی­ شود؛ بلکه چنین فرصت طلبی هایی در پوشش ابزارهای قانونی صورت می­پذیرد. معدودی از نوعروسان با نیت پلید، پیش از مراسم عروسی، مهریه خود را مطالبه می­نمایند و داماد بیچاره! در می­یابد که بدون تشکیل زندگی مشترک و حتی کامیابی از زوجه مجبور است تا آخر عمر، مبلغی را به صورت اقساط ماهیانه به زوجه بپردازد.^[۷۰۴] مردان نیز می­توانند با تحت فشار قرار دادن زوجه، بدون پرداخت مبلغی به عنوان مهریه، از زوجه جدا شوند در حالی که از زیبایی و باروری وی بهره مند شده ­اند.
در چنین موردی، مستمری پس از طلاق ابزار نیکویی جهت جلوگیری از فرصت طلبی است؛ بدین صورت که زوجه هنگام وقوع طلاق حداقل بخشی از سودهای غیر عملیاتی سرمایه گذاری های خود را در زندگی زناشویی دریافت می کند. به عبارت دیگر، طلاق یک منبع برای اثرات خارجی منفی است و نفقه ابزاری است برای درونی کردن هزینه ای که یکی از طرفین با وقوع طلاق برای دیگری ایجاد می کند.^[۷۰۵]
گفتار دوم: کارکرد مستمری پس از طلاق
مستمری پس از طلاق در برخی کشورها جنبه تنبیهی برای شوهر دارد و شوهری به پرداخت مستمری محکوم می­ شود که طلاق در نتیجه رفتار غیر اخلاقی شوهر مانند زنای محصنه، خشونت شدید و یا ترک انفاق باشد.^[۷۰۶]
در برابر در برخی نظام­های حقوقی، مستمری پس از طلاق جنبه صرفاً جبرانی دارد و طرف قوی­تر، بدون در نظر گرفتن تقصیر یکی از زوجین، باید از طرف ضعیف تر حمایت کند. ماده ۱۵۶۹ قانون مدنی آلمان این وضعیت را مقرر نموده است. در آمریکا نیز در صورت وجود اختلاف و شکاف مالی بین زوجین، طرف قوی­تر باید پس از طلاق و به منظور جبران این شکاف مالی به طرف ضعیف­تر نفقه بپردازد.^[۷۰۷]
در برخی از نظام­های حقوقی همچون فرانسه، نفقه پس از طلاق، مبنای دوگانه و جنبه جبرانی-تنبیهی دارد. هر یک از همسران که وضعیت مالی مطلوب­تری دارد، باید مبلغی را به همسرش بپردازد تا خلأ استاندارد زندگی را که در اثر طلاق پدید آمده است، جبران نماید.^[۷۰۸]
در حقوق ایران نیز مبنای دوگانه و مختلط مورد نظر قانونگذار بوده است. شرایط اعمال ماده ۱۱ ق.ح.خ. ۱۳۵۳ عبارت است از: الف) وجود گواهی عدم امکان سازش؛ ب) سوء رفتار یا قصور یکی از طرفین؛ ج) نداشتن توانایی مالی یکی از زوجین و توانایی مالی زوج دیگر. شرط «سوء رفتار یا قصور یکی از زوجین» اشاره به جنبه تنبیهی دارد و شرط «عدم توانایی مالی مستمری گیرنده» دلالت بر مبنای جبرانی مستمری پس از طلاق می­نماید.
برخی اقتصاددانان حقوق بر آنند که علاوه بر موارد فوق ممکن است، مستمری پس از طلاق با هدف حفظ استاندارد زندگی طرف ضعیف­تر وضع شده باشد.^[۷۰۹] این رویکرد با آنکه انسانی به نظر میرسد اما از منظر اقتصادی توجیه ندارد. چنانچه یکی از طرفین باعث از دست رفتن استاندارد زندگی طرف دیگر شود می­توان جبران خسارت را مبنای مستمری پس از طلاق دانست اما در غیر این صورت چرا زوج یا زوجه باید هزینه استاندارد دیگری را پس از طلاق بپردازد؟
شاید بتوان این جنبه را به عنوان یکی از هزینه­ های طلاق تلقی نمود ولی ایجاد هزینه برای طلاق باید برای جامعه منافعی بیش­تر از هزینه آن در پی داشته باشد. چنین هزینه بی­مبنایی منافع کمی در پی دارد. با این مقرره، بازار آزاد ازدواج شدیداً نقض شده است و انگیزه کسب استاندارد زندگی از طرف ضعیف­تر سلب می­ شود. علاوه بر این عدالت نیز مخالف دارا شدن بلاجهت اشخاص است. اقتصاددانان حقوق تأکید نموده ­اند که چنانچه زوجه در دوران زندگی مشترک از همسرش در کسب تحصیلات دانشگاهی یا کسب شغل بهتر یا موارد دیگر پشتیبانی نموده باشد، پس از طلاق می­توان در خصوص جبران خسارت صحبت کرد اما در غیر این صورت، علیرغم استدلال­های فمینیستی، جبران خسارت خلاف قواعد بنیادین حقوق مالکیت است.^[۷۱۰]
گفتار سوم: نوع و میزان مستمری پس از طلاق
در حقوق ایران با توجه به متروک بودن ماده ۱۱ ق.ح.خ. ۱۳۵۳، اطلاعات و دیتای کافی و قابل اتکایی در خصوص میزان مستمری پس از طلاق در دست نیست. بنابر این بررسی توصیفی میزان مستمری پس از طلاق در ایران ممکن نیست. از طرفی، بررسی هنجاری و بنیادی میزان مستمری پس از طلاق در ایران نیز با دشواری­های خاصی روبرو است. همچنانکه پیش از این گذشت، مستمری پس از طلاق جنبه جبران خسارت یا کارکرد توزیعی دارد. بر این اساس مستمری پس از طلاق، باید جبران کننده فرصت طلبی زوج از نقض قرارداد ازدواج باشد و یا اینکه میزان سرمایه گذاری مشترک زوجین در طول دوره ازدواج روشن شود و آن بخش از درآمد بالقوه­ای که باید نصیب زوج یا زوجه شود، به عنوان مستمری به او اعطا شود.
محاسبه میزان سرمایه گذاری انجام شده و درآمد حاصل از آن در همه نظام­های حقوقی دشوار است ولی در حقوق ایران مشکل دو چندان می­باشد چرا که نهادهای دیگری همچون مهر، اجرت المثل و نحله نیز همین کارکرد را دارند. بنابر این بر فرض که میزان سرمایه گذاری یا میزان خسارت زوجه روشن شود، لازم است محاسبه نماییم که آیا این خسارات با مهر و اجرت المثل قابل جبران می­باشد یا خیر. تنها در صورتی که پاسخ ما به این سوال منفی باشد، می­توان مستمری پس از طلاق را جاری دانست و به محاسبه میزان آن پرداخت.

در اردیبهشت ماه ۱۳۱۳ اولین انجمن تربیت بدنی بصورت رسمی و قانونی تشکیل شد. از مهم­ترین فعالیت­های انجمن، می­توان به موارد ذیل اشاره کرد (حسینی و همکاران، ص ۱۹۱):
- تهیه کتب و مقررات ورزشی و پیشاهنگی مدرن اروپایی برای ورزشکاران ایرانی.

- استخدام یک کارشناس تربیت بدنی از آمریکا به نام “گیپسون^[۵۸]“.
- احداث یک ساختمان برای دفتر انجمن ملی تربیت بدنی در ایران.
- تربیت تعدادی ورزشکار داوطلب برای آموزش مقررات ورزشی و پیشاهنگی و رها کردن آنها در بین جوانان جهت تبلیغ و اشاعه آموخته­های خود.
- کوشش جهت شرکت در المپیک ۱۹۳۶ برلین.
- تشکیل باشگاه­های ورزشی و اردوهای تابستانی.
در سال­های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ شمسی، دوره­ های چهارساله تعلیمات تربیت­بدنی زیر نظر گیپسون ایجاد شد که حدود یکصد مربی ورزش تربیت کرد و همه آنها در مدارس شهرستان­های مختلف به تدریس تربیت بدنی و ورزش پرداختند. در سال ۱۳۱۷ دانشسرای مقدماتی تربیت­بدنی پسران تأسیس شد. طی چهار دوره، هر دوره بیست الی بیست و پنج نفر فارغ­التحصیل شده و به کار تدریس ورزش در مدارس کشور پرداختند. در سال ۱۳۳۰ در دانشسرای مقدماتی اصفهان نیز، رشته تربیت بدنی دایر گشت. بعد از آن دانشگاه تهران و دانشگاه­ های مختلف به تدریس درس تربیت بدنی پرداختند. مدرسه عالی ورزش در سال ۱۳۵۱ ایجاد شد و به پذیرش دانشجو پرداخت (کریمی، ص ۱۹۵).
با مروری بر بودجه سال­های مختلف قبل از انقلاب، مشاهده می­ شود که از سال ۱۳۲۹ شمسی، به بحث تربیت­بدنی و ورزش در بودجه­ های سالیانه کشور اهمیت داده شده است. از سال ۱۳۲۹ شمسی تا سال ۱۳۴۳، بودجه­ای تحت عنوان کمک به انجمن تربیت بدنی مصوب شده بود. البته ناگفته نماند که در خلال این سال­ها، مخارج اعزام قهرمانان ایران به خارج از کشور مثل مسابقات قاره­ای در ژاپن و کشورهای دیگر در بودجه کشور دیده شده بود. از سال ۱۳۴۴ شمسی، در بوجه کشور فصلی تحت عنوان “امور جوانان، تربیت بدنی و پیشاهنگی” مشاهده می­ شود که امور مربوط به تربیت بدنی در سال ۱۳۴۴، در دو بخش تربیت بدنی در مدارس و تربیت بدنی بزرگسالان مصوب شده بود. در سال­های بعد تا پیروزی انقلاب، بودجه تربیت­بدنی شامل بودجه موارد زیر بود:
- وزرات کار و امور اجتماعی در حوزه ورزش
- سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم
- ساختمان مجموعه ورزشی آزادی
- ساختمان مجموعه ورزشی تختی
- سازمان فرهنگی ورزشی تاج
- هزینه مربوط به اعزام ورزشکاران به مسابقات مختلف جهانی و آسیایی
- هزینه مسابقات آسیایی که در تهران در سال ۱۳۵۳ شمسی (۱۹۷۶ میلادی) برگزار شد.
جدول­های (۴-۱) و (۴-۲)، بودجه تربیت­بدنی، به ترتیب در سال­های ۱۳۴۳-۱۳۲۹ و ۱۳۵۷-۱۳۴۴ را نشان می­دهد:
بوجه فصل تربیت بدنی در سال­های ۱۳۴۳-۱۳۲۹

 

سال

۱۳۲۹

۱۳۳۰

۱۳۳۱

۱۳۳۲

۱۳۳۳

۱۳۳۴

۱۳۳۵

۱۳۳۶

۱۳۳۷

۱۳۳۸

۱۳۳۹

۱۳۴۰

۱۳۴۱

۱۳۴۲

۱۳۴۳

مبلغ

۱۰

۱۰

۱۰

۱۰

۲۰

۲۰

۲۰

وفاداری به برند عبارت است از واکنش رفتاری نسبتاً متعصبانه در خرید که فرد در طول زمان نسبت به برند پیدا می کند و این رفتار باعث می شود که در فرایند های تصمیم گیری و ارزیابی از مجموعه نام ها یی که در ذهن دارد، گرایش خاصی به آن برند پیدا کند . این واکنش تابعی از فرایند های روانشناختی و ذهنی فرد است(Chaudhuri & Holbrook, 2011).
وفاداری به نام تجاری به معنی تکرار خرید است که دلیل این رفتار، فرآیندهای روانی است. به عبارت دیگر، تکرار خرید صرفاً یک واکنش اختیاری نیست بلکه نتیجه عوامل روانی، احساسی و هنجاری است. کلر بیان می کند که وفاداری نام تجاری در گذشته اغلب به طور ساده فقط از طریق رفتارهای تکرار خرید از نظر رفتاری، اندازه گیری شده است، درحالی که وفاداری مشتری به جای این که با رفتارهای خرید ساده بیان شود، می تواند بهطور گسترده تری مورد توجه قرار گیرد. وفاداری به نام تجاری از دو جزء وفاداری رفتاری و وفاداری نگرشی تشکیل شده است. وفاداری مشتریان به نام تجاری باعث تبلیغات دهان به دهان مثبت، ایجاد موانع اساسی برای ورود رقبا، توانمندتر ساختن شرکت در پاسخ به تهدیدات رقابتی، ایجاد فروش و درآمد بیشتر و کاهش حساسیت مشتریان به تلاش های بازاریابی رقبا می شود. تعداد زیاد مشتریان وفادار به یک نام تجاری، دارایی شرکت محسوب می شوند و به عنوان شاخص اصلی ارزش ویژه نام تجاری شناخته می شوند و همچنین حساسیت مشتریان وفادار به تغییر قیمت ها در مقایسه با مشتریان غیر وفادار، کمتر است. در واقع وفاداری به تکرار خریدکالاهای مصرفی منجر می گردد. در ادبیات بازاریابی اغلب مفهوم وفاداری برند هم خانواده با مفاهیمی نظیر «خرید مجدد» ،«ترجیح» ،«تعهد» و «پبروی» در نظر گرفته می شود و این اصطلاحات به جای هم به کار برده می شوند(Sahin et al, 2011).

هر اندازه مشتریان نسبت به محصولات تحت برند خاصی اعتماد و اطمینان خاطر بیشتری داشته باشند، به دلیل فطرت عدم ریسک پذیری افراد و کاهش ریسک خریدشان، بیشتر سعی می کنند از محصولات همان برند خرید کند و تمایل کمتری نسبت به محصولات سایر برندها نشان دهد و این یعنی وفاداری مشتریان به برند. اعتماد را می توان به عنوان اطمینان خاطر مشتری که منجر می شود وی بتواند به فروشنده تا تحویل خدمات موعود اتکا کند، تعریف کرد(Agustin & Singh, 2010).
اعتماد مشتریان نسبت به برند بر اساس باورهای مثبت درباره انتظاراتشان از رفتار سازمان و عملکرد، محصولاتش، بهبود و توسعه می یابد(Ashley & Leonard, 2009). اعتماد اثر فزاینده ای در طول زمان بر روی وفاداری مشتریان دارد و در طول زمان مشتریان که به برند اعتماد دارند وفاداری شان نسبت به آن افزایش می یابد(Chiou & Shen, 2011).
یک نام تجاری خوب انتخاب مصرف کنندگان را جهت می دهد، به طوری که در فضای یک بازار بسیار پیچیده، نامهای تجاری یکسان میانبری را در فرایند تصمیم گیری مصرف کننده به وجود می آورد. نام تجاری بر وفاداری مشتریان می افزاید. از آنجایی که مشتریان اکثر نامهایی را انتخاب می کنند که می شناسند استنباط می شود که وفاداری مشتریان به شرکت هایی با نام تجاری مورد تأیید بیشتر است. نام تجاری قوی ورود به بازار جدید را ممکن می سازد احتمالاً شرکت های دارای نامهای تجاری قوی در ورود به بازار جدید به مراتب موفق تر هستند(Raj, 2008).
وفاداری عبارتست از وجود نوعی نگرش مثبت به یک پدیده(مارک، خدمت، مغازه، یا فروشنده) و رفتار حمایتگرانه از آن اما تعریف کاملتری از وفاداری نیز وجود دارد که توسط الیور( ۱۹۹۹) مطرح شده است: وفاداری به یک تعهد قوی برای خرید مجدد یک محصول یا خدمت برتر در آینده اطلاق می شود، به صورتی که همان مارک یا محصول علیرغم تأثیرات و تلا شهای بازاریابی بالقوه رقبا خریداری گردد. در اغلب تعاریف وفاداری دو رویکرد دیده می شود؛ رویکرد نگرشی احساسات مختلف در شخص تعلق خاطری نسبت به سازمان، خدمات و کالا ایجاد می کند این احساس درجه وفاداری مشتری را مشخص می نماید که به طور کامل شناختی است. مقیاس های وفاداری نگرشی شامل تبلیغات مثبت دهان به دهان، تمایل به توصیه و تشویق دیگران به استفاده از کالا و خدمات است؛ رویکرد رفتاری تمایل مشتری برای خرید مکرر خدمات و تولیدات عرضه کننده خدمات و حفظ ارتباط با عرضه کننده کالا و خدمات است(قره چه و دابوییان، ۱۳۹۰). وفاداری به برند را «ایجاد تعهد در مشتری برای انجام معامله با سازمان خاص و خرید کالاها و خدمات به طور مکرر» توصیف می کنند(Susanna & Larsson ,2009).
اصولا وفاداری به برند به خریدهای مجدد مشتریان مربوط می باشد. به هر حال، خرید مجدد ممکن است تنها نشان دهنده رضایت آنی مشتریان از برند باشد. وفاداری به مارک، هدف نهایی و غایی شرکتی است که دارای محصولی با علامت تجاری ویژه است.(جوانمرد، ۱۳۸۸). در تحقیقی که پژوهشگران در داخل کشور انجام داده اند مشخص شد که رضایت بر تعهد به وفاداری تاثیر مستقیم دارد و رضایت بر تمایل به تغییر برند تاثیر معکوس دارد(وظیفه دوست، ۱۳۸۸). وفاداری به نام تجاری به گرایش وفادار بودن به یک نام تجاری اشاره دارد و می تواند به صورت تمایل مصرف کنندگان به خرید نام تجاری به عنوان اولین انتخابشان نشان داده شود(موتمنی، ۱۳۸۹). از دیگر مفاهیم معتبر و معروف در زمینه بازاریابی، وفاداری به برند است که نقش مهمی در ایجاد منافع بلند مدت برای سازمان دارد زیرا مشتریان وفادار نیازی به تلاش های ترفیعی گسترده ندارند. آنها با کمال میل حاضر هستند مبلغ بیشتری را برای کسب مزایا و کیفیت برند مورد علاقه خود بپردازند(گیلانی نیا و دیگران، ۱۳۸۹). برندها، علائم معتبری می باشند (به عبارت دیگر، باورپذیر بوده و قابل اطمینان هستند). آنها موجب می شوند تا شرکتها در مورد محصولات و خدمات خود صادق بوده و شکایاتی که از آنها شده را رسیدگی نمایند(حیدرزاده، ۱۳۹۰).
وفاداری مشتریان در حقیقت یک مزیت رقابتی برای شرکت ایجاد می کند چرا که مشتریان وفادار سبب صرفه جویی در هزینه های بازاریابی شرکت می شوند. به این دلیل که به گفته کارشناسان، هزینه جذب مشتریان جدید حدود ۶ برابر حفظ مشتری فعلی است(حسینی، ۱۳۹۰). وفاداری مشتری به سازمان مقوله ای است که از عوامل و شرایط متعدد و متنوعی در درون و بیرون سازمان تأثیر می پذیرد، که میزان اثرگذاری آن ها با توجه به نوع سازمان، از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است. شناخت دقیق این عوامل و تعیین میزان اثرگذاری هر یک از آن ها، در کمک به مدیران جهت تصمیم گیری درست، از اهمیت زیادی برخوردار است . ادبیات بازاریابی خدمات بر روی مفاهیم و سازه های کلیدی مانند عدالت، مشتری گرایی، کیفیت خدمات، رضایت و وفاداری به نام تجاری تمرکز دارد(Cronin et al, 2009).
ایجاد وفاداری برند مستلزم سرمایه گذاری در برنامه های بازاریابی به خصوص مشتریان بالقوه و فعلی می باشد. این فعالیتهای بازاریابی توانسته بر طرز فکر مشتریان تأثیر بگذارد و منجر به نتایج مختلفی شده است . تمام حوزه های مختلف تماس مشتریان با برند، فرصتی را برای ایجاد نگرش مطلوب و افزایش وفاداری به برند مهیا نموده و ناحیه اصلی ارتباط با مشتریان برخورد فروش می باشد . از آنجایی که یک فروشنده تنها شخصی است که با مشتری ارتباط برقرار می کند او می تواند نقش اصلی برای تجربه مشتریان و ارزیابی از برند ایفا کند(Brexendorf et al, 2009).
وفاداری مشتری، یک جنبه ضروری به منظور موفقیت شرکت به شمار می آید. در حقیقت ایجاد وفاداری هدفی است که توسط مدیران دنبال می شود. از این رو وفاداری نه تنها تمایل خرید در آینده را افزایش می دهد بلکه باعث قدرت بیشتر سازمان و حساسیت کمتر نسبت به قیمت و درآمد بیشتر نسبت به رقبا می شود. به عبارت دیگر، وفاداری به نام تجاری عبارت است از تعهد عمیق نسبت به خرید مجدد یک محصول یا خدمت به طور منظم در آینده، با وجود تلاش های بازاریابی که به طور بالقوه باعث تغییر در رفتار می شود(حاجی کریمی و همکاران، ۱۳۸۸). به عبارت دیگر، وفاداری به نام تجاری در مورد مصرف کنندگانی به کار می رود که خریدهایی از روی عادت انجام می دهند و به خرید از نام های تجاری و فروشگاه های مطلوبشان وفادارند (جزنی و همکاران، ۱۳۸۹).
وفاداری مشتری به دلیل اثر مثبت آن بر فروش، کسب سهمی از بودجه و حفظ مشتری مهم (Dagger et al, 2010). برای مثال، لینگ و ونگ(۲۰۰۷) در تحقیقات خود نشان دادند که مشتریان راضی شده در بلند مدت نسبت به مشتریان کوتاه مدت، احتمال بیشتری دارد که خدمات اضافه تری خریداری نمایند و ارتباطات کلامی را توسعه دهند. مفهوم وفاداری در مصرف کننده و ایجاد مصرف کنندگان وفادار در چارچوب کسب و کار به صورت “ایجاد تعهد در مصرف کننده برای خرید کالاها و خدمات به طور مکرر” توصیف می شود(Larson & Susanna, 2011).
مفهوم وفاداری به برند هم به نگرش و هم به وفاداری رفتاری توسعه داده شده است. وفاداری رفتاری به این معناست که مشتریان دوباره از همین برند خرید خواهند کرد؛ به نظر می رسد که وفاداری نگرشی نسبت به وفاداری رفتاری با دوام تر است و نشان دهنده تعهد و برتری دادن مشتریان و زمانی است که ارزشهای منحصر به فرد از یک برند مشاهده می شود. علاوه بر این وفاداری رفتاری را می توان به منظور بررسی پیامد های ارزش برند در نظر گرفت. وفاداری یک واژه قدیمی است که تعهد عمیق به کشور، خانواده یا دوستان را توصیف می کند و برای نخستین بار با واژه( وفاداری به نام تجاری) وارد بازاریابی شد. وفاداری مشتریان از جنبه های گوناگونی تعبیر شده است. وفاداری به نام و نشان تجاری، وفاداری به محصولات، خدمات و سایر موارد مشابه از این مقوله اند(رشیدی و همکاران، ۱۳۹۲).
تمام حوزه های تماس مشتریان با برند فرصتی را برای ایجاد نگرش مطلوب و افزایش وفاداری به برند مهیا کرده و ناحیه اصلی ارتباط با مشتریان برخورد فروش می باشد. از آنجایی که فروشنده تنها شخصی است که با مشتری ارتباط برقرار می سازد می تواند نقش اصلی برای تجربه مشتریان و ارزیابی از برند ایفا کند. مطالعات متعدد نشان می دهند که رضایت از مارک تجاری نخستین کلید وفاداری به برند می باشد، بنابراین برخورد فروش مشتری را با فروشنده پیوند می دهد و رضایت برخورد فروش بر وفاداری مشتری به فروشنده می افزاید. بنابراین وفاداری به فروشنده آثار بسیار مثبتی بر وفاداری برند دارد(Brexendorf et al, 2009).
عوامل دیگر خارج از کنترل شرکت شما هستند (مثلا تنها یک تغییر در آدرس میتواند موجب از دست رفتن ۲۰% از مشتریان شما گردد). وفاداری به یک سازمان به معنای میزان تعهدی است که مشتری به آن سازمان داشته و می کوشد تا با خرید مداوم از آن سازمان وفاداری خود را نشان دهد؛ یک مشتری وفادار به عنوان کسی تعریف میگردد که نگرش مثبتی نسبت به ارائه دهنده خدمات دارد، او را به مصرف کنندگان دیگر معرفی و توصیه کرده و خرید مجدد انجام میدهد(Dimitriades, 2006).
در سبز فایل بازاریابی، هدف برقراری روابط بلند مدت و متقابل با گروه های ذینفع و مهمتر از همه مشتری، به گونه ای ترسیم می شود که مشتریان بیشتری را حفظ و مشتریان کمتری را از دست داده و به این ترتیب در بلند مدت سهم بازار و سودآوری شرکتها افزایش می یابد.(Osman et al, 2010) اولیور (۱۹۹۹) وفاداری مشتری را به عنوان “یک تعهد عمیق به خرید مجدد یا حمایت در خرید یک محصول یا خدمت ثابت ارجح داده شده در آینده است، در نتیجه موجب خرید تکراری از یک برند مشابه یا برندگرایی میشود، با وجود این که تاثیرات موقعیتی و تلاشهای بازاریابی به طور بالقوه موجب تغییر رفتار شده است"، تعریف کرده است (Wu et al, 2011). رابطه مشتری – شرکت پایدارتر میشود، زمانی که مشتریان و شرکت تعهد بیشتری به همدیگر داشته باشند، و لذا منجر به رابطه بلند مدت میشود. با افزایش روز افزون محیط رقابتی کسب و کار، ایجاد و حفظ مشتری، مهم است. وفاداری مهم است زیرا به طور مثبتی روی فروش، سهم خرید مشتری، و حفظ مشتری اثر میگذارد. وفاداری افزایش یافته به سود بالاتر منجر میشود زیرا حفظ مشتریان ارزانتر از جذب مشتریان جدید است.۲۰۱۱) .(Fullerton,
چالش هایی از قبیل تشدید رقابت جهانی، افزایش مستمر انتظارات مشتریان و متعاقباً تقاضای آنها به منظور افزایش بهبود کیفیت محصولات و خدمات، باعث شده است که شرکتها دیگر نتوانند به طور موثر نیازها و خواسته های آنها را برآورده کنند و خطر از دست دادن مشتریان ناراضی به سمت رقبا و همچنین کاهش نهایی سود، ورشکستگی شرکت را به دنبال خواهد داشت. برای ایجاد وفاداری مشتری این بسیار مهم و کلیدی است که محیطی فراهم شود که وفاداری را ترغیب و تشویق کند.(Duffy, 2010)
ارتقای سطح رضایتمندی مشتری، باعث ارتقای میزان سودآوری و افزایش سهم شرکتها در بازار رقابت خواهد شد. البته این کافی نبوده و شرکتها باید مطمئن شوند که مشتریان رضایتمندشان، وفادار هم هستند(Wu et al, 2011). رضایت مشتریان در اموری همچون خرید مجدد، حفظ مشتریان، وفاداری، عملکرد خرده فروشی و سودآوری تاثیرات مثبتی دارد(Finn,2011).
۲-۳- انواع وفاداری
همانگونه که قبلا بیان شد وفاداری به برند از موارد مورد علاقه محققان در بازاریابی است. تحقیقات گذشته پیشنهاد می­ کند که مشتریان وفادار بیشتر از مشتریان غیرروفادار برای شرکت هزینه می­ کنند. تیلیغات شفاهی مثبتی را گسترش می­ دهند و به عنوان قلب تپنده شرکت از گروه های با ارزش در آن محسوب می­شوند. از اوایل دهه­ ۱۹۶۰ تعاریف متفاوتی از وفاداری از دیدگاه عاطفی و شناختی ارائه شده است. درواقع تحقیقات در این زمینه نشان داده است که وفادری به معنی تعهد به خرید یک یک برند خاص است. آنها بیان کردند که وفاداری نتیجه یک فرایند روانشناختی و رفتاری است و باید از دیدگاه رفتاری و روانشناختی مورد بحث قرار بگیرد. مدلهای تحقیقاتی وفاداری در تلاشند تا این ۲ بعد وفاداری ، نگرشی و رفتار ، را مورد مطالعه قرار دهند(Bennett et al,2007).
وفاداری نگرشی نوعی نگرش فردی است که متعهد به یک برند خاص است و قصد خرید دوباره آن را داردجنبه تعهد برگرفته از شناخت و ارزیابی عناصر می­باشد. به عبارت دیگر وفاداری نگرشی برگرفته از تعهد روانشناختی است که موجب می­ شود مشتری عمل خرید را انجام دهد مثل خرید و درگیر شدن با پیشنهاداتی که شرکت ارائه می­دهد. در مقابل وفاداری رفتاری تنها عمل را مشاهده می­ کند و در نتیجه اتفاق و عواملی است که به تکرار خرید می­انجامد. از این رو وفاداری رفتاری به عنوان تکرار خرید مشتری تعریف می­ شود و تنها بیان کننده رفتار اوست و الگویی از این رفتار ارائه می­ کند. این وفاداری بطور مستقیم در ارتباط با عوامل عاطفی است. برخی از تحقیقات بیان می­ کنند که وفادرای نگرشی مقدمه وفاداری رفتاری مشتری است. در وفاداری خدمات، تحقیقات صورت گرفته بیشتر بر رویکرد نگرشی تاکید می­ کنند زیرا خدمات جزء محصولات ناملموس بوده و باید کیفیت آن درک شود ( Bennett et al,2007; Nam et al, 2011).
اولیور^[۱] (۱۹۹۷) ابعاد وفاداری را به ۴ مرحله متوالی تقسیم کرد: شناختی، عاطفی، ذاتی و عملی. سه مرحله اول وفاداری نگرشی و مرحله آخر وفاداری رفتاری نامیده می­ شود.مرحله اول شناختی بر اساس دانش گذشته یا تجربه مبتنی بر اطلاعات است و بطور کلی با عملکرد خدمات ارائه شده ارتباط دارد. بخش عاطفی وفاداری بطور مستقیم با دوست داشتن یک نام تجاری ارتباط دارد. مرحله سوم ، ذاتی، خواست و نیت نسبت به یک رفتار خاص را نشان می­دهد. بر طبق تحقیقات صورت گرفته از اولیور، سه مرحله اول وفاداری در ارتباط با مرحله آخر یعنی وفاداری عملی است. با کامل شدن این ۴ مرحله مشتریان به یک برند خاص وفادار می شوند. وفاداری نگرشی که این محقق بیان می کند برگرفته از تئوری نگرش نسبت به هدف است که تحت تاثیر عقیده و یا باور نسبت به یک برند می­باشد. باورها در نهایت شکل دهنده نگرش افراد می­باشند. و وفاداری نگرشی را تشکیل می­ دهند که در نهایت به وفاداری رفتاری می­انجامد (Liu et al, 2011).
بر اساس تعریف صورت گرفته می­توان وفاداری را به ۳ دسته کلی تقسیم کرد: وفاداری معاملاتی، وفاداری ادراکی و وفاداری ترکیبی.
وفاداری معاملاتی که در آن تغییر یافتن رفتار مشتری مدنظر قرار می­گیرد، هرچند که انگیزه های تغییر ممکن است نامشخص باشد. وفاداری معاملاتی از طریق روشهایی مثل فروش کالای جدید، فروش جانبی، تکرار خرید و یا اصرار به حفظ رابطه ایجاد می شود.
وفاداری ادراکی که در آن نگرش ها و عقاید مشتریان عنصر کلیدی محسوب می­ شود ولی هیچ نوع مدرکی مبنی بر تاثیر آن بر خرید دیده نمی­ شود. وفادرای ادراکی از طریق جلب رضایت و آگاهی دادن به مشتری ایجاد می­ شود. وفادرای مرکب ترکیبی از وفاداری معاملاتی و ادراکی است ( تاج زاده نمین و همکاران،۱۳۸۹).
۲-۴- مدلهای وفاداری
بین تکرار خرید و وفاداری تمایز و تفاوتی وجود دارد. تکرار خرید نوعی رفتار به خرید مجدد از یک برند خاص است، درحالی که وفاداری دارای دلیل یا واقعیتی است که قبل از ایجاد رفتار رخ داده است. مشتریان وفادار میزان پذیرش شکست و آسیب­پذیری شرکت را کاهش می­ دهند. مشتریان وفادار حساسیت کمی به قیمت دارند در نتیجه سود سازمانی به طور مثبتی تحت تاثیر وفاداری به برند است(Ioan,2000).
۲-۴-۱ - مدل آکر و دیوید
مشهور ترین مدل وفاداری یه برند مربوط به مدل هرم وفاداری آکر^۱ و دیوید^[۲] است. این مدل دارای پنج سطح است که در ادامه به تعریف این سطوح پرداخته شده است.
شکل۲-۱- هرم وفاداری (Aaker and David,1991)
سطح اول نشان دهنده خریدارانی است که هیچ وفاداری به برند ندارند و کاملا به برندهای مختلف بی تفاوتند و برای آنها تنها قیمت مناسب بهترین معیار برای خرید محصولات یا خدمات برند است.
سطح دوم شامل رضایتمندی و یا حداقل عدم نارضایتی خریداران است. عدم نارضایتی از قیمت برای تغییر ندادن برند کافی است. اما این نوع وفاداری آسیب پذیر است و هنگامی که رقبا مزایای درک شده بیشتری را فراهم کردند، این نوع مشتریان برند خود را تغییر می­ دهند.
سطح سوم در برگیرنده مشتریان راضی است.آنها از هزینه­ های تغییر راضی هستند(هزینه های تغییر شامل از دست دادن زمان ، پول یا مزیتهای وفاداری و … است). از دیدگاه این مشتریان رقبا باید شایستگی هایی را ایجاد کنند که از هزینه­ های تغییر بیشتر شود.چهارمین سطح در برگیرنده مشتریانی است که واقعا برند را دوست دارند و ارتباط عاطفی خاصی با آن بر قرار کرده ­اند. بر اساس این نوع ارتباط نمادهای آن را دوست دارند و یا تجربه ­های خوب و کیفیت درک شده بالایی از آن دارند. این دلیل عاطفی گاهی اوقات یک واقعیت بوده و یک ارتباط طولانی مدت را موجب می­ شود. پنجمین سطح نشان دهنده تعهد مشتریان است، آنها به این برند افتخار می­ کنند و کسانی هستند که از دیدگاه عملکردی و شخصیتی این برند برای آنها مهم است. ارزش این طبقه از مشتریان به اندازه­ای است که آنها در بالاترین قسمت هرم قرار دارند (Aaker and David,1991 in Ioan,2000).
با توجه به مدل آکرو دیوید(۱۹۹۱)، شناسائی انواع مشتریان و تمرکز بر جذب و حفظ وفاداری آنها در برنامه های وفادار نمودن مشتریان می تواند راهگشای تحقیق باشد. این مدل به شناسائی و تفسیر بهتر بعد وفاداری در مدل مفهومی تحقیق حاضر کمک می نماید.
۲-۴-۲- مدل دیک و باس
دیک^[۳] و باس^[۴] بیان کردند که وفاداری میزان ارتباط بین نگرش نسبی و خرید حمایتی است. بر اساس تحقیقات آنان و بگونه­ای که در شکل شماره۲-۲ نشان داده شده است، وفاداری به ۴ دسته تقسیم می­ شود: وفاداری قلابی و عدم وفاداری در نگرش نسبی کم ایجاد می­ شود که ممکن است دارای معایب زیادی باشد. وفاداری کامل و وفاداری پنهان نیز در نگرش نسبی زیاد ایجاد می­ شود. از سویی دیگر همان طور که در شکل مشخص شده است وفاداری کامل در نگرش نسبی و خرید حمایتی زیاد هستند. عدم وفاداری در نقطه مقابل آن قرار دارد و در نگرش نسبی و خرید حمایتی کم قرار دارد. افرادی که به طور قلابی وفادار هستند دارای خرید حمایتی زیاد و نگرش نسبی کم و وفاداری پنهان در نگرش نسبی زیاد و خرید حمایتی کم قرار دارد. مشتریانی که دارای عدم وفاداری هستند دارای نگرش منفی به برند کنونی و نگرش مثبت به رقبای این برند می­باشند (Dick and Baus,1994 in Ioan,2000).

 

خرید حمایتی
کم	زیاد		نگرش نسبی
وفاداری پنهان	وفاداری کامل	زیاد

برونگرایی
ثبات احساسی
وظیفه شناسی
گشودگی به تجربه
معاشرتی بودن
منابع اطلاعاتی
تبلیغات، وب، نام تجاری، تجربه قبلی
ویژگی‌های مربوط به خرید اینترنتی
راحتی، امنیت، حریم شخصی…
گروه های مرجع
خانواده، دوستان، همکاران و…متخصصان
تحقیقات خارجی
روک و فیشر (۱۹۹۵) در پژوهشی با عنوان “تأثیرات هنجاری روی رفتار خرید آنی” برای اولین بار به بررسی جنبه‌های هنجاری در خرید آنی پرداختند. آنان ضمن تعریف ارزیابی هنجاری مصرف‌کننده به عنوان قضاوت‌هایی درباره درستی و مناسب‌بودن خرید آنی، شواهد مفهومی و تجربی ارائه دادند مبنی بر اینکه این ارزیابی‌ها رابطه بین تمایل و رفتار خرید آنی را مورد تعدیل قرار می‌دهد. این دست‌آورد در مدل مفهومی پایان‌نامه حاضر مورد استفاده قرار گرفت. در پژوهش مذکور همچنین شاخص‌های معتبری برای سنجش تمایل به خرید آنی و رفتار خرید آنی پیشنهاد گردید است که در پژوهش ما مورد استفاده قرار گرفت.

ارزیابی هنجاری
تمایل به خرید آنی
رفتار خرید آنی
شکل ‏۲‑۸- ارزیابی هنجاری و خرید آنی (منبع: روک و فیشر، ۱۹۹۵)
ورپلنکن و هرابادی در مقاله سال ۲۰۰۱ خود با عنوان “تفاوت‌های فردی در تمایل به خرید آنی: احساس، عدم تفکر” ضمن طراحی شاخص معتبری برای سنجش اجزاء شناختی و عاطفی مصرف‌کننده، طی دو مطالعه جداگانه به بررسی رابطه تمایل به خرید آنی با پنج ویژگی شخصیتی و همچنین رابطه برخی نیازها با تمایل به خرید آنی پرداختند. نتایج حاکی از آن بود که برون‌گرایی با هر دو جنبه شناختی و عاطفی مرتبط است. همچنین جزء شناختی با وظیفه‌شناسی، نیاز به ساختار و نیاز به ارزشیابی رابطه عکس دارد و در نهایت ایده‌ای که از نتایج فوق به ذهن متبادر می‌شود این است که تمایل به خرید آنی می‌تواند مبنای قدرتمندی در شخصیت داشته باشد.
این ایده (رابطه پنج بعد شخصیتی با تمایل به خرید آنی)، مبنایی برای بررسی تاثیر شخصیت بر تمایل به خرید آنی فراهم ساخت که مدل مفهومی این پایان‌‌نامه بر آن استوار گردید.
جونز و همکاران (۲۰۰۳) در پژوهش خود با عنوان “ماهیت تمایل به خرید برای محصول معین"مفهوم تمایل به خرید محصول معین را ارائه کردند و بدین‌طریق ادراکات قبلی در مورد تمایل به خرید آنی را تغییر دادند. در پژوهش‌های قبلی تمایل به خرید را صرفاً یک ویژگی فردی و کلی که برای همه طبقات محصول یکسان عمل می‌کند، در نظر می‌گرفتند. آنان ضمن مفهوم‌سازی، به بررسی‌های تجربی نیز پرداخته و دریافتند تمایل به خرید محصول معین، نسبت به تمایل کلی به خرید، پیشگوی مناسب‌تری برای رفتار خرید واقعی محسوب می‌شود. آنان همچنین، به اهمیت درگیری ذهنی مشتری در قبال محصول معین در تأثیرگذاری بر تمایل به خرید محصول معین پی‌بردند.
روابط و مفهوم سازی جدید این پژوهش از تمایل به خرید آنی و درگیری ذهنی در مدل مفهومی پایان‌نامه حاضر مورد استفاده قرار گرفت.
درگیری ذهنی با محصول
تمایل کلی به خرید آنی
تمایل به خرید آنی محصول معین
رفتار خرید آنی محصول معین
شکل ‏۲‑۹- تمایل به خرید آنی محصول معین (منبع: جونز و همکاران، ۲۰۰۳)
داوسون و کیم (۲۰۰۹) در مطالعه خود با عنوان “محرک‌های درونی و بیرونی حرید آنی آنلاین” به بررسی اثر دو دسته عوامل تأثیرگذار درونی و بیرونی بر رفتار خرید آنی آنلاین پرداختند. عوامل درونی شامل تمایل به خرید آنی و محرک‌های درونی (جزء عاطفی، جزء شناختی و ارزیابی هنجاری) و عوامل خارجی شامل فروش، ترفیع و پیشنهاد‌های است. نتایج بیان‌گر آن بودند که تمایل به خرید آنی، جزء عاطفی مصرف‌کننده و ارزیابی هنجاری با رفتار خرید آنی آنلاین، رابطه معناداری دارند.
محرک‌های خارجی خرید آنی
تمایل به خرید آنی
محرک‌های درونی خرید آنی
ارزیابی هنجاری
میل شدید به مصرف
تصمیم حرید آنی آنلاین
شکل ‏۲‑۱۰- محرک‌های درونی و بیرونی حرید آنی آنلاین (منبع: داوسون و کیم، ۲۰۰۹)
بدگایان و ورما (۲۰۱۴) در تحقیقی پیمایشی که در کشور هند انجام دادند به بررسی تاثیر پنج دسته عوامل مربوط به مصرف‌کننده (شخصیت، فرهنگ، مادی‌گرایی، تمایل به خرید آنی و تمایل به لذت بردن از خرید) پرداختند. پاسخ‌های بدست آمده از ۵۰۸ پرسشنامه با بهره گرفتن از مدل معادلات ساختاری مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که سازه‌های مادی‌گرایی، تمایل به خرید آنی، تمایل به لذت بردن از خرید، جمع‌گرایی و برون‌گرایی با خرید آنی رابطه مثبت و وظیفه‌شناسی با خرید آنی، رابطه منفی دارد.
شکل ‏۲‑۱۱- تاثیر عوامل درونی افراد بر خرید آنی (منبع: بدگایان و ورما، ۲۰۱۴)
تمایل به خرید آنی
مادی‌گرایی
تمایل به لذت بردن ازخرید
فرهنگ
شخصیت
رفتار خرید آنی
مدل مفهومی تحقیق
با عنایت به مبانی نظری و پیشینه تجربی بررسی شده در زمینه خرید آنی و با اخذ نظر از اساتید راهنما و مشاور، مدل مفهومی زیر برای انجام این تحقیق مناسب دیده شد. این مدل با توجه به کمبود تحقیقات معتبر جدید برای بررسی تأثیر ویژگی‌های مختلف فردی (و بویژه پنج بعد شخصیتی) در حیطه خرید آنی، از ترکیب و تعدیل سه مدل جونز و همکاران (۲۰۰۳)، روک و فیشر (۱۹۹۵) و ورپلنکن و هرآبادی (۲۰۰۱) بدست آمد، انتخاب مدل پنج عاملی برای توصیف شخصیت بدان علت صورت گرفت که این مدل دیدی وسیع و جامع نسبت به شخصیت انسان دارد و تقریبا تمام صفات مورد اشاره در نظریه‌های علمی را در برمی‌گیرد (گروسی فرشی، ۱۳۷۷):
تمایل کلی به خرید آنی
(GIBT)
تمایل به خرید آنی پوشاک
(CIBT)
تصمیم خرید آنی پوشاک
(CIBD)
ارزیابی هنجاری

سیاست­های حکمروایی شایسته شامل توسعه بخش خصوصی، تمرکززدایی، ترویج و توانمندسازی جامعه مدنی می­باشد. بنابراین حکمروایی در دو سطح مطرح است: (الف) سطح عمودی: ترکیب و اثربخشی نهادهای دولت مرکزی و محلی؛ (ب) سطح افقی: ترکیب و اثربخشی سازمان­های جامعه مدنی و بخش خصوصی (دادورخانی و همکاران، ۱۳۹۰).

نقش حکمروایی شایسته در راهبرد­های توسعه پایدار فراهم کردن چارچوب جامع لازم برای برنامه ­های بلندمدت و عمومی است که با اهداف راهبردی، سیاست بلندمدت عمودی و افقی هماهنگ، نتیجه مشخص و فرایند مداخله و ایجاد راهبرد­های توسعه پایدار قابل دسترس برای جوامع محلی و مردم مشخص می­ شود (Kardos, 2012).
حکمروایی شایسته در واقع رهیافتی تطبیقی در برنامه­ ریزی و مدیریت منابع در قلمرو سرزمین (کشور، منطقه، شهر، روستا و مانند این­ها) برای دستیابی به توسعه پایدار به شمار می ­آید که از طریق رفتار و قاعده­مند و نهادینه شدن پاسخگویی، مشارکت مردمی، شفافیت، قانونمندی، مسئولیت­ پذیری، اجماع و مانند این­ها دست­یافتنی است (افتخاری و همکاران، ۱۳۹۰).
۲-۳-۲- الگو­های حکمروایی شایسته
تاکنون الگوهای مختلفی برای حکمروایی شایسته ارائه شده است. یکی از این الگوها توسط گراهام و همکارانش (۲۰۰۳) ارائه شده است. در این الگو، تاریخ، سنت­ها، فناوری و به ویژه فرهنگ‌های جوامع در نظر گرفته شده­ است (شکل ۲-۲).
شکل (۲-۲) الگو پیشنهادی گراهام و همکاران برای دست­اندرکاران حکمروایی شایسته روستایی
(دادورخانی و همکاران، ۱۳۹۰).
بر اساس الگویی که برنامه توسعه سازمان ملل متحد (۲۰۰۰) ارائه داده است، حکمروایی شایسته مستلزم همگرایی و هم­افزایی سه رکن اصلی دولت، جامعه مدنی و بخش خصوصی در انجام فعالیت‌ها است (شکل ۲-۳). بر اساس این الگو، حکمروایی شایسته مستلزم مشارکت برابر همه شهروندان در تصمیم ­گیری است.
شکل (۲-۳) هرم کنشگران حکمروایی شایسته (پورمحمدی و همکاران، ۱۳۹۰)
منجیستیب^[۶] (۲۰۰۹) دست­اندرکاران حکمروایی شایسته را در دو سطح عمودی و افقی می­داند که در سطح عمودی، ترکیب و اثربخشی نهادهای دولت مرکزی و محلی قرار دارد و در سطح افقی ترکیب و اثربخشی سازمان­های جامعه مدنی و بخش خصوصی وجود دارد (شکل ۲-۴).
شکل (۲-۴) دست­اندرکاران حکمروایی شایسته (Mengisteab,2009)
بخش خصوصی عامل تولید و سرمایه ­گذاری در رشد تولید ناخالص ملی به منظور افزایش درآمد سرانه و پویایی اقتصاد بازار و ایجاد رفاه نسبی دیده می­ شود. نقش دولت به عنوان تسهیل­کننده فعالیت­های عمومی در فرآهم­سازی محیطی برای توسعه پایدار به منظور ثبات و توسعه عدالت اجتماعی در جامعه ارزیابی می­ شود (نادری، ۱۳۹۰).
بهبود شرایط حکومت و افزایش آزادی و دخالت مردم در تعیین سرنوشت و طراحی برنامه ­های توسعه توسط خود مردم سبب ایجاد فرآیندهای نوین اداری و تأمین معاش و در نتیجه کاهش فقر خواهد شد (دادورخانی و همکاران، ۱۳۹۰). بنابراین می­توان گفت حکمروایی شایسته از سه رکن اصلی دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی تشکیل شده است که هر یک از این ارکان در اجرای این الگو در نظام حکمروایی نقش به­سزایی ایفا می­ کنند و باید قانون­محوری، پاسخگویی، توانمندسازی، شایسته­سالاری و سایر مولفه­های حکمروایی شایسته را در دستور کار خود قرار دهند؛ تا موفقیت در امور حاصل شود.
۲-۳-۳- مولفه­های حکمروایی شایسته
برنامه توسعه ملل متحد در سال ۲۰۰۰ میلادی شاخص­ هایی را به عنوان شاخص­ های اصلی حکمروایی شایسته ارائه کرده و تحقق توسعه پایدار را مستلزم اجرای آنها دانسته است. این شاخص ­ها عبارت­اند از: پاسخگویی، اجماع‌محوری، مشارکت مردمی، قانون­محوری، عدالت و برابری، مسئولیت‌پذیری، شفافیت و کارایی و تأثیرگذاری یا اثربخشی (افتخاری و همکاران، ۱۳۹۰).
شکل (۲-۵) مولفه­های حکمروایی شایسته (Plummer & Slaymaker, 2007)
با توجه به مفهوم و مولفه‌های برشمرده شده، شاخص­ های زیر را می­توان برای برای حکمروایی شایسته ارائه نمود:
- مشارکت مردمی: قدرت تاثیرگذاری روستاییان بر تصمیم ­گیری­ها و سهیم شدن آنها در قدرت (افتخاری و همکاران، ۱۳۹۱). مشارکت عبارت است از فرایند توانایی مستمر و با ثبات به منظور تعریف و تحلیل مسائل، تنظیم کردن و طرح راه­حل­ها، تحرک منابع و به­ کارگیری آنها در همه سطوح نیازهای توسعه مردم تا کنشگران بتوانند بر فرآیندهایی که زندگی آنها را متاثر می­ کند نظارت و کنترل داشته و همه مردان و زنان در فرایند تصمیم‌گیری نقش داشته باشند (پورمحمدی و همکاران، ۱۳۹۰).
- پاسخگویی: سازمان­ها، مسئولان و مدیران چه در سطح کلان و خرد نظیر تشکل­های محلی روستایی مسئول نتایج تصمیمات و فعالیت­های خود هستند (افتخاری و همکاران، ۱۳۹۱). این شاخص بیانگر میزان آزادی بیان، آزادی احزاب، و تشکلات و اجتماعات و آزادی رسانه­های جمعی است (نادری، ۱۳۹۰). در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز پاسخگویی قوای سه­گانه مطرح شده است (جدول ۲-۲).
جدول (۲-۲) اشکال پاسخگویی سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه (مستفاد از قانون اساسی به نقل از قلی­پور،۱۳۸۳)

 

مقام رهبری	رئیس جمهور	قوه مقننه	قوه مجریه	قوه قضائیه	پاسخگویی سایر نهادهای عمومی
-پاسخگو در برابر خبرگان (اصل۱۱۱)	-پاسخگو در برابر رهبری (اصل۱۲۲) -پاسخگو در برابر مجلس (اصل ۸۹ و ۱۲۲) -پاسخگو در برابر ملت (اصل ۱۲۲)	-پاسخگو در برابر مردم (اصل ۹۰) -پاسخگو دربرابر رهبری در تبعیت از سیاست­های کلی نظام	-پاسخگو در برابر مجلس -اجرای قانون -پاسخگویی به تحقیق و تفحص -پاسخگویی به تذکر، سوال نمایندگان و استیضاح (اصل ۸۹) -اجرای دقیق قانون بودجه -انجام بعضی امور زیر نظر مجلس -پاسخگویی به شکایات مردمی از طرز کار قوه مجریه -پاسخگو در بابر قوه قضایییه -احقاق حقوق شهروندان (دیوان عدالت اداری و دادگاه عمومی)

رفتار
پذیرش دورکاری
هنجار
کنترل رفتار ی
شکل ۳-۵) شاخص استخراج شده از از مقاله واریانس منابع فرهنگی در پذیرش دورکاری
در سال ۲۰۰۸ در بررسی که توسط مارتینز و همکارانش در بین حدود ۱۵۶ شرکت اسپانیایی درباره دورکاری تحت عنوان “پذیرش دورکاری و مدیریت تغییر و کارایی شرکتها “انجام شده است ،به آنالیز ارتباط بین فعالیت های منابع انسانی و کارایی شرکتها از طریق پذیرش فعالیت محل کار پرداخته است . نتیجه این آنالیز ها بیانگر این مسئله بوده که بهره گیری از مزایای دورکاری بطور موثری به میزان پذیرش دورکاری بستگی دارد . همینطور از دیگر نتایج ان اشاره شده که تعهدات منابع انسانی بر کارایی دورکاران و همچنین بر پذیرش دورکاری موثر است .
درک از منافع شخصی
رفتار
پذیرش دورکاری
هنجار
کنترل رفتار ی
شکل ۳-۶) شاخص استخراج شده از از مقاله پذیرش دورکاری و مدیریت تغییر و کارایی شرکتها
مقاله ای با عنوان “امکانات و محدودیت های دورکاری در محیط اداری :درسهایی از بخش خصوصی “در سال ۲۰۰۷ توسط تسکین و همکارش به بررسی دورکاری از منظر مدیریتی پرداخته است .آنها با بیان اینکه دورکاری منجر به ساختار دهی مجدد به کار میشود و ارتباطات کارمندان را باروش های مختلف تحت تاثیر قرار می دهد تغییرات زمانی و فضایی زیر ساختار کا را از پیشفرض های اولیه خود قرار داده اند و بیشتر تمرکز خودرا به روش های کنترل متمرکز کرده اند . دو سوال اساسی مطرح شده در این مقاله این بود که ” آیا شکل جدید تکنولوژی توسط اجتماع پذیرفته می شود ؟” و دیگر اینکه “دورکاری چگونه استقلال و کنترل را برای کارکنان فراهم می آورد ” .

طبق گفته آنها با دورکاری ساختار سازمانی مسطح تری خواهیم داشت .و شدت کنترل کمتر و استقلال بیشتر نتیجه این مسطح شدن ساختار رسمی است . دورکاری برای افراد دانش کار مفید است و برای آنها استقلال بیشتر فراهم می آورد و باعث اجرای وظایف پیچیده تر و خلاقانه تر میشود.پذیرش دورکاری در بین کارمندان با رشد زیادی مواجه شده است و این تقاضا ها بیشتر از سوی خانم ها مشاهده شده است اما در میان مادرانی که فرزند مدرسه ای دارند کمتر دیده شده است .
درک از منافع شخصی
رفتار
پذیرش دورکاری
هنجار
کنترل رفتار ی
شکل ۳-۷) شاخص استخراج شده از از مقاله امکانات و محدودیت های دورکاری در محیط اداری
در سال ۱۹۹۹ با توجه به اینکه پذیرش و انتشار دورکاری در ژاپن به نسبت کشورهای صنعتی دیگر بسیار کند صورت می گرفته است پژوهشی در ژاپن انجام گرفت .هدف این پژوهش بررسی وضعیت پیاده سازی دورکاری و درک کارکنان و مدیران از دورکاری و سپس کشف مسائل و مشکلات پذیرش دورکاری در ژاپن است . این مقاله مطالعه موردی حاصل بررسی از ۴۶۳ سازمان در ژاپن از ۴ دسته بندی سازمانی کوچک ، متوسط ، بزرگ و خیلی بزرگ و حیطه کاری کوچک ، متوسط ، بزرگ و خیلی بزرگ بوده است .در حدود ۱۱۳۴ کارمند پرسشنامه ها را پر کرده اند .
وظایف محوله مورد بررسی در دورکاری شامل فعالیت های word processing ، گزارش نویسی ، وارد کردن داده ، ویرایش و پاراف کردن ، بازاریابی و فروش ، حسابداری بوده است . این پژوهش نشان داد فاصله قابل ملاحظه ای بین پذیرش مدیران و کارکنان در مسئله دورکاری وجوددارد .در این بررسی کارکنان تمایل به دورکاری بیشتری نشان دادند در حالیکه درصد خیلی کمی از مدیران تمایلات مثبتی به پذیرش دورکاری نشان دادند . در حدود ۶۳ درصد کارکنان تمایل به دورکاری داشتند و فقط ۸ درصد از مدیران تمایل به دورکاری و داشتن کارمند دورکار داشتند .نکته دیگر سازگاری شغل با دورکاری بوده که باید حتما در انتخاب آن دقت شود .
سازگاری
رفتار
پذیرش دورکاری
هنجار
کنترل رفتار ی
شکل ۳-۸) شاخص استخراج شده از از مقاله دورکاری در ژاپن
آنچه از بررسی های کتابخانه ای و در میان کتابخانه های مشهور بدست آمد در میان مقالاتی که به ارائه مدلی برای پذیرش پذیرش فناوری پرداخته اند تعدادی به ارائه مدل پذیرش دورکاری پرداخته که به ادامه بررسی آنها می پردازیم :
در سال ۱۹۹۷ با توجه به افزایش نرخ دورکاری در میان شرکتها و انقلابی که درباره نحوه انجام کار در حال وقوع بود محمد خلیفه از دانشگاه هنک کنگ و جمشید اعتضادی از دانشگاه کنکوردکانادا ،در مقاله ای که بطور مشترک با عنوان “دورکاری : مطالعه ای از اعتقادات کارکنان ” به بررسی تاثیردورکاری پرداخته اند .
در این بررسی ۳۰۰ شرکت کانادایی در بخش های متفاوت منابع انسانی ،‌حسابداری ،‌فروش ، سیستم های اطلاعاتی شرکت داشته اند و دورکاری از منظر کارکنان و مدیران مورد مطالعه قرار گرفته است .در مدلی که این دو پژوهشگر ارائه داده اند دورکاری بر ۵ فاکتور تاثیر مثبت و بر دوفاکتور تاثیر منفی دارد . همانطور که در مدل دیده میشود انتظار می رود دورکاری کیفیت زندگی را بهبود بخشد و بهره وری را افزایش دهد . دورکاری تاثیر مثبتی بر وجهه شرکت دارد و تاثیر مطلوبی بر تفراد و اجتماع و محیط دارد .همچنین انتظار می رود با دورکاری ارتقا شغلی کارکنان و کنترل و مدیریت آنها با مشکل مواجه شود .
شکل ۳-۹) ‌ مدل تاثیر دورکاری ارائه شده توسط محمد خلیفه و جمشید اعتضادی
جدول ۳-۵) شاخص استخراج شده از مقاله واریانس منابع فرهنگی در پذیرش دورکاری

 

اطلاعات بیشتر	شاخص استخراج شده	موضوع
.محمد خلیفه ۱۹۹۷	فرهنگ	دورکاری مطالعه ای از منظر تفکرات کارکنان

فرهنگ
رفتار

در مثنوی
جلوه های لطف الهی در مثنوی
خداوند در اشکال مختلفی لطف می کند و حتی بعضی از این گونه ها قبل از آنکه ما بخواهیم، بر ما وارد می شود و به هیچ وجه متوجه نمی شویم که این، لطف حق است. غزالی گوید: « و چون آدمی در حاجت های خویش نگرد، اول به اعضاء آنگه به طعام و لباس و مسکن و حاجت طعام به باران و باد و میغ و سرما و گرما و به صنعت ها که آن را به صلاح آرد، و حاجت های صنعت ها و با آلات از آهن و چوب و مس و برنج و غیر آن، و حاجت آن آلات به هدایت و معرفت، که چون سازند، و آنگاه نگاه کند. این همه آفریده و ساخته بیند بر تمام ترین و نیکوترین وجهی، و از هر یکی چندان انواع که ممکن نبودی که اگر نیافریدی در خاطر هیچ کس درآمدی، و یا در توانستی خواست، ناخواسته و نادانسته، هم به لطف و رحمت ساخته بیند؛ از اینجا وی را صفتی دیگر معلوم گردد که حیوه اولیا بدانست و آن: لطف و رحمت و عنایت است به همۀ آفریدگان، چنانکه گفت : “سَبَقَت رَحمَتِی غَضَبِی"».^۱ بنابراین هستی و هرچه در او هست، سراسر برای لطف به مخلوقات آفریده شده است. در مثنوی، آفرینش جهان، اسباب مادی برای زندگی، وجود عالم بالا، وجود عالم اکبر در درون انسان، پاداش دادن به آدمی و در نهایت رساندن رهروان حق به مقام شهود، همگی به عنوان مظاهر لطف الهی یاد شده است:

۵-۱ . آفرینش هستی
درمورد آفرینش هستی این سوال مطرح است که هدف خداوند از آفرینش جهان چه بوده است؟
عرفا برای جواب این سؤال به حدیثی از پیامبر (ص) استناد می کنند که فرمود : یَقُولُ اللهُ – عَزَّوَجَلَّ – إنَّما خَلَقتُ الخَلقَ لِیَربَحُوا عَلَیَّ وَ لَم اَخلُقهُم لاِربَحَ عَلَیهِم^۲ (خداوند – عزّوجلّ – می فرماید: جز این نیست که مردم را خلق کردم تا از من بهره مند شوند و خلقشان نکردم برای اینکه من از آنان بهره گیرم).

 

گفت پیغمبر که حق فرموده است

قصد من از خلق احسان بوده است

(۲/۲۶۳۵)

 

از برای لطف عالم را بساخت

ذرّه ها را آفتاب او نواخت

(۲/۲۶۳۲)

 

زانکه او پاک است و سبحان وصف اوست		بی نیاز است او ز نغز و مغز و پوست
هر شکار و هر کراماتی که هست		از برای بندگان آن شه است
نیست شه را طمع بهر خلق ساخت		این همه دولت خنک آن کو شناخت

(۱/۳۱۴۰-۳۱۴۲)

 

چند باران عطا باران شده

تا بدان، آن بحر دُرافشان شده

۳۱

 

۲۶

 

۲۲

 

۱۹

 

۲۲٫۳۳

 

۶۳٫۱۶

 

۳۸٫۷۱

 

۱۸

 

 

 

طرحواره‌های هیجانی

 

۲۴۸

 

۲۰۱

 

۱۷۰

 

۱۴۹

 

۱۷۳٫۳۳

 

۶۶٫۴۴

 

۳۹٫۹۲

 

۱۴۸

 

 

 

نتایج ارائه شده نشان می‌دهد که نمره آزمودنی زن شماره ۵ در مقیاس تعارضات زناشویی در مرحله پس از درمان و پیگیری روند کاهشی قابل ملاحظه‌ای داشته است و درصد بهبودی بالای ۵۰ اثربخش بودن درمان را نشان می‌دهد. بنابر این استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان اثربخشی متوسط به بالایی در مقیاس تعارضات زناشویی در آزمودنی زن شماره ۵ داشته است.
نمره آزمودنی زن شماره ۵ در مقیاس ذهن‌آگاهی در مرحله پس از درمان و پیگیری روند افزایشی قابل ملاحظه‌ای داشته است و درصد بهبودی بالا، اثربخش بودن درمان را نشان می‌دهد. بنابر این می‌توان نتیجه گرفت استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان اثربخشی متوسط به بالایی در ذهن‌آگاهی آزمودنی زن شماره ۵ داشته است.
بررسی نمرات استرس آزمودنی زن شماره ۵ در مراحل پس از درمان و پیگیری کاهش قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد. بنابر این می‌توان اظهار داشت استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان اثربخشی متوسط به بالایی در مقیاس استرس آزمودنی زن شماره ۵ داشته است.
در نهایت با بررسی نمرات آزمودنی زن شماره ۵ در مقیاس طرحواره‌های هیجانی در مرحله پس از درمان و پیگیری شاهد روند کاهشی قابل ملاحظه‌ای هستیم که درصد بهبودی بالای ۵۰ اثربخش بودن درمان را نشان می‌دهد، بنابر این استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان اثربخشی متوسط به بالایی در طرحواره‌های هیجانی آزمودنی زن شماره ۵ داشته است.
یافته‌های مربوط به سؤالات پژوهش
سؤال اول : آیا استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض موثر است؟
به منظور بررسی و پاسخگویی به این سوال، روند تغییر نمرات چهار آزمودنی که تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی قرار داشتند، در قالب چهار نمودار مجزا برای هر یک از متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی ترسیم شده است.

نمودار ۴-۱ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، در متغیر تعارضات زناشویی
بررسی نمودار ۴-۱ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرده‌اند، در متغیر تعارضات زناشویی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش تعارضات زناشویی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پایدار بوده است.
نمودار ۴-۲ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، در متغیر ذهن‌آگاهی
بررسی نمودار ۴-۲ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرده‌اند، در متغیر ذهن‌آگاهی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در افزایش ذهن‌آگاهی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۳ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، در متغیر استرس
بررسی نمودار ۴-۳ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرده‌اند، در متغیر استرس طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش استرس آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۴ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، در متغیر طرحواره‌های هیجانی
بررسی نمودار ۴-۱ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرده‌اند، در متغیر طرحواره‌های هیجانی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان نتیجه گرفت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش طرحواره‌های هیجانی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
با توجه به نمودارهای ۴-۱، ۴-۲، ۴-۳ و ۴-۴ می‌توان اظهار داشت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی موجب کاهش معنادار نمرات متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش معنادار نمرات متغیر ذهن‌آگاهی مراجعان شده، و تغییرات پدیده آمده پس از گذشت یک ماه از پایان درمان همچنان باقی مانده است.
سؤال دوم : آیا نظم‌جویی شناختی هیجان در تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض موثر است؟
برای بررسی و پاسخگویی به این سوال، روند تغییر نمرات چهار آزمودنی که تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان قرار داشتند، در قالب چهار نمودار مجزا برای هر یک از متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی ترسیم شده است.
نمودار ۴-۵ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر تعارضات زناشویی
بررسی نمودار ۴-۵ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر تعارضات زناشویی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که نظم‌جویی شناختی هیجان در کاهش تعارضات زناشویی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پایدار بوده است.
نمودار ۴-۶ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر ذهن‌آگاهی
بررسی نمودار ۴-۶ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر ذهن‌آگاهی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که نظم‌جویی شناختی هیجان در افزایش ذهن‌آگاهی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۷ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر استرس
بررسی نمودار ۴-۷ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر استرس طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که نظم‌جویی شناختی هیجان در کاهش استرس آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۸ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر طرحواره‌های هیجانی
بررسی نمودار ۴-۸ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر طرحواره‌های هیجانی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان نتیجه گرفت که نظم‌جویی شناختی هیجان در کاهش طرحواره‌های هیجانی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
با توجه به نمودارهای ۴-۵، ۴-۶، ۴-۷ و ۴-۸ می‌توان اظهار داشت که نظم‌جویی شناختی هیجان موجب کاهش معنادار نمرات متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش معنادار نمرات متغیر ذهن‌آگاهی مراجعان شده، و تغییرات پدیده آمده پس از گذشت یک ماه از پایان درمان همچنان باقی مانده است.
سؤال سوم : آیا استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان در تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض موثر است؟
به منظور بررسی و پاسخگویی به این سوال، روند تغییر نمرات دو آزمودنی که تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان قرار داشتند، در قالب چهار نمودار مجزا برای هر یک از متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی ترسیم شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ایجاد مدل هندسی قطعات در محیط ترسیم
مدل سازی مخزن کامپوزیتی شامل جداره مخزن و درپوش است. جداره این مخزن به عنوان پوسته ای با قابلیت تغییر شکل در نظر گرفته شده و همچنین در دو طرف مخزن، درپوش هایی با قابلیت صلب طراحی شده است.
کار در نرم‌افزار آباکوس در چند ماژول انجام می گیرد که هرکدام از آن‌ها وظایف یک بخش از تحلیل و طراحی را انجام می‌دهند. از ماژول Sketch یا همان محیط ترسیم به عنوان ایجاد مدل هندسی، به صورت طراحی دوبعدی و یا وارد کردن مدل از یک نرم‌افزار دیگر استفاده می‌شود. از این ماژول برای تعریف جداره مخزن به عنوان پوسته استفاده می‌شود. اگر نسبت ضخامت به قطر داخلی مخزن از ۰۵/۰ کمتر باشد امکان استفاده از ویژگی پوسته‌ها، در طراحی دوبعدی فراهم می‌شود.

مدل سازی درپوش‌ها از نوع صلب انتخاب شد چرا که از جهتی برای تعیین شرایط مرزی صحیح و از طرفی هم از مدل سازی و مونتاژ آن بروی مخزن صرف نظر شود. در ادامه شرایط مرزی توضیح داده می‌شود.
مدل سه بعدی مخزن کامپوزیتی
تعریف مشخصات ماده در محیط تعریف خواص ماده
برای تحلیل و آنالیز مخزن کامپوزیتی، تعریف خواص و ویژگی های مواد تشکیل دهنده آن باید مورد توجه قرار بگیرد. مواد کامپوزیتی به چند گونه تعریف می‌شوند که یکی از راه‌های مدل سازی آن‌ها تعریف مدول الاستیسیته (E₁,E₂,E₃)، ضریب پواسون (Nu₁₂,Nu₁₃,Nu₂₃) و همینطور مدول های برشی(G₁₂,G₁₃,G₂₃) می‌باشد. پس از تعریف خصوصیات مکانیکی کامپوزیت نوبت به ایجاد مقطع^[۲۲] می‌رسد. یک مقطع، حاوی اطلاعاتی از خواص ماده است که یه یک مدل یا قسمتی از آن نسبت داده خواهد شد. در این مدلسازی مقطع مخزن، پوسته فرض شده است. تعریف خصوصیات ماده کامپوزیت در یک پوسته کامپوزیتی مطابق شکل (۳-۲) مدل می‌شود. این خصوصیات توسط آزمون خصوصیت مواد در فصل چهارم آورده شده است.
تعریف خصوصیات مکانیکی مواد کامپوزیتی در نرم‌افزار
پس از تعریف خصوصیات ماده یک Section که برای تعریف ماده و همچنین نحوه چیدمان لایه ها، ضخامت و زاویه الیاف ایجاد می‌شود. در شکل (۳-۳) نشان داده شده است که مواد کامپوزیت به صورت تعریف Composite Layup شده است. در این قسمت پس از لایه چینی و جهت گیری مواد برای هر لایه یک مختصات تعریف می‌شود که الیاف نسبت به مختصات تعیین شده قرار می‌گیرند تنظیمات مربوط به لایه چینی و زاویه چینی در شکل (۳-۴) و تنظیمات مربوط به تعریف مختصات و زاویه الیاف در شکل (۳-۵) نشان داده شده است.
تعیین المان در مدل سازی مواد کامپوزیتی در نرم‌افزار
زاویه چینی و تعیین خصوصیات هر لایه در مدل سازی مواد کامپوزیت در نرم‌افزار
تعیین مختصات و قرارگیری زاویه‌ لایه‌های [۵۴±]
مونتاژ قطعات در محیط مونتاژ
در این ماژول قطعات در کنار یکدیگر و در قسمتهای مشخص شده قرار می‌گیرند. مخزن کامپوزیتی شامل یک پوسته استوانه‌ای و دو درپوش می‌باشد. درپوش ها از نوع صلب بوده و هیچ تغییر شکلی متوجه آن‌ها نمی‌شود بنابراین می‌توان از مونتاژ آن‌ها صرف نظر نمود و لبه های مخزن را با شرایط مرزی به گونه ای مقید نمود که همان رفتار مخزن با درپوش را داشته باشد.
تعریف مراحل انجام تحلیل در محیط گام
در این محیط نوع تحلیل انتخاب می‌شود. در ابتدای کار، نرم‌افزار یک گام اولیه^[۲۳] ایجاد می‌کند. این گام برای هر مدل ثابت است و این اجازه را به کاربر می‌دهد تا به تعریف شرایط مرزی، میدآن‌های موجود و برهم کنش ها بپردازد که این عملیات معمولا برای ادامه هر تحلیل لازم می‌باشند. برای تحلیل کمانش در مخزن کامپوزیتی، پس از انتخاب Linear perturbation ، گزینه Buckle انتخاب می‌شود. در این بخش کاربر می‌تواند به ایجاد یک یا چند گام تحلیل^[۲۴] بپردازد.
تعریف برهم کنش‌ها در محیط تماس
همانطور که گفته شد چون یک قطعه مدل شده است نیازی به تعریف و یا تنظیمات خاصی در این محیط دیده نمی‌شود.
تعریف بارگذاری و شرایط مرزی در محیط بارگذاری
یکی از مراحل مهم در تحلیل، تعریف عامل خارجی تاثیر گذار بر روی مدل است که با تغییر و نحوه اعمال این عامل خارجی، نتیجه مسئله تغییر می‌کند. در این محیط به تعریف اعمال بارهای خارجی، شرایط مرزی و تکیه گاه ها پرداخته می‌شود.
برای ایجاد بارگذاری ابتدا باید عوامل خارجی تاثیرگذار بر مدل را شناسایی و مورد ارزیابی قرار داد. در مخزن تحت فشار خارجی، بارگذاری فشاری مدنظر است که از این رو، از دسته بارهای مکانیکی، بارگذاری فشاری انتخاب می‌شود. سپس سطح جانبی خارجی مخزن را به عنوان محل بارگذاری انتخاب می‌شود و مقدار بار وارد شده برحسب پاسکال وارد می‌شود. پس از آن شرایط مرزی را برای مخزن تعیین می‌شود. دو سر مخزن بعلت وجود در پوش های صلب، به عنوان یک تکیه‌گاه فرض می‌شود که تنها در جهت محور اصلی مخزن آزاد است. اما برای تثبیت مخزن در جهت محور اصلی یک نود در راستای محور از تمامی جهات مقید می‌شود. نحوه اعمال بارگذاری وشرایط مرزی در شکل (۳-۶) نشان داده شده است.
تحلیل المان بندی روی مخزن در محیط شبکه بندی
روش اجزای محدود از مهمترین و راهگشا ترین روش های شناخته شده در حل مسائل می‌باشد که دقت نتیجه آن به نوع المانی که برای شروع حل انتخاب می‌شود، بسیار وابسته است. یک المان نامناسب می‌تواند امکان حل مسئله را از بین ببرد، سرعت حل را پایین آورد یا حتی خطای حل را بسیار بالا ببرد. پیچیدگی قطعه کار در محیط ترسیم موجب به پیچیدگی المان بندی در محیط شبکه بندی می‌شود. به همین منظور ترسیم ساده‌تر نتایج بهتری در المان بندی می‌گذارد. المان بندی یک پوسته استوانه‌ای از جمله ترسیم های ساده می‌باشد. تعیین نحوه تولید مش یکی از مهمترین عملیات‌های محیط مش بندی است، معمولا برای مدل‌هایی که از روش اکستروژن ایجاد شده اند از تکنیک Sweep برای مش زدن استفاده می‌شود که نسبت به یک مسیر مشخص المان بندی می‌کند و این امکان وجود دارد که این مسیر توسط کاربر تعیین شود. در این مدل سازی، المآن‌ها در راستای طول مخزن چیده شده‌اند.
اعمال بارگذاری و شرایط مرزی در مدل
۳-۳-۷-۱ همگرایی مش بندی
تبدیل مدل مهندسی به مدل اجزای محدود، نیازمند مش بندی است. اندازه مش در حل معادلات بسیار مهم است. برای اعتبار داشتن یک حل المان محدود، باید همگرایی اتفاق افتاده باشد. با کوچکتر شدن اندازه مش، تعداد مش ها افزایش یافته که در نهایت موجب افزایش زمان محاسبات می‌شود اما حل مسئله دقیق‌تر می‌شود تا جایی که کاهش اندازه مش، در جواب مسئله تاثیرگذار نیست. تضمین این اتفاق که اصل معتبر بودن حل را تعیین می‌کند، اعتبارسنجی^[۲۵] خوانده می‌شود. برای همگرا کردن جواب‌ها در لوله کامپوزیتی، تعداد مش‌های متفاوتی زده شد و مدل مورد تحلیل قرار گرفت. برای هر تعداد از مش‌ها، Eigenvalueهای مختلفی بدست می‌آمد تا جایی که با ریزتر شدن مش‌ها جواب مساله تغییر نمی‌کرد. به بیانی دیگر فشار بحرانی کمانش بدست آمده مستقل از اندازه المان‌ها می‌باشد. شکل (۳-۷) نشان دهنده همگرایی مش در لوله کامپوزیتی با ۷۱۲۰ المان می‌باشد. همگرایی مش در مخزن کامپوزیتی به همین صورت انجام شد که تعداد مش‌های ایجاد شده بر روی مخزن کامپوزیتی برای همگرایی جواب‌ها معادل ۲۴۵۴۴ المان بدست آمد.
Mesh Convergence
همگرایی مش در لوله کامپوزیتی
تحلیل فرایند در محیط تحلیل
در این ماژول تحلیل مدل به پایان می رسد و فقط مشاهد نتایج، که در ماژول Visualization صورت می گیرد، باقی می ماند. در آخر توسط گزینه نتایج وارد محیط مشاهد نتایج شده و نتایج تحلیل مشاهده خواهد شد.
مشاهده نتایج تحلیل در محیط نتایج
پس از پایان شبیه‌سازی، در این مرحله نتایج تحلیل مشاهده می‌شود که شامل توزیع تنش و کرنش در المآن‌های مختلف و محاسبه فشار کمانشی در مخزن می‌باشد. شکل (۳-۸) نشان دهنده نتایج بدست آمده از شبیه‌سازی مخزن کامپوزیتی است.
مراحل آزمایشگاهی
مقدمه
برای بررسی خطای زاویه و درصد حجمی الیاف در دستگاه رشته‌پیچی و اثر آن بر کمانش لوله‌ها و مخازن استوانه‌ای کامپوزیتی، از حل عددی و تجربی کمک گرفته شد. در حل تجربی، از آزمون‌ فشار خارجی هیدرواستاتیک استفاده شد که نیازمند استفاده از ابزارها و تجهیزاتی بود که در این فصل شرح داده می‌شود.
ساخت لوله و مخزن کامپوزیتی
فرایند تولید لوله‌ها و مخازن کامپوزیتی به دو صورت پیوسته^[۲۶] و ناپیوسته^[۲۷] انجام می گیرد. نوع انتخاب فرایند وابسته به قطر آن‌ها می‌باشد. قطرهای کمتر از ۳۰۰ میلیمتر توسط فرایند ناپیوسته و قطرهای بزرگتر از ۳۰۰ میلیمتر، بدون محدودیت در طول توسط فرایند پیوسته تولید می‌شوند. در این پژوهش لوله مورد مطالعه توسط فرایند ناپیوسته و مخزن توسط فرایند پیوسته ساخته شده است. خصوصیات مکانیکی آن‌ها در جدول (۴-۱) آورده شده است. در شکل (۴-۱) نمونه‌های مطالعاتی نشان داده شده است. همچنین برای بستن دو سر لوله از دو در پوش از جنس ارتالون که به عنوان یک پلیمر ترموپلاستیک شناخته می‌شود و برای بستن دو سر مخزن از در پوش‌های فلزی تقویت شده استفاده شد که خصوصیات آن مطابق جدول (۴-۱) ارائه شده است.

 

(الف)

(ب)

مهمترین دسته از مقرراتی که خواهان باید در درخواست رسیدگی به دعوا و تعقیب آن رعایت نماید، مقررات مربوط به صلاحیت مراجع است. در صورتی که رسیدگی به امری مطابق مقررات قانونی از مرجعی درخواست شده باشد، مرجع مزبور مکلف است چنانکه در رسیدگی به امر مطروحه صالح باشد و یا به عبارت دیگر به موجب قانون مأمور رسیدگی به آن امر باشد، نسبت به آن رسیدگی و به صدور رأی اقدام نماید. صلاحیت محکمه مبتنی بر اصل قانونی بودن است. بنابراین هر مرجع قضاوتی در صورتی می تواند و مکلف است به امری رسیدگی کندکه امر به موجب قانون درقلمرو صلاحیت آن قرار داده شده باشد.

مقررات صلاحیت باید به گونه ای تدوین شوند که از نظر محلی، قضاوت شونده را هرچه بیشتر به قاضی نزدیک کنند و از سوی دیگر دادگاه باید به گونه ای برای رسیدگی به دعاوی و امور اختصاص باید که مقصود و مراد قانونگذار را بهتر درک نماید؛ امری که نوعی تخصص مراجع قضاوتی را ایجاب می کند.
خصیصه صلاحیت، با نظم عمومی در ارتباط است و به موجب قانون معین می شود. نه دادگاه و دادرس و نه طرفین اختلاف هیچکدام نمی توانند از رعایت آن تخلف ورزند. صلاحیت، توانایی، اختیار و الزامی است که قانون برای رسیدگی به دعاوی به مراجع قضایی یا اداری داده است. مدعی در انتخاب دادگاه آزاد نیست و باید به دادگاهی رجوع کند که برای رسیدگی، صلاحیت دارد و دادرس نیز نمی تواند به دعاوی رسیدگی نماید که خارج از حدود صلاحیت قانونی دادگاه می باشد. بنابراین قواعد صلاحیت از قواعد و مقررات آمره بوده و عدول از آن موجب بطلان و بلا اثر بودن تصمیم است.
به موجب قسمت اخیراصل ۱۵۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: «تشکیل دادگاه ها و تعیین صلاحیت آنها منوط به حکم قانون است» لذا دادگاه نمی تواند به دعوایی رسیدگی کند، مگر اینکه برابر قانون، صلاحیت رسیدگی به آن دعوی را داشته باشد. با این کیفیت، تعیین مرجع صالح، محدوده و توانایی مرجعی تعیین شد، دادرس نمی تواند از حدود تعیین شدهء قانونی، عدول نماید، از طرفی افراد و مراجعی که حسب قانون، صلاحیت و توانایی رسیدگی به دعوایی را پیدا ننموده اند مخیر به مداخله و قبول دعوی و رسیدگی و اتخاذ نظر و تصمیم نبوده و عدم صلاحیت، یکی از موارد نقص آراء و احکام صادره از سوی مراجع غیر صالح در مرحله تجدید نظر خواهی است.^[۹]
۱-۳-۱- بند اول- صلاحیت و استقلال دادگاه
همانگونه که مکرراً ذکر شد، استقلال دادگاه از موارد مهمی است نقش تعیین کننده در فرایند رسیدگی و منصفانه بودن نتیجهء آن دارد. لذا باید تمامی مواردی که به نوعی با استقلال دادگاه در ارتباط هستند مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهایی برای حفظ استقلال دادگاه در نظر گرفته شود. یکی از موارد مربوط، صلاحیت است.
طبق یک اصل قدیمی، دادگاه باید خودش تعیین کند که آیا در خصوص مسأله ای خاص صلاحیت رسیدگی دارد یا خیر. هرچند از اهمیت این اصل قدیمی با ظهور قوانینی که صلاحیت هر کدام از دادگاه ها را تعیین می کنند، کاسته شده است، ولی این اصل هنوز دارای اهمیت اساسی است. ساده ترین بیان این اصل این است که هیچ نهادی نمی تواند دادگاه را در مواردی که دادگاه خود را به لحاظ قانونی صالح نمی داند، به رسیدگی به موضوع یا پرونده ای خاص ملزم کند. ای اصل در برخی از اسناد بین المللی به عنوان یکی از اصول دادرسی منصفانه ذکر شده است.^[۱۰]
تصمیم گیری در خصوص صلاحیت نهاد قضایی باید با توجه به مسائل زیر صورت بگیرد:
این که موضوع دعوا و یا جرم کجا اتفاق افتاده است؛
این که مال مورد مناقشه کجا واقع شده است؛
این که محل سکونت طرفین دعوا کجا است؛
براساس رضایت طرفین
نظیر بسیاری از موارد دیگر، قانون در این ارتباط که آیا کمیسیون ابتدا به صلاحیت خود رسیدگی می کند، ساکت است. اما قاعدتاً وقتی اختلافی برای رسیدگی به کمیسیون آورده می شود، لازم است ابتدا کمیسیون صلاحیت ذاتی ومحلی خود را بررسی نموده و تصمیم بگیرد که آیا صلاحیت رسیدگی به مورد را دارد یا خیر. بدیهی است که کمیسیون نمی تواند بدون تعیین صلاحیت خود در ارتباط با مورد از حیث صلاحیت ذاتی و نسبی خود، اقدام به رسیدگی نماید.
همچنین هیچ نهاد دیگری نمی تواند صلاحیت رسیدگی را بر کمیسیون تحمیل نماید و این خود کمیسیون است که باید در این ارتباط تصمیم بگیرد و چنانکه موردی را در صلاحیت خود ندید از قبول آن امتناع نماید. قبول یا نپذیرفتن صلاحیت کمیسیون در خصوص مورد، مسائلی را ایجاد می کند که لازم است پاسخ های مناسب به آنها داده شود که در آئین رسیدگی به آنها خواهیم پرداخت.
۲- بخش دوم- آئین رسیدگی
۲-۱- گفتار اول- آئین رسیدگی کمیسیون ماده۷۷
براساس ماده ۷۵ قانون شهرداری، «عوارض و درآمد شهرداری به وسیله مأمورین مخصوصی که از طرف شهرداری به نام مأمور وصول تعیین می شود دریافت خواهد شد…». دریافت انواع مختلف عوارض ممکن است به شیوه های متفاوتی به عمل آید. برای نمونه در ارتباط با عوارض نوسازی، براساس « قانون نوسازی و عمران شهری» بهای اراضی و ساختمان ها و مستحدثات از سوی شهرداری ممیزی و اعلام می شود و عوارض بر مبنای آن محاسبه می شود و با صدور قبض و تحویل آن به مؤدی به اطلاع وی می رسد. براساس ماده ۱۰ قانون، فوق، عوارض هر سال در اول فروردین ماه آن سال تحقق می یابد و باید حداکثر تا پایان همان سال به شهرداری پرداخت گردد. در صورتی که مؤدی در این مهلت عوارض را پرداخت نکند، شهرداری مشخصات آنان را به ادارات آب و برق اعلام می نماید وادارات مذکور با اعلام مهلت دو ماهه به آنان اخطار می کند که در صورت عدم پرداخت، نسبت به قطع آب و برق آنان اقدام خواهد شد. در ادامه شهرداری می تواند نسبت به وصول از طریق اجرای ثبت اقدام نماید. ادارات و دوائر اجرای ثبت بنا به تقاضای شهرداری مکلف به صدور اجرائیه و تعقیب عملیات اجرایی طبق مقررات مربوط به اجرای اسناد رسمی لازم الاجراء می باشد.
بدیهی است که مبلغ عوارض باید بصورت کتبی و با تاریخ وامضای مامور صلاحیت دار به اطلاع مؤدی برسد. قانون مهلت خاصی را برای اعتراض مؤدی پیش بینی نکرده است. برای مثال در ارتباط با مورد فوق الذکر مؤدی یک سال مهلت دارد تا عوارض را بپردازد و احتمالا تا پایان همین مدت و حتی در مهلت دو ماه اخطار ادارات آب و برق می تواند اعتراض خود را تسلیم کمیسیون نماید. «آئین نامهء اجرایی وصول عوارض و درآمد و بهای خدمات شهرداری» در ارتباط با مهلت اعتراض به عوارض تعیین شده، مهلت هایی را مقرر کرده است. براساس مادهء ۳ آئین نامه، شهرداری باید تاریخ تحقق و مهلت و نحوهء پرداخت عوارض را به اطلاع مؤدی برساند. در صورت امتناع مؤدی از پرداخت عوارض در مهلت مذکور در مادهء ۳ آئین نامه، شهرداری مبادرت به صدور پیش آگهی می نماید. در پیش آگهی مهلت اعتراض باید قید شود که کمتر از یک هفته نخواهد بود. همچنین قید می شود که در صورت عدم اعتراض در مهلت مقرر در پیش آگهی، عوارض به منزلهء قبول از ناحیهء مؤدی تلقی شده و قطعی و لازم الاجراء خواهد بود. براساس تبصرهء ماده ۱۲ این آئین نامه، هرگاه مؤدی در داخل کشور و خارج از حوزهء شهرداری سکونت داشته باشد. ۲۰ روز و در صورتی که خارج از کشور ساکن باشد دو ماه مهلت اعتراض در پیش آگهی اضافه خواهد شد.
با توجه به مادهء ۱۰ «قانون نوسازی و عمران شهری» که مهلت پرداخت را تا پایان سال مقرر کرده است، به نظر می رسد که مهلت پرداخت با مهلت قطعی شدن متفاوت است. مهلت مذکور در آئین نامه برای اعتراض، در واقع مهلت اعتراض در شهرداری است و چون همان پرونده در صورت عدم حل اختلاف در شهرداری به کمیسیون ارسال می شود لذا در عمل مهلت اعتراض در کمیسیون نیز محسوب می شود اما مبنای قانونی مناسبی برای این امر محسوب نمی شود. بعد از اتمام مهلت اعتراض که در برگهء پیش آگهی قید می شود و عدم اعتراض مؤدی، عوارض قطعی می شود و اگر چه ممکن است مؤدی هنوز مهلت پرداخت داشته باشد اما شهرداری از پذیرش اعتراض بعد از آن تاریخ خودداری خواهد کرد و ارسال پرونده به کمیسیون نیز منتفی خواهد بود. این در حالی است که اعتراض در شهرداری و اعتراض در کمیسیون دو مقولهء جداگانه است و مهلت های هر کدام باید براساس قوانین یا مقررات به دقت مشخص شده باشند.
در هر حال یک ناهماهنگی و ابهام در ارتباط با مهلت ها به چشم می خورد. از طرفی هیچ گونه مهلت قانونی در ارتباط با طرح اعتراض در کمیسیون وجود ندارد ومهلت های مقرر در «آئین نامهء اجرایی وصول عوارض و درآمد و بهای خدمات شهرداری» نمی تواند در این ارتباط سندیت داشته باشد چون مربوط به وصول عوارض است نه حل اختلاف و از سوی دیگر همین مهلت ها نیز در مواردی توأم با ابهام هستند.
همین قانون «شهرداری مکلف است پس از پایان شش ماه اول سال بعد طبق مقررات ماده ۱۳ این قانون نسبت به استیفای مطالبات خود اقدام کند.» بنابراین به عنوان مثال اگر شهرداری برگ عوارض را در اردیبهشت به مؤدی ابلاغ نماید، مؤدی تا پایان سال مهلت دارد تا آن را پرداخت نماید. اگر در پایان سال عوارض پرداخت نگردد، شهرداری اسامی مؤدی را به ادارات آب و برق و … اعلام می کند و ادارات مذکور ضمن اخطار دو ماه به مؤدی مهلت می دهند تا نسبت به پرداخت اقدام کند. بدیهی است که این مهلت ها در ارتباط با عوارض نوسازی و عمران شهری باید اجرا شوند و شهرداری یا وزارت کشور نمی تواند براساس آئین نامه آنها را تغییر دهد.
این در حالی است که براساس مادهء۳ «آئین نامهء اجرایی وصول عوارض و درآمد و بهای خدمات شهرداری»:
شهردار می بایست در اجرای قسمت اخیر ماده ۴۷ قانون شهرداری، مصوبات مربوط به عوارض را که جنبه عمومی دارد با وسایل ممکنه یا اعلان آگهی به اصلاع عموم و مؤدیان عوارض برساند و ضمن آن تاریخ تحقق و مهلت پرداخت عوارض و نحوهء پرداخت و در صورت لزوم بشماره حساب بانکی و آدرس مراجعهء اشخاص را معین نماید.
در صورت امتناع مؤدی از پرداخت عوارض درمهلت مذکور مادهء ۳، شهرداری مبادرت به صدور پیش آگهی می نماید.
مهلت اعتراض (حد اقل یک هفته) و ذکر اینکه در صورت عدم اعتراض در مهلت مقرر در پیش آگهی عوارض به منزلهء قبول از ناحیهء مؤدی تلقی شده و قطعی و لازم الاجراء خواهد بود.
هرگاه مؤدی در داخل کشور و خارج از حوزهء شهرداری سکونت داشته باشد ۲۰ روز و در صورتی که خارج از کشور ساکن باشد دو ماه مهلت اعتراض در پیش آگهی اضافه خواهد شد (ماده۱۲)
پیش آگهی باید با ابلاغ قانونی، طبق موارد مذکور درفصل ابلاغ، قانون آئین دادرسی مدنی به مؤدی یا مؤدیان ابلاغ گردد و در پیش آگهی قید شود که عوارض متعلق را ظرف مهلت معینی (حداقل یک هفته) از تاریخ رویت پیش آگهی به حساب (معرفی شده در پیش آگهی) درآمد شهرداری واریز و رسید دریافت نمایند و هرگاه نسبت به میزان عوارض مندرج در پیش آگهی
در صورت انقضای مهلت مندرج در پیش آگهی (حداقل یک هفته) و عدم اعتراض مؤدی، پیش آگهی صادر به منزلهء قبولی از ناحیهء مؤدی تلقی شده و عوارض مربوطه به مرحلهء قطعیت رسیده و شهرداری مکلف است ظرف مدت ۱۰ روز پس از انقضای مهلت مقرر در پیش آگهی، میزان بدهی قطعی شدهء مؤدی را با صدور اخطاریه به وی ابلاغ نماید و در برگ اخطاریه متذکر گردد و هرگاه وی ظرف مدت ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ اخطاریه نسبت به پرداخت بدهی عوارض خود اقدام ننماید به استناد مادهء ۲۸ و تبصره های ذیل ماده ۱۳ قانون نوسازی و عمران شهری از طریق عملیات اجرایی نسبت به وصول بدهی عوارض اقدام خواهد شد. (ماده ۱۴)
به منظور ترغیب و افزایش مشارکت شهروندان در تأمین به موقع هزینه های شهرداری، شهردار می تواند با تصویب شورای شهر در اجرای بند ۱۶ مادهء ۷۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهروندان مصوب سال ۷۵ در خصوص عوارض محلی، عوارض شهر (نظیر عوارض اتومبیل، کسب و غیره) به مؤدی ای که کل عوارض متعلقهء مربوط به هر سال را قبل از اتمام سال پرداخت نماید جایزهء خوش حسابی در نظر گرفته و با بهره گرفتن از مصوبهء شورای اسلامی شهر اقدام نماید. (ماده ۱۵)
نظر به موارد یاد شده، ابتدا شهرداری باید میزان عوارض را با قید مهلتی برای پرداخت، به مؤدی ابلاغ کند. در صورت عدم پرداخت در این مهلت، شهرداری اقدام به صدور پیش آگهی می کند و مهلت اعتراض را در آن قید می کند که حداقل یک هفته خواهد بود. در صورت عدم اعتراض، عوارض قطعی است اما چنانچه مؤدی اعتراضی داشته باشد، می تواند در مهلت قید شده در پیش آگهی، آن را به شهرداری تسلیم کند. از طرفی براساس ماده ۱۵ همین آئین نامه برای کسانی که عوارض محلی را قبل از پایان سال پرداخت نمایند، جایزهء خوش حسابی تعلق می گیرد. بنابراین در ارتباط برخی از عوارض، مؤدی تا پایان سال مهلت دارد که عوارض را پرداخت نماید و البته در این مهلت حق اعتراض نیز خواهد داشت. چنانچه تا پایان سال پرداخت نکند و منجر به صدور پیش آگهی شود، می تواند در مهلت مقرر در پیش آگهی اعتراض نماید. با این حال مشخص نیست عوارضی نقداً دریافت می شوند (برای مثال عوارض مندرج در بلیت مؤسسه مسافربری)، تا چه زمانی قابل اعتراض خواهند بود.
۲-۱-۱- بند اول- مراحل قبل از تشکیل پرونده در کمیسیون
شناسایی مؤدی
به موجب مادتین ۳۰ و ۳۱ آئین نامهء مالی شهرداری ها، هر شهرداری باید دارای تعرفه ای باشد که در آن کلیهء انواع عوارض که به وسیلهء شهرداری و مؤسسات وابسته و تابعه به آن وصول یا تحصیل می شود، درج و هر نوع عوارض جدیدی که وضع و تصویب می شود یا هر تغییری در نوع و میزان نرخ آنها صورت می گیرد، در تعرفهء مذکور منعکس می شود. تطبیق وضع هر مؤدی یا هر مورد با تعرفهء عوارض درآمدها و تعیین و تشخیص بدهی مؤدی بر عهدهء مامورین تشخیص یا کسانی است که از طرف شهرداری یا سازمان های تابعه و وابسته اختیار تشخیص به آنها داده شده است. مأمورین مذکور مکلفند کمال دقت و بی نظری را در تشخیص خود به کار برند و در صورت تخلف به تخلفات آنها در دادگاه اداری شهرداری رسیدگی و تنبیهات قانونی در مورد آنها مقرر و اجرا خواهد شد.
براساس مقررات مذکور، مأمورین تشخیص شهرداری باید نسبت به شناسایی مؤدیان مشمول پرداخت هر مورد از تعرفهء عوارض، اقدام نمایند.
تشخیص بدهی اشخاص ناشی از عوارض یا بهای خدمات و تطبیق وضع هر مؤدی یا هر مورد، با تعرفه عوارض و درآمدهای مصوب موضوع مادهء ۳۰ آئین نامه مالی شهرداری، به عهدهء مأمورین تشخیص یا کسانی است که از طرف شهرداری یا سازمان های تابعه و وابسته با رعایت مادهء۳۱ آئین نامهء مالی شهرداری ها طی ابلاغ رسمی، دارای اختیار تشخیص بدهی عوارض باشند.
شهرداری می تواند به وسیلهء مأموران تشخیص خود که دارای کارت شناسایی معتبر و معرفی نامه از شهرداری باشند، دفاتر قانونی و پرونده های مؤسسات و کارخانجات و شرکت هایی را که در اجرای مادهء ۷۸ قانون شهرداری مکلف به وصول عوارض به نفع شهرداری و ایصال آن به حساب شهرداری یا حساب بانکی معرفی شده در تعرفه عوارض می باشند کنترل و دفاتر مأخذ موجود را برای احراز اینکه صاحب مؤسسه و یا کارخانه و یا شرکت و یا کارمندی که دفاتر نزد اوست به تکالیف خود در مؤدیان عوارض شهرداری بویژه مؤدیان عوارض کسب مکلفند موجبات تسهیل رسیدگی را برای مأمور تشخیص شهرداری فراهم آورند.
محاسبهء عوارض
برای محاسبه عوارض با توجه به نوع آن چند صورت متصور است که عبارتند از:
عوارضی که نیاز به بررسی دفاتر مالی مؤدی دارد؛ مانند عوارض واحدهای تولیدی و… که معمولاً میزان آن نسبتی از درآمد مؤدی است. برای محاسبهء اینگونه عوارض، مأمورین شهرداری به واحد مربوطه مراجعه و با بررسی درآمد مشمول پرداخت عوارض، میزان عوارض متعلقه را محاسبه می کند.
برخی از انواع مانند عوارض نوسازی که بر مبنای ممیزی شهرداری صورت می گیرد و یا عوارض کسب و پیشه یا عوارض سالانل خودرو که میزان آن هر ساله براساس اطلاعات موجود در شهرداری قابل محاسبه است.
عوارضی که مؤدی بر اثر نیاز به شهرداری مراجعه و درخواست دریافت خدمتی را از شهرداری دارد که به آن خدمت عوارضی تعلق می گیرد یا انجام عمل موکول به پرداخت عوارض است مانند عوارض صدور پروانهء ساختمانی، نقل و انتقال املاک و موارد مشابه که در اینگونه موارد مؤدی به شهرداری مراجعه و درخواست و پرداخت عوارض را می نماید.
بویژه در مورد بند ۱ فوق، احتمال عدم همکاری مؤدی با مأمورین شهرداری وجود دارد. در هنگامی که مؤدی از ارائه و در اختیار گذاشتن مدارک و دفاتر خودداری کند، مأمورین تشخیص باید با تشخیص علی الرأس، میزان عوارض متعلقه را محاسبه کند. بدیهی است پس از تشخیص میزان عوارض و اعلام آن، در صورت درخواست مؤدی مدارک و مستندات او مورد ملاحظه قرار می گیرد.
۳- اخطار
اخطاریه نیز یک آگهی خلاصه ای است که پس از انقضای مهلت قید شده در ابلاغیهء پیش آگهی، در صورت عدم پرداخت مؤدی برای آگاهی و گوشزد به وی ارسال می شود که باید برابر مقررات به مؤدی بدهکار ابلاغ شود.
وصول
براساس ماده ۷۵ قانون شهرداری، عوارض و درآمد به وسیله مأمورین مخصوصی که از طرف شهرداری به نام مأمور وصول تعیین می شود دریافت خواهد شد. مأمور وصول شهرداری وظیفهء پیگیری وصول عوارض محاسبه شده را بر عهده دارد که تعداد آنها بسته به تراکم کار متفاوت است.
۵- ارسال پروند به کمیسیون
در صورت اعتراض مؤدی در هر مرحله از موارد فوق عدم امکان حل و فصل موضوع در شهرداری و یا در صورت عدم توجه به اخطار پس از اتمام مهلت مندرج در برگ اخطاریه، پرونده جهت بررسی و تصمیم گیری به کمیسیون مادهء ۷۷ ارسال خواهد شد. ^[۱۱]
به نظر می رسد این رویهء عملی در ارتباط با ارسال به کمیسیون که در «سری منابع آموزشی شهرداری ها» منعکس شده است، با موازین قانونی مطابقت ندارد. زیرا عوارض بعد از اتمام مهلت اعتراض و عدم اعتراض از سوی مؤدی، قطعی محسوب می شود و شهرداری می تواند از طریق اجرائیهء ثبت اقدام به وصول نماید و موردی برای ارسال پرونده به کمیسیون باقی نمی ماند تا در صورت عدم توجه مؤدی به اخطار، شهرداری پرونده را به کمیسیون ارجاع کند. علاوه بر آن این مؤدی است که باید نسبت به تصمیم شهرداری در مورد عوارض، در کمیسیون اعتراض نماید و دلیلی وجود ندارد که شهرداری از سوی مؤدی که معترض نیست ولی عوارض را نیز نمی پردازد، پرونده را به کمیسیون ارجاع کند.
براساس ماده ۱۰ «قانون نوسازی و عمران شهری»، عوارض هر ساله در اول فروردین ماه آن سال تحقق می یابد و باید حداکثر تا پایان همان سال به شهرداری پرداخت گردد. در صورتی که مؤدی در این مهلت عوارض را پرداخت نکند، شهرداری مشخصات آنان را به ادارات آب و برق اعلام می نماید و ادارات مذکور با اعلام مهلت دو ماهه به آنان اخطار می کند که در صورت عدم پرداخت، نسبت به قطع آب و برق آنان اقدام خواهد شد. در ادامه شهرداری می تواند بر اساس تبصرهء ۱ مادهء ۱۳ قانون مارالذکر نسبت به وصول از طریق اجرای ثبت اقدام نماید. ادارات و دوائر اجرای ثبت بنا ب تقاضای شهرداری مکلف به صدور اجرائیه و تعقیب عملیات اجرایی طبق مقررات مربوط به اجرای اسناد رسمی الاجراء می باشد. ^[۱۲]

 

F	Sig	d.f.	انتظارات
۹۲۸/۴۹	۰۰۰/۰	۳۰۷	انتظارات خدمات اصلی بانکداری موبایلی
۴۵۶/۲۰۶	۰۰۰/۰	۳۰۷	انتظارات خدمات افزوده بانکداری موبایلی
۸۵۸/۸۲	۰۰۰/۰	۳۰۷	انتظارات شرایط تسهیل کننده برای استفاده از بانکداری موبایلی
۷۳۳/۱۲۷	۰۰۰/۰	۳۰۷	انتظارات ادراک مفید بودن استفاده از بانکداری موبایلی

مطالب بالا در مورد بخش بندی را می­توان به صورت شکل ۷٫۴ ارائه داد که نمایش دهنده موقعیت هر خوشه در بین انتظارات اصلی در مقایسه با دیگر خوشه ­ها است که این به صورت نموداری تجسم یافته است. این شکل نشان داده که خوشه ۱، خوشه­ای است که در آن اهمیت انتظارات اصلی به جز انتظارات خدمات افزوده در پایین­ترین سطح انتظارات قرار دارد که می توان آن را خوشه “کم توقع” نیز نامید. و خوشه ۲ ، خوشه­ای است که در آن انتظارات نسبت به دو خوشه دیگر در بالاترین سطح اهمیت قرار دارد. از اینرو این خوشه را خوشه ” پرتوقع” می نامیم. در خوشه ۳ به جز عامل خدمات افزوده، بقیه انتظارات بین دو خوشه ۱ و ۲ قرار می گیرند. که این خوشه را می توان خوشه با “توقع متوسط” نامید.
نمودار ۷٫۴: موقعیت خوشه ­ها دربین انتظارات اصلی کاربران بانکداری موبایلی
۴٫۴٫۲٫۴- مقایسه اولویت هر یک از انتظارات کاربران بانکداری موبایلی از نظر اهمیت درخوشه های سه گانه
معادل ناپارامتری برای آزمون واریانس یک طرفه (بین موردی)، آزمون کروسکال-والیس (Kruskal-Wallis) است. در این قسمت با بهره گرفتن از نتایج بدست آمده از داده ­های کمی به این سوال پاسخ می­دهیم که ترتیب ۴ انتظارات اصلی و ۲۸ شاخص انتظارات تفصیلی شناسایی شده پژوهش در هر یک از خوشه ها در مقایسه با یکدیگر به چه صورت است. فرضیه ­های مربوط به این سوال به شرح زیر هستند:
H0: رتبه اهمیت عامل X در خوشه های مختلف با هم برابرند (R1_G1 =R1_G2 =R1_G3 …=R1_Gn).
H1: حداقل در دو خوشه رتبه اهمیت عامل X نابرابر است (حداقل یک زوج از Rها نابرابرند).
۱­- مقایسه اولویت انتظارات خدمات اصلی بانکداری موبایلی از نظر اهمیت در خوشه های سه­گانه
نتایج این آزمون دارای دو خروجی است. طبق نتایج جدول اول کای دو محاسبه شده ۵۱۹/۷۸ ، درجه آزادی ۲ و عدد معناداری ۰۰۰/۰ است از آنجا که عدد معناداری کمتر از ۱% است. فرضیه H0 در سطح اطمینان ۹۹% رد می­ شود و آزمون کروسکال-والیس نتیجه آزمون پارامتری را تایید نمی­کند. به عبارت دیگر میزان اهمیت بعد انتظارات خدمات اصلی بانکداری موبایلی حداقل در یک زوج از خوشه ها متفاوت است. خروجی دوم جدول آزمون کروسکال-والیس میانگین رتبه انتظار مربوط در هر یک از خوشه ها را ارائه می­دهد که در جدول ۱۷٫۴ نشان داده شده است.
همانطور که مشاهده می­ شود کاربران بانکداری موبایلی به ترتیب در خوشه های پرتوقع، با توقع متوسط و کم توقع، بیشترین اهمیت را برای انتظارات خدمات اصلی بانکداری موبایلی قائل هستند.
جدول۱۸٫۴: نتایج آزمون کروسکال-والیس جهت مقایسه اولویت اهمیت انتظارات خدمات اصلی بانکداری موبایلی

بالاترین حجم آگاهی بخشی و آموزش افراد پس از سنین آغازین زندگی و رشد در فضای خانواده و مدرسه توسط رسانه‌ها اتفاق می‌افتد و بیشترین اثرگذاری در فرایند جامعه پذیری و سبک دهی به زندگی در سنین جوانی و بزرگسالی از سوی رسانه‌ها رخ می‌دهد و علاوه بر این دین نیز حضوری غیرقابل انکار در تمام لایه‌های زندگی بشر دارد.
سبک زندگی معنایی متفاوت از فرهنگ و روش‌های زندگی دارد و گاهی به اشتباه این دو مفهوم یکی انگاشته می‌شود. امروزه سبک زندگی به مفاهیم، امور و اشیایی نسبت داده می‌شود که مرتبط به امور ذوقی، سلیقه‌ای و تمایلات انسان‌ها است و باید بین این مفهوم و فرهنگ تمایز قائل شد.
رسانه‌ها فرصت گزینش‌های متعدد را برای همه انسان‌ها فراهم می‌کنند در حالی که اگر در گذشته این فرصت‌ها فراهم بود، باز هم اقشار مختلف جامعه اطلاعات کافی و همچنین توانایی لازم را برای انتخاب کمتری داشتند. انتخاب حاصل آگاهی است و رسانه‌ها با کارکرد آگاهی بخشی خود این فرصت را به افراد می‌دهند. البته باید توجه داشت، رسانه‌ها علاوه بر آگاهی بخشی، کارکرد اغنا و ترغیب نیز دارند.

با توجه به بعد آگاهی بخشی و رغبت افزایی رسانه‌ها در انتخاب گزینه مناسب سبک زندگی باید گفت رغبت افراد برای دست زدن به انتخاب با تنوع و تکثر پیام‌های رسانه‌ای و تکثر خود انواع رسانه‌ها افزایش می‌یابد، نمونه بارز این امر در حوزه آگهی‌های تجاری و رسانه‌ای نظیر بیلبوردهای خیابانی، آگهی روزنامه‌ها به‌صورت مستقیم و پوشیدن انواع لباس‌ها، مدل مو، ایجاد پسند خاص در سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی و … به‌عنوان روشی غیر مستقیم قابل اشاره است. در نهایت نوع پوشش، اندیشیدن، ازدواج، تحصیل، تفکر و شغل مستقیم یا غیرمستقیم به مخاطبان القا می‌شود.
بالاترین حجم آگاهی بخشی و آموزش افراد پس از سنین آغازین زندگی و رشد در فضای خانواده و مدرسه توسط رسانه‌ها اتفاق می‌افتد و بیشترین اثرگذاری در فرایند جامعه‌پذیری و سبک‌دهی به زندگی در سنین جوانی و بزرگسالی از سوی رسانه‌ها رخ می‌دهد.
دین در دنیوی‌ترین و سطحی‌ترین لایه‌های زندگی افراد که امروزه ادعا می‌شود، دیگر در آنها دین حضور ندارد، جای گرفته است و با اجزای آن در حال تعامل است. با بهره گرفتن از منابع غربی که خود را صاحبان تفکر مدرن می‌دانند، می توان دید که دین حتی در لایه‌های مختلف زندگی غربیان نیز حضور دارد و تأثیرگذار است.
تاثیر مکان زندگی در طرز تفکر انسان ها:
حدیثی داریم که در آن گفته شده است: هرکسی شبیه به گروهی شود؛ جز آن گروه است. حدیث مربوطه به این نکته اشاره دارد که وقتی مدتی فردی شبیه به گروهی زندگی کند؛ هنجارها و غالب های فکری آن گروه خواسته یا ناخواسته به سراغ آن فرد میآید. در نتیجه کم کم طرز تفکر آن شخص شبیه به آن گروه میشود. مثلا یک مسلمان مقید که در اروپا زندگی می کند را با یک مسلمانی که در یک شهر زیارتی زندگی می کند را در نظر بگیرید. هر دو مسلمان هستند و ممکن است هر دو مقلد یک مرجع تقلید باشند. اما وقتی طرز تفکر این دو را بررسی میکنیم؛ می فهمیم کسی که در اروپا زندگی می کند؛ طرز فکرش در مورد خیلی از مسایل با طرز فکر کسیکه در یک شهر مذهبی زندگی می کند؛ متفاوت است. زیرا کسیکه در اروپا زندگی می کند؛ بخشی از آداب و رسوم زندگی اش آداب و رسوم محیط است.
یکی از دستوراتی که در اسلام است؛ هجرت کردن می باشد. هجرت زمانی مطرح می شود که افراد مسلمان مجبور شوند در یک جامعه ایی شیوه زندگی آن جامعه را داشته باشند و اگر آن شیوه زندگی را نپذیرد؛ طرد می شود. تا زمانیکه آن افراد مجبور به پذیرفتن آن شیوه زندگی شوند. در این موقعیت برای آن افراد امر به هجرت شده است. یعنی جایی که سبک زندگی غیر دینی به شما تحمیل می شود نباید آنجا بمانید. کسی نمی تواند بگوید که من سبک زندگی خود را عوض می کنم اما طرز فکر خود را نگه می دارم. چون وقتی سبک زندگی تغییر کند؛ طرز فکر هم تغییر می یابد. به همین دلیل زیستن در بلاد کفر و همراهی کردن در شیوه زندگی با آنها در اسلام خیلی مورد تاکید نمی باشد بلکه هجرت مورد تاکید می باشد.
جایگاه مهدویت در سبک زندگی اسلامی-ایرانی:
هر انسانی در زندگی خود هدفی را انتخاب میکند و سعی میکند تا تمام تلاش ها و فعالیت ها و رنج کشیدنهای او در مسیر رسیدن به آن هدف قرار گیرد. این باعث می شود که زندگی انسان معنادار شود و ارزش پیدا کند. با این وجود، آدم ها بر اساس هدفی که برای زندگی خود انتخاب کرده اند، ارزش پیدا میکنند و از دیگران جدا میشوند. به عبارت دیگر برای قضاوت درباره انسان ها میتوان به داوری درباره هدف هایی که آنها برای زندگی خود انتخاب کرده اند، پرداخت.
موارد متفاوت و متنوعی می توانند به عنوان هدف زندگی انسان انتخاب شوند و به برنامه ها وطرح بندی های او برای زندگی جهت دهند. کسب ثروت، رسیدن به لذت، تجربه شرایط و موقعیت های خاص و غیر معمول، موفقیت شغلی و تحصیلی و کسب شهرت، نمونه هایی از این اهداف به شمار می روند. با این وجود، آنچه باعث می شود هدف های انسان ها برای زندگی متفاوت باشد و افراد، هدفهای مختلفی را برای زندگی خود برگزینند و راه های گوناگونی را برای رسیدن به این اهداف در پیش گیرند، سطح شناخت و نوع بینش آنها به زندگی است. همچنان که نمی توان از یک آدم معمولی اما با سطح درآمد پایین انتظار داشت که از خیر ثروت بگذرد، تلاش برای قانع کردن یک عالم که به کار اقتصادی روی آورد و از فعالیت علمی خود فاصله بگیرد بی ثمر خواهد ماند.
در چشم انداز مهدویت، بهترین هدفی که آدمی می تواند برای زندگی خود در نظر بگیرد و در راستای تحقق آن تلاش کند، همان هدفی است که خداوند انسان ها را برای تحقق آن خلق کرده است.در واقع، بهترین هدف برای زندگی عبودیت خداوند است و کسانی که این هدف را برای زندگی خود برگزیده اند،انسان های موفق و ارزشمندی محسوب می شوند.برای رسیدن به این هدف و تحقق آن در زندگی، خداوند راهی را به انسان ها معرفی کرده و ازآنها خواسته تا از این راه به سوی خدا و عبودیت او حرکت کنند.
این راه، حجت های الهی و امامان معصوم(علیهم السلام) هستند که اراده خداوند را تحقق میبخشند و برای قرب به خداوند تنها راه محسوب می شوند. چنانچه توجه به مضمون حدیث مشهوری از پیامبر خدا(ص)که می فرمایند: «من شهر علم هستم و علی(علیه السلام)در آن شهر است.پس کسی که می خواهد به این شهر راه یابد، باید از در آن وارد شود».گویای این حقیقت است.همچنین در زیارت امام موعود(عج)می خوانیم:"سلام بر تو ای راه خداوند که هر کس از راهی جز آن برود، هلاک می گردد.”
در واقع پس از آنکه ما در مسیر ولایت خداوند قرار گرفتیم و از طاغوت ها و بیراهه ها جدا شدیم، می باید کسی که در هر زمان عهده دار مقام ولایت الهی است -امامان معصوم(علیهم السلام)در هر عصر و زمان - را بشناسیم و با او همراه شویم. با این وجود، کار در این مرحله پایان نمی گیرد و برای تحقق عبودیت خداوند در زندگی باید برای یاری ولی خدا قیام کرد. به عبارت دیگر آنچه سبب می شود ما در مسیر ولایت خداوند قرار گیریم و به سوی هدف خلقت گام برداریم، شناخت، همراهی و یاوری امام معصوم(عج) است. از آنجا که امام و حجت خداوند، نماد اراده الهی به شمار می رود، یاری امام در واقع یاری خداوند بوده و یاری خداوند، به معنای پذیرش دعوت او و حرکت به سمت عبودیت خدا و تحقق هدف خلقت است.
یاری امام موعود و خدمت به این حقیقت بزرگ در زمانه ای که ما در آن زندگی میکنیم، وظیفه ای است که هر یک از شیعیان می بایست در زندگی فردی و اجتماعی خود به آن عمل کند. یاری امام، از خود ما آغاز میشود و اولین گام در این مسیر، خودسازی و اصلاح فردی است. در واقع هر فرد با تلاشی که درجهت اصلاح باورها، رفتارها و اعمال خود انجام می دهد و با کوششی که در مسیر عمل به وظایف دینی و دوری از گناهان صورت می دهد، بزرگ ترین خدمت ممکن به امامان موعود را محقق می سازد. به عبارت دیگر هر کدام از منتظران امام موعود با تربیت و اصلاح وضعیت زندگی خود، گام بزرگی در آمادگی عمومی برای پذیرش ظهور موعود بر می دارد و با این عمل خود، بر این نکته اساسی تأکید می کند که «منتظران مصلح خود باید صالح باشند.
مطالعه تاریخ نشان می دهد مشکلاتی که برسر تحقق اهداف پیامبران(صلی الله علیه و آله) و امامان(علیهم السلام) به وجود میآید، بیش از آنکه به کمبود امکانات و سختی شرایط مربوط شود، به غفلت یاران ایشان و عدم آمادگی و تربیت درونی آنها باز میگردد. درحقیقت، کسانی که از یاری امام معصوم باز میمانند و در جهاد عظیمی که حجت های الهی رهبری آن را بر عهده دارند حاضر نمی شوند، پیش از آن در میدان اصلاح فردی بازنده بوده و نتوانسته اند عقل و دین خود را بر سرزمین وجود خویش حاکم کنند.
ایجاد وضعیت آرمانی و مطلوب پس از ظهور موعود بر عهده انسان های پاک و صالح است و کسانی که نتوانند در مسیر اصلاح خود گام بردارند، سهمی از این آرمان نخواهند داشت. علاوه براین، باید توجه داشت که هدف اصلی امام موعود، اصلاح انسان ها و ایجاد جامعه ای سالم و صالح است و اگر ما به اصلاح خود نپردازیم، در واقع در برابر این هدف قرار گرفته ایم و در این صورت نمی توانیم خود را از یاوران و پیروان آن امام بدانیم.
امیرالمومنین علی(علیه السلام) به مردمان عصر خود می فرمود: «بدانید که هر کسی امامی دارد که به او اقتدا می کند و از نور علم او بهره می برد… بدانید که شما نمی توانید همچون من باشید اما با ورع و کوشش بسیار و عفت و اصلاح و از بین بردن نقص ها مرا یاری کنید». این توصیه نشان می دهد که نخستین گام در راه یاری امام موعود، به اموری مربوط می شود که در حوزه زندگی فردی ما قرار دارد. در واقع هر یک از ما می توانیم با پرهیزکاری، تلاش بسیار و عفت ورزی و همچنین کوشش در جهت اصلاح نواقص و پر کردن شکاف های زندگی خود، به امام(عج) خدمت کرده و او را در مسیر تحقق آرمان بزرگ خود یاری کنیم.
گام بعدی در جهت خدمت به موعود و یاری امام(عج)، تلاش در جهت آشنایی دیگران با این حقیقت بزرگ است. در واقع همان گونه که جریان اصلاح و تربیت فردی ما از شناخت و آگاهی نسبت به مهدویت آغاز می شود، برای کمک به دیگران هم می بایست در ابتدا زمینه آشنایی آنها با مهدویت را فراهم آورد. بنابراین علاوه بر پژوهش ها و مطالعات تخصصی که لازمه شناخت، شرح و تبیین آموزه های مهدوی است و در مراکز و مۆسسات علمی و پژوهشی صورت می گیرد، تغییر نگرش عمومی افراد جامعه نسبت به مهدویت مهم ترین و اساسی ترین کاری است که می توان به آن پرداخت.
در واقع آنچه باعث می شود اندیشه و فرهنگ مهدوی شناخته شود و به جریان افتد و در نهایت در عمل و جهت گیری انسان ها و جامعه به شکل صحیح وخالص بروز یابد، همین مسأله است.به عبارت دیگر می بایست تلاش شود تا نگرش و باورهای مردم درباره امام موعود و حقیقت مهدویت با معیارهای دینی سنجیده شود و نگرش های غلط در این زمینه اصلاح شود.
برای عملی ساختن این هدف، راهی جز آموزش عمومی به نظر نمی رسد؛ آموزشی که هم به ایجاد بینش و نگرش نظر داشته باشد و هم در روند کلی آن، اصلاح برداشت های نادرست و تغییر رفتارهای بیگانه با فرهنگ مهدوی دیده شده باشد. چنین رویکردی علاوه بر آنکه فرایند شناخت مهدویت را به جریان می اندازد، نتایجی را در بر دارد که حداقل آنها همان شناخت، انتشار و سازندگی عمومی فرهنگ مهدوی است.
آموزش عمومی مهدویت به این معناست که ما بدانیم و باور کنیم آنچه راه رسیدن به حقیقت مهدوی و استقبال از ظهور امام مهدی(عج) را هموار می کند، زمینه سازی عمومی در میان عموم جامعه است. این زمینه سازی که وظیفه ماست، به ایجاد بینش یا تغییر نگرش نسبت به مهدویت در میان مردم نیاز دارد و این عامل جز با آموزش میسر نمی شود. چنانچه امامان معصوم(علیهم السلام) فرموده اند: «خداوند رحمت کند کسی را که با آموختن علوم ما به مردم، امر حاکمیت ما را احیا می کند و اگر مردم خوبی های کلام ما را بدانند ازما تبعیت خواهند کرد.»
بخش سوم: رسانه ها:
۲-۳-۱رسانه:
رسانه های جمعی یا عمومی و به تعبیر دیگر وسایل ارتباط جمعی اصطلاح فارسی شده واژه لاتین«Medium» است که جمع آن«Media» می باشد و منظور از آن دسته ای از وسایل هستند که مورد توجه تعداد کثیری می باشند و از تمدن های جدید بوجود آمده اند. البته رسانه در این تعریف به طور کامل معرفی نشده است زیرا وسایلی که مورد توجه تعداد کثیری باشد و در تمدن جدید بوجود آمده باشد محدود و منحصر به وسایل ارتباط جمعی نیست از این رو بایستی به تعریفی دقیق تر پرداخت. رسانه به معنی هر وسیله ای است که انتقال دهنده فرهنگ ها و افکار عده ای باشد. و اکنون آن چه مصداق این تعریف است وسایلی همانند: روزنامه ها، مجلات، رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت، CDها، ویدئو و… می باشند.
۲-۳-۲ تاریخچه رسانه های عمومی در ایران:
در حدود ۱۶۰ سال قبل با منتشر شدن کاغذ اخبار به مدیریت میرزای شیرازی، ایران وارد جهان رسانه ای شد و این در حالی است که در غرب این تاریخ به ۴۰۰ سال پیش برمی گردد و این مسأله از قدمت بحث رسانه ها در کشورهای غربی حکایت می کند و به نسبت همین قدمت، کار رسانه ای بیشتری انجام شده است و طبعاً پیشرفت های قابل ملاحظه ای صورت گرفته است.
روزنامه ها
روزنامه رسانه ای است که به صورت روزانه جدیدترین اخبار و اطلاعات را در حوزه های مختلف فرهنگی، هنری، ورزشی، سیاسی و اقتصادی به اقشار مختلف جامعه ارائه می دهند. همواره روزنامه ها به صورت مکتوب منتشر می شوند و این مکتوب بودن آثار مثبت و منفی فراوانی به دنبال دارد که مسئولین دست اندرکاران روزنامه ها به هدف دستیابی به آثار مثبت آن تلاش می کنند. امروزه در کشور ما حدود ۳۵ عنوان روزنامه ها با تیراژ نسبتاً بالایی به چاپ می رسد و این در حالی است که پرتیراژترین آن ها روزنامه جام جم است که در مقایسه با جمعیت حدود ۷۰ میلیونی ایران عددی ناچیز محسوب می شود. و این در حالی است که تعداد قابل توجهی از این روزنامه ها صرفاً اقتصادی یا سیاسی بوده و مورد توجه و استفاده گروه و قشر خاصی از مردم قرار می گیرد.
مجلات
مجله رسانه ای است مکتوب، دارای صفحاتی بیشتر از روزنامه، با اهداف خاص و از پیش تعیین شده. متوسط یک مجله از ۲۰ صفحه تا ۳۰۰ صفحه نیز وجود دارد که البته تعداد صفحات بالا، بیشتر اختصاص به مجلات و نشریات تبلیغی دارد. در کشور ما به طور متوسط حدود ۵۰۰ عنوان مجله با تیراژهای بسیار بالا به چاپ می رسد که در بازه های زمانی: هفته نامه، گاهنامه، ماهنامه، دوماهنامه، فصلنامه، سالنامه و انواع و اقسام مختلف دیگر به دست خوانندگان می رسد. در تقسیم بندی مجلات می توانیم آن ها را به نشریات زرد و غیر آن تقسیم کنیم. مجلات زرد آن دسته از نشریات هستند که با جنجال و هیاهو سعی در جذب مخاطب دارند. هدف در این مجله ها جذب مخاطب(به هر وسیله ای) و به دنبال آن سود اقتصادی است. این نشریات در ارائه مسایل و مشکلات اقتصادی جامعه چند راه پیش می گیرند: ۱٫ بزرگنمایی، اغراق و زیاده روی در بیان مشکلات اقتصادی و… تا این که افکار عمومی مشوش شده و راه تفهیم و تفاهم منطقی و عاقلانه بسته شود. ۲٫ سطحی سازی و نادیده گرفتن مسایل عمقی و اخذ نتایج سریع و غیر منطقی(۳) ۳٫ رواج مصرف گرایی مثل تبلیغات زیبایی اندام، کالاها و لوازم آرایشی ۴٫ مطالب وحشتناک و حوادث تلخ همراه با تیترهای دلهره آور که باعث رواج و شکستن قبح و زشتی این اعمال می شود.
رادیو
در سال۱۳۱۹ رادیو وارد ایران شد. رادیو رسانه ای است صوتی که با بهره گرفتن از امواج به انتقال مطالب می پردازد. در ابتدا فقط یک شبکه رادیویی ملی در ایران وجود داشت اما اکنون هر استان دارای شبکه رادیویی محلی و اضافه بر آن شبکه های رادیویی سراسری متفاوتی از قبیل فرهنگ، معارف، قرآن، جوان و … وجود دارد. این تنوع شبکه ها فرد را در انتخاب آزاد می گذارد و طبعاً انتخاب راحت تر خواهد بود. رادیو با تمام فوائدش که از جمله آن، دسترسی همیشگی به آن(حتی بدون برق) است دارای نواقصی است، رادیو از نعمت تصویر بی بهره است و مسئولان و مجریان رادیو باید تمام توان و نیروی هنری خود را صرف صدا کنند تا از این طریق فضا سازی مناسبی در ذهن شنونده ایجاد کند. شنونده اگر از موسیقی برنامه خوشش نیاید دیگر رادیو کارآیی خود را از دست می دهد اما همین مسأله اگر در مورد تلویزیون بوجود آید با قطع صدا همه چیز را از دست نمی دهد بلکه می توان کماکان از تصویر استفاده کرد و لذت برد.
سینما
در سال ۱۹۰۰ میلادی مظفرالدین شاه به فرانسه سفر کرده و با دیدن دستگاه سینماتوگراف مجذوب آن شد. به دستور شاه دستگاه سینماتوگراف خریداری شد و اولین فیلمبردار همان عکاس دربار بود. سینما پس از مطبوعات و رادیو و تلویزیون یکی از وسایل ارتباط جمعی و از رسانه های همگانی نسبتاً جدید است که فرهنگ خاص خود را نیز اقتضا می کند. بشر پس از دو دوره فرهنگ گفتاری و نوشتاری اکنون به دروازه فرهنگ تصویری با گستردگی فراوانش وارد می شود. سینما یکی از پیشرفته ترین رسانه های همگانی است که انواع هنرها را با پیچیده ترین تاکتیک ها جمع آوری نموده است.
تلویزیون
پرمخاطب ترین رسانه در جهان، تلویزیون است و این آمار در ایران به مراتب بیشتر است و این تنوع و کثرت مخاطب به دلیل وجود صدا و تصویر به طور هم زمان است و در سال های اخیر شاهد توانایی پخش مستقیم و زنده نیز بر این جذابیت افزوده است. تلویزیون گر چه در بدو ورود به ایران چندان مورد توجه قرار نگرفت و حتی برخی آن را نامحرمی در محیط خانوادگی محسوب می کردند، اما با گذشت زمان جای خود را در خانواده های ایرانی باز کرد بطوری که برنامه های نیمه وقت صدا و سیمای ایران به برنامه های ۲۴ ساعته و از ۲ شبکه به ۷ شبکه ارتقاء یافت. تلویزیون به علت قابلیت استفاده از تصویر در تمام حیطه ها جذابیت مخصوص به خود دارد. تلویزیون قابلیت تغییر فرهنگ جامعه را داراست و به همین علت است که صدا و سیمای جمهوری اسلامی زیر نظر رهبری جامعه اسلامی اداره می شود تا این که مورد سوء استفاده جناح ها و گروه ها و دسته ها قرار نگیرد. امروزه طبقه متوسط و مذهبی جامعه که توانایی اتصال به شبکه های ماهواره ای را ندارند از تلویزیون به عنوان بهترین رسانه جمعی استفاده می کنند و همواره نقد و نظر درباره این رسانه بیشتر و پرجنجال تر از بقیه رسانه ها بوده است و حتی رسانه هایی چون روزنامه ها و مجلات برای جذب مخاطبان خود به تلویزیون و جذابیت های آن متوسل می شوند.
ماهواره
اولین ماهواره ها در سال۱۹۸۰ با ۱۲ هزار مدار تلفنی و تنها ۲ کانال تلویزیونی در مدار قرار گرفتند و نسل ششم آن ها با ۳ برابر ظرفیت نسل پنجم و با سیستم های دیجیتالی پیچیده و در سال۱۹۸۶ ساخته و بکار گرفته شد. ماهواره های تلویزیونی (DBS) ماهواره هایی هستند که در واقع به عنوان یک فرستنده پرقدرت تلویزیونی در فضا عمل می کنند. مهم ترین برتری یک ماهواره تلویزیونی آن است که می تواند تمامی نقاط کور یک کشور را که فرستنده های زمینی قادر به پوشش آن ها نیستند تحت پوشش در آورد. امروزه شبکه های ماهواره ای فراوانی بوجود آمده اند؛ از شبکه های علمی و تحقیقاتی و ورزشی گرفته تا شبکه های مبتذل رقص و پایکوبی در آن یافت می شود و شبکه های فارسی زبان نیز به خیل وسیع آن ها پیوسته اند این پایگاه ها که اکثراً متعلق به گروه های ایرانی خارج از کشور و ضد انقلابی هستند برای جذب مخاطب بیشتر از انواع و اقسام حربه ها استفاده می کنند.
اینترنت
در اواخر دهه۱۹۶۰ پدیده ای به نام اینترنت جهان را متحول کرد. تأسیس شبکه آرپانت در سال۱۹۶۹ به عنوان منشأ پیدایش اینترنت شناخته شد. در حقیقت اینترنت مجموعه ای از میلیون ها کامپیوتری است که از طریق شبکه های مخابراتی به یکدیگر متصلند. به عبارتی دیگر مجموعه ای از هزاران شبکه ماهواره ای- رایانه ای است که تعداد زیادی از رایانه ها را در یک شبکه پیچیده بزرگ و قابل اطمینان به یکدیگر وصل می کند. اینترنت هیچ سازمان مدیریتی یا سرپرست حقوقی ندارد و به خودی خود واقعیتی مستقل ندارد و تنها از تألیف تشکیلات مستقل دیگر حیات یافته است. از طریق این فناوری جدید می توان پست الکترونیکی^[۲۴] ایجاد کرد و بدون صرف وقت و هزینه های پستی زیاد می توان عکس ها و نامه های متنی خود را برای یک یا چندین نفر به طور هم زمان ارسال کرد، هم چنین می توان سایت های^[۲۵] مختلفی ساخت و از این طریق به شبکه جهانی وب پیوست و از قابلیت های تصویری، صوتی و حتی فیلم در آن استفاده کرد؛ فناوری چت یا گفتگو یکی دیگر از راه های ارتباطی جدید در اینترنت است که در آن می توان علاوه بر مکالمه با چندین نفر به طور هم زمان تصاویر یکدیگر را نیز چک کرد. شبکه های خبری، موتورهای جستجو و FTP ها نیز از دیگر قابلیت های موجود در اینترنت است.
۲-۳-۳ کارکرد رسانه ها:
ویژگی اصلی رسانه ها(همه جا) بودن آن هاست. بر خلاف مدرسه و دیگر ارکان حیات انسانی، رسانه ها امری فراگیرند آن ها می توانند یک کلاس بی دیوار با میلیاردها مستمع تشکیل دهند. رسانه ها وظیفه حراست از محیط را به عهده دارند آن ها باید همبستگی کلی را بین اجزاء جامعه در پاسخ به نیازهای محیطی ایجاد کنند و مسئولیت انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر را به عهده دارند.« استوارت هال» جامعه را به صورت مدار بسته ای تعریف می کند که رسانه های جمعی به عنوان شاهراه در فرایند هویت بخشی در جامعه نقش پیدا می کنند. رسانه ها هم حرکت و پویائی و سر زندگی را تقویت و تولید می کنند هم رخوت و تنبلی و سستی. از یک سو احساس های عاطفی، محبت و صداقت را برمی انگیزند و از سوی دیگر احساس زشتی، دشمنی، بی اعتمادی، دروغ و خشونت را زنده می کنند. این کارکرد به طور طبیعی موجب پیدایش تضاد درونی- رفتاری در مقیاس فردی و اجتماعی می شود. وظایف خبری و آموزشی نیز یکی دیگر از کارکرد رسانه هاست. مثلاً با دیدن فیلم های مربوط به زندگی جوانان امروز عقیده شخصی فرد نسبت به اخلاق و شرایط زندگی جوانان دگرگون می شود و حتی ممکن است در خود گرایش به زندگی آشفته جوانان امروز را احساس کند.
در زمینه تأثیر رسانه در زندگی بشر سخن‌ها گفته شده تا جایی که برخی از اندیشمندان معتقدند که وسایل ارتباط جمعی عامل اساسی دگرگونی و تحولات تاریخی جوامع هستند. البته وقتی می‌گویم رسانه منظور الزاما رسانه‌های داخلی نیست بلکه رسانه‌های خارجی رقیب است. از سوی دیگر، برخی از اندیشمندان نیز معتقدند که رسانه آنقدر در زندگی افراد رسوخ پیدا کرده که به‌صورت عضوی از اعضای خانواده در آمده است، البته عضوی بیگانه که تمام نهان و نهاد خانواده را برگرفته است، یعنی فرهنگ، رفتار و گفتار خانواده همه تحت‌تأثیر رسانه قرار گرفته است.

گام دوم: وزن دهی به ماتریس نرمالایز شده:
ماتریس تصمیم در واقع پارامتری است و لازم است کمی شود ،به این منظور تصمیم گیرنده برای هر شاخص وزنی را معین میکند.

مجموعه وزنها((w در ماتریس نرمالایز شده® ضرب میشود.
با توجه به اینکه ماتریسWn*1 قابل ضرب در ماتریس تصمیم نرمالایز شده(n*n) نیست، قبل از ضرب باید ماتریس وزن را به یک ماتریس قطری Wn*n تبدیل نمود.(وزنها روی قطر اصلی)
گا م سوم: تعیین راه حل ایده آل و راه حل ایده آل منفی:
دو گزینه مجازی A* و A- را به صورتهای زیر تعریف می کنیم:
دو گزینه مجازی ایجاد شده در واقع بدترین و بهترین راه حل هستند.
گام چهارم: به دست آوردن اندازه فاصله ها
فاصله بین هر گزینه n بعدی را از روش اقلیدسی می سنجیم.یعنی فاصله گزینه i را از گزینه های ایده آل مثبت و منفی می یابیم.
گام پنجم : محاسبه نزدیکی نسبی به راه حل ایده آل
این معیار از طریق فرمول زیر به دست می آید:
مشخص است که هر چه فاصله گزینه Ai از راه حل ایده آل کمتر باشد نزدیکی نسبی به ۱ نزدیکتر خواهد بود.
گام ششم: رتبه بندی گزینه ها
نهایتا گزینه ها را بر اساس ترتیب نزولی رتبه بندی می کنیم .

۳-۷-۲ ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن

هرگاه داده‌ها بصورت رتبه‌ای جمع آوری شده باشند یا به رتبه تبدیل شده باشند، می‌توان از همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن (rs) که یکی از روش های ناپارامتریک است، استفاده کرد. (بهبودیان، ۱۳۸۳ : ۱۴۵) یکی از مزیت‌های ضریب همبستگی اسپیرمن به ضریب همبستگی پیرسون این است که اگر یک یا چند داده نسبت به سایر اعداد بسیار بزرگ باشد چون تنها رتبه آنها محسوب می‌شود، سایر داده‌ها تحت الشعاع قرار نمی‌گیرند.
برای محاسبه ضریب همبستگی رتبه‌ای داده‌های زوجی (xi,yi) ابتدا به تمام xها برحسب مقادیرشان رتبه می‌دهیم و همین کار را نیز برای yها انجام می‌دهیم، سپس تفاضل بین رتبه‌های هر زوج را که با (xi-yi) نشان می‌دهیم حساب می‌کنیم. در مرحله بعد توان دوم d‌ها را محاسبه می کنیم.

۳-۷-۳ تجزیه وتحلیل عاملی تأییدی

تحلیل عاملی می تواند دو صورت اکتشافی و تاییدی داشته باشد. اینکه کدامیک از این دو شکل باید در تحلیل عاملی به کار رود مبتنی بر هدف تحلیل داده هاست. تحلیل اکتشافی وقتی به کار می رود که پژوهشگر شواهد کافی قبلی و پیش تجربه ای برای تشکیل فرضیه در باره ی تعداد عامل های زیر بنایی داده ها را نداشته و در حقیقت مایل باشد در باره تعیین تعداد یا ماهیت عامل هایی که واریانس بین
داده ها را توجیه می کند داده ها را بکاود. بنابراین تحلیل اکتشافی بیشتر بعنوان یک روش تدوین و تولید تئوری و نه یک روش آزمون تئوری در نظر گرفته می شود.
برای بررسی روایی یک مدل و در نتیجه روایی متغیرهای هر عامل لازم است نشان دهیم که بین این نشانگرها ((مثلاً شاخص ها یا سوال های فرعی)) هماهنگی و همسویی وجود دارد. از میان روش های مختلفی که برای مطالعه ی ساختار داخلی یک مجموعه از نشانگر ها وجود دارد، تحلیل عاملی تاییدی احتمالاً مفید ترین روشی است که به برآورد پارامترها و آزمون های فرضیه ها، با توجه به تعداد عامل های زیربنایی روابط میان مجموعه نشانگرها می پردازد.
در تحلیل عاملی تاییدی، پژوهشگر بدنبال تهیه مدلی است که فرض می شود داده های تجربی را بر پایه ی چند پارامتر نسبتاً اندک، توصیف، تبیین یا توجیه می کند. این مدل مبتنی بر اطلاعات پیش تجربی در باره ی ساختار داده هاست که می تواند به شکل ۱- یک تئوری یا فرضیه ۲- یک طرح طبقه بندی کننده معین برای گویه ها یا پاراتست ها در انطباق با ویژگی عینی شکل و محتوا ۳- شرایط معلوم تجربی ۴- دانش حاصل از مطالعات قبلی در باره ی داده های وسیع باشد (هومن، ۱۳۸۴، ۲۹۵-۲۹۴).
تجزیه و تحلیل عاملی تاییدی، یک ((آ زمون نظریه)) است. در تحلیل عاملی تاییدی، محقق با یک فرضیه ی قبلی شروع به تحلیل داده های تجربی می کند. این مدل یا فرضیه، مشخص می کند که کدام متغیرهای اندازه پذیر با ((عوامل)) در ارتباط بوده، و کدام عامل ها با هم همبستگی دارند.
در این روش، محقق قادر است بطورصریح فرضیات مربوط به ساختارهای عاملی داده را آزمایش کند. در تحلیل عاملی تاییدی، پس از مشخص شدن یکسری عوامل قبلی، تلاش می شود تا ساختارهای عاملی نظری و مشهود با مجموعه ی داده تطابق داده شود تا ((خوبی برازش)) مدل اولیه تعیین گردد.
آمارهای برازشی، میزان خوبی برازش مدل های رقیب با داده های واقعی را آزمایش می کند.
GFI، CFI و مربع کای نمونه هایی از آماره برازش می باشد که در بررسی های علمی بطور گسترده مورد بهره برداری محققین فرار گرفته است.
مربع کای، این فرضیه را آزمایش می کند که کوواریانس مدل نظری با کوواریانس داده های واقعی سازگار است. هرچه مربع کای کوچکتر باشد، برازش مدل با داده ی واقعی بهتر است.
شاخص خوبی برازش یا GFI معادل R2 دررگرسیون چندگانه است. هرچه GFI به یک نزدیک باشد، برازش مدل با داده بهتر است. AGFI بر مبنای تصحیح تعداد درجات آزادی در یک مدل اندازه گرفته می شود. GFI و AGFI نسبت به مربع کای به اندازه ی نمونه حساسیت کمتری دارند.
باید توجه کرد که ممکن است چندین مدل با مجموعه ی مشخص از داده ها برازش داشته باشد. بنابراین پیدا کردن یک مدل با برازش خوب به معنای یافتن تنها مدل یا مدل بهینه نیست. چون شاخص های گوناگون برازش وجود دارد، بهتر است همزمان چندین آماره ی برازش را برای یافتن خوبی برازش مدل استفاده کرد (علی احمدی و همکاران، ۱۳۸۳، ۴-۳).
چهارم:

یافته های تحقیق

 

۴-۱ مقدمه

به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های آماری پژوهش حاضر، ابتدا اطلاعات حاصل از اسناد و مدارک و مصاحبه اولیه مورد بررسی قرار گرفته است. پس از آن براساس اطلاعات موجود پرسش نامه با ۲۳سئوال تنظیم و در اختیار کارشناسان و مدیران و صاحبنظران قرار گرفت. همچنین چون محقق برای گردآوری سایر اطلاعات از پرسشنامه استفاده کرده است، لذا جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات این بخش، ابتدا داده‌های پژوهش از پرسشنامه‌ها استخراج و در جدول اطلاعات کلی یا جدول مادر تنظیم شد. سپس کلیه داده ها و اطلاعات با بهره گرفتن از کامپیوتر و نرم افزارهای آماری ۱۹ SPSS در بخش روش‌های توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . در فصل حاضر ابتدا اطلاعات حاصل از پرسش نامه و متغییرهای پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته ، سپس براساس شاخص های بدست آمده با بهره گرفتن از روش TOPSIS شاخص ها اولویت بندی شده و مدل نهایی ایجاد شده است.

۴-۲ آمار توصیفی

در این تحقیق از آمار توصیفی برای نمایش اطلاعات جمعیت شناختی استفاده شده است .برای این منظور اطلاعات جمعیت شناختی معمولا با بهره گرفتن از جداول فراوانی و نمودارها میله ای ،نمودارهای دایره ای ،نمودارهای هیستوگرام و جداول توافقی نشان داده شده است.

۴- ۳ بررسی های جمعیت شناختی پژوهش

در این بخش به بررسی محور های جمعیت شناختی به شرح زیر خواهیم پرداخت ، پرسشنامه شامل متغییر های جمعیت شناختی زیر است :
تحصیلات
موقعیت کاری
سابقه کاری

۴-۳-۱ تحصیلات

از ۲۶۰ نمونه۵۴ نفر دیپلم، ۱۰۸ نفر فوق دیپلم، ۷۸ نفر لیسانس، ۲۰ فوق لیسانس و بیشتر

جدول ۴-۱ جدول فروانی تحصیلات

 

 

تحصیلات

با توجه به ویژگی های جامعه آماری این پژوهش، روش نمونه گیری از نوع تصادفی ساده استفاده شده است که از قابلیت تعمیم پذیری زیادتری برخوردار می باشد.در نمونه گیری تصادفی ساده اعضای جامعه آماری یک شانس معین وبرابر برای انتخاب شدن را دارا بوده وزمانی که اعضاءرا از جامعه آماری انتخاب می کنیم احتمال بسیار دارد که الگوهای پراکنش ویژگی هایی که در تحقیق، خود بدان علاقه مند هستیم، به همان صورت در عناصری که برای نمونه برمی گزینیم توزیع شده باشد. این طرح نمونه گیری به نمونه گیری تصادفی ساده شهرت دارد.کمترین سوگیری وبیشترین تعمیم پذیری را دارا می باشد.جهت تعیین حجم نمونه از فرمول ذیل استفاده شده است:

طبق فرمول بالا ۲۰۰ n=تعیین می شود که از بین کارمندان، مدیران و مشتریان بطور تصادفی انتخاب شده اند.

۳-۶ روش سنجش روایی و پایایی ابزار تحقیق

 

۳-۶-۱^[۵۸]روایی

مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه گیری به واقع بتواند خصیصه مورد نظر را اندازه گیری نماید ونه خصیصه دیگری را. به عبارتی روایی میزان توانایی آزمون در اندازه گیری آنچه باید اندازه گیری کند می باشد.(هومن،۴۷:۱۳۷۸)
موضوع روایی از آن جهت اهمیت دارد که اندازه گیری های نامناسب وناکافی می تواند پژوهش علمی را بی ارزش وناروا سازد.
در این تحقیق ،پس از طراحی پرسشنامه محقق جهت سنجش ابزار گردآوری داده ها،ابتدا پرسشنامه مقدماتی را در میان نمونه مورد نظر توزیع ومورد اجرا قرار داد سپس برای تعیین روایی، که در آن هدف ارتباط آزمون با خصیصه مورد اندازه گیری است،تلاش شد تا سوالات روشن وقابل فهم باشد ودر تدوین ویا اصلاح سوالات به مفاهیم ونظریه های مرتبط با موضوع واهداف وفرضیات تحقیق توجه شود.
پس از جمع آوری داده ها و کسب از متخصصین و کارشناسان شهرداری تغییرات لازم جهت تحقیق مورد استفاده قرار گرفت ،واین امر روایی محتوایی وصوری پرسشنامه را امکان پذیر ساخت.

۳-۶-۲ اعتبار^[۵۹] یا پایایی

مقصود آن است که اگر ابزار اندازه گیری را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار وبه گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه گیری پایایی از شاخصی به نام «ضریب پایایی» استفاده می کنیم واندازه آن معمولا بین صفر تا یک تغییر می کند. ضریب پایایی صفر معرف عدم پایایی وضریب پایایی یک، معرف پایایی کامل است.(فرهنگی،۲۳۳:۱۳۸۵)
برای محاسبه ضریب قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری شیوه های مختلفی به کار برده می شود از جمله :
الف)اجرای دوباره آزمون یا روش باز آزمایی^[۶۰]
ب)روش موازی یا استفاده از آزمون همتا^[۶۱]

همکاری با گروه های ملّی و محلّی
تقدیر نامه ها و جوایز

 

 

 

۴٫نتایج کلیدی سازمان

 

شاخصهای برداشتی و عملکردی که عبارتند از:
دستاوردهای مالی و غیرمالی شرکت برای سهامداران و مالکان شامل

میزان سود سهام
افزایش ارزشی سهام سازمان
رضایت سهامداران

 

 

 

۲-۱-۵) طراحی سیستم ارزیابی عملکرد
علاوه بر ابزار ها و روش های ارزیابی عملکرد، به منظور اجرای هرچه بهتر ارزیابی عملکرد در سازمان ها، طراحی و پیاده سازی سیستم ارزیابی عملکرد ضروری می باشد. در این بخش به صورت مختصر به بررسی نحوه ی طراحی سیستم های ارزیابی عملکرد می پردازیم. یک سیستم ارزیابی عملکرد همانطور که در شکل ۲-۵ نشان داده شده در سه سطح می تواند مورد بررسی قرار گیرد:
شاخص های عملکرد مجزا
مجموعه شاخص های عملکرد
ارتباط بین سیستم ارزیابی عملکرد و محیطی که سیستم درون آن عمل می کند.
شکل ۲-۵) چارچوبی برای طراحی سیستم ارزیابی عملکرد (منبع: عفتی داریانی و همکاران، ۱۳۸۶ )
در طراحی سیستم ارزیابی عملکرد، باید دانست که شاخص های عملکرد می بایست در یک زمینه ی استراتژیک قرار گیرند تا بر آنچه افراد انجام می دهند، اثر گذارند. ممکن است ارزیابی، فرایند کمی کردن باشد اما اثر آن در تحریک عملکرد است و به گفته مینتزبرگ تنها با سازگاری عمل است که استراتژی ها درک می شوند. به عقیده لیانگ و همکاران وی در بخش تولید، ابعاد کلیدی عملکرد عبارتند از: کیفیت، سرعت تحویل، قابلیت تحویل، قیمت و انعطاف پذیری. در اینجا تنها به بررسی شاخص های کلیدی کیفیت، زمان، هزینه و انعطاف پذیری خواهیم پرداخت (عفتی داریانی، ۱۳۸۶).
۲-۱-۶) عملکرد بازار
موفقیت استراتژی های هر شرکت، در عملکرد آن شرکت منعکس می شود. عملکرد شرکت میزان موفقیت یک شرکت در خلق ارزش برای قسمت های مختلف بازار است. در نهایت عملکرد شرکت بر اساس دستیابی به اهداف کسب و کار، از طریق واحدهای مختلف شرکت، تعیین می شود. شرکت هایی که عملکرد مطلوبی دارند، ارزش را در طول زمان خلق می نمایند و این مهم در شرکت هایی که عملکرد نامطلوبی دارند صورت نمی گیرد. عملکرد بازاریابی به توانایی سازمان برای افزایش فروش، ارتقای موقعیت رقابتی شرکت، توسعه محصول جدید، بهبود کیفیت محصول، کاهش زمان تحویل کالا یا خدمات به مشتریان، گسترش سهم بازار و غیره در مقایسه با دیگر رقبا در یک صنعت خاص اشاره دارد (سایمونز، ۱۳۸۵). به طور کلی اندازه گیری عملکرد در یک سازمان، کار چندان ساده ای نیست زیرا معمولا اندازه سازمان ها بزرگ است، فعالیت های گوناگون و اغلب پیچیده ای دارند و نیز در نقاط مختلف جغرافیایی پراکنده اند. ایشان در پی تامین هدف های متنوع و گوناگونی هستند و به نتایج متفاوتی نیز دست می یابند. برای سنجش و اندازه گیری عملکرد سازمان، شاخص ها و روش های متعددی ارائه شده است. دو دانشمند کانادایی با مرور ادبیات مدیریت توانسته اند برای شرکت های موفق ۲۷ ویژگی بر شمارند که از مرز عدد و رقم خشک و بی روح فراتر می رود. با این وجود در تحقیقات آنان مشاهده می شود که بسیاری از مدیران برای ارزیابی عملکرد و تعیین هدف با مشکل مواجه هستند و نمی توانند تنها به مقادیر کمی اکتفا کنند (دفت، ۱۳۸۷).
بازارهای مالی
سرمایه‌گذاری
فروش بازار درآمد باقی مانده بازگشت سرمایه‌گذاری سود
شرکت
مواد خام نیرو و کار انرژی خدمات
درآمد
پرداخت نقدی
بازار محصول مشتری
پیشنهاد ارزش
قیمت
کیفیت
شکل ظاهری
خدمات
عوامل بازار
شکل ۲- ۶) جریان های عملکرد شرکت (منبع: سایمونز، ۱۳۸۵)
شکل ۲-۶ دربرگیرنده ی جریان هایی است که باید در ازای عملکرد شرکت مورد ملاحظه قرار گیرند. عوامل کلیدی ارزش افزایی از منظر عملکرد شرکت عبارتند از:
مشتریان
تامین کنندگان
مالکان و اعتبار دهندگان
سه گروه مذکرو مبادلاتی را از طریق بازار با شرکت انجام می دهند. بدین ترتیب که مشتریان، کالاها و خدمات را در بازار کالا خریداری می کنند. ( گاهی دوباره به فروش می رسانند) تامین کنندگان محصولات و خدمات را از طریق بازارهای عامل به شرکت می فروشند و نیز مالکان و اعتباردهندگان سهام شرکت یا اسناد بدهی را از طریق بازارهای مالی به فروش می رسانند (سایمونز، ۱۳۸۵، ص ۲۴۹).
۲-۱-۷) روش های مختلف سنجش عملکرد بازار
محقیقین مختلف برای سنجش عملکرد بازاریابی از مولفه های مختلفی استفاده کرده اند و هیچ رویه ی ثابت یا مشابهی در این زمینه دیده نمی شود و رویه ی معمول به این صورت است که در ابتدا چند مولفه در ارتباط با عملکرد بازاریابی انتخاب شده و سپس به روش عینی یا ذهنی و تحت یک سوال هر یک از مولفه ها را می سنجند (بختیاری، ۱۳۸۵).
ماهیت معیار
آیا معیار کامل است

الف) استانداردامنیتی ۱۳-۲-۱۴۰FIPS
ب)تولیدتوکن باطول ۴۰۹۶بیت‚
ج)MOC
د)سهولت استفاده همزمان باسایرتوکن ها مورخ ۱۸/۰۳/۹۲
دستورالعمل الزام دفاتراسنادرسمی به برخورداری از:
الف)رایانه روزآمدباپردازنده حداقل ۴pentium وحافظه موقت حداقل ۱GB ودارای دوپورت USB فعال سالم به طورهمزمان
ب)سیستم عامل ویندوز xp 7یا۸
ج) نرم افزارآنتی ویروس روزآمد
د) خط ارتباطی پرسرعت باحداقل سرعت ۵۱۲
دفاتراسنادرسمی با ادارات ثبت ازطریق فضای مجازی ارتباط دارندوبسترثبت آنی معاملات دردفاتراسنادرسمی وادارت ثبت فراهم گردیده که با بهره گیری ازفناوری نوین بابرقراری ارتباط مستقیم ومجازی بین دفاتراسنادرسمی وادارات ثبت‚اسنادصادره درهرنقطه ازکشوربه صورت آنلاین همزمان دربانک اطلاعات مرکزی سازمان نیزجمع آوری وثبت می شود.
باتوجه به حساسیت کاروبرنامه ریزی انجام شده فعالیت تمامی دفاتراسنادرسمی درچهارچوب طرح ثبت آنی الزامی است.باثبت آنی معاملات دردفاتراسنادرسمی اوراق یک برگی ونیم برگی حذف وفرم ثبت انواع قراردادها جهت تسهیل کارسردفتران ایجادگردیده است که علاوه برکاهش هزینه ها سبب هماهنگی وایجادوحدت رویه می گردد.این امرگام موثری درراستای شفاف سازی وسرعت بخشی به ثبت رسمی است.درحال حاضرصددرصدعملیات مربوط به صدوراسنادبه صورت مکانیزه دردفاتراسنادرسمی انجام می شودوتمامی دفاتربه وسیله سیستم الکترونیک تقاضای استعلام راارسال می کنندوفرم خلاصه معاملات نیزبه صورت مکانیزه به ادارات ثبت ارسال می گردد.بدین ترتیب سرگردانی وگرفتاری مردم درزمینه پاسخ استعلام وصدوراسنادتاحدودقابل توجه ای برطرف شده است وصرفه جوئی متعددی رابه همراه داشته است.سیستم های رایانه ای دفاتر مجهز به نرم افزاری است که بعدازانجام معاملات وثبت آنی سند‚خریداروفروشنده می توانند‚درهرنقطه ازکشورودرهمان لحظه سندثبت شده خودراازطریق واردنمودن شماره ملی سندورمزاختصاصی درسایت سازمان ثبت اسنادواملاک کشورمشاهده نمایند.
سازمان ثبت باتشکیل کارگروه های تخصصی درستادمرکزی واستان هاپاسخگوی سؤالات وابهامات دفاترمی باشدوضمن برقراری ارتباط باسازمان ازطریق پورتال (www.ssaa.ir)ونیزشماره تلفن ۶۳۴۸۵ آماده شنیدن نقطه نظرات ومشکلات آنها می باشد.مردم نیزمی توانندضمن تماس مشکلات خودرا اعلام کنند‚درزمینه ثبت سندباذکرشماره دفترخانه ‚سازمان هم اقدام به رفع مشکل می نماید.
به این ترتیب بانظارت سازمان ثبت اسناددفاتراسنادرسمی رصدمی شوندودرصورت بروزمشکل راهکارهای لازم ارائه می شود.
فصل سوم : مزایا وچالش های ثبت الکترونیکی اسناد
مبحث اول : مزایا ی ثبت آ نی
گفتاراول :ویژگی های کارکردی ثبت آنی
ازویژگی های مهم وکارکردی ثبت الکترونیک اسنادبه مواردزیرمی توان اشاره نمود:^[۸۶]
بند اول :یکپارچگی وتمرکزاطلاعات ورودی موردنیازسامان ودفاتراسنادرسمی ماننداطلاعات پایه انواع اسناد‚کلیشه هاو‚….‚وسهولت درنسخه گذاری سامانه به صورت مرکزی وعدم نیازبه مراجعه به دفترخانه ها
بند دوم :ارتباط برخط باپایگاه اطلاعات سردفتران به جهت استفاده ازاطلاعات به روزسردفتران ووضعیت وصلاحیت آنان (فعال /اصیل/کفیل/منفصل)
بند سوم : ارتباط برخط باپایگاه شناسه ملی اشخاص حقیقی جهت کنترل صحت اطلاعات شرکت ها ومؤسسات غیرتجاری ویاسایراشخاص حقوقی وپایا یامنحل بودن آنها
بندچهارم : ارتباط برخط پایگاه اطلاعات بخشنامه های ثبتی مانندافرادممنوع المعامله ‚محجورین‚ اسنادفاقداعتبار‚…
بند پنجم : استفاده برخط ازمرکز گواهی امضای الکترونیک سازمان جهت تشخیص هویت واصالت سردفترامضاءکننده سندالکترونیکی
بند ششم : محاسبه اتوماتیک هزینه های سندبراساس تعرفه های مصوب ومقررات مرتبط
بند هفتم : انجام کنترل های سیستمی لازم درفرآیندتنظیم اسناد
بند هشتم : امکان نظارت برخط برفعالیت صدوراسناددفاتر
بند نهم : پشتیبانی فنی متمرکز ازسامانه
بند دهم : امکان اطلاع رسانی ازوضعیت صدورسندبه صورت پیامک وازطریق پورتال سازمان ثبت
بند یازدهم : امکان اصالت سنجی اسنادصادره به صورت برخط ازطریق پورتال سازمان
گفتار دوم : محتوای نرم افزارهای ثبت آنی
نرم افزارهائی که جهت ثبت آنی (ثبت الکترونیکی اسناد)دردفاتراسنادرسمی مورداستفاده قرارمی گیرد‚بطورخودکار مواردی رابه شرح ذیل به هنگام کاربه صورت آنلاین کنترل می کند:^[۸۷]
۱- اجرای دستورالعمل حذف اوراق بهاداروامکان فروش اوراق به صورت الکترونیکی :
سالانه ملیون ها فرم کاغذی برای ارائه خدمات به متقاضیان توسط خزانهچاپ می گردید.امکان سوءاستفاده ازاوراق بهادار‚برای مثال سرقت یاجعل ‚که بخش عمده ازاین اوراق حذف وسیستم های متعددی جایگزین آن شده است که امروزه خدمات رابه صورت الکترونیکی ارائه می دهد.

۲-ساماندهی پایگاه اطلاعات ‚بانکجامع املاک ومدیرت کشوری املاک :
دررابطه باارتقاءسلامت اداری ومبارزه باجرائمی که درحوزه املاک واسناداتفاق می افتدودردرجه اول نیازمندشفاف سازی وساماندهی بانک های اطلاعاتی وارائه خدمات الکترونیکی چون معمولادرارتباط باخدمات کاغذی است سازمان ثبت نمی توانست تظارت لازم راداشته باشدوامکان نظارت وکنترل دقیق وجودنداشت ‚لیکن باسیاست گذاری که دراین زمینه شده است درحال حاضر مجموعه سازمان تمام نقاط خدمات رسانی رادرسطح کشورتحت شبکه قرارگرفته اندوعمده اقدامات آنهاتحت شبکه انجام می شود.
بنابراین امکان نظارت متمرکزمهیاشده است وبالتبع باچنین نظارتی امکان تخلف به نحوقابل توجهی کاهش می یابدوسلامت اداری ارتقاءمی یابد.
۳-ایجادآرشیو الکترونیکی
۴-ایجادامضای الکترونیکی
۵- استعلام الکترونیکی :
باعنایت به اینکه یکی ازراهبردهای اصلی سازمان ثبت دراجراجزء۲بند"و” وبند"م"ماده ۱۲قانون پنجم توسعه پاسخ آنی والکترونیکی به استعلام ثبتی وثبت آنی معاملات می باشدلذاسازمان ثبت جهت تحقق این حکم نرم افزاراستعلام الکترونیکی رابه عنوان یکی اززیرسیستم های نرم افزارجامع مدیریت املاک طراحی وتولیدنموده است .دراین سیستم به منظورتسهیل وتسریع درامورومکاتبات بین دفاتراسنادرسمی وادارات ثبتی ‚شبکه اختصاصی(VPN) بربستراینترنت بین دفاتراسنادرسمی وسازمان ثبت اسنادواملاک کشورایجادگردیده است .
این سامانه بادریافت الکترونیکی استعلام ازدفاتراسنادرسمی وپاسخ الکترونیکی آن نقش مهمی درکاهش مصرف کاغذ‚سرعت ودقت درزمان اخذاستعلام وصدوراسنادمالکیت‚ارتقاءامنیت ‚سلامت اداری ‚افزایش سرعت انتقال اطلاعات درواحدهای ثبتی ودفاتروجلوگیری ازمراجعه بی رویه متقاضیان ایفاءمی کند.^[۸۸]
۶-اصالت سنجی هویت صاحبان سند:
احرازهویت که باارتباط باپایگاه اطلاعات هویتی سازمان ثبت احوال صورت می گیرد.درسامانه ثبت آنی ‚بانک ثبت احوال هویت صاحبان سندرااصالت سنجی می کند.
۷-تطبیق اسامی بابانک افرادممنوع المعامله :
ازآنجاکه سردفتران مجازبه ثبت معاملات اشخاص ممنوع المعامله نیستند‚بانک اطلاعات اشخاص ممنوع المعامله ساماندهی ودرسامانه ثبت الکترونیک اسنادبه صورت برخط موجوداست.
۸-ارسال الکترونیکی فرم معاملات ازطریق دفاتراسنادرسمی
۹-ثبت وپرداخت الکترونیکی وجوه دردفاتراسنادرسمی
۱۰-استعلام ممنوع الخروجی ورفع ممنوع الخروجی به صورت الکترونیکی:
دراین سامانه ثبت وارسال برخط ممنوعیت خروج ازکشوربدهکاران ورفع آن مطابق قانون اجرای مفاداسنادرسمی ازواحدثبتی به اداره کل نظارت وهماهنگی اجرای اسنادرسمی سازمان ثبت اسنادواملاک کشوربرقرارمی گردد.
۱۱-استقرارنرم افزاراجرای مفاداسنادرسمی لازم الاجرا:

سطح کاربری فرهنگی در سال ۱۳۷۸ معادل ۱۶۴۳۹ مترمربع و سرانه آن ۰٫۶۲ مترمربع و ۰٫۴۴ درصد از سطح مفید را به خود اختصاص داده است در حالی که سطح موجود این کاربری ۱۵۴۱۶ مترمربع و سرانه آن ۰٫۵۱ مترمربع و۰٫۳۰ درصد از سطح مفید شهری را به خود اختصاص داده است.
۳-۱۶-۱-۱۱- کاربری مذهبی
سطح کاربری مذهبی در سال ۱۳۷۸ در شهر معادل ۵۷۸۱ مترمربع و سرانه ۰٫۲۲ مترمربع و ۰٫۱۵ درصد از سطح مفید را دارا می­باشد. در حالی که سطح موجود این کاربری در سال ۱۳۸۳ معادل ۱۰۱۳۰ مترمربع و سرانه آن ۰٫۳۴ مترمربع و۰٫۲۰ درصد از سطح مفید شهری را به خود اختصاص داده است.
۳-۱۶-۱-۱۲-کاربری پارک­ها و فضای سبز
سطح این کاربری در سال ۱۳۷۸ معادل ۲۶۱۵۱ مترمربع و سرانه آن ۰٫۹۹ مترمربع و ۰٫۷۰ درصد از سطح مفید شهری را به خود اختصاص داده است. درحالیکه سطح موجود این کاربری در سال ۱۳۸۳ برابر۲۸۴۲۰ مترمربع و سرانه آن ۰٫۹۴ مترمربع . ۰٫۵۶ درصد از سطح مفید شهری را به خود اختصاص داده است.
۳-۱۶-۱-۱۳-کاربری پذیرایی- جهانگردی
سطح این کاربری در سال ۱۳۷۸، ۷۶۲ مترمربع و سرانه آن ۰٫۰۳ مترمربع و ۰٫۰۲ درصد از سطح مفید شهری را دارا می­باشد. درحالیکه سطح موجود این کاربری در سال ۱۳۸۳ برابر ۴۱۹٫۶ مترمربع می­باشد و سرانه آن ۰٫۰۱ مترمربع است و ۰٫۰۰۸ درصد از سطح مفید شهری را به خود اختصاص داده است.
۳-۱۶-۱-۱۴-کاربری زراعی و باغات
اراضی زراعی با مساحت بیش از ۱۰۵۶۲۶۱ مترمربع و سرانه ۴۰٫۰۲ مترمربع حدود ۱۰٫۶۹ درصد از سطح شهر و باغات با مساحت بیش از ۱۰۷۴۶۰۹ مترمربع و سرانه ۴۰٫۷۱ مترمربع، حدود ۱۰٫۸۸درصد از سطح شهر را به خود اختصاص داده است. در حالیکه سطح موجود کاربری زراعی در سال ۱۳۸۳ بیش از ۳۱۰۱۵۷ مترمربع حدود ۳٫۵ درصد از سطح شهر و باغات با مساحت بیش از ۱۷۵۶۴۶۸ مترمربع حدود ۲۰ درصد از سطح شهر را به خود اختصاص داده است.
۳-۱۶-۱-۱۵-کاربری صنعتی ، مرغداری و دامداری
سطح کاربری صنعتی در سال ۱۳۷۸ معادل ۵۳۱۷۸ مترمربع و سرانه آن ۲٫۰۱ مترمربع و ۴۵٫۲۸ درصد از سطح مفید شهری را به خود اختصاص داده است. و دامداریها و مرغداریها با سطحی برابر ۱۷۸۹۴ مترمربع دارای سرانه­ای معادل ۰٫۶۸ مترمربع هستند و ۰٫۴۸ درصد از سطح شهر را به خود اختصاص داده است. در حالیکه سطح موجود کاربری صنعتی در سال ۱۳۸۳ معادل ۵۲۶۸۷٫۵۴ مترمربع و سرانه آن ۱٫۷۵ مترمربع و ۱٫۰۴ درصد از سطح شهر را تشکیل می­ دهند. دامداریها و مرغداریها با سطحی برابر ۱۲۹۶۱٫۹۲ مترمربع دارای سرانه­ای معادل ۰٫۴۳ مترمربع هستند و ۰٫۲۶ درصد از سطح شهر را به خود اختصاص داده­اند.
۳-۱۶-۱-۱۶-کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری
سطح این کاربری در شهر در سال ۱۳۷۸ معادل ۲۳۳۴۵ مترمربع و سرانه آن برابر ۰٫۸۸ مترمربع و۰٫۶۲ درصد از سطح شهر را تشکیل می­دهد. در حالیکه سطح موجود این کاربری در سال ۱۳۸۳ معادل ۱۱۶۱۱ مترمربع و سرانه آن برابر ۰٫۳۹ مترمربع و ۰٫۲۳ درصد از سطح مفید شهری را به خود اختصاص داده است.
۳-۱۶-۱-۱۷- حمل ونقل و انبار ، ترمینال – پارکینگ
سطح این کاربری در سال ۱۳۷۸ معادل ۲۱۷۶۸ مترمربع و سرانه آن ۰٫۸۲ مترمربع می­باشد. درحالیکه سطح این کاربری در سال ۱۳۸۳ معادل۲۲۷۶۱٫۳ مترمربع و سرانه آن برابر ۰٫۷۴ است.
۳-۱۶-۱-۱۸- در حال ساخت
سطح این کاربری در سال ۱۳۷۸ معادل ۲۲۱۸۲۶ مترمربع و سرانه آن ۸٫۴۰ مترمربع و ۵٫۹۲ درصد از سطح شهر را تشکیل می­دهد. در حالیکه سطح این کاربری در سال ۱۳۸۳ معادل ۶۲۷۸۸٫۷۵ مترمربع و سرانه آن ۲٫۰۹ مترمربع می­باشد ( مهندسین مشاور باغ شهر بنا ، ۱۳۸۳، ۹۶-۹۳).
نمودار۳-۴- کاربری­های اراضی شهر هادیشهر در سال ۱۳۸۳ و ۱۳۷۸
مساحت به مترمربع- مأخذ: مهندسین مشاور باغ شهر بنا، ۱۳۸۳
۳-۱۶-۲- بررسی کاربری اراضی شهر هادیشهر در سال ۱۳۹۲
در این قسمت با استناد به تصاویر ماهواره ای لندست ۱۳۹۲ از شهرهادیشهر مساحت کاربری­های عمده شهرهادیشهر استخراج شده است.( تصاویر ماهواره ای لندست ۸ (OLI)).
۳-۱۶-۲-۱- کاربری شهری
سطح این کاربری در سال ۱۳۹۲ معادل ۴۸۸۸٫۳ هکتار بوده است. که با ۱۹۷۶٫۴ هکتار در طی ۱۵ سال، مساحت آن از ۲۹۱۱٫۸ هکتار در سال ۱۳۷۷ به به ۴۸۸۸٫۳ هکتار در سال ۱۳۹۲ رسیده است.
۳-۱۶-۲-۱- کاربری فضای سبز و باغات
سطح این کاربری در سال ۱۳۹۲ معادل ۱۰۹۸٫۵ هکتار بوده است.
۳-۱۶-۲-۳- کاربری بایر
مساحت این کاربری در سال ۱۳۹۲ معادل ۱۶۱۲٫۵هکتاربوده است.
۳-۱۷- علل پیدایش و چگونگی توسعه شهر
پایه­ های اولیه و ابتدایی کانونی که در حال حاضر به نام هادیشهر ( گرگر - علمدار ) شناخته می­ شود در مستندات و مکتوبات تاریخی ناپیدا و نامشخص است. یکی از دلایل این امر کم توجهی به یادداشت برداری و ثبت وقایع تاریخی و پدیده ­های عینی بوده است. دیگری کم اهمیت بودن نقطه و کانون مورد بحث در محدوده بوده است. در مکتوبات تاریخی به وجوه تپه­هایی به نام خاکستری اشاره شده است. این نشان از وجود کانونی در این نقطه در سالهای قبل از اسلام دارد. دیگر مدارک مستند در خور توجهی که حکایت از وجود ارباب رعیتی در این محدوده دارد مربوط به­سالهای قبل از ۱۲۶۵ است. بعد از آن تاریخ در این کانون سیستم خرده مالکی شکل گرفته است. اکنون شهر هادیشهر ( علمدار – گرگر ) پس از جلفا به منزله دومین شهر جلفا تلقی می‌شود. شهر هادیشهر در عین اینکه دارای تأسیسات شهری از قبیل شهرداری، مؤسسات آموزشی، درمانی و بهداشتی، آب ، برق، کتابخانه و پاره‌ای از خدمات دیگر است، فعالیت کشاورزی نسبتاً جامعی در آن انجام می‌گیرد. اراضی شهر هادیشهر بخصوص دشت گردیان و دشت گلفرج از نظر کشاورزی بسیار مناسب است. اولین عکس‌های هوایی گرفته شده از منطقه به سال ۱۳۴۵ بازمی‌گردد. این عکس­ها نشان می‌دهند که منطقه گرگر – علمدار در یک منطقه کاملاً کشاورزی قرار داشته است و تمام اراضی ما بین دو مرکز و اطرف آنها را همین زمین­ها پوشانده است.
در سال ۱۳۴۹ با ادغام این دو مکان برای آن‌ها طرح هادی تهیه می‌گردد که متأسفانه بهترین اراضی کشاورزی واقع در بین دو مرکز در طرح هادی مذکور برای توسعه کالبدی شهر در نظر گرفته شد و نیز برای اینکه ادغام در نقطه آشکار گردد خیابانی بین گرگر و بازار علمدار کشیده شد. وجود آن جاده عریض به از بین بردن اراضی حاشیه آن سرعت بخشید. موازی با این امر رونق اقتصادی در مملکت به وقوع پیوست و جلفا به عنوان شهر مرزی برای تجارت خارجی مورد توجه خاص قرار گرفت. این امر باعث شد که نیروی کار از سراسر منطقه به جلفا هجوم ‌آورند. این عده به علت کمبود و یا گرانی مسکن در شهر جلفا به دهات و شهرهای اطراف روی آوردند و شهر هادیشهر اندک اندک مهاجران را در خود جای داد این امر باعث رشد سریع کالبدی شهر گردید گرچه این رشد باعث پیشرفت اقتصادی و اجتماعی شهر گردید ولی همزمان از سطح زمین‌های کشاورزی به میزان بسیار زیادی کاسته شد. شهر در ظرف ده سال پیش به دو برابر از سطح قبلی وسعت یافت ولی زمین‌های مرغوب کشاورزی بین گرگر- علمدار یا تبدیل به ساختمان گردیدند و یا در معرض خشک شدن برای ساختمان سازی قرار گرفتند.

در جمع‌بندی می‌توان اشاره کرد که کانون مورد بحث (هادیشهر) به عنوان نوعی نقطه کانون پس زمینه سکونتی برای جلفا عمل کرد. و نیروی محرکه توسعه کالبدی شهری را فراهم آورده است عامل اصلی و هسته اولیه چنین کانون شهری را اراضی مرغوب کشاورزی دانست. پس می‌توان گفت وجود زمین‌های حاصلخیز و آب‌های سطحی (چشمه و قنات) و آب‌های زیرزمینی باعث پیدایش و تکوین روند شهرنشینی در شهر هادیشهر شده است( موسوی، ۱۳۹۱،۳۷).
۳-۱۸- عوامل طبیعی محدودکننده توسعه شهرهادیشهر
برخی از خصوصیات محیط طبیعی گسترده پیرامون شهرها به عنوان عامل محدود کننده شناخته می‌شوند این عوامل ممکن است ناشی از برخی از خصوصیات زمین‌شناسی از قبیل حساسیت سازنده‌ها در برابر فرسایش و ناپایداری مواد سطحی و دامنه ها و یا سستی مواد سطحی زمین و یا وضعیت زمین ساختی نواحی از قبیل وجود ساختمان‌های گسلی فعال، وضعیت توپوگرافی، شیب‌های تند، پرتگاه‌ها، پهنه­های آبی، رودخانه‌ها، زمین‌هایی مردابی، نواحی سیل گیر و یا شرایط خاک‌شناسی از قبیل وجود زمینهای هم‌جوار با خاک‌های مناسب و قابلیت بالای کشاورزی می‌باشد. به لحاظ خصوصیات زمین‌شناسی گستره شهر نشست زمین مهم‌ترین تهدید و عامل محدود کننده بخش‌های میانی شهر است این نشست به صورت نعلی شکل که بازوهای آن به سمت غرب می‌باشد و به سمت شرق در حال گسترش است برخی از واحدهای مسکونی و تجاری و اداری و بخش‌های میان شهر را با خطر مواجه می‌سازد همچنین ریز بافت بودن آبرفت‌های بخش‌های غربی شهر و وجود املاح در آن‌ها وضع آب‌های سطحی و حفره چاه‌های جاذب آب و فاضلاب را با مشکل روبرو می‌کند و بدین لحاظ محدودیت نسبی محسوب می‌شود.
در رابطه با عوامل محدودکننده به لحاظ شرایط توپوگرافی می‌توان به تپه‌های شمال شهر و ارتفاعات جنوبی در امتداد روستای زاویه، وجود تپه ماهورها در قسمت­ های شمال غربی و به شیب زیاد در قسمت­ های شرقی شهر اشاره کرد که این قسمت ­ها برای توسعه شهر مناسب نیستند. در رابطه با خصوصیات خاک‌شناسی گسترده پیرامون شهر هادیشهر لازم به اشاره است که اراضی غربی شهراز خاک‌های حاصلخیز مناسبی برخوردارند و توسعه شهر موجب از بین رفتن آن‌ها خواهد شد و توسعه شهر را در این قسمت‌ها با محدودیت مواجه می‌سازد در حالی که اراضی سمت جنوب گرگر علیرغم شیب دار شدن زمین به علت کاهش عمق خاک و عدم تکامل آن و وجود سنگریزه‌ها در خاک تناسب کمتری برای فعالیت‌های زراعی دارند و به ظاهر توسعه محدوده شهر در این قسمت‌ها امکان‌پذیر است. در رابطه با عوامل هیدرولوژیکی گستره هادیشهر لازم به اشاره است که هیچ بستر مشخص و رودخانه دایمی در گستره شهر به چشم نمی‌خورد با این حال سیل‌های پراکنده و اغلب با جریان اتفاقی که از ارتفاعات جنوبی و جنوب شرقی سرچشمه می‌گیرند در مواقعی بارانی مشکلات زیادی را در بخش‌های شرقی وجود می‌آورند موجب ایجاد سیلاب‌های شهری متعددی در فصل بارندگی می‌شود لذا توجه به این امر حائز اهمیت است (همان، ۳۸).
۳-۱۹- عوامل مصنوعی محدودکننده توسعه شهرهادیشهر
عوامل مصنوعی، عواملی هستند که انسان آن‌ها را به وجود آورده است و به علت اهمیت اقتصادی اکولوژیکی و نیز به منظور جلوگیری از آسیب پذیری واحدهای مسکونی و تجاری و کاهش شرایط نامساعد در رابطه با اموری از قبیل حمل و نقل و انتقال نیرو، خطوط نفت، آب و گاز و مواردی از این دست، حفظ مالکیت اراضی و حفظ حریم آن‌ها ضروری است؛ ازاین‌رو این عوامل را می‌توان به عنوان عوامل مصنوعی محدود کننده توسعه قلمداد نمود. برخی از این عوامل در رابطه با فعالیت‌های معیشتی و اقتصادی از قبیل جاده‌ها و راه آهن و یا مناطق نظامی و شبکه ­های انتقال آب و گاز و برق هستند که رعایت آن‌ها برای ساخت و سازها و ضروری است. از طرف دیگر تپه‌های شمالی نیز توسعه فیزیکی شهر را به سمت شمال محدود می‌سازد با این‌حال با توجه به بازدهی نسبتا کمتر زمین‌های جنوبی گرگر در غرب راه آهن این اراضی به نسبت برای توسعه شهر مناسب است. راه‌آهن سراسری تبریز- جلفا و خطوط انتقال برق فشار قوی در امتداد آن و نیز جاده‌های دسترسی‌ هادیشهر به مراکز پیرامون و نیز مرکز آموزش نیروی انتظامی(قدر) واقع در جنوب غرب گرگر از دیگر عوامل مصنوعی محدودکننده توسعه شهر هستند(همان ، ۳۹).
نقشه شماره (۳-۴) امکانات و محدودیتهای توسعه کالبدی شهر هادیشهر نشان می­دهد که این نقشه عیناً از طرح جامع شهرهادیشهر در سال ۱۳۷۸ اکتساب شده است.
نقشه شماره۳-۴- امکانات و محدودیت­های توسعه کالبدی شهر هادیشهر
مأخذ: مهندسین مشاور نقش محیط، ۱۳۷۸، ۸
نتیجه گیری
شهر هادیشهر(علمدار- گرگر) یکی از شهر­های استان آذربایجان شرقی است که در بخش مرکزی شهرستان جلفا واقع شده است. حدود آن در شرق تا سه راهی سیه رود و در غرب تا مرکان خوی و کلیسای سنت استپانوس و در جنوب محال هرزند و در شمال رود ارس است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۲۷۸۴۲ نفر بوده که از این جهت نهمین شهر پرجمعیت استان محسوب می­ شود. شهر هادیشهر در گذشته شامل دو آبادی به نام علمدار- گرگر بود. در سال ۱۳۴۹ با ادغام این دو مکان برای آن‌ها طرح هادی تهیه می‌گردد که متأسفانه بهترین اراضی کشاورزی واقع در بین دو مرکز در طرح هادی مذکور برای توسعه کالبدی شهر در نظر گرفته شد. از نظر خصوصیات چینه شناسی محدوده مورد مطالعه سازند­های گوناگونی را از دوران اول زمین شناسی (پائوزوئیک) تا عهد حاضر شامل می­ شود.
مأخذ: مهندسین مشاور نقش محیط، ۱۳۷۸، ۸
وقوع رونق اقتصادی در مملکت و پیوستن شهر مرزی جلفا به تجارت خارجی باعث شد که نیروی کار از سراسر منطقه به جلفا هجوم ‌آورند. این عده به علت کمبود و یا گرانی مسکن در شهر جلفا به دهات و شهرهای اطراف روی آوردند و شهر هادیشهر اندک اندک مهاجران را در خود جای داد این امر باعث رشد سریع کالبدی شهر گردید گرچه این رشد باعث پیشرفت اقتصادی و اجتماعی شهر گردید ولی همزمان از سطح زمین‌های کشاورزی به میزان بسیار زیادی کاسته شد. وجود زمین‌های حاصلخیز و آب‌های سطحی (چشمه و قنات) و آب‌های زیرزمینی باعث پیدایش و تکوین روند شهرنشینی در شهر هادیشهر شده است. عوامل محدود کننده توسعه شهر هادیشهر دو عامل طبیعی و مصنوعی بودند. عوامل طبیعی ممکن است ناشی از برخی خصوصیات زمین شناسی یا زمین ساختی باشند. به لحاظ خصوصیات زمین‌شناسی گستره شهر نشست زمین مهم‌ترین تهدید و عامل محدود کننده بخش‌های میانی شهر است این نشست به صورت نعلی شکل که بازوهای آن به سمت غرب می‌باشد و به سمت شرق در حال گسترش است برخی از واحدهای مسکونی و تجاری و اداری و بخش‌های میان شهر را با خطر مواجه می‌سازد.
عوامل مصنوعی در رابطه با فعالیت‌های معیشتی و اقتصادی از قبیل جاده‌ها و راه آهن و یا مناطق نظامی و شبکه ­های انتقال آب و گاز و برق هستند که رعایت آن‌ها برای ساخت و سازها و ضروری است. راه‌آهن سراسری تبریز- جلفا و خطوط انتقال برق فشار قوی در امتداد آن و نیز جاده‌های دسترسی‌ هادیشهر به مراکز پیرامون و نیز مرکز آموزش نیروی انتظامی (قدر) واقع در جنوب غرب گرگر از دیگر عوامل مصنوعی محدودکننده توسعه شهر هستند.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل یافته­ های پژوهش
۴-۱- مقدمه
در این فصل سعی شده است داده ­های جمع آوری شده بصورت اطلاعات منسجم و نظام مند در راستای اهداف و فرضیات مطروحه ارائه گردد. لذا در ابتدا با توجه به هدف تحقیق یعنی تعیین الگوی توسعه فیزیکی شهر هادیشهر از تحلیل آمار فضایی و نوار از ابزار­های تهیه نقشه خوشه ­ها (Mapping Clusters)، تحلیل لکه­های داغ (Hot spot Analysis) در نرم افزار Arc/Gis برای نشان دادن میزان تراکم فضایی شاخص­ های کالبدی (کاربری فضای سبز؛ اراضی کشاورزی و باغات، کاربری شهری، کاربری بایر) در سطح شهر استفاده شده است و سپس در ادامه از ابزار تحلیل الگوها (Analyzing Pattern)، خود همبستگی فضایی(آماره موران ) برای تعیین الگوی توسعه فیزیکی شهر هادیشهر از نظر توزیع و تراکم شاخص­ های کالبدی در نرم افزار Arc/Gis استفاده شده است و سپس پیامد­های زیست محیطی توسعه فیزیکی شهر هادیشهر و در این راستا تغییر کاربری اراضی و از بین رفتن زمین­های مرغوب کشاورزی در طی سالهای ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۲ با بهره گرفتن از روش Cross –Tabulationاز نرم افزار Envi مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است.
۴-۲- نتایج بررسی الگوی توسعه فیزیکی شهر هادیشهر در سال ۱۳۷۷-۱۳۹۲
۴-۲-۱- نتایج بررسی الگوی توسعه فیزیکی شهر هادیشهر در سال ۱۳۷۷-۱۳۹۲ با توجه شاخص­ های کالبدی
در این پژوهش شاخص­ های کالبدی با بهره گرفتن از اطلاعات آماری سال ۱۳۷۷-۱۳۹۲ در نرم افزارArc/Gis محاسبه گردید و با بهره گرفتن از قابلیت ­های این نرم افزار تحلیل لکه­های داغ را برای تک تک شاخص­ های کالبدی به طور جداگانه انجام دادیم. این تحلیل آماره گتیس ارد - جی را برای کلیه عوارض موجود در داده ­ها محاسبه می­ کند. همچنین با توجه به امتیازZ محاسبه شده می­توان نشان داد که در کدام نواحی داده ­ها با مقادیر زیاد یا کم خوشه بندی شده ­اند. همان طور که در روش تحقیق نیز توضیح داده شد هرچه امتیاز Z بزرگتر باشد مقادیر بالا به میزان زیادی خوشه بندی و لکه­های داغ راتشکیل می­دهد. در مورد Z منفی و معنادار از نظر آماری نیز باید گفت هرچه امتیازZ کوچکتر باشد به معنی خوشه بندی شدیدتر مقادیر پایین بوده و نشانگر لکه­های سرد هستند و در ادامه جهت آگاهی از وجود خود همبستگی فضایی و نوع الگوی توسعه فیزیکی شهر هادیشهر براساس شاخص­ های کالبدی مورد نظر از آماره موران استفاده می­ شود. این ابزار دو نوع خروجی به صورت عددی و گرافیکی نشان میدهد. نتایج حاصل از این تحلیل نشان می­دهد که آیا عوارض به صورت تصادفی، پراکنده، و یا خوشه­ای در فضا توزیع شده ­اند. این ابزار در حقیقت آماره و یا شاخص موران (Moran) را محاسبه می­ کند و با استفاه از امتیاز استاندارد Z و P- Value به ارزیابی و معنادار بودن شاخص محاسبه شده می ­پردازد.

۳-۷) نرم افزارهای مورداستفاده
در این پژوهش برای پردازش اطلاعات و تحلیل آنها از نرم افزارSPSS و Amos استفاده شده است. از برخی نرم افزارهای۲۰۱۰OFFICE از قبیل نرم افزار Word نیز استفاده شده است.

فصل چهارم
تحلیل داده های
پژوهش
۴-۱) مقدمه
انواع روش های تجزیه و تحلیل داده های تحقیق با توجه به نوع پژوهش ، مسئله پژوهش ، ماهیت فرضیه ها ، نوع نظریه ها ، ابزار به کار رفته برای جمع آوری اطلاعات متفاوت هستند ولی با این وجود می توان اذعان نمود که این روش ها دارای مراحل مشترکی هستند . از این منظر تجزیه و تحلیل و گزارش نویسی داده های پژوهش فرآیندی چند مرحله ای است که طی آن داده هایی که از طریق به کار گیری ابزارهای جمع آوری اطلاعات فراهم آمده اند خلاصه ، کدبندی ، دسته بندی و در نتیجه پردازش می شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل ها و ارتباط ها بین این داده ها به منظور آزمون فرضیه ها فراهم آید . در واقع تحلیل اطلاعات شامل سه مرحله اصلی می باشد : ابتدا شرح و آماده سازی داده های لازم برای آزمون فرضیه ها ، ثبت تحلیل روابط میان متغیرها و در نهایت مقایسه نتایج مشاهده شده با نتایجی که فرضیه ها انتظار داشتند (کامپن هود^[۶۰] و کیوی^[۶۱] ، ۱۳۸۷ ).
مهم ترین بخش یک کار پژوهشی تجزیه و تحلیل داده های آن است . در این فصل تجزیه و تحلیل داده های آماری به دست آمده از پرسشنامه های تکمیل شده توسط مراجعه کنندگان بستری بیمارستان های دانشگاهی شهرستان کرمانشاه مورد توجه قرار می گیرد. در پژوهش حاضر داده های جمع آوری شده با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی ارائه شده است . در سنجش آمار توصیفی از شاخص های مرکزی نظیر فراوانی ، درصد فراوانی ، میانگین ، جداول و از شاخص های پراکندگی نظیر انحراف معیار استفاده شده است . در بخش آمار استنباطی نیز برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پاسخگویی به سوالات پرسشنامه از آزمون های کلوگروف – اسمیرنوف ، رتبه بندی علامت دار ویلکاکسون ، فریدمن و کروسکال – والیس استفاده شده است .
۴-۲) آمار توصیفی
جداول فراوانی مربوط به مشخصات فردی
در این قسمت متغیرهای زمینه ای که ویژگی های فردی پاسخ دهندگان را بر حسب جنس ، سن و میزان تحصیلات مورد بررسی و توصیف قرار داده می شوند .
توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت
جدول ( ۴-۱ ) نشان دهنده توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت است . داده های جدول نشان می دهد که پاسخ دهندگان مرد۴٫۲ درصد بیشتر از پاسخ دهندگان زن می باشند .
جدول ( ۴-۱ ) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت

 

ردیف	جنسیت	فراوانی	درصد فراوانی
۱	زن	۱۸۴	۴۷٫۹
۲	مرد	۲۰۰	۵۲٫۱

نمودار ( ۴-۱ ) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت

نمودار ( ۴-۲ ) درصد فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت
توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب گروه سنی
جدول ( ۴-۲ ) نشان دهنده توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب گروه سنی است . داده های جدول نشان می دهد که بیشتر پاسخ دهندگان ( ۳۱ درصد ) در گروه سنی کمتر از ۳۰ سال قرار دارند .

ردیف

۲-۸-۴ محرک‌های مدیریت سود
مطالعات در مورد محرک‌های مدیریت سود عمدتاً در سه زمینه کلی به حداقل رساندن هزینه‌های سیاسی، به حداقل رساندن هزینه و به حداکثر رساندن ثروت مدیران انجام می‌شود. برخی از سرفصل‌های عمده این مطالعات به شرح جدول ۲-۲ است. (کامیاب تیموری،۱۳۸۹)
(جدول ۲-۲) محرک‌های مدیریت سود

 

محققین	محرک‌های عمده مدیریت سود
هیلی ۱۹۸۵ – گیور و همکاران[۹۵] ۱۹۹۵ – گیدری و همکاران[۹۶] ۱۹۹۹	پاداش (به حداکثر رساندن ثروت مدیران)
واتس و زیمرمن ۱۹۸۶ – سویینی[۹۷] ۱۹۹۴ – دیفوند و همکاران ۱۹۹۴	پیروی از شروط قراردادهای استقراض
فریدمن[۹۸] ۱۹۹۳- نیل و همکاران ۱۹۹۵ – نیتمن و ترومن[۹۹] ۱۹۸۶ – تیو و همکاران[۱۰۰] ۱۹۹۸	عرضه اولیه سهام به عموم (به حداقل رساندن هزینه سرمایه)
برمز[۱۰۱] ۱۹۷۵ – دی آنجلو و همکاران[۱۰۲] ۱۹۹۴- نویسی ۱۹۹۹ – ماتوکسی[۱۰۳] ۱۹۹۹	انتخاب‌های حسابداری
ایلیفس و همکاران[۱۰۴] ۱۹۹۹	مالیات بر درآمد (به حداقل رساندن هزینه سیاسی)

۲-۸-۵ اقلام تعهدی
زای (۲۰۰۱)، اقلام تعهدی را فاصله میان جریانات نقد عملیاتی و سود حسابداری تعریف کرده است.
کل اقلام تعهدی = سود – جریانات نقد
جونز (۱۹۹۱)، تفاوت میان سود و وجه نقد حاصل از عملیات را بعنوان اقلام تعهدی شناسایی کرده است. اسلوان (۱۹۹۶)، تفاوت میان سود و وجه نقد حاصل از عملیات را بعنوان اقلام تعهدی تعریف نموده است. اسلوان^[۱۰۵] در جایی دیگر (۱۹۹۶)، اقلام تعهدی را بعنوان تغییر در سرمایه در گردش غیر نقدی منهای هزینه استهلاک تعریف نمود.
برای دستیابی به یک اندازه‌گیری جامع از اقلام تعهدی، عنوان می‌شود که در صورت عدم استفاده از حسابداری تعهدی (استفاده از حسابداری نقدی) تنها حساب‌های نقدی در ترازنامه منعکس می‌شود. لذا گزارش سایر حساب‌های دارایی و بدهی دیگر در ترازنامه، نتیجه بکارگیری حسابداری تعهدی است (ریچاردسون و دیگران ۲۰۰۵).

مشایخی و دیگران در تحقیقی با عنوان “نقش اقلام تعهدی اختیاری در مدیریت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، وجوه نقد حاصل از عملیات را به این دلیل که کمتر مورد دستکاری و اعمال نظر مدیریت قرار می‌گیرد، بعنوان معیار اصلی شرکت در نظر گرفته‌اند و ارتباط آنرا با اقلام تعهدی اختیاری مورد بررسی قرار داده اند. نتیجه اینکه وجوه حاصل از عملیات و اقلام تعهدی اختیاری با یکدیگر ارتباط معکوس دارند و مدیران واحدهای تجاری در هنگام کاهش وجوه نقد حاصل از عملیات که بیانگر عملکرد ضعیف واحد تجاری است، به منظور جبران این موضوع، اقدام به افزایش سود از طریق افزایش اقلام تعهدی اختیاری می‌کنند.
بالسم و همکاران (۲۰۰۳)، سودی را با کیفیت می‌دانند که کیفیت اقلام تعهدی و ضریب واکنش آن بالا باشد.
مایرز و همکاران (۲۰۰۳) نیز سودی را با کیفیت تلقی می‌کنند که کیفیت اقلام تعهدی آن بالا و اقلام تعهدی غیر عادی آن کم باشد.
گونگ و دیگران (۲۰۰۹) در مقاله‌ای با عنوان “ارتباط خطاهای پیش بینی مدیریت سود و اقلام تعهدی” به این نکته پی بردند که این ارتباط مثبت است و به هر میزان اقلام تعهدی بیشتر باشد، خطای کشف مدیریت سود نیز بیشتر است. در واقع آنها اهمیت اقلام تعهدی را نشان دادند و اینکه بیشتر شدن اقلام تعهدی می‌تواند دارای تبعات بعدی باشد.
اقلام تعهدی به دو دسته اختیاری (غیر منتظره یا غیرعادی)^[۱۰۶] و غیر اختیاری (منتظره یا عادی)^[۱۰۷] تفکیک می‌شوند.
اقلام تعهدی اختیاری آنهایی هستند که مدیریت بر آنها کنترل داشته و می‌تواند آنها را به تأخیر بیندازد و یا حذف کند و یا ثبت و شناسایی آنرا تسریع کند. اقلام تعهدی منتظره اقلامی هستند که مدیریت نمی‌تواند آنها را کنترل نماید. از آنجا که اقلام تعهدی اختیاری، در اختیار مدیریت و قابل اعمال نظر توسط مدیریت است، از این اقلام بعنوان شاخصی در کشف مدیریت سود استفاده می‌شد. یکی از ابزارهای مدیریت برای انجام مدیریت سود، استفاده از اقلام تعهدی اختیاری است.
در حقیقت، اقلام تعهدی غیراختیاری، بواسطه مقررات، سازمان‌ها و دیگر عوامل خارجی دچار محدودیت هستند و اقلام تعهدی اختیاری، قابل اعمال نظر توسط مدیریت می‌باشند که همین توانایی اعمال نظر، باعث می‌شود که اقلام تعهدی اختیاری، بعنوان شاخصی جهت کشف مدیریت سود در واحدهای تجاری در نظر گرفته شود. از اینرو، در اغلب تحقیقات مدیریت سود، بر استفاده مدیریت از تعهدی‌های اختیاری تمرکز می‌شود. لذا مدلی برای تخمین اجزاء اختیاری اقلام تعهدی لازم است. (زمانی قورتولیش،۱۳۸۸).
۲-۸-۶ بررسی مدل‌های مختلف تفکیک اقلام تعهدی به اختیاری و غیر اختیاری
کل اقلام تعهدی، نقطه شروع مناسبی برای اندازه‌گیری اقلام تعهدی اختیاری است. مدل‌های مختلفی برای تفکیک اقلام تعهدی به اجزای اختیاری و غیراختیاری آن توسط محققین مختلف ارائه شده است. در ادامه به بررسی این مدل‌ها می‌پردازیم.
مدل هیلی^[۱۰۸]
هیلی (۱۹۸۵)، با مقایسه میانگین کل تعهدی‌ها که بر کل دارایی‌ها تقسیم شده است، وجود مدیریت سود را آزمون نمود. او نمونه خود را به سه گروه تقسیم نمود. اگر سود در جهت افزایش مدیریت شود در یک گروه و اگر به سمت کاهش مدیریت شود، در دو گروه دیگر قرار می‌گیرد. سپس، میانگین کل تعهدی‌ها موجود در گروه یک، با گروه‌های دیگر مقایسه می‌گردد. هیلی گروه مشاهداتی را که در آن سود به سمت افزایش مدیریت شده است، دوره برآورد و گروه مشاهداتی را که به سمت کاهش مدیریت شده است را دوره رخداد نامید. میانگین کل تعهدی‌ها در دوره برآورد. بیانگر میزان تعهدی‌های غیراختیاری است. (دچو، اسلون، سویینی ۱۹۹۵).
مدل دی آنجلو
دی آنجلو^[۱۰۹] (۱۹۸۶)، در آزمون مدیریت سود، اولین تفاوت در کل تعهدی‌ها را محاسبه نموده و فرض کرد در زمانی که هیچگونه مدیریت سودی وجود ندارد، این تفاوت صفر است. در این مدل، از کل تعهدی‌های دوره قبل تقسیم بر کل دارایی‌ها بعنوان اقلام غیراختیاری تعهدی‌ها استفاده شده است.
در حقیقت، مدل دی آنجلو، یک مورد خاص از مدل هیلی است که در آن دوره برآورد تعهدی‌های غیراختیاری، به مشاهدات سال قبل محدود شده است. مشخصه مشترک این دو مدل، این است که هر دو مدل از کل تعهدی‌های دوره تخمین، بعنوان معیار تعهدی‌های غیراختیاری استفاده می‌کنند. اگر تعهدیهای غیراختیاری در طول زمان ثابت باشند و میانگین تعهدی‌های اختیاری در دوره تخمین صفر باشد، دو مدل، تعهدی‌های غیراختیاری را بدون خطا اندازه‌گیری می‌کند، اما تعهدی‌های غیراختیاری از دوره‌ای به دوره دیگر تغییر می‌کند و به این ترتیب، هر دو مدل به سمت اندازه‌گیری خطادار اقلام تعهدی گرایش پیدا می‌کنند. اگر اقلام تعهدی غیراختیاری از حرکت تصادفی^[۱۱۰] پیروی کنند، باز هم مدل دی آنجلو، مناسب خواهد بود. کاپلان^[۱۱۱] (۱۹۸۵)، ثابت کرد که ماهیت فرایند حسابداری تعهدی به نوعی است که دیکته می‌کند باید در قبال تغییر شرایط اقتصادی، سطح تعهدی‌های غیراختیاری نیز تغییر کند.
مدل جونز
در این مدل فرض بر این است که اقلام تعهدی تابعی از فعالیت تجاری واقعی شرکت‌ها است و معیار فعالیت تجاری هر شرکت نیز از طریق فروش آن شرکت تعیین می‌شود (گای ۲۰۰۶).
جونز (۱۹۹۱) فرض ثابت بودن اقلام تعهدی غیراختیاری در طول زمان را کنار گذاشت و تلاش کرد اثر تغییر شرایط اقتصادی بر تعهدی‌های غیراختیاری را کنترل کند. در این مدل جونز فرض می‌کند که درآمد فروش غیراختیاری است. ضعف این مدل آن است که چنانچه سود از طریق درآمدهای اختیاری که جونز آنرا در نظر نگرفته است، مدیریت شود، مدل جونز بخشی از سود مدیریت شده را حذف می‌کند، چرا که جونز اقلام تعهدی منتظره را تابعی از درآمدها و اموال و ماشین آلات و تجهیزات می‌داند. منطق زیربنایی این مدل اینست که اقلام تعهدی اختیاری احتمالاً از اعمال اختیار مدیران ناشی می‌شود و بنابراین هر چه این اقلام تعهدی کمتر باشد سود با کیفیت‌تر خواهد بود.
مدل تعدیل شده جونز
دچو و همکاران (۱۹۹۵) برای از بین بردن محدودیت مدل جونز (فرض غیراختیاری بودن درآمد فروش) اقدام به تعدیل درآمد از طریق تغییرات حساب‌های دریافتنی نمودند. در این مدل فرض می‌شود که تمام تغییرات در فروش نسیه از مدیریت سود ناشی می‌شود.
مدل صنعت

در لبنان نیز عربستان سعودی تلاش زیادی کرد تا با حمایت از سعد حریری و جریان المستقبل ترتیبات سیاسی درون این کشور را به نفع خود تغییر دهد؛ اما تا به امروز نتوانسته است در این راستا موفق شود و دولتی که در این کشور سرکار است، دولتی است که مورد پذیرش سعودی‌ها نیست، بنابراین در لبنان نیز عربستان در صدد تغییر در توازن قدرت داخلی است.

با ترور رفیق حریری، بعضی سران لبنان، غرب و کشورهای عربی انگشت اتهام را به سوی سوریه، ایران و گروه مقاومت حزب‌الله نشانه‌گیری نمودند. عربستان که تا این زمان نقش سوریه در لبنان را به عنوان مداخله در حوزه‌های حیاتی خویش ارزیابی می‌نمود، نقش خود را در همراهی با کشورهای غربی ایفا نمود و با فشارهای بین‌المللی و قطعنامه‌ی 1559سازمان ملل، سوریه مجبور به ترک لبنان پس از نزدیک به 2 دهه گردید. عربستان سعودی در صحنه‌ی سیاسی لبنان به ویژه زمانی اهمیت یافت که تلاش کرد به عنوان میانجی و طرف ثالث در انعقاد توافق‌نامه‌ی 1989 طائف مؤثر واقع گردد که آتش جنگ داخلی لبنان را فرو نشاند. پس از عقد توافق‌نامه‌ی طائف، عربستان سعودی در بازسازی لبنان نقش مهمی را ایفا کرد. رفیق حریری میلیاردر لبنانی طرف‌دار آل‌سعود در سال 1992م. پس از توافق‌نامه‌ی طائف به نخست‌وزیری لبنان رسید که این مسئله به افزایش نفوذ عربستان در داخل لبنان و حضور پررنگ سعودی‌ها در روند بازسازی اقتصادی لبنان منجر گردید؛ بنابراین اهمیت لبنان برای عربستان و حساسیت‌هایی که این کشور نسبت به مداخله‌های سوریه در لبنان دارد، از این زاویه معنا می‌یابد. (کرمی ، 24اسفند1391)
5-4-2-4 موقعیت کنونی عربستان در لبنان
ریاض پس از حوادث 7 می 2008 و پس از آن که عبدالعزیز خوجه، سفیر وقت عربستان در لبنان مجبور به خروجش از این کشور توسط یک کشتی عربستانی شد، پای خود را از تحولات جاری در لبنان بیرون کشید و به عنوان کشوری حاشیه نشین در تحولات لبنان مطرح شد. پس از آن که نجیب میقاتی، به عنوان نامزد حزب الله و جریان 8 مارس ریاست دولت جانشین حریری را بر عهده گرفت، انزوای عربستان در لبنان باز هم افزایش یافت تا آن جا که فعالیت سفارت خانه این کشور در بیروت به حداقل رسید و سعد حریری، مرد مورد اعتماد عربستانی ها نیز از لبنان خارج شد و به فرانسه رفت. البته وی بسیاری از ماه های سال را نیز در عربستان می گذراند تا به نوعی این پیام را از جانب ریاض بدهد که آل سعود عرصه سیاسی لبنان را به حال خود رها کرده اند. حتی سفرهای نجیب میقاتی، نخست وزیر سابق و میشل سلیمان، رئیس جمهوری به عربستان نیز کارساز نمی شدند و عربستانی ها تمایلی برای بازگشت به لبنان از خود نشان نمی دادند.
اکنون با انتخاب تمام سلام که با توصیه عربستانی ها و پافشاری آنها ریاست دولت جدید لبنان را بر عهده گرفته است، پیش بینی می شود که روابط عربستان و لبنان بهبود یابد و با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات حساس نمایندگان مجلس لبنان نقش سیاسی عربستان در عرصه سیاسی این کشور مجددا پررنگ شود. یکی از مقام های 14 مارس که نخواست نامی از او برده شود در این باره می گوید: «انتخاب تمام سلام به معنای آشتی عربستان با لبنانی ها است. اکنون ریاض قصد دارد با نیرویی جدید وارد عربستان شود و می خواهد نقشی مهم در کارزار سیاسی به ویژه انتخاباتی عربستان ایفا کند. روابط ریاض و بیروت زاییده یک سال و دو سال اخیر نیست بلکه سابقه ای دیرینه دارد و تاریخی حداقل 60 و 70 ساله را پشت سر می گذراند.»
گفته می شود بازگشت دوباره عربستان به عرصه سیاسی لبنان که به احتمال بسیار منجر به بازگشت سفیر این کشور در بیروت نیز خواهد شد، ماحصل سناریویی طراحی شده توسط ملک عبدالله، پادشاه عربستان، امیر سلمان بن عبدالعزیز، ولیعهد و بندر بن سلطان، رئیس سازمان امنیت این کشور بوده است. به گفته منابع آگاه هدف از برنامه ریزی های جدید عربستان این است که رویارویی طایفه تازه ای در لبنان صورت نگیرد و در عین حال خود نیز با مشکلات طایفه ای تازه ای در این کشور دست به گریبان نشود. به ویژه که سوریه، بزرگترین همسایه لبنان حال و روز خوبی ندارد و درگیری های طایفه ای در آن روز به روز به اوج خود بیشتر نزدیک می شوند. گفته می شود این سیاست دقیقا مطابق همان رویه ای است که در مصر با مشارکت دادن قبطی های مسیحی و در عراق با مشارکت دادن کردها حاصل شده است. عربستان خوب می داند که ترکیب طایفه ای لبنان در حکومت که مسیحیان و سنی ها و شیعیان پایه های اصلی آن را تشکیل می دهند به هیچ وجه قابل تزلزل نیست و نمی توان طرحی مغایر با آن طراحی کرد. برای همین سلام تمام را برای نخست وزیری جدید لبنان معرفی کرد چرا که او چهره ای تکنوکرات و میانه رو است که حمایت همه جریان ها از جمله حزب الله و جریان 8 مارس را به دنبال خود دارد.(روزنامه لبنانی الدیار ،19فروردین1392)
از سوی دیگربگفته منابع دبکا (پایگاه خبری رزیم صهیونیستی ) اولویت اول ریاض، تثبیت وضعیت لبنان از طریق راه حلی مشترک با طرف ایرانی است. پس از آن، سعودی ها به دنبال توافق با ایران در خصوص نتیجه بحران سوریه خواهند بود.
این گزارش تصریح می کند که حکام سعودی به این نتیجه رسیده اند که ائتلاف ایران – حزب الله – دولت سوریه در حال پیشروی در سوریه است و بهتر است که آنها به فکر منافع خود در لبنان و جناح «سعد الحریری» باشند؛ نتیجه ای که غربی ها و اسرائیلی ها هنوز به آن نرسیده اند. سعودی ها بر این باورند که اگر در ادامه این روند حزب الله قدرت را در بیروت در دست گیرد، وضعیت اقلیت سنی در لبنان به خطر خواهد افتاد.(کرمی، 24اردیبهشت1392)
5-2-4 گفتار پنجم ، سوریه
1-5-2-4 نقش ایران در سوریه
روابط تهران با دمشق به لحاظ تاریخی بر پایه‌ی سلایق مشترک استراتژیک استوار است، که شامل کاستن از قدرت آمریکا و اسرائیل در خاورمیانه می‌شود. هر دو کشور نیز به منظور ایجاد توازن در روابط با کشورهای عرب متخاصم، روی یکدیگر تکیه می‌کنند. رابطه‌ی بین ایران و سوریه فاقد ابعاد ایدئولوژیک و دینی است. رژیم سکولار سوریه توسط افراد علوی اداره می‌شود، که به نوعی به مذهب شیعه مربوط می‌شوند که اکثریت مردم ایران تابع آن هستند. با این وجود، جمهوری اسلامی ایران، تنها حکومت دینی در دنیا، نزدیکی دینی کمی به حکومت اسد احساس می‌کند. ایران، سوریه را بیشتر به عنوان یک دروازه‌ی استراتژیک به دنیای عرب، یک سنگر علیه قدرت آمریکا و اسرائیل و مهم‌تر از همه راه ارتباط با حزب الله لبنان می‌بیند.
سوریه هم چنین به عنوان یک سپر در برابر بی ثباتی داخلی ایران عمل می‌کند. این ارتباط بین ایران و سوریه بیشتر بر پایه‌ی موقعیت ژئوپلتیک آن‌ها استوار است تا دین و مذهب. ایران مدت‌هاست که به سوریه به عنوان یک وزنه‌ی تعادل در برابر آمریکا، اسرائیل و کشورهای رقیب عربی نگاه می‌کند. جنگ ایران و عراق، موجب نزدیکی بیشتر ایران و سوریه شد. این علوی‌ها به عنوان یک شاخه‌ای از مذهب شیعه محسوب می‌شوند، اما اهمیت نقش مذهب در روابط بین ایران و سوریه نباید بیش از حد بزرگ نمایی شود. اگر چه برخی از روحانیون شیعه، مانند مؤسس معنوی حزب الله لبنان، امام موسی صدر، علوی‌ها را به عنوان شیعیان حقیقی می‌شناختند، اما سنت‌های پیچیده‌ی علوی‌ها، مانند نداشتن یک روحانیت واحد و یا داشتن عقاید التقاطی، آن‌ها را تا حدود زیادی از شیعیان ایران و عراق متمایز می‌کند.
2-5-2-4 سیر روابط ایران و سوریه از انقلاب اسلامی تا کنون
سیاست جمهوری اسلامی ایران مبنی برصدور انقلاب به کشورهای عرب، سبب شد که کشورهای مهم عربی مانند عربستان سعودی و مصر نیز در جنگ ایران وعراق از صدام حمایت کردند. سوریه در آن زمان تحت حکومت پدر بشار اسد، حافظ اسد، بود و تنها کشور منطقه محسوب می‌شد که در جنگ به صورت فعال از ایران حمایت می‌کرد. حافظ اسد، حزب بعث عراق را خطری برای منافع سوریه به شمار می‌آورد. جنگ ایران و عراق، انرژی عراق را تحلیل برد و آن‌ها را از تمرکز بر سوریه بازداشت.
کمی بعد از آن، جمهوری اسلامی، به عنوان یک عامل پرنفوذ در لبنان ظاهر شد، کشوری که حیاط خلوت سوریه محسوب می‌شد. محرومیت تاریخی شیعیان این کشور از حقوق شهروندی خود، و شور و شوق انقلابی نو ظهور ایران، به حکومت تهران اجازه داد تا از طریق ایجاد حزب الله لبنان، تأثیرات مهمی بگذارد. حافظ اسد، بر خلاف پسرش، بشار اسد، در پذیرش کامل نقش ایران در لبنان کاملاً مطمئن نبود، اما ایران و حزب الله را به عنوان دو وزنه‌ی مناسب برای ایستادگی در برابر دشمن اصلی سوریه، یعنی اسرائیل می‌دید. حمایت سوریه از ایران در طول جنگ با عراق، با تسهیل قدرت ایران و حزب الله در سوریه توسط حکومت این کشور دو برابر شد، و با وجود تفاوت‌های قومی و دینی زیادی که بین ایران و سوریه وجود داشت، این دو کشور بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شدند ، تا جایی که حافظ اسد در طول دوران پر سر و صدای حکومت خود، رابطه‌ی خود با ایران را بیشتر تقویت کرد. یکی از علل اصلی این اقدام می‌تواند، آسیب پذیری های حکومت او بوده باشد. علوی‌ها حدود ۱۲ درصد از جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند، که بر یک اکثریت سنی مذهب حاکم هستند. سرکوب مخالفان حکومت اسد را تضعیف کرد و اتکای او را به حکومت ایران به عنوان حامی بیشتر کرد. علاوه بر این، ایران و حزب الله از منافع سوریه در برابر خطرات خارجی نیز دفاع می‌کردند. حمله‌ی آمریکا در سال ۲۰۰۳ به عراق به عنوان یک خطر بالقوه برای سوریه محسوب می‌شد، چرا که سوریه خود را به عنوان یک هدف احتمالی برای تغییر رژیم به دست آمریکا می‌دید.
دمشق، جنگ سال ۲۰۰۶ بین اسرائیل و حزب الله را یک پیروزی به حساب می‌آورد. برای اولین بار از سال ۱۹۷۳، یک نیروی مسلح عربی توانسته بود در برابر حملات اسرائیل مقاومت کند و در عین حال تلفات مهمی نیز بر جای بگذارد. حزب الله تا حد زیادی روی سلاح‌ها و تاکتیک‌های نظامی ایران متکی بود، که این اهمیت ایران را در چشم کادر رهبری سوریه بیشتر کرد. (پایگاه خبری پارسینه ، 6بهمن91)
3-5-2-4 نظری اجمالی به دو دیدگاه در مورد دلایل وقوع آشوب در سوریه
در گفتگویی با” عنوان ایران چگونه به تحولات سوریه می نگرد؟” که توسط نشریه برهان با حضور دکتر سید جواد صالحی پژوهشگر ارشد پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه و دکتر هادی آجیلی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طبا طبایی صورت پذیرفته ،در مورد دلایل نا آرامیهای سوریه این نظرات مطرح شد.
دکتر صالحی در مورد سیاستهای اتخاذ شده از سوی بشار اسد معتقد است که : با روی کار آمدن بشار اسد، دو موضوع مطرح بود. ثبات و اصلاحات در زمینه‌ی ثبات، گروه‌های محافظه‌کاری مثل حزب بعث و امنیتی‌ها پیشرو بودند و در زمینه‌ی اصلاحات جوانانی فعالیت می‌کردند که توقعات و انتظارات فزاینده‌ای داشتند. بشار اسد در انتخاب یکی از این دو الگو، نهایتاً تسلیم فشار محافظه‌کاران و امنیتی‌ها شد و نتوانست اصلاحاتی را که تحت عنوان” بهار دمشق"به وجود آمده و در قالب نهادهای مدنی بروز یافته بود ادامه دهد و به نتیجه برساند. بنابراین سرکوب مطالبات و برخورد امنیتی با آن‌ها، زمینه‌ای را فراهم کرد تا کشورهای مداخله‌گر منطقه‌ای و بین‌المللی دست به کار شوند و آتش‌بیار معرکه‌ی سوریه گردند. هر کدام از این کشورها با ایده‌ها و خواسته‌های خودشان در سوریه فعالیت می‌کردند؛ عربستان با ذهنیت سلفی‌گری، ترکیه با ادعای رهبری مترقی جهان اسلام و مصر نوین با اندیشه‌ی تکمیل حلقه‌ی اخوان‌المسلمین شمال آفریقا تا ترکیه . با وجود جمهوری اسلامی ایران، به عنوان کشوری پیشرو و در واقع رهبر جهان اسلام، این کشورها فاقد فضای لازم برای فعالیت شدند. بر هم خوردن نظم در سوریه، کشورهای مختلف را با این سؤال مواجه ساخت که برای آینده‌ی سوریه چه باید کرد. جمهوری اسلامی با توجه به نقش و جایگاه درخشانی که در خط مقاومت و به ویژه فلسطین ایفا می‌کند، مدافع بقای آقای بشار اسد بود، اما این موضوع به هیچ وجه به معنای نادیده گرفتن حقوق مردم و پاسخ‌گویی به توقعات فزاینده‌ی جوانان و به ویژه زنان نبود.
در حال حاضر سوریه عرصه‌ی مبارزه‌ی ‌نیروهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است که یکی از این نیروها جمهوری اسلامی است. طبیعتاً جمهوری اسلامی از چند منظر به سوریه نگاه می‌کند.
از منظر استقلال و جایگاه مقاومت در عرصه‌ی ملی و منطقه‌ای.
پاسخ‌گویی به اصلاحات و بازگشت ثبات به سوریه با رعایت حقوق تمامی اقوام، گروه‌ها و تشکل‌های مدنی.
دکتر آجیلی در مورد اصرار و تصمیم بشار اسد بر ادامه حکومت خود ؛معتقد است که درتحولات کشورهای عربی در حالی که در یمن، تونس و مصر، اکثریت مردم، بدون مداخله‌ی خارجی خواستار سقوط نظام سیاسی بودند، در سوریه اوضاع متفاوت بود. تحولات و اعتراضات در سوریه، در مقایسه با این کشورها، با تأخیر آغاز شد. برخی معتقدند به دلیل اینکه شرایط سیاسی سوریه بعضاً مشابه کشورهای انقلابی بود، بعضی کشورها سعی کردند با بر هم زدن نظم حاکم بر سوریه، موازنه‌ی قدرتی را که در خاورمیانه به سود جریان‌های اسلام‌گرا و مشخصاً جمهوری اسلامی و به ضرر رژیم صهیونیستی و آمریکا به وجود آمده بود، دوباره به سود خود کنند.
لذا برخی تحلیل‌گران معتقدند که آغاز اعتراضات در سوریه، درونی و برآمده از ملت سوریه نبوده است. البته به هر حال باید توجه کنیم که نظام سیاسی حاکم بر سوریه از بسیاری جهات مشابه مصر، تونس و یمن است. در سوریه هم فضای امنیتی، رئیس‌جمهور مادام‌العمر و… برقرار است و مردم از مشارکت مدنی و بسیاری از حقوق و آزادی‌ها محروم‌اند.
چند ماه پیش از سال 2012 به صورت پراکنده، اعتراضات مردمی در شهرها و استان‌های سوریه قابل مشاهده بود. تعداد این افراد کم نبود، اما آن‌ها اکثریت جامعه‌ی سوریه را تشکیل نمی‌دادند. تظاهرات مسالمت‌آمیز این عده از مردم بدون تحریک و حمایت‌ کشورهای خارجی بود که متأسفانه با سرکوب و برخورد امنیتی و غیرقابل قبول نظام حاکم بر سوریه و ارتش این کشور مواجه می‌شد این اقدامات دولت سوریه هزینه‌های بسیاری برای آن کشور به همراه داشت و‌ باعث گسترش بحران هم می‌شد. در کنار تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم، گروه‌های مسلحی هم وجود داشتند. از ابتدای سال 2012 ورق برگشت؛ مردم به طور کلی از صحنه‌ی تظاهرات مسالمت‌آمیز خارج شدند و در حال حاضر، نقطه‌ی کانونی و وزن اصلی اعتراضات را گروه‌های مسلح تشکیل می‌دهند. این گروه‌های مسلح به چند دسته تقسیم می‌شدند. یک دسته‌ی کلی از آن‌ها داخلی بودند و شامل شورای ملی سوریه و افرادی می‌شدند که از ارتش سوریه خارج شده بودند. علاوه بر این افراد، تعداد قابل توجهی‌ از نیروهای مسلح و تسلیحات نظامی از بیرون وارد شده بودند و پشتیبانی مالی و اطلاعاتی می‌شدند.
تا زمانی که نظام حاکم در سوریه در مقابل خود گروه‌های مسلحی را ببیند که از خارج کشور پشتیبانی می‌شوند و قصد براندازی نظام را دارند، بدیهی است که در مقابل آن‌ها مقاومت می‌کند مسلماً هر حکومتی باشد همین کار را می‌کند و دوستانش نیز از او حمایت می‌کنند. زمانی می‌توان از اسد انتظار داشت قدرت را واگذار کند که دو اتفاق بیفتد.
یکی اینکه این فشار، ناشی از گروه‌های مسلح خارجی، اقدامات تروریستی و کشورهای خارجی نباشد، بلکه برآمده از خواست اکثریت مردم باشد.دوم، این تغییرات و اصلاحات در شرایط آرام سیاسی انجام شود. در غیر این صورت، نه تنها برای اسد، بلکه برای هیچ حاکمی این مسئله معقول نیست که صرفاً به دلیل فشار گروه‌های مسلح و کشورهای خارجی قدرت را واگذار کند.
دکتر صالحی معتقد است که، سوریه و منازعات این کشور از چند موضوع نشئت می‌گیرد. یکی از این مسائل این است که ساختار سیاسی سوریه، همانند اکثر کشورهای خاورمیانه، اقتدارگرا، فردگرا و خانواده‌گراست. در واقع هرچند قانون اساسی حکومت این کشور را جمهوری نامیده است، اما جمهوری در این کشور خانوادگی و به نوعی شبیه به نظام پادشاهی است. زمانی که بشار اسد می‌خواست به ریاست جمهوری برسد، چون 40 سال نداشت و بر اساس قانون اساسی نمی‌توانست رئیس‌جمهور این کشور شود، قانون اساسی را تغییر دادند.
بنابراین معضل فردگرایی در سوریه مسئله‌ای است که از دوران حافظ اسد تا امروز در کشور وجود دارد. زمانی که بشار به قدرت رسید، وعده داد که اصلاحات، تقویت جامعه‌ی مدنی و توزیع و واگذاری قدرت را در دستور کار خود قرار می‌دهد؛ اما از آنجا که وزن و قدرت حزب بعث و نیروهای امنیتی در سوریه بسیار زیاد بود، عملاً اسد در یک عمل انجام‌شده قرار گرفت. بنابراین ریشه‌ی مشکلات امروز را باید در نیروهای امنیتی سوریه یافت.
دومین عاملی که سبب بروز اتفاقات اخیر سوریه شد، به اعتقاد من، ناشی از ادراک اشتباه نخبگان از فضای اجتماعی سوریه بود. آن‌ها در حقیقت حوادث سال 1982را به یاد دارند که حافظ اسد با بهره گرفتن از قوه‌ی قهریه و نیروی هوایی، ثبات را در جامعه‌ی سوریه برقرار کرد. این افراد با توجه به این تجربه‌ی تاریخی، به سمت اقدامات خشونت‌‌آمیز حرکت کردند.
در حقیقت ، اینکه در تونس یا مصر نظام حاکم سقوط کرد، ولی در سوریه چنین اتفاقی نیفتاد ریشه در رابطه‌ی ارتش و نظام حاکم دارد. در تونس و مصر، پس از 10 یا 15 روز ارتش از حکومت جدا شد، ولی در سوریه ارتش بقا و دوام خود را وابسته به بقای حکومت می‌داند. در واقع نظام سوریه به گونه‌ای است که در آن، ارتش و حکومت در هم تنیده شده‌اند. به همین دلیل، بحران سوریه تا امروز ادامه داشته است.( برهان ،30آذر1391)
4-5-2-4 دلایل حمایت ایران از حکومت سوریه
علیرضا نادر در مقاله ی خود که در اندیشکده وند به چاپ رسیده است، اینگونه به این موضوع پرداخته است که” در تحولات اخیر روی داده در سوریه موضع ایران این است که حکومت بشار اسد در قدرت باقی بماند. اما حکومت تهران آنقدر هوشیار است که بداند رژیم سوریه دیر یا زود سقوط خواهد کرد. از این رو، ایران حمایت خود از گروه‌های علوی و دیگر گروه‌های شبه نظامی را افزایش داده است، نه تنها به این خاطر که بتواند در سوریه نفوذ خود را حفظ کند، بلکه مهم‌تر از همه این که بتواند در صورت سقوط اسد، ارتباط فیزیکی خود با حزب الله را حفظ کند. سقوط رژیم اسد، نه تنها می‌تواند نفوذ ایران در دنیای عرب را تحت تأثیر قرار بدهد، بلکه می‌تواند حمایت نظامی این کشور از حزب الله را نیز کاهش بدهد. بیشتر سلاح‌هایی که تهران برای حزب الله ارسال می‌کند، از طریق سوریه به دست این گروه می‌رسد. راه دیگر می‌تواند ترکیه باشد. آنکارا که در حال رقابت با ایران برای افزایش نفوذ خود در خاورمیانه است، جلوی ورود هواپیماها و تانکرهای ایرانی به مقصد سوریه و حزب الله را گرفته است. ایران می‌تواند از طریق دریا نیز کمک‌های خود را به حزب الله برساند، اما این کار زمان بیشتری می‌برد، و کشتی‌های ایرانی در برابر منع رفت و آمد آسیب پذیر هستند.
جمهوری اسلامی ایران معتقد است که حکومت سوریه بخش مهمی از جبهه‌ی مقاومت در برابر اسرائیل است، و در صف مقدم جبهه‌ی جنگ ایران با آمریکا قرار دارد. برخی از مقامات ایران، حمایت بی چون و چرای حکومت از رژیم اسد را زیر سؤال برده‌اند، اما به نظر می‌رسد که جمهوری اسلامی سیاست حمایت همه جانبه را در پیش گرفته است.همچنین این نگرانی وجود دارد که، اعطای امتیاز به ایران بر سر موضوع سوریه می‌تواند جایگاه آمریکا را در کشورهای عرب تضعیف کند.چشم انداز سیاست ایران نشان می‌دهد که این کشور هیچ تمایلی به مذاکره با آمریکا بر سر سوریه ندارد، خصوصاً تا زمانی که آمریکا و متحدانش بخواهند حکومت علوی‌ها در این کشور را ساقط کنند. اما اگر یک نقش مهم برای حکومت ایران در آینده‌ی سوریه در نظر گرفته شود، می‌توان تهران را پای میز مذاکره کشاند. اما اعطای چنین امتیازی می‌تواند مورد نکوهش اپوزیسیون سوریه قرار بگیرد، گروهی که ممکن است روزی بر این کشور حکمفرما شود. از طرف دیگر، نفوذ قوی ایران در آینده‌ی سوریه بعد از سقوط اسد، می‌تواند جایگاه آمریکا را نه تنها در سوریه بلکه در جهان عرب و کشورهای سنی تضعیف کند."( نادر، 8اردیبهشت1392)
5-5-2-4 نقش عربستان در سوریه
عربستان مشخصاً سوریه را از نگاه عینک رقابت های منطقه ای با ایران (مهار الگوی نفوذ معنوی ایران) نگاه می کند و در واقع برای همین در مقابل نظام اسد و در دفاع از قیامی که علیه این نظام صورت گرفته گام بر می دارد. در واقع کاهش نفوذ ایران در منطقه یا مهار کردن الگوی نفوذ انقلاب اسلامی در دنیای عرب که زمانی در قالب هلال شیعی مطرح گردید. عربستان دامنه این تهدید را بعد از بهار عربی گسترده تر می بیند و نزدیکی گروه های مقاومت و بخصوص سوریه به ایران را به منزله برهم خوردن تعادل منطقه ای و به حاشیه رفتن سیاست های سعودی می داند. بنابراین عربستان در هماهنگی با رویکرد غربی – عربی تلاش دارد تا موقعیت ایران در سوریه را کاهش دهد. از اینرو در چنین شرایطی عربستان برای محدود سازی قدرت ایران در خاورمیانه از گروه های معترض در سوریه حمایت می کند.
محیط ژئوپلیتیکی عربستان سعودی پس از تحولات جهان عرب در محاصره تحولاتی قرار گرفت و موجب شد تا سیاست حفظ وضع موجود این کشور به چالش کشیده شود. بر این مبنا بحران سوریه کانونی شد تا عربستان بتواند معادلات قدرت در حال شکل گیری را دگرگون سازد و در مقابل نظم ایجاد شده موازنه ایجاد کند. در سطح ژئوپولیتیکی فشارهایی که عربستان همراه با طرح غرب و اتحادیه عرب اعمال کرده است تا بر اساس آن سیاست های رادیکالیستی سوریه و حمایت های آن از جریان مقاومت در منطقه تضعیف گردیده و با حذف این نقش، نقش ایران نیز در منطقه کاهش یابد و با تضعیف نقش این دو کشور، فرصت برای نقش آفرینی در مسائل لبنان و فلسطین افزایش پیدا خواهد کرد. موفقیت عربستان در ساقط کردن نظام سوریه می تواند موفقیت مهمی برای احیای نقش منطقه ای عربستان و آینده سیاست های عربی سعودی ها باشد و بر ژئوپلیتیک خاورمیانه و شکل گیری ائتلاف ها و دسته بندی های جدید منطقه ای تأثیرات قابل توجهی بر جای بگذارد.
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده‏ای از تعاملات قدرت، فرهنگ و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگ و ایدئولوژی ها همچون سایر پدیده‏های نظام اجتماعی‏ همواره در حال شکل‏گیری، تکامل، آمیزش و جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرافیایی اند. به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایندهای مکانی- فضایی‏ قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و متعددی است که در لایه‏های مختلف اجتماعی و در عرصه محیطی به نقش‏آفرینی پرداخته و در تعامل یا رقابت با یکدیگر بسر می برند و بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم‏انداز فرهنگی‏ ویژه‏ای خلق می‏شود. از آنجا که فرایند سیاسی متضمن ترکیبی از حالتهای‏ سه‏گانه ستیزه، رقابت و همکاری‏ است، بنابراین نواحی فرهنگی یا حوزه ‏های تمدنی در طول تاریخ‏ همواره اشکال سه‏گانه مذکور را در کنار هم به نمایش گذارده‏اند.( کرمی ، 30آبان1391)
6-5-2-4 ابعاد تقابل عربستان با سوریه
الف)مقابله با سیاستهای حکومت سوریه
یکی از جلوه های تقابل عربستان در برابر سوریه به سیاست های رادیکالیستی و تندروانه سوریه در منطقه بر می گردد. سعودی ها همواره سوریه را به خاطر مواضع رادیکالیستی و حمایت از گروههایی که سیاست وضع موجود را به خطر انداخته و مقاومت را در منطقه اشاعه می دهند، متهم نموده و آنرا خطری برای منافع و آینده پادشاهی های محافظه کار می دید. نگرانی عربستان تا حدود زیادی ریشه در واقعیت داشت، از آنجا که سوریه به تنهایی فاقد منابع کافی برای ادامه سیاست های خود در لبنان و اراضی اشغالی بود، اقدام به ائتلاف‌ سازی بدون توجه به‌ ایدئولوژی متحدین خود نمود. ائتلاف های جدید شرایط تازه‌ای را برای دستیابی به اهداف سوریه مهیا می‌ساخت. از ‌این رو در زمان حافظ اسد، سوریه به طور همزمان ائتلاف هایی را با کشورهای نفت خیز عربی، اتحاد شوروی و ‌ایران اسلامی ‌پی ریزی نمود که ‌این ائتلاف ها تا امروز به اشکال گوناگون با نوسان و شکست روبه رو بوده است. پس از حمایت های سیاسی و نظامی دولت حافظ اسد از ایران در جنگ با عراق، صدام حسین و ملک فهد پادشاه وقت عربستان در یک طرح مشترک، گروه اخوان المسلمین سوریه (که از گذشته مخالفت ها و درگیری هایی با حزب بعث و حافظ اسد داشتند) را تحریک کردند و جنگی داخلی طی سال های 1982-1984 بر سوریه تحمیل نمودند تا شاید از مواضع حمایتی خود از ایران کوتاه بیاید. حافظ اسد پس از کنترل جنگ داخلی که نزدیک به20 هزار کشته داشت، عراق را به حمایت از اخوان مسلمین و دخالت در سوریه متهم کرد و به این بهانه تمام مرزهای خود را با عراق طی جنگ تحمیلی مسدود نمود. در واقع تقابل این دو ایدئولوژی همواره سایه خود را بر نگرش و طرز تلقی دو کشور سوریه و عربستان از یکدیگر بر جای گذاشته است. برای مثال در اجلاس دمشق در مارس 1991 که با شرکت شش کشور شورای همکاری خلیج فارس بعلاوه مصر و سوریه موسوم به طرح امنیتی 2+6 برای انجام همکاری های اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی میان اعضا شکل گرفت، عربستان و مصر میانه رو در یک سر طیف با سوریه رادیکال در طرف دیگر قرار داشتند که نهایتاً با شکست مواجه گردید.
در واقع عربستان از زمان مرگ حافظ اسد و بخصوص روی کار آمدن بشار اسد نگاه مساعدی به سوریه نداشته است. چرا که بشار اسد بسیار مستقلانه تر از سیاست های منطقه ای عربی عمل نموده است. مثلاً در دهه 1990 مثلث عربستان، مصر و سوریه جهت دهنده به دیپلماسی کلی جهان عرب بود و مشکلات و بحران های جهان عرب در چارچوب این مثلث تعریف می شد. اما از زمان به قدرت رسیدن بشار اسد، این مثلث تضعیف شد و نهایتاً از سال 2005 و با ترور رفیق حریری به طور کامل از هم فروپاشید و به دو محور تقسیم شد که یک محور مشخصاٌ ایران و سوریه است. برای همین عربستان هیچ نگاه مساعدی به نظام سوریه بعد از حافظ اسد نداشته و بحران سوریه فرصت خوبی را برای عربستان فراهم نموده است تا با ساقط کردن اسد، سیاست های رادیکالی وی را نیز از میان بردارد.(کرمی 30 آبان 1391)
ب ) تلاش برای توسعه سلفی گری در سوریه
یکی از دلیل عربستان برای مداخله در سوریه و تقویت جبهه مخالفان بشار اسد، ارائه الگوی نظم جانشین در منطقه با اندیشه سلفی گری است. امری که حاکی از تقابل ایدئولوژیکی است و به اقلیت علوی حاکم در مقابل اکثریت سنی بر می گردد. در مقطع اخیر سلفی ها به نوعی حامل گفتمان اسلام گرایی افراطی هستند که البته نسبت به القاعده ملایم تر محسوب می شوند. در واقع عربستان حامل این گفتمان می تواند بسترساز ایجاد نوعی تنش مذهبی باشد. در واقع امر، عربستان از این فاکتور در تلاش است تا با نشان دادن تقابل شیعی و سنی و حمایت از اکثریت سنی ضمن مهار مخالفان داخلی و حفظ همبستگی میان آنها، حمایت خود را از برادران اهل تسنن سوریه که در زیر مشت آهنین نظم علوی و متحد وفادار ایران شیعی قرار دارند، ابراز دارد. امری که به دولت عربستان اجازه می دهد تا اعتبار مذهبی خود را به مخالفان داخلی اش نشان دهد. وهابیونی که در رسانه ها و تلویزیون های ماهواره ای به گریه افتاده و خواستار جهاد در سوریه هستند. وهابیونی که به دلیل داشتن مواضع قشری و سفت و سخت، با مخالفت علما و قضات درجه اول و صاحب نفوذ مذاهب اربعه در شهرهایی چون دمشق و قاهره روبه رو شدند. در واقع بحران سوریه برای عربستان حاکی از کشتن دو پرنده با یک سنگ است.
در واقع تفسیر وهابی در نگاه عربستان به آنچه که در سوریه می گذرد وجود دارد، کمک هایی که سعودی ها به مجاهدین افغان در شوروی نمودند از این زاویه معنا می یابد. سعودی ها در اواخر دهه 1970 به مدد ثروتهای نفتی، جبهه ضد کمونیستی و مبارزه با دولت ها و جنبش های کمونیستی را در پیش گرفتند و با بیش از 5/7 بیلیون دلار در قالب کمک های خارجی و تسلیحاتی در مصر، یمن شمالی، پاکستان و سودان به تقویت نیروهای وابسته به خود بودند. حمایت از عملیات های ضد شوروی و ضد لیبیایی و حمایت از هم پیمانانش در آنگولا، چاد، اریتره و سومالی. اکنون  هم حمایت های مالی و تسلیحاتی که از مخالفان و ارتش آزادی بخش در سوریه می نماید، همگی تلاشی است برای تقویت و روی کار آوردن سنی هایی که در خلاء قدرت همراهی خود را با عربستان نشان دهند. ریاض اکنون روی کمک اخوان المسلمین و متحدانش حساب باز کرده است. اخوان المسلمین بهترین گروه سازمان یافته محسوب می شود که به احتمال زیاد می تواند در دراز مدت خلاء قدرت را در این کشور پر کند. ریاض در طول سه دهه گذشته به تمام معارضین فراری به ویژه اخوان المسلمین و سلفی‌های تندرو پناه داد و آنها در مؤسسات فرهنگی، دانشگاهی و آموزش به خدمت گرفت. ریاض امیدوار است موقعیت بشار اسد در سوریه را با رهبری سنی مذهب خود هماهنگ کرده و از دمشق یک دولت مخالف با ایران بسازد. این امیدی است که ریاض در کوتاه مدت به آن دل بسته است، چرا که احتمال دارد سوریه با جنگ داخلی مواجه شود، درگیری ها و جنگ های فرقه ای که در نهایت می تواند به ایجاد دولتی جدید منجر گردد.
هر چند نباید این نکته را نیز از نظر دور داشت که رشد سلفی گری و حمایت از اندیشه های سلفی می تواند حکم شمشیر دولبه را برای عربستان داشته باشد. حمایت هایی که تحت عنوان ارزش های عرب در جهاد علیه اتحاد شوروی در افغانستان دهه 1980 انجام شد، فاکتور اصلی در توسعه القاعده  بر اساس ایده سلفی بود که بعدها علیه حاکمان سعودی چرخش پیدا نمود. از سوی دیگر حمایت هایی که از قوه مققنه انتخابی در عربستان سعودی می شود، اقدام قابل توجهی از فعالیت های سلفی است که چرخشی در اندیشه های سیاسی سلفی به حساب می آید، امری که قبلاً توسط این گروه به عنوان اندیشه ای غیر اسلامی تعبیر می شد. همچنین رشد فعالیت های دموکراتیک سلفی در مصر می تواند نعمت درهم برهمی برای حاکمان سعودی باشد.( کرمی ،30 آبان1391)
7-5-2-4 دورنمای اهداف عربستان در سوریه
موج تحولات جهان عرب، محیط ژئوپلیتیکی و ژئوکالچری عربستان سعودی را در محاصره تحولاتی قرار داد و موجب شد تا سیاست حفظ وضع موجود این کشور به چالش کشیده شود. بر این مبنا بحران سوریه کانونی شد تا عربستان بتواند معادلات قدرت در حال شکل گیری را دگرگون سازد و در مقابل نظم ایجاد شده موازنه ایجاد کند. نقشی که عربستان در چارچوب استراتژی غربی - عربی بازی می کند، تضعیف سوریه یا حذف نقش منطقه ای سوریه را می طلبد.
در سطح ژئوکالچری نیز می توان اذعان نمود که تقابل گفتمانی موجود باعث می‌شود تا کل موضوعات خاورمیانه از بحث‌ نوع حکومت و تغییر نظام‌های سیاسی در اثر ظهور جنبش های مردمی به سمت تنش‌های مذهبی سیر کند. این روند مبتنی بر نوعی استراتژی برای حفظ بقای نظام سیاسی اقتدارگرا و سنتی سعودی و ارتقای جایگاه و نفوذ و نقش‌آفرینی منطقه ای عربستان محسوب می شود. نقشی که با حذف سیاست های رادیکالیستی سوریه و حمایت از جریان سلفی در منطقه معنا پیدا خواهد نمود. بر این مبنا پشتیبانی مالی، رسانه ای و تسلیحاتی به مخالفین سوری می تواند تعدیل فشارها و قیام های جهان عرب و مدیریت تحولات به سمت و سوی نوعی تغییرات با سازوکار قاعده مند را در پی داشته باشد که تبادل قدرت و انتقال قدرت و خروج نخبگان سابق از قدرت را قاعده مند کند. در پایان می­توان گفت که موفقیت عربستان در ساقط کردن نظام سوریه می تواند موفقیت مهمی برای احیای نقش منطقه ای عربستان و آینده سیاست های عربی سعودی ها باشد و بر ژئوپلیتیک خاورمیانه و شکل گیری ائتلاف ها و دسته بندی های جدید منطقه ای تأثیرات قابل توجهی بر جای بگذارد.(کرمی ،30 آبان1391)
گفتار ششم
6-2-4 عملکرد تشکیلاتی جنبش القاعده و نقش مهم آن در تحرکات اخیر خاورمیانه

 

 

 

 

 

 

 

 

سیمین

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نهال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

در بررسی فیلم‌های قبل از انقلاب، زن‌مش‌حسن در فیلم گاو با عقاید و باورهایی مذهبی آمیخته با سنت به تصویر کشیده شده است. آن‌جا که زن به دعا و توسل می‌پردازد، بار اعتقادی دینی را می‌توان دریافت، اما در فضای سنتی، تمام افراد ده به‌طور کاملاً مشابهی نوعی از سنت را دنبال می‌کنند. ریختن آب تربت بر سر زن و خواندن ورد‌های نامعلوم، بیان‌گر نوعی اعتقاد فرادینی هستند که از سنت در جهت تسکین آلام و اضطراب جمعی بهره می‌گیرند. مهری در فیلم آقای هالو دارای عقاید مشخصی نبوده است. در واقع، شخصیت تنها در روزمره‌گی‌های مادی زندگی به تصویر درآمده است. هر چند که شخصیت عباراتی چون “خدا جونم” را در کلام به‌کار برده، اما نمی‌توان آن را نمود عقاید دینی دانست. به‌هرحال، موقعیت اجتماعی زن و سطحی‌انگاری‌هایی که در فیلم از او سرمی‌زند او را به داشتن باورهای سنتی نزدیک می‌کند. باورهای شخصیت منیر در فیلم پستچی نیز نامشخص است و بدان پرداخته نشده است. در فیلم دایره‌ی مینا شخصیت زهرا، هنگامی که وی بر بالای سر جنازه قرآن را بوسیده و کنار می‌گذارد، بر باورهای دینی خود صحه می‌گذارد. در دهه شصت و دوره‌ی بعد از انقلاب، در شخصیت مادر در فیلم اجاره‌نشین‌ها باورهای دینی شدت می‌یابد. آن‌جا که نماز می‌خواند و به فرزندش یادآوری می‌کند که پدر خدابیامرز هرگز لقمه‌ی حرام نخورده است، آه مظلوم پاپیچ او خواهد شد، و در خانه‌ی غصبی نمازش قبول نیست. این‌ها باورداشت‌هایی از تعالیم دینی است که مادر به آن‌ها پایبند بوده و بیان می‌کند. به‌علاوه، آمیزه‌ای از باورهای سنتی نیز با مادر همراه است: اعتقاد به ویرانگر بودن بیان و نفوس بد هنگامی که به نوه‌اش می‌گوید: «زبونتو گاز بگیر». این اعتقاد ریشه در میراثی از گذشتگان در باورهای مادر دارد. شخصیت مهشید در فیلم‌ هامون نوعی از باورهای پست‌مدرن را با خود به همراه دارد. نوعی از باورهای عرفانی نامعمول و نوعی مکاشفه که توسط زن اعمال می‌شود. هنگامی که در بقعه‌ی متبرکه به مدیتیشن می‌پردازد. حمید هامون نیز حالات مهشید را چنین روایت می‌کند: «تازه زده بود به گرجیف و یونگ و عرفان بازی، می‌خواست هر طور شده مرکز عاطفی وجودو مهار کنه». به هرحال این نوع از عرفان که حمید هامون آن را بیمارگونه توصیف می‌کند، در جهت تسکین اضطراب‌های زن و احتمالاً مبارزه با احساس پوچی مضاعف او بوده است. علاوه بر این، رفتن مهشید به امامزاده با حمید هامون با باورهای دینی همراه بوده است. اما آن‌چه که از فیلم بر می‌آید، این است که باورداشت‌ها تحت نفوذ عرفان و در جهت کشف نوعی زیباشناختی معنوی بوده است. در فیلم بانو شخصیت بانو نیز آمیزه‌ای از عرفان و باورهای پست‌مدرن و نیز باور دینی را تؤامان دارا است. هنگامی که به نوعی عرفان چینی روی می‌آورد، تاس ریختن، کشیدن خطوط عجیب و غریب روی کاغذ و خواندن کتابی که در جهت تعلیم دست‌یابی به آرامش درونی است. علاوه بر این، زن به انجام مناسک دینی همچون نماز خواندن می‌پردازد که وجود قرآن و تابلوهای نوشته‌های دینی این امر را تأیید می‌کند. در واقع شخصیت بانو نیز مانند مهشید در گریز از ترس‌های بی اندازه‌ای که بر او تسلط دارند و نیز احساس سرگشته‌گی و تنهایی مداومش به باورهایی می‌پرداخته است، تا این اضطراب مداوم را مهار کند. در نیمه‌ی اول دهه هفتاد شخصیت سارا در فیلم سارا تجلی زنی است که به باورهای دینی متوسل است و این در زمانی که وی برای نماز صبح برمی‌خیزد، نشان داده شده است. پری نیز دارای باورهای دینی است که در او شدت یافته است. این باورهای دینی همراه با نوعی از عرفان و خواندن ذکرهای دینی و جستجوی درک بیشتری از فهم وجود خدا همراه است. در این مسیر پری با کتاب سالکی همراه است که با تکرار اسم خدا سعی در شناخت او دارد. با این وجود، باورداشت‌های پری صرفاً دینی نیست، زیرا در حال انجام مناسک دینی نشان داده نشده و حتی اقدام به خودکشی کرده است که با باورهای دینی در تضاد است. او در واقع بیشتر به مکاشفه روی آورده، مکاشفه‌ای که رنگ و بوی دینی داشته است. در فیلم لیلا شخصیت لیلا نیز دارای باورهای دینی بوده است و هنگامی که نماز می‌خواند و دعا می‌کند یا تسبیحی را به عنوان هدیه به رضا می‌دهد، نشان داده شده است. علاوه بر این، این باورهای دینی را می‌توان نزدیک به نوعی عرفان نیز دانست. تسبیحی که لیلا به رضا هدیه می‌دهد شاه مقصود است، تسبیحی سبز رنگ که با داشتن آرزوهای نیک برای فرد دارنده‌ی آن همراه است. این یک زیباشناختی تلطیف شده است که در باور دینی ادغام یافته است. در نیمه‌ی دوم دهه هفتاد، شخصیت‌های میم، دختردایی و منشی‌صحنه با باورداشت‌های مشخصی به تصویر کشیده نشده‌اند. در دهه هشتاد عفت در فیلم مهمان مامان، دارای باورهای مذهبی تؤام با سنت است: مانند صلوات فرستادن و برحذر دشتن صدیقه از سقط بچه با یادآوری این‌که گناه است. به‌علاوه، با اسپند دود کردن که آن را نوعی خوش‌یمنی تلقی می‌کند، در میانه‌ی دین و سنت قرار می‌گیرد. در فیلم سنتوری شخصیت هانیه با باورهایش تصویر نشده است. سیمین در فیلم طهران: روزهای آشنایی باورهای دینی داشته است. برای نمونه روی سفره‌ی هفت‌سینی که تدارک دیده قرآن قرار دارد و با رفتن به زیارتگاه باورهای دینی‌اش را تأیید می‌کند. به‌علاوه، اعتقادش به نفوس بد هنگامی که به فرزندش تذکر می‌دهد «زبونتو گاز بگیر» باوری سنتی را نمایش می‌دهد. نهال در فیلم نارنجی‌پوش در شاخص‌های اعتقادی ذکر شده، به تصویر درنیامده است.

به‌طور کلی، زنان در سینمای مهرجویی غالباً در زمان محرومیت و اضطراب رو به باورها و اعتقاداتشان می‌آورده‌اند. زمانی که با موانع اجتناب‌ناپذیر در بیرون و درون خود مواجه شده و از موضع انفعالی سعی در کنترل آن داشته‌اند. این کلیشه از نمود باورهای دینی زنان در فیلم‌های مهرجویی در تمام دوره‌ها رایج بوده و زنان غالباً زنانی مذهبی و معتقد بوده‌اند. اما این گرایش گاه با باورهای سنتی در میان زنان طبقه‌ی پایین و مسن ادغام شده است و گاه با باورهای پست‌مدرن و توسل به اشکال عرفانی اسلامی و شرقی در میان زنان طبقه‌ی متوسط و بالا پیوند یافته است. این بازنمایی و بازتولید اشکال مذهبی زنان اگرچه در تمام دوره‌ها کم‌ و بیش وجود داشته، اما شدت آن متفاوت بوده است. در حالی که در دوره‌ی پیش از انقلاب نمایش هویت زنان در هاله‌ای از بی‌اعتنایی بوده و به بازنمایی اعتقادات آنان چندان پرداخته نشده و آن‌چه که وجود داشته، غالباً اشکالی بسیار سنتی و مذهبی بوده است. اما در دهه شصت و نیمه‌ی اول دهه هفتاد در نزد زنان طبقه‌ی متوسط تلفیق باورهای دینی و پست‌مدرن همراه با شیوع دغدغه‌های کشف و شناسایی هویت خود همراه بوده است. اما پس از آن در نیمه‌ی دوم دهه هفتاد و دهه هشتاد این بازنمایی کاهش یافته و زنان از این باورها عبور کرده و به باورهای منطقی و علمی برای رفع موانع نزدیک شده‌اند.
۵-۳-۴- ادبیات گفتاری زنان
مفهوم کاربرد واژگان: در این بررسی سه نوع کاربرد زبان توسط زنان شناسایی شده است که عبارتند از:
کاربرد واژگان همدردی: در زبان فارسی کلماتی که در آن‌ها نوعی همدردی وجود دارد، مورد استفاده زنان است، مانند: «آخی، بدبخت، بیچاره، حیوونی و …».
کاربرد واژگان تحسین‌آمیز: زنان از اصطلاحات تحسین‌آمیز بسیار استفاده می‌کنند در حالی که مردان به‌ندرت آن‌ها را در گفتگوهایشان به‌کار می‌برند، اصطلاحاتی چون « به‌به، قشنگ، خوشگل، معرکه، ماه، ناز، نازنازی و …».
کاربرد اصطلاحات خاص: در زبان فارسی زنان از کلمه ها، عبارات و آواهای ویژه‌ی متفاوتی استفاده می‌کنند مثل «وا، اوا، واه واه، خاک بر سرم، خدا مرگم بده، روم سیاه، خبه‌خبه، برو بابا تو هم، زبونتو گاز بگیر، دلم مثه سیر و سرکه می‌جوشه و …».
مفهوم مضامین گفتاری: این مفهوم شامل چهار شاخص است:
موضوعات شخصی و خانوادگی: موضوعات محاوره‌ای، شخصی و خانوادگی را دربرمی‌گیرد.
موضوعات فلسفی: شامل موضوعاتی است که در مورد هویت خود و زندگی دست به پرسش‌گری می‌زند.
موضوعات اجتماعی و انتقادی: موضوعاتی که در آن مؤلفه‌های اجتماعی، اخلاقی، حقوقی و جنسیتی مورد انتقاد و پرسش قرار می‌گیرد.
موضوعات آموزشی: موضوعاتی که در آن فرد به تبادل اطلاعات می‌پردازد.

 

 

جدول ۵-۱۸-کاربرد واژگان همدردی توسط زنان نقش اول فیلم‌ها

 

 

 

فیلم‌ها

 

گزاره‌ها

 

دوره

 

 

 

زن‌مش‌حسن

 

 

 

پیش از انقلاب

 

 

 

مهری

 

وای بدبختو کشتیش.

 

 

دیدگاه بازاریابی

دیدگاه مبادله ای

دیدگاه رابطه ای

 

ویژگی

بازاریابی مبادله ای

بازاریابی پایگاه داده

بازاریابی تعاملی

بازاریابی شبکه ای

 

گرایش مدیریتی

جذب مشتری (تامین رضایت مشتری و سود)

حفظ مشتری (تامین رضایت مشتری، افزایش سود و دستیابی به اهداف دیگر مثل وفاداری و کاهش ریسک)

تعامل (ایجاد، توسعه و تسهیل رابطه همکاری برای تامین سود دو جانبه

هماهنگ (تعامل بین فروشندگان، خریداران و سایر بخش ها در بین چندین شرکت برای تامین سود، مبادله منابع و دسترسی به بازارو…)

 

کانون تصمیم

ایجاد نام و نشان محصول

محصول/نشان و مشتری (در بازار هدف)

رابطه بین افراد

رابطه متصل بین بنگاه ها در یک شبکه

 

سرمایه گذاری مدیریتی

دارایی های بازاریابی داخلی (تمرکز بر محصول/خدمت، قیمت، توزیع، ترفیع، توانمندی)

دارایی های بازاریابی داخلی (تاکید بر ارتباطات، اطلاعات و توانمندی فناوری)

دارایی های بازار خارجی‌ (تمرکز بر ایجاد و توسعه رابطه ای با دیگر افراد)

دارایی های بازار خارجی (تمرکز بر توسعه موقعیت بنگاه ها در شبکه ای از بنگاه ها)

 

سطح مدیریتی

بازاریاب های وظیفه ای (مثلا مدیر فروش، مدیر تولید و توسعه)

بازاریاب های متخصص (مدیر خدمات مشتریان، مدیروفاداری)

مدیران از سطوح مختلف در کل بنگاه ها

مدیر کل

 

چارچوب زمانی

کوتاه مدت

بلند مدت تر

کوتاه مدت یا بلند مدت

کوتاه مدت یا بلند مدت

 

 

۲-۴-۱۲ مزایای بازاریابی تعاملی
اهمیت بازاریابی تعاملی به این دلیل است که منافع حاصل برای هر دو طرف یعنی مشتری و ارائه کننده خدمات در نظر گرفته شده است بازاریابی تعاملی می تواند به خریدار و فروشنده اجازه کار با یکدیگر بصورت مشترک جهت حل مشکلاتی را دهد که در آن فروشنده، خریدار را از نیار به مشخص کردن بسیاری از جنبه های نیازمندی خرید رها می کند. در ادامه برخی از مزایای بازارابی تعاملی آورده شده است.
- مشتریان راضی با تبلیغات دهان به دهان مثبت در مورد خدمات شرکت و تحت تاثیر قرار دادن تصمیم خرید سایر افراد موجب جذب مشتریان جدید می شوند(۷۴۲-۷۴۳،۲۰۰۳،Rashid ).
- کسب سودآوری از مشتریان مستلزم زمان است. بسیاری از مشتریان به سرعت سودآور نمی شوند و به تدریج و طی زمان سودآور هستند (Harrison 2000). اجرای بازاریابی تعاملی در بلند مدت سود آوری را اصلاح می کند و هزینه کسب مشتری را کاهش می دهد.( ۷۴۳،۲۰۰۳، Rashid ).

بیشترین دیدگاه منفی پرستاران اتاق های عمل نیز در این مطالعه، به ترتیب مربوط به بیانیه های” در این بخش پرسنل کافی برای انجام امور محوطه وجود دارد و ” کارکنان ما می توانند آزادانه اقدامات یا تصمیم های مسئولین را مورد سوال قرار دهند"، می باشد. نتایج این محور با مطالعه کاپریس و همکاران(۲۰۰۶) همخوانی دارد. کاپریس در مطالعه خود به این نتیجه رسیده است که مشکلات در ارتباطات، جریان اطلاعات ، عدم شناسایی صحیح بیمار و بار کاری از جمله عواملی هستند که بر عملکرد تیم درمانی و ایمنی بیمار مؤثر می باشد(۶۵).

نتایج این محور با مطالعه مروری پائونیاهو و همکاران (۲۰۰۹) نیز همخوانی دارد. آنها به ارزیابی استفاده از چک لیست جراحی ایمن در کاهش میزان عوارض جراحی پرداختند. چک لیست دارای سه قسمت می باشد. در مرحله قبل از بیهوش نمودان بیمار یا ورود بیمار به اتاق عمل^[۴۸] پرستار ریکاوری مشخصات دستبند بیمار را با پرونده مطابقت داده و نیز ضمن برقراری ارتباط کلامی با بیمار و سؤال از وی به نوعی به تعامل با بیمار می پردازد. نتایج این مطالعه نشان داد که عوارض بعد از عمل از ۳/۱۰% به ۱/۷% رسید و نرخ مرگ و میر نیز از ۹/۰% به ۶/۰% کاهش یافت. در مدت استفاده از چک لیست مذکور نیز هیچ واقعه ناسازگاری گزارش نشد(۱۰۶).
نتایج این محور با مطالعه سوزنی و همکاران (۱۳۸۶) همخوانی دارد. این پژوهشگران به بررسی عوامل مؤثر بر بروز اشتباهات دارویی و تبیین تأثیر آن بر ایمنی بیماران پرداختند. نتایج این پژوهش در نهایت با توجه به اهمیت نقش اشتباهات دارویی و تأثیر آن بر ایمنی بیمار به این نتیجه رسید که مدیریت موثر، ارتقاء انگیزه در پرستاران و همچنین افزایش توان علمی و مهارت های بالینی پرستاران در زمینه اجرای دستورات دارویی جهت بروز اشتباهات دارویی و به تبع آن تهدید ایمنی بیماران مورد توجه و دارای اهمیت ویژه ای است (۱۰۷) .
مطالعه ای که توسط آلنر و زنشتین در سال۲۰۰۵ بر روی پرستاران شاغل دراتاق عمل در آمریکا انجام شد، نشان داد که تعامل نامناسب باعث بروز استرس، احساس ناامیدی و از دست دادن تمرکز، کاهش همکاری، کاهش انتقال اطلاعات، اختلال در برقراری ارتباط و مختل شدن روابط می شود .هم چنین در بسیاری از موارد بروز رفتارهای نامناسب در وقوع حوادث پیش بینی نشده، به مخاطره افتادن ایمنی بیمار، کاهش کیفیت مراقبت و مرگ و میر بیمار و همچنین در رضایتمندی آنان نقش اساسی ایفا می کند(۱۰۸). در رابطه با هدف دوم پژوهش: تعیین ایمنی بیماران قبل از بیهوش نمودن بیمار در اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز نتایج نشان می دهد بیشترین جوابیه مثبت مربوط به بیانیه های در دسترس بودن گاز اکسیژن، آماده بودن دستگاه های: پالس اکسی متر، فشارسنج، نوار قلبی می باشد و در بیشتر جوابیه ها، بیمار نام و نام خانوادگی خود، محل عمل جراحی، رضایت خود از عمل جراحی و نوع عمل جراحی تائید می نمایند و کمترین جواب مثبت مربوط به بیانیه علامت گذاری محل عمل جراحی است بدین معنی که طبق چک لیست جراحی ایمن، در اکثر موارد محل عمل جراحی علامت گذاری نشده است.
در در رابطه با هدف سوم پژوهش: تعیین ایمنی بیماران پس از بیهوشی و قبل از برش پوست، در اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز نتایج نشان می دهد بیشترین جواب های مثبت در بیانیه های مربوط به: تائید صحت نوع عمل جراحی، تائید صحت محل عمل، تائید بیمار، توسط جراح، اعضاء تیم بیهوشی وپرستار می باشد و نیز تائید استریل بودن وسایل و لوازم جراحی طبق اندیکاتور(نشانگر) داخل ست جراحی بود.
در رابطه با هدف چهارم پژوهش: تعیین ایمنی بیماران قبل از بستن محل عمل جراحی و ترک اتاق های عمل، در اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز نتایج نشان می دهد بیشترین جواب های مثبت در بیانیه های مربوط به: تائید نام و فرایند انجام شده بر روی بیمار توسط پرستار و تیم جراحی و تائید شرایط انتقال بیمار به اتاق بهبودی توسط تیم جراحی می باشد یعنی توجه به ایمنی بیمار در اتاق های عمل نسبتا” خوب است.
در رابطه با هدف پنجم پژوهش:تعیین رابطه دیدگاه پرسنل اتاق های عمل در مورد ایمنی بیماران با برخی مشخصات پرسنل در اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز، بررسی ارتباط فرهنگ ایمنی بیماران با مشخصات دموگرافیک پرسنل اتاق های عمل، تفاوت معنی داری را نشان داد و نتایج حاصل از این پژوهش نشانگر تفاوت معنیداری بین سن، نوع استخدام، شیفت کاری، سابقه کار وجود داشت با فرهنگ ایمنی بیماران میباشد. و نمره کلی فرهنگ ایمنی بیماران در حد متوسط به بالا میباشد.
در رابطه با هدف ششم پژوهش: تعیین رابطه عملکرد پرسنل اتاق های عمل در مورد ایمنی بیماران با برخی مشخصات پرسنل در اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز، بررسی ارتباط فرهنگ ایمنی بیماران با مشخصات دموگرافیک پرسنل اتاق های عمل، تفاوت معنی داری را نشان داد و نتایج حاصل از این پژوهش نشانگر تفاوت معنیداری بین سن، نوع استخدام، شیفت کاری، سابقه کار وجود داشت با فرهنگ ایمنی بیماران میباشد. و نمره کلی فرهنگ ایمنی بیماران در حد متوسط به بالا میباشد.
افجی(Eefje) در بررسی خود(باتعداد نمونه۳۷۶۰بیمار) به این نتیجه دست یافت که بکارگیری چک لیست درمجموع میزان عوارض را از۳/۲۷% به ۷/۱۶% کاهش داد. همچنین در این مطالعه میزان مرگ ومیر از ۵/۱ % به ۸/۰% کاهش یافت(۷۹).
آلکس(Alex) در سال ۲۰۰۹ با انجام مطالعه ای به این نتیجه رسید که استفاده از چک لیست جراحی ایمن میزان مرگ و میر از ۵/۱ درصد به ۸/۰ در صد کاهش داده و همچنین میزان عوارض کلی از ۱۱ درصد به ۷/۰ درصد کاهش یافت(۸۱).
مطالعه انجام شده در ایران(۱۳۹۱) نیز این تاثیر گذاری مثبت را تایید نمود. موسی زاده و همکارانش با انجام مطالعه ای در اردبیل بر روی۱۰۰۰ بیمار مشاهده نمودند که با مداخله به وسیله چک لیست میزان مرگ و میر از۱ درصد به ۷/۰ درصد کاهش یافت(۱۰۹).
در مطالعه حاضر با توجه به نوع محل رابطه بین فرهنگ ایمنی و نوع محل کار و نوع بیمارستان رابطه معنیداری وجود نداشت این در حالی است که با مطالعه مختاری و همکاران وی در سال ۱۳۸۹تحقیق و مطالعهای به روش توصیفی- مقطعی در اتاقهای عمل بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی تهران با موضوع “بررسی میزان رعایت استانداردهای ایمنی در بخش اتاق های عمل” انجام شده است نشان داد که اتاقهای عمل بیمارستانهای تابعه دانشگاه از نظر ایمنی کلی،۸۴/۹% ایمن بودند. اتاقهای عمل بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی تهران از نظر محیط فیزیکی، حفاظت درمقابل آتش سوزی وایمنی بیمار در وضعیت ایمن قرارداشته، اما از نظرکنترل عفونت درحیطه نسبتاً ایمن و از نظر ایمنی کارکنان غیرایمن میباشند و در مجموع مرکز قلب تهران با کسب ۵/۹۷ امتیاز از لحاظ رعایت کلی ایمنی اتاق عمل میتواند الگویی مناسب برای بیمارستانهای موجود باشد(۹)که با مطالعه حاضر همخوانی ندارد.
همچنین با مطالعه عینی و همکارانش طی مطالعه و تحقیقی با عنوان"بررسی وضعیت فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستانهای آموزشی تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی"در یک مطالعه مقطعی در یک بازه زمانی۴ ماهه در سال۱۳۹۰، از میان ۹بیمارستان آموزشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به شکل هدفمند و با توجه به بزرگی و پراکندگی جغرافیایی بیمارستان، دو بیمارستان بزرگ بیش از۳۰۰ تخت و دو بیمارستان کوچک کمتر از ۳۰۰ تخت از مناطق شرق، شمال غرب تهران انتخاب کردند. انجام شد و جامعه پژوهش این مطالعه کلیه داروسازان، دستیاران پزشکی، پرستاران، تکنسینهای اتاق عمل، کارشناسان تغذیه و شاغل در بخشهای رادیولوژی و آزمایشگاه بودند. ابزار گرد آوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه معتبر و پایایی ترجمه شده، (۸۸/۰r=) دانشگاه تگزاس آمریکا بود که از طریق ۸ حیطه وضعیت فرهنگ ایمنی بیمار را در بیمارستانها مورد سنجش قرارمیداد. ۵۸% از افراد شرکت کننده در مطالعه، پرستاران بودند و بیشتر
از ۲ سال سابقه کار در بیمارستان داشتند. سطح فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستانهای مختلف متوسط بود و بین بیمارستانها تفاوت آماری معنیداری دیده نشد، که با مطالعه حاضر همخوانی دارد.
نتیجه گیری نهائی
نتایج فوق حاکی ازاین واقعیت است که کارکنان اتاق عمل نیازمند دریافت آموزش های صحیح و کامل در خصوص نگرش ایمنی می باشند بنابراین پیشنهاد می شودکه آموزش های دوره ای و ضمن خدمت در خصوص نگرش ایمنی و همچنین نحوه محافظت و مراقبت از خود در جلوگیری از بروز حوادث ارائه گردد. آموزش های ارائه شده نه تنها در ارتقای سطح آگاهی و نگرش کارکنان نسبت به نگرش ایمنی موثر خواهد بود بلکه در بهبود عملکرد و نحوه مراقبت از بیماران و جلوگیری از بروز حادثه در خود و سایر همکاران موثر می باشد بنابراین افزایش آگاهی پرسنل(مدیریت دانش ایمنی)، بهبود نظام انگیزش(تشویق و تنبیه)، مدیریت مشارکت ایمنی کارکنان، ایجاد توازن و تعادل در کار و زمان(زمان سنجی مجدد) و ریشه یابی علل تعارضات بین اهداف ایمنی و عملیاتی می تواند به عنوان پیشنهاداتی جهت ارتقاء سطح نگرش کارکنان به ایمنی و در نهایت کاهش زمینه های بروز رفتارهای ناایمن مطرح گردند.
پژوهش در پرستاری
پیشنهادات برای مطالعات بعدی:
در این مطالعه مشخص شد که نگرش پرستاران اتاق های عمل در باره ایمنی بیمار نسبتا” خوب است و پیشنهاد می شود که در این زمینه مطالعات بیشتری در جهت بررسی علل کوتاهی در باره رعایت ایمنی بیمار در بعضی مواقع و بعضی گروه پرسنلی ، بیشتر به مقوله ایمنی بیمار پرداخته شود و آموزش بیشتری در حاکمیت بالینی و اعتبار بخشی، انجام گیرد.
منابع
References:
۱٫Janine, Fiesta Rightsand Responsibilitiesof nurses, translated by Mahmoud Abbasi andMahinAbbasi, TabibPublications, 1998

 

2. 2. Patient Rightsand ResponsibilitiesNurse–Sedigheh Salemi; Tehran University Publications– ۲۰۰۵

 

2. 2. Mahvash salsali.;Tehran University of Medical Sciences Faculty of Nursing and Midwifery; Nursing Standard,Tehran.2008

 

2. 2. Kohn LT, Corrigan JM, Donaldson MS: To err ishuman: Building a safer health system. Institute ofMedicine Washington, DC: National AcademyPres 2000.

 

2. 2. Smits M, Christiaans I, Wagner C, van der Wal G, Groenewegen P. The psychometric properties of the ‘Hospital Survey on Patient Safety Culture’ in Dutch hospitals. BMC Health Services Research2008; 8:230-39

 

2. 2. Iran Ministry of HealthandMedical Education,Department ofHealth,surgical safety checklist, Feb. 2008

 

2. 2. WHO. 10 facts on patient safetyAvailable at: http:www.who.int/features/factfiles/patient_safety/en/index.html. .

 

2. 2. World Health Organization. Patients safety. Available at: http: // www. who. int / patientsafety/safesurgery / en. 2010.

 

2. 2. Medical errors: the scope of the problem (an epidemic of errors). . Available from: www.ahrq.gov/qual/errback.htm

 

2. 2. Schein E: Organizational Culture and Leadership San Francisco: Jossey- Bass; 1985.

 

۱۱٫Anderson JD. Creating a culture of safety:leadership, teams and tools. Nurse Leader Journal2006; 5: 38-41
۱۲ .Ministryof Health andMedical Education of IRAN. Clinical Governance and Patient Safety. 2009

 

13. 13. Patient Safety Agency. Available at: http: // www.npsa.nhs.uk

 

۱۴٫Institute of Medicine Available at: http: // www.iom.edu

 

15. 15. Clarke JR, Johnston J, Blanco M, Martindell DP. Wrong-sitesurgery: can we prevent it? Adv Surg ۲۰۰۸; ۴۲: ۱۳-۳۱

 

۱۶٫Gibbs VC. Patient safety practices in the operating room:correct-site surgery and nothing left behind. Surg Clin North Am ۲۰۰۵; ۸۵: ۱۳۰۷-۱۳۱۹, xiii

 

17. 17. Gibbs VC, Coakley FD, Reines HD. Preventable errors inthe operating room: retained foreign bodies after surgery–Part I. Curr Probl Surg ۲۰۰۷; ۴۴: ۲۸۱-۳۳۷٫

 

17. 17. Kohn LT, Corrigan JM, Donaldson MS. To err is human: Building a safer health system. Institute of Medicin Washington,

 

DC: National Academy Press; 2000.

 

19. 19. Alfredsdottir H, Bjornsdottir K: Nursing and patient safety in the operating room. J Adv Nurs2008, 61:29-37.

 

کمینه سازی امید ریاضی هزینه کل سیستم تولید-توزیع
کمینه سازی تغییرپذیری هزینه کل سیستم تولید-توزیع
بیشینه سازی بهره­وری نیروی کار از طریق برگزاری دوره­ های فنی-آموزشی
روش حل: یک رویکرد جدید ابتکاری مبتنی بر روش اپسیلون-محدودیت ارتقاء یافته، روش ال-شکل و نمونه گیری مونت کارلوی توسعه یافته
مثال عددی: تولید مثال با بهره گرفتن از توابع توزیع نرمال و یکنواخت
تشریح مسئله و فرضیات
یک زنجیره تأمین دو سطحی با J کارخانه تولیدی و C ناحیه مشتری مفروض است. هر کارخانه چندین محصول مختلف تولید می­نماید و هر محصول نماینده چندین مدل مختلف است. هر کارخانه دارای ظرفیت محدود و مشخصی برای تولید (عادی/اضافه کاری) و انبارش دارد. نرخ تولید با تعداد پرسنل کاری و نیز میزان مجاز کار در اوقات عادی و اضافه کاری محدود می­گردد. هر کارخانه می ­تواند نسبت مشخصی از سفارشات خود را به پیمانکار خارج از شرکت برونسپاری نماید. هزینه حمل و نقل بین کارخانجات و نقاط مشتری بسته به مسافت متغیر است. بنابراین مسئله اصلی تعیین؛

میزان تولید محصول نوع i در کارخانه j برای پاسخگویی به تقاضای نقطه مشتری c
تعداد نیروی انسانی که در هر دوره و هر کارخانه استخدام، اخراج شده و یا آموزش داده می­شوند
میزان موجودی و سفارشات عقب افتاده در کارخانجات و نقاط مشتری
با توجه به فرضیات اصلی زیر می­باشد؛
امکان نگهداری موجودی هم در نقاط تقاضا و هم در کارخانجات وجود دارد.
هر محصول در واقع نماینده خانواده­ای از محصولات یا مدل­های شبیه به هم است، بنابراین یک واحد ادغامی محسوب می­ شود، به این معنا که هزینه واحد تولید و یا حمل و نقل و غیره برای این واحدهای ادغامی در واقع میانگین آن هزینه ها برای تک تک محصولات/مدل­های آن خانواده می­باشد.
میزان تقاضا و تمامی پارامترهای هزینه ای سیستم تولید- توزیع غیرقطعی فرض می­شوند.
عدم قطعیت پارامترها با بهره گرفتن از یک سری سناریوهای گسسته مبتنی بر توزیع احتمال، قابل بیان است.
سطوح مهارتی کارکنان دارای یک طبقه بندی استاندارد و از پیش تعریف شده است.
دوره­ های آموزشیِ استاندارد و از پیش تعریف شده برای ارتقاء مهارت ها و بهره­وری کارکنان وجود دارد.
کمبود به صورت سفارشات عقب افتاده برنامه­ ریزی می­ شود و فروش از دست رفته وجود ندارد.
پارامترها و متغیرهای مسئله

 

	تقاضای محصول i ( 1, 2, …, I)در نقطه تقاضای ( ۱, ۲, …, C) c در دوره t ( 1, 2, …, T) تحت سناریوی n (1, 2, …, N)
	هزینه تولید در ساعت برای اوقات عادی(q=1) اضافه کاری(q=2) و برونسپاری(q=3) در کارخانه j تحت سناریوی n
	هزینه نیروی انسانی با سطح تخصص k (k =1, 2,…, K) در کارخانه j در دوره t تحت سناریوی n
aij	زمان تولید محصول i در کارخانه j
	هزینه اخراج نیروی انسانی با سطح تخصص k در کارخانه j در دوره t تحت سناریوی n
	هزینه استخدام نیروی انسانی با سطح تخصص k در کارخانه j در دوره t تحت سناریوی n

^**۵۰/۰ r=
۰۰/۰ Sig=
۱۰۰N=

 

^**۹۵/۰ r=
۰۰/۰ Sig=
۱۰۰N=

 

^**۴۱/۰- r=
۰۰/۰ Sig=
۱۰۰N=

 

^**۴۰/۰ r=
۰۰/۰ Sig=
۱۰۰N=

 

^**۴۴/۰- r=
۰۰/۰ Sig=
۱۰۰N=

 

^**۳۹/۰- r=
۰۰/۰ Sig=
۱۰۰N=

 

^**۴۸/۰- r=
۰۰/۰ Sig=
۱۰۰N=

 

میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی

 

 

 

میزان همبستگی بین افسردگی و غمگینی و فعالیت های اجتماعی و تفریحی ۷۱/۰ است و این میزان همبستگی مستقیم و مثبت است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است که کمتر از ۰۵/۰ می‌باشد بنابراین بین افسردگی و غمگینی و فعالیت های اجتماعی و تفریحی رابطه وجود دارد و با افزایش میزان افسردگی و غمگینی افراد، فعالیت های اجتماعی و تفریحی نیز کاهش می‌یابد.

میزان همبستگی بین افسردگی و غمگینی و احساس ناتوانی نسبت به همسالان ۸۳/۰ است و این میزان همبستگی مستقیم و مثبت است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است که کمتر از ۰۵/۰ می‌باشد بنابراین بین افسردگی و غمگینی و احساس ناتوانی نسبت به همسالان رابطه وجود دارد و با افزایش میزان افسردگی و غمگینی افراد، احساس ناتوانی نسبت به همسالان نیز افزایش می‌یابد.
میزان همبستگی بین افسردگی و غمگینی و احساس نگرانی در مورد آینده فرد بیمار ۵۵/۰ است و این میزان همبستگی مستقیم و مثبت است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است که کمتر از ۰۵/۰ می‌باشد بنابراین بین افسردگی و غمگینی و احساس نگرانی در مورد آینده فرد بیمار رابطه وجود دارد و با افزایش میزان افسردگی و غمگینی افراد، احساس نگرانی در مورد آینده فرد بیمار نیز افزایش می‌یابد.
میزان همبستگی بین افسردگی و غمگینی و اختلال در رسیدگی به کارهای منزل ۸۱/۰ است و این میزان همبستگی مستقیم و مثبت است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین افسردگی و غمگینی و اختلال در رسیدگی به کارهای منزل رابطه وجود دارد و هر چقدر میزان افسردگی و غمگینی افراد افزایش یابد، میزان اختلال در رسیدگی به کارهای منزل نیز کاهش می‌یابد.
میزان همبستگی بین افسردگی و غمگینی و مشکلات ناشی از درمان ۳۹/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین افسردگی و غمگینی و مشکلات ناشی از درمان رابطه وجود دارد و هر چقدر میزان افسردگی و غمگینی افراد افزایش یابد، میزان مشکلات ناشی از درمان کاهش می‌یابد.
میزان همبستگی بین افسردگی و غمگینی و شدت آثار و پیامدهای بیماری ۴۰/۰ است و این میزان همبستگی مستقیم و مثبت است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین افسردگی و غمگینی و شدت آثار و پیامدهای بیماری رابطه وجود دارد و هر چقدر میزان افسردگی و غمگینی افراد افزایش یابد، میزان شدت آثار و پیامدهای بیماری نیز افزایش می‌یابد
میزان همبستگی بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و احساس ناتوانی نسبت به همسالان ۶۸/۰ است و این میزان همبستگی مستقیم و مثبت است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و احساس ناتوانی نسبت به همسالان رابطه وجود دارد و هر چقدر فعالیت های اجتماعی و تفریحی افراد افزایش یابد، میزان احساس ناتوانی نسبت به همسالان نیز افزایش می‌یابد
میزان همبستگی بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و احساس نگرانی در مورد آینده فرد بیمار ۴۵/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و احساس نگرانی در مورد آینده فرد بیمار رابطه وجود دارد و هر چقدر فعالیت های اجتماعی و تفریحی افراد افزایش یابد، میزان احساس نگرانی در مورد آینده فرد بیمار نیز کاهش می‌یابد
میزان همبستگی بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و اختلال در رسیدگی به کارهای منزل ۵۸/۰ است و این میزان همبستگی مستقیم و مثبت است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و اختلال در رسیدگی به کارهای منزل رابطه وجود دارد و هر چقدر فعالیت های اجتماعی و تفریحی افراد افزایش یابد، میزان اختلال در رسیدگی به کارهای منزل نیز افزایش می‌یابد
میزان همبستگی بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و مشکلات ناشی از درمان ۲۱/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و مشکلات ناشی از درمان رابطه وجود دارد و هر چقدر فعالیت های اجتماعی و تفریحی افراد افزایش یابد، میزان مشکلات ناشی از درمان نیز کاهش می‌یابد
میزان همبستگی بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و شدت آثار و پیامدهای بیماری ۴۷/۰ است و این میزان همبستگی مستقیم و مثبت است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین فعالیت های اجتماعی و تفریحی و شدت آثار و پیامدهای بیماری رابطه وجود دارد و هر چقدر فعالیت های اجتماعی و تفریحی افراد افزایش یابد، میزان شدت آثار و پیامدهای بیماری نیز افزایش می‌یابد
میزان همبستگی بین سن و افسردگی و غمگینی ۱۰/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۳۱/۰ است بنابراین بین سن و افسردگی و غمگینی رابطه وجود ندارد.
میزان همبستگی بین سن و فعالیت های اجتماعی و تفریحی ۰۸/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۳۸/۰ است بنابراین بین سن و فعالیت های اجتماعی و تفریحی رابطه وجود ندارد.
میزان همبستگی بین سن و احساس ناتوانی نسبت به همسالان ۰۶/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۵۰/۰ است بنابراین بین سن و احساس ناتوانی نسبت به همسالان رابطه وجود ندارد.
میزان همبستگی بین سن و نگرانی در مورد آینده فرد بیمار ۱۰/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۳۰/۰ است بنابراین بین سن و نگرانی در مورد آینده فرد بیمار رابطه وجود ندارد.
میزان همبستگی بین سن و اختلال در رسیدگی به کارهای منزل ۰۴/۰ است و این میزان همبستگی مستقیم و مثبت است که با سطح معنی‌داری ۶۵/۰ است بنابراین بین سن و اختلال در رسیدگی به کارهای منزل رابطه وجود ندارد.
میزان همبستگی بین سن و مشکلات ناشی از درمان ۰۲/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۸۳/۰ است بنابراین بین سن و مشکلات ناشی از درمان رابطه وجود ندارد
میزان همبستگی بین سن و شدت آثار و پیامدهای بیماری ۰۹/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۳۶/۰ است بنابراین بین سن و شدت آثار و پیامدهای بیماری رابطه وجود ندارد.
میزان همبستگی بین سن و میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی ۰۰/۰ است که با سطح معنی‌داری ۹۴/۰ است بنابراین بین سن و میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی رابطه وجود ندارد.
میزان همبستگی بین میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی و افسردگی و غمگینی ۴۸/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی و افسردگی و غمگینی رابطه وجود دارد و هر چقدر میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی افزایش یابد، میزان افسردگی و غمگینی نیز کاهش می‌یابد.
میزان همبستگی بین میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی و فعالیت های اجتماعی و تفریحی ۳۹/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی و فعالیت های اجتماعی و تفریحی رابطه وجود دارد و هر چقدر میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی افزایش یابد، میزان فعالیت های اجتماعی و تفریحی نیز کاهش می‌یابد.
میزان همبستگی بین میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی و احساس ناتوانی نسبت به همسالان ۴۴/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی و احساس ناتوانی نسبت به همسالان رابطه وجود دارد و هر چقدر میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی افزایش یابد، میزان احساس ناتوانی نسبت به همسالان نیز کاهش می‌یابد.
میزان همبستگی بین میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی و احساس ناتوانی نسبت به همسالان ۴۴/۰- است و این میزان همبستگی مستقیم و منفی است که با سطح معنی‌داری ۰۰/۰ است بنابراین بین میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی و احساس ناتوانی نسبت به همسالان رابطه وجود دارد و هر چقدر میزان دسترسی و کیفیت خدمات پزشکی افزایش یابد، میزان احساس ناتوانی نسبت به همسالان نیز کاهش می‌یابد.

…۵۸
شکل(۲-۲۶)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۵۹
شکل(۲-۲۷)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۵۹
شکل(۲-۲۸)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۶۰
شکل(۲-۲۹)شمای کلی از مسیرهای آنزیماتیک و غیر آنزیماتیک آراشیدونیک اسید……………………………۶۱
شکل(۲-۳۰)شمایی از تشکیل تعدادی از ایزوپروستان ها………………………………………………………………………..۶۲
شکل(۲-۳۱)تشکیل ایزوپروستان‌ها از آراشیدونیک اسید…………………………………………………………………………۶۲
شکل(۲-۳۲)F3-isoprostane………………………………………………………………………………………………………………64
شکل(۲-۳۳)مراحل لیپید پراکسیداسیون و تشکیل مالون دی آلدهید……………………………………………………۶۵
شکل(۲-۳۴)۴-هیدروکسی نوننال…………………………………………………………………………………………………………….۶۶
شکل(۲-۳۵)شمایی از NO و سوپراکسید و تولید پراکسی نیتریت………………………………………………………..۶۷
شکل (۲-۳۶) تصویری از تخریب سلولی ایجاد شده بر اثر پراکسی نیتریت تولید شده بوسیله‌ی سوپر اکسید و NO………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..68
شکل (۲-۳۷) شکل مربوط به ترکیبات مشابه ترکیبات بررسی شده………………………………………………………۷۱
شکل (۲-۳۸) تالیدوماید……………………………………………………………………………………………………………………………۷۲
شکل (۲-۳۹) فتالیمید……………………………………………………………………………………………………………………………..۷۲
شکل (۲-۴۰) نحوه سنتز ترکیبات مورد بررسی……………………………………………………………………………………….۷۳
شکل (۲-۴۱) ترکیبات مورد آزمایش به ترتیب از سمت چپ به راست از شماره ۱-۹ و ۳ ترکیب ۱۰و۱۱و۱۲…………………………………………………………………………………………………………………………………………………۷۴
شکل (۳-۱) گاواژ موش صحرایی………………………………………………………………………………………………………………۷۶
شکل (۳-۲) نحوه گرفتن موش صحرایی…………………………………………………………………………………………………..۷۷
خلاصه فارسی
گروهی از مشتقات N- آریل فتالیمید برای بررسی فعالیت ضد التهابی مورد ارزیابی قرار گرفتند.داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی به عنوان ضد درد و ضد التهاب محسوب میشوند و مکانیسم اولیه آنها مهار آنزیم سیکلواکسیژناز است. سیکلواکسیژناز آنزیم کلیدی در تهیه پروستاگلاندین و ترومبوکسان است و این محصولات سیکلواکسیژناز مدیاتورهای مهم در درد,تب و التهاب هستند.

در این پروژه برای سنجش پاسخ ضد التهابی مشتقات جدید N- آریل فتالیمید از تست Carrageenan induced rat Paw edema استفاده می شود.
ادم از طریق تزریق زیر جلدی ۰.۱ml از محلول   کاراژینان که در نرمال سالین حل شده است به کف پای راست موش صحرایی نیم ساعت بعد از گاواژ دوزهای مختلف مشتقات (تست) ایجاد می شود و سپس ضخامت کف پا، بخش داخلی تا خارجی توسط کولیس دیجیتال به فاصله زمانی ۵/۰، ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵ ساعت بعد از تزریق کاراژینان اندازه گیری می شود و ادم توسط تغییرات ضخامت کف پا قبل و بعد از تزریق کاراژینان اندازه گیری می شود.
اثر ضد التهابی توسط درصد مهار ادم توسط فرمول زیر محاسبه می گردد:

: تغییرات ضخامت کف پا قبل و بعد از تزریق (گروه کنترل)
: تغییرات ضخامت کف پا قبل و بعد از تزریق (گروه تست)
البته یک گروه به عنوان گروه کنترل نیز داریم که فقط کاراژینان را به کف پای موش تزریق کرده و قطر التهاب را در زمان های ۰.۵، ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵ ساعت بررسی می کنیم.
گروه دیگر که به عنوان گروه استاندارد هستند که شامل ۵ ترکیب (دیکلوفناک، ایندومتاسین، آسپرین، بروفن و مفنامیک اسید) می باشند به مقدار   به صورت خوراکی به موش داده میشود.
.

فصل اول
کلیات

ضرورت و اهمیت موضوع
تلاش برای دستیابی به داروهای ضد التهاب جدید با هدف افزایش کارایی و کاهش عوارض جانبی وجود دارد.سیکلواکسیژناز «COX» آنزیمی است که سنتز پروستاگلاندین از آراشیدونیک اسید «A.A» را کاتالیز می کند.از این جهت مهار فعالیت این آنزیم موجب توقف تولید پروستاگلاندین ها می شود و مهار پروستاگلاندین ها باعث بروز اثرات ضد دردی و ضد التهابی می گردد.(۱و۲) آنزیم سیکلواکسیژناز به دو ایزوفورم به نامهای-۱ COX و COX-2 وجود دارد.COX-1 در بیشتر سلولهای نرمال و بافتها یافت شده وظیفه سنتز پروستانوئیدها را بر عهده دارد که در حفظ فیزولوژی نرمال مخاط گوارش,کلیه و همچنین تنظیم فعالیت پلاکت نقش دارد.(۳) آنزیم COX-2 به طور معمول در بافت وجود ندارد به طور عمده با تاخیر آزاد می شود. تنها در هنگام صدمه بافتی و التهابی وارد عمل می گردد.از آن جهت سنتز مشتقات فتالیمید به جهت افزایش اثرات ضد دردی و ضد التهابی مورد توجه قرار گرفته است.(۴)
۱- ۲. هدف:
در طی این تحقیق اثر ضدالتهابی مشتقات جدیدسنتز شده N- آریل فتالیمید با اثر احتمالی مهار همزمان سیکلواکسیژناز و لیپوکسیژناز بررسی شده‌اند.این گروه‌های فارماکوفور با هدف بالا بردن اثرات درمانی و کاهش عوارض جانبی می‌باشند.
فصل دوم
بررسی متون و مطالعات دیگران در این زمینه
بخش اول: بررسی متون
۲-۱-۱. مقدمه
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) از پرمصرف‌ترین ترکیبات در درمان درد و التهاب می‌باشند. سابقه مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) توسط بشر به ۳۵۰۰ سال پیش باز می‌گردد.(۵)این داروها از پر مصرف‌ترین دسته‌ه ای دارویی بوده و در درجه اول در درمان درد و التهاب به ویژه آرتریت روماتوئید مورد استفاده قرار می‌گیرند. اولین NSAID(آسپرین) که همچنان مورد مصرف است، بیش از یک قرن است که به عنوان دارو معرفی شده است. (۶) مکانیسم مولکولی آسپرین و سایرNSAID ها اولین بار در دهه ۱۹۷۰ روشن گردید و مشخص شد این داروها اثر ضد التهابی خود را از طریق مهار آنزیم سیکلواکسیژناز (COX) اعمال می‌کنند. آنزیم سیکلواکسیژناز سنتز PGG₂ را از آراشیدونیک اسید و تبدیل آن به PGH₂ که پیش‌ساز تمامی پروستانوئیدها می‌باشد، کاتالیز می‌کند.
این مکانیسم عمل NSAIDها اثرات مفید ضد التهابی، ضد تب و ضد درد و همچنین عوارض جانبی بر دستگاه گوارش را به خوبی توضیح می‌دهد. متأسفانه بیمارانی که به مدت طولانی از NSAIDها استفاده می‌کنند، از مشکل آسیب گوارشی و در شرایط وخیم از خونریزی و زخم‌های گوارشی رنج می‌برند. از دیگر عوارض این داروها در بعضی بیماران می‌توان به اختلال در عملکرد کلیه، طولانی شدن زمان خونریزی و همچنین انقباض شدید عضلات صاف تنفسی اشاره کرد. (۷)
مهار آنزیم سیکلواکسیژناز توسط داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، علاوه بر این که سنتز پروستاگلاندین‌های محافظ (محصولاتCOX–۱ ) را مهار می کند، افزایش متابولیسم آراشیدونیک اسید در مسیر لیپوکسیژناز را نیز به همراه دارد. در مطالعه‌ای که روی سلولهای استئوبلاست انسانی انجام شد، مشخص گردید که استفاده طولانی مدت از یک مهار کننده‌ی COX به نام NS398 باعث افزایش سطح LTB₄ به میزان۴ برابر مقدار اولیه می‌شود.(۸)
با توجه به نقشی که لکوترین‌ها در فرآیندهای درد و التهاب دارند، افزایش این ترکیبات در ضمن استفاده از NSAIDها علاوه بر کاهش اثرات ضد درد و التهاب این داروها، سبب افزایش عوارض جانبی بخصوص عوارض گوارشی این داروها می‌شود.
به عنوان مثال، لکوترین‌هایی مانند LTC₄ دارای اثرات انقباضی روی عروق مخاط معده هستند و با این کار جریان خون این قسمت را کاهش می‌دهند و سبب آسیب بافتی می‌شوند.
LTB₄ نیز با تحریک انفیلتراسیون لکوسیت‌ها به منطقه آسیب‌دیده در بافت مخاطی باعث افزایش آسیب بافتی می‌شود و با آزاد کردن پروتئازها و رادیکال‌های آزاد و دگرانوله کردن سلولهای التهابی سبب نکروز بافتی می‌گردد.(۹) علاوه بر آن کینین‌ها و نوروپپتیدها و هیستامین‌ها نیز در محل آسیب نسجی آزاد می‌شوند. تحریک غشای نوتروفیل‌ها نیز منجر به تولید بنیان‌های آزاد مشتق از اکسیژن می‌شود. آنیون سوپراکسید از طریق احیای اکسیژن مولکولی ساخته می‌شود و قادر است تولید سایر مولکولهای واکنشی مثل هیدروژن پراکسید و رادیکال‌های هیدروکسیل را تحریک نماید. تداخل این مواد با اسید آراشیدونیک منجر به تولید مواد کموتاکتیک شده و فرایند التهاب را تداوم می‌بخشد.(۱۰)
بنابراین داروهایی که بتوانند همزمان هر دو مسیر ( سیکلواکسیژناز و لیپواکسیژناز) را مهار کنند، و یا اینکه خاصیت گرفتن سوپراکسیدرا داشته باشند یا به عبارتی superoxide scavenger باشند می‌توانند آثار درمانی قویتر و عوارض جانبی کمتری داشته باشند. (۱۱ و ۱۲).
۲-۱-۲. تاریخچه
از دوران باستان تا قرن ۱۹، ترکیباتی از مواد گیاهی حاوی سالیسیلات به ویژه پوست درخت بید در درمان تب و درد مصرف می‌شدند.(۱۳) جزء فعال پوست درخت بید، یک گلیکوزید تلخ به نام سالیسین است که در اثر هیدرولیز به گلوکز و سالیسیلیک اسید تبدیل می‌شود.(۱۴)
در سال ۱۸۷۵ سدیم سالیسیلات به عنوان ضد تب برای درمان تب روماتوئیدی معرفی گردید.(۱۵) پس از اثبات اثرات ضد التهابی استیل سالیسیلیک اسید این ترکیب در سال ۱۸۹۹ تحت عنوان آسپرین به دنیای پزشکی معرفی گردید. این ترکیب هنوز هم به میزان وسیعی در درمان درد، تب و التهاب استفاده می‌شود. در دهه‌ های بعد چندین NSAID دیگر مانند فنیل بوتازون (۱۹۴۹)، ایندومتاسین (۱۹۶۳) و ایبوپروفن (۱۹۶۹) گسترش یافتند اما کشف مکانیسم عمل این داروها تا سال ۱۹۷۱ ناشناخته ماند.(۱۶)
در این سال Sir John Vane آنزیم سیکلواکسیژناز را به عنوان هدف مولکولی مشترک تمامی این ترکیبات معرفی کرد.(۱۷)

در این بخش به اجرای طرح­های بحث شده بر حسب تاثیر انتقال و تاخیر می­پردازیم. نتایج عددی با بهره گرفتن از تحلیل و شبیه سازی بدست آمده­اند. نتایج را با طرح استاتیک کد محور با بهره گرفتن از عمل و طرح پویای کد محور با بهره گرفتن از عمل نیز مقایسه خواهیم کرد.
۳-۴-۱- محیط شبیه سازی
در شبیه سازی ما بسته­های ارسال شده از یک مبدا به یک مجموعه از گیرنده­ها، بسته­های از دست­رفته در هر گیرنده از توزیع برنولی پیروی می­ کنند. به علاوه بسته­های از دست­رفته از گیرنده­های متفاوت ناهمبسته هستند.
برای حالت­هایی با محیط متفاوت از پارامتر­ها ( مانند تعداد گیرنده­ها ، اندازه بافر بسته­های از دست­رفته و احتمالات مرتبط با ازدست رفتن بسته­ها)، به عنوان نمونه ما توزیع انتقال از بسته را (یعنی یک مجموعه از بسته­ها ) با بهره گرفتن از طرح غیر کد محور،

طرح­های کد محور در دسترس و طرح­های جدید شبیه سازی می­کنیم. از آن­جایی که احتمال از دست رفتن بسته از هر گیرنده داده شده است، نتایج شبیه سازی به مکان گیرنده­ها وابسته نیست. برای هر حالت، میانگین تعداد انتقال­های هر بسته برابر است با نسبت تعداد کل
انتقال­ها (استفاده شده برای انتقال بسته به تمام گیرنده­ها ) به .
۳-۴-۲- پهنای باند انتقال
پهنای باند انتقال کلیه شبکه­ ها با طرح­های کد محور به اندازه بافر بسته­های از دست­رفته وابسته است. بنابراین در ابتدا به بررسی پهنای باند انتقال طرح­های متفاوت تحت اندازه بافر بسته­های از دست­رفته متفاوت می­پردازیم. شکل ۳-۴ نتایج عددی حاصل از طرح­های متفاوت را روی پهنای باند­انتقال نشان می­دهد، جایی­که
.
برای هر طرح با مشخص، ۲۰ آزمایش توزیع بسته شبیه سازی شدند. تمام مقادیر رسم شده در شکل ۳-۴ به جز ۲% آن­ها دارای بازده اطمینان ۹۵% هستند. با توجه به این شکل، می­توان دید که نتایج تحلیلی پهنای باند انتقال به زیبایی با نتایج شبیه سازی شده مطابقت دارند.
شکل ۳-۴- پهنای باند انتقال در مقابل اندازه بافر
بنابرآنچه گفته شد مدل­های مطرح شده می­توانند به صورت موثرتری به منظور بررسی پهنای باند طرح­های مطرح شده، استفاده شوند. علاوه براین، مشاهده می­کنیم که در کل پهنای باند انتقال هر شبکه با طرح­های کد محور، هنگامی که اندازه بافر بسته­های از دست­رفته افزایش می­یابد، کاهش پیدا می­ کند و هنگامی که اندازه بافر بسته از دست­رفته خیلی کوچک نباشد، طرح توزیع کد محور می ­تواند اساسا مفیدتر ازطرح توزیع غیر کد محور باشد. برای مثال برای اندازه بافر ، در مقایسه با طرح توزیع قدیمی، میانگین تعداد انتقالات هر بسته
می ­تواند با بهره گرفتن از طرح استاتیک مورد بحث تا بیشتر از ۱۶% کاهش یابد.
با توجه به شکل ۳-۴ می­توانیم مشاهده کنیم که در مقایسه با طرح استاتیک در دسترس، طرح استاتیک مورد بحث می ­تواند به صورت موثری پهنای باند انتقال را کاهش دهد، به خصوص هنگامی که اندازه بافر بسته از دست­رفته کوچک باشد. به عنوان مثال، هنگامی که اندازه بافر ۳ باشد، طرح استاتیک در دسترس تنها می ­تواند ۹/۷% پهنای باند را کاهش دهد در حالی که طرح استاتیک مورد بحث پهنای باند را تا ۳/۱۳% کاهش می­دهد. به صورت مشابه طرح پویای مورد بحث همیشه مفید تر از طرح پویای در دسترس می­باشد. به عنوان مثال در مقایسه با طرح پویای در دسترس، طرح پویای مورد بحث قرار گرفته می ­تواند تاثیر انتقال را برای تا ۲/۲% بهبود بخشد. علاوه بر این نتایج شکل ۳-۴ نشان می­دهد که طرح­های پویا موثرتر از طرح­های استاتیک است. درافزایش پیچیدگی­های محاسباتی نتیجه مهم دیگری که می­توانیم بگیریم این است که هنگامی که اندازه بافر مقدار بزرگی باشد، عملکرد طرح پویای کد محور بسیار به کران پایین نزدیک است (که در معادله (۱) داده شده است.) به عنوان مثال در شکل ۳-۴ هنگامی که ، ۱۵ باشد، کران پایین تنها ۹/۲% کوچکتر از طرح پویای مورد بحث است. از این رو طرح پویای کد محور مورد بحث قادر است که تاثیر انتقال بالایی را کسب کند.
پهنای باند انتقال را تحت احتمالات مرتبط با ازدست رفتن بسته­ها و تعداد متفاوت از گیرنده­ها بررسی کردیم که در شکل ۳٫۵ به صورت خلاصه آمده­اند.
شکل ۳-۵ - پهنای باند حالات متفاوت
نتایج در شکل ۳-۵ () نشان می­دهد که با افزایش احتمالات از دست رفتن بسته­ها، مزیت طرح­های بحث شده نسبت به طرح­های در دسترس بسیار چشمگیرتراند. به عنوان مثال هنگامی که احتمال از دست رفتن بسته از هر خط ارتباطی ۵/۰ باشد، در مقایسه با طرح غیرکد محور طرح استاتیک در دسترس پهنای باند را تا ۳/۱۰% کاهش می­دهد اما پهنای باند بدست آمده از طرح به بزرگی ۱/۲۱% است. نتایج در شکل ۳-۵ () حاکی از آن است که در مقایسه با طرح­های در دسترس، کاهش پهنای باند انتقال با بهره گرفتن از طرح­های مورد بحث قرار گرفته هنگامی که تعداد گیرنده­ها زیاد شوند، افزایش می­یابد. به عنوان مثال برای حالتی با ۳ گیرنده طرح استاتیک در دسترس و بحث شده پهنای باند انتقال را در حدود ۴/۱۰% کاهش می­ دهند و در حالت با ۶ گیرنده طرح استاتیک مورد بحث می ­تواند پهنای باند انتقال را ۸/۲۴% بیشتر از طرح استاتیک در دسترس که پهنای باند را تا ۳/۱۶% کاهش می­دهد، کاهش دهد.
۳-۴-۳- تاخیر انتقال مجدد
از آن­جایی که مدل تحلیلی برای تحلیل دقیق تاخیر در دسترس نمی ­باشد، لذا مدل کران بالای مورد بحث قرار گرفته در این جا به منظور بررسی رفتار تاخیر طرح­های مطرح شده، مورد استفاده قرار می­گیرد.
شکل ۳-۶ تاخیر انتقال مجدد را به صورت تابعی از اندازه بافر بسته از دست­رفته نشان
می­دهد، جاییکه می­توانیم ببینیم که تاخیر انتقال مجدد از طرح­های کد محور هنگامی که اندازه بافر بسته­های از دست­رفته افزایش می­یابد، تقریبا به صورت خطی افزایش پیدا می­ کند. دلیل این رفتار این است که در طول فاز انتقال، مبدا بسته­های از دست­رفته را برای بسته­های کد­گذاری آینده ذخیره می­ کند تا اینکه فورا آن­ها را مجددا انتقال دهد. این افزایش تاخیر، هزینه­ای است که برای بدست آوردن فرصت­های کد­گذاری حاصل می­ شود. همان­گونه که قبلا بحث شد، بهبود تاثیر انتقال هنگامی که اندازه بافر بسته از دست­رفته افزایش می­یابد به صورت یکنواخت افزایش می­یابد. بنابراین یک رابطه بین تاخیر انتقال و تاخیر بسته­ها هنگامی که اندازه بافر بسته از دست رفته معلوم است، موجود می­باشد.
شکل ۳-۶ -تاخیر انتقال مجدد در مقابل اندازه بافر بسته از دست­رفته
با توجه به شکل ۳-۶ می­توانیم ببینیم که اگر چه کران بالای طرح­های مطرح شده به منظور مقایسه با طرح­های کد محور در دسترس اختیار شده ­اند، فاصله بین طرح­های جدید و نمونه­های قدیمی نظیرشان بزرگ نیست. به عنوان مثال، هنگامی که اندازه بافر ۱۵ است کران بالای تاخیر انتقال مجدد از طرح­های تنها ۴/۲۰% بزرگتر از تاخیر انتقال مجدد از طرح استاتیک قدیمی است.
تاخیر انتقال مجدد تحت احتمالات متفاوت ازدست رفتن بسته­ها در شکل ۳-۷ () و تاخیر انتقال مجدد تحت تعداد متفاوت از گیرنده­ها در شکل ۳-۷ () نشان داده شده ­اند. نتیجه­ای مشابه که از این دو شکل می­توان دریافت این است که تاخیر انتقال طرح­های کد محور مطرح شده با طرح­های کد محور قدیمی بسیار به یکدیگر نزدیک هستند.
شکل ۳-۷ - تاخیر انتقال مجدد از حالات متفاوت
۳-۵- نتیجه گیری
در این فصل به بررسی دو طرح کد محور جدید پرداختیم که به منظور توزیع قابل اعتماد از اعمال کد­گذاری کلی­تری نسبت به عمل کد­گذاری استفاده می­ شود. طرح استاتیک با پیچیدگی کمتر و طرح پویا با پیچیدگی نسبتا بالاتر ولی اجرای بهتر، برخلاف طرح­های کد محور در دسترس برای شبکه که دارای پیچیدگی محاسباتی نمایی هستند، طرح­های بحث شده دارای پیچیدگی­ چند جمله­ای هستند. به علاوه، نتایج تحلیلی و شبیه سازی شده نشان دادند که در مقایسه با طرح­های کد محور در دسترس، طرح­های مطرح شده می­توانند به صورت موثرتری پهنای باند را کاهش دهند، به خصوص در حالتی که احتمال از دست رفتن بسته­ها و تعداد گیرنده­ها زیاد باشد. علاوه بر این نشان داده شد که بهبود تاثیر انتقال با بهره گرفتن از کد­گذاری شبکه با اندازه بافر بسته از دست­رفته و تعداد گیرنده­های توزیع افزایش می­یابد. این تاثیر هنگامی که اندازه بافر بسته از دست­رفته و تعداد گیرنده­ها به اندازه کافی بزرگ باشند، بسیار چشمگیر است. به عنوان مثال در حالتی که تعداد گیرنده­ها ۶ و اندازه بافر ۱۲ باشد تاثیر انتقال می ­تواند در صورتی که از طرح پویای مطرح شده استفاده شود به اندازه ۸/۲۴% بهبود یابد. بنابراین کد­گذاری شبکه بعدی جدید را برای انتقال موثر از توزیع قابل اعتماد، فراهم می ­آورد.
فهرست منابع و مأخذ
[۱] Ahlswede,R. , Cai,N. , Li,Y.R. , Yeung,R.W. .(2000). “Network information flow”, IEEE Transacations on Information Theory, Vol.46, N.1:1204-1216.
[۲] Chi,K. , Jiang,X. , Horiguchi,S. .(2010). “Network coding-based reliable multicast in wireless networks”, Computer Networks, Vol.54: 1823-1836.
[۳] Ckantsidis,C. , Rodriguez,P.R. .(2006). “Cooperative security for network coding file distribution”, INFOCOM.
[۴] Fragouli,C. , Bodec, J-Y.L. , Widmer,J. .(2006). “Network Coding: An Instant Primer”, Vol.36, No.1:63-68.
[۵] Fragouli,C. , Bodec, J-Y.L. , Widmer,J. .(2006). “A network coding approach to energy efficient broadcasting: from theory to practice”, IEEE INFOCOM, Barcelona, Spain.
[۶] Fragouli,C. , Bodec, J-Y.L. , Widmer,J. .(2008). “Efficient broadcasting using network coding” , IEEE IACM Transacation on Networking, Vol.16, No.2:450-463.
[۷] Hekmat, Sharam .(2005). “Communication Networks”, Pragsoft Corporation.
[۸] Katti,S. , Gollakota,S. , Katabi,D. .(2007). “Embaracing wireless interference: analog network coding”, ACM SIGCOMM, Koyoto, Japan.
[۹] Katti,S. , Rohul,H. , Hu,W. , Katabi,D. , Medard,M. , Crowcraft,I. .(2006). “Xor in the air: Practical wireless networks coding”, ACM SIGCOMM, Pisa.
[۱۰] Kunz,T. .(2003). “Rrliable Multicasting in MANETs”, Communication Research Centre, Canada, Ottawa.
[۱۱] Langberg,M. , Sprintson,A. , Bruch,J. .(2006). “The Encoding Complexity of Networking” IEEE Transactions on Information Theory, Vol.52, No.6: 2386-2397.
[۱۲] Le,J. , Lui,J.C.S. , Chui,D.M. .(2008).”How many packets can we encode? An analysis of practical wireless network coding”, IEEE INFOCOM, Hongkong: 1040-1048.
[۱۳] Li,L. , Romjee,R. , Bwdhiket,M. , Miller,S. .(2007). “Network coding-based broadcast in mobile ad hoc networks”, IEEE INFOCOM: 1739-1747.
[۱۴] Li,Z. , Li,B. .(2005). “On increasing end-to-end throuput in wireless ad hoc networks”, Proceedings of the Second International Conference on Quality of Service in Hetegenous Wired/Wireless Network, Orlando.
[۱۵] Li,Z. , Li,B. .(2004). “Network coding: the case for multiple unicast sessions”, Annual Allerton Conference on Communication, Control and Computing, Monticello.
[۱۶] Liu,J. , Goeckei,D. , Towsley,D. .(2007). “Bounds on the gain of network coding and broadcasting in wireless networks”, IEEE INFOCOM: 724-732.
[۱۷] Lun,D.S. , Ratnakar,N. ,Medard,M. , Koetter,R. , Karger, D.R. , Ho,T. , Ahmed,E. , Zhao,F. .(2006). “Minimum-cost multicast over coded packet networks”, IEEE Transactions on Information Theory, Vol.52, No.6: 2608-2623.

۱/۱ – ۰/۱
۰/۱ – ۹/۰
۵/۰ – ۴/۰
۴/۳ – ۸/۲

 

۸/۰-۵/۰
۴/۱ – ۳/۱
۳/۱ – ۲/۱
۶/۰ – ۵/۰
۱/۴ - ۵/۳

 

اکتشاف و تولید
مایع سازی
حمل با کشتی
تبدیل مجدد
مجموع

 

 

 

Source: Recent Dynamics in the Global Liquefied Natural Gas Industry(January 2010)
۲-۹- ساختار پروژه های LNG
سود نهایی حاصل از فروش LNG به مصرف‌کننده نهایی، باید به نحوی باشد که همه‌ی هزینه‌های بخش‌های مختلف زنجیره LNG را تامین نماید. مهم‌ترین بخش‌های زنجیره LNG ، بخش‌بالادستی و تاسیسات مایع سازی می باشند چرا که بخش ‌بالادستی وظیفه تامین خوراک و تاسیسات مایع سازی وظیفه تولید LNG را بر عهده دارند. بعد از مرحله اکتشاف و تثبیت وجود ذخایر کافی جهت صادرات مهم‌ترین گام بعدی، دعوت از شرکت‌های با تجربه و دولت‌های آنان جهت سرمایه‌گذاری در بخش‌بالادستی و تاسیسات مایع سازی می‌باشد. نوع قراردادهای منعقده جهت توسعه بخش بالادستی و تاسیسات مایع‌سازی معمولا به دو ساختار کلی تقسیم بندی می شود : ۱ –ساختار یکپارچه ۲ – ساختار غیر یکپارچه
۲-۹-۱- ویژگی ساختار پروژه های یکپارچه
در پروژه هایی که ساختار آنها به صورت یکپارچه است سرمایه گذاران بخش‌بالادستی و مایع سازی یکی بوده و معمولا سرمایه گذاران بخش تاسیسات مایع سازی در بخش بالا دستی نیز مشارکت دارند، به عبارت دیگر توسعه میدان گازی ، انجام فرآورش گاز و همچنین تبدیل آن به LNG توسط شرکاء به صورت یکپارچه انجام می گیرد .
از مزایای ساختار یکپارچه این است که منافع تمامی شرکاء در راستای هم قرار گرفته و از مذاکرات اضافی و چانه زنی‌ها بر سر توافق گاز تحویلی به بخش مایع سازی جلوگیری می شود. در این ساختار دیگر نیازی به توافق بر سر قیمت گاز تحویلی به بخش مایع سازی نبوده مگر در مواردی که دولت میزبان جهت تعیین مالیات و بهره مالکانه، قیمت تحویلی را نیاز داشته باشد. این توافق گاهی مرحله حمل با کشتی را نیز شامل می شود .
۲-۹-۲- ویژگی ساختار پروژه های غیر یکپارچه
در این نوع پروژه‌ها خریدار بدون مشارکت در توسعه میدان گازی اقدام به خرید گاز از شرکت یا دولت دارنده ذخایر می نماید لذا مالکان ذخایر گاز متفاوت از سرمایه گذاران بخش مایع سازی عمل کرده و گاز را به تاسیسات مایع سازی می‌فروشند . در این پروژه ها یک قرار داد عرضه گاز بین طرفین به امضا می‌رسد که یکی از مفاد اصلی آن قیمت گاز تحویلی به تاسیسات مایع سازی می باشد .
شکل دیگری از پروژه های غیر یکپارچه وجود دارد که به ساختار اجاره ای ^[۱۷] معروف است که در این پروژه‌ها تولید کننده گان بالادستی حق اجاره‌ای را برای استفاده از تاسیسات مایع سازی به صاحبان (سرمایه‌گذاران) تاسیسات می‌پردازند و LNG تولیدی را خود می‌فروشند. هزینه اجاره بر مبنای نرخ بازگشت سرمایه گذاری که مورد توافق طرفین است، محاسبه می شود .

۲-۱۰- قراردادهای خرید و فروش LNG
رابط میان خریدار و فروشنده LNG قراردادهای LNG می‌باشد که این قرار‌دادها چندین ساله منعقد می‌گردند. این قرار‌دادها مانند قراردادهای خطوط گاز بوده ولی پارامترهای منحصر به فرد آن باعث پیچیدگی روز به روز این نوع قرار‌دادها نسبت به قرارداد های خط لوله گشته است .
۲-۱۰-۱-تحولات قراردادهای LNG از نظر تاریخی
اولین قرار داد LNG بر اساس قراردادهای رایج خط لوله که در گذشته منعقد می گردید تنظیم شده است و از بسیاری از بندها و توافقات آن استفاده شد ولی لازم بود شروطی به منظور پوشش برخی خصوصیات منحصر به فرد زنجیره تولید LNG در مقایسه با خط لوله در آن گنجانده می شد. در گذشته به دلیل هزینه بالای احداث این زنجیره و تامین مالی آن، طرف های قرارداد مجبور به انعقاد قراردادهای بلند مدت می‌شدند زیرا فروشندگان، بازارهای مشخص و اندکی پیش روی خود داشتند ولی خریداران می‌توانستند گاز خود را از منابع دیگری تامین کنند لذا قراردادهای LNG جریمه های سختی را برای طرفین پیش بینی نموده است. از جمله تعهداتی را که برای خریدار شامل می شود این است که بر اساس آن اگر میزان LNG دریافتی خریدار کمتر از سطح توافق شده باشد، باید خریدار کل مبلغ محموله مورد توافق را پرداخت نماید .
با گسترش تجارت LNG در جهان و افزایش کشورهای تولید کننده و نیز دریافت کننده، بندها و شروط قراردادهای LNG نیز در طول این سال ها تغییر نموده است. در حال حاضر نیز قراردادهای LNG بلندمدت بوده و اگر چه برخی شرایط کنار گذاشته شده است ولی جریمه های قابل توجه برای آن بخش از تعهدات که برآورده نمی‌شود - چه از طرف خریدار و چه از جانب فروشنده - در نظر گرفته شده است.
۲-۱۱-قراردادهای LNG
یکی از دغدغه‌هایی که تولیدکنندگان LNG با آن روبه‌رو هستند تضمین بازار فروش می باشد. دارندگان ذخایر گاز جهت تولید LNG با توجه به هزینه های بالای تولید آن و مجموعه فعالیت های تجاری، فنی و انتقال، نیازمند حمایت‌کنندگان مالی و سرمایه گذاران خارجی می‌باشند. همچنین اعتمادسازی از جانب خریداران جهت عمل به تعهداتشان در زمینه احداث زنجیره و نیز خرید LNG ، نتیجه توافقات میان خریداران و فروشندگان محقق می گردد در نهایت منجر به عقد قرارداد خرید وفروش LNG می‌شود .
۲-۱۱-۱-توافق نامه های خرید و فروش LNG
پیش از انعقاد قرارداد LNG میان فروشنده و خریدار توافقاتی صورت می گیرد که با قبول مفاد آن و توافق طرفین به عقد قرارداد می انجامد. نمونه‌ای از این توافق نامه های خرید و فروش LNG به شرح زیر است :
اظهار نامه یا منفعت نامه (LOI )^[18] :نامه ای از سوی خریداران به حمایت کنندگان مالی پروژه است که منافع آنها را در پروژه مشخص می‌کند. در این مرحله هیچ یک از طرفین تعهد غیر قابل بازگشتی جهت سرمایه گذاری در پروژه نخواهند داشت .
یاداشت تفاهم ^[۱۹] : توافقنامه ای که بر اساس آن برنامه ها و اهداف پروژه طرح ریزی و موضوع و هدف مذاکره بر روی قرارداد خرید و فروش دقیقا مشخص می شود .
معرفی نامه (LOI)^[20] ، توافق اولیه (HOA )^[21] و یا تایید مفاد اولیه^[۲۲] : در این توافقنامه، اجزا و مفاد اصلی قرارداد خرید و فروش LNG تعیین می شود. در این مرحله خریداران و فروشندگان معمولا تعهدی را جهت ورود به یک قرارداد خرید و فروش کامل تدارک می بینند که در آن همه شرایط خاص پیش نویس، برآورد شده و موافقت کامل انجام گرفته است .
قرارداد خرید و فروش امن (SPA )^[23] : در این مرحله شرایط و مفاد کاملی برای تحویل و دریافت LNG تعیین می‌شود. هر دو طرف معامله با امضای قرارداد متعهد به سرمایه گذاری در توسعه بخش‌های مربوط به خود در پروژه می باشند .
انجام کلیه سلسله توافقات نام برده شده برای برخی از پروژه ها ضرورت ندارد به‌طور مثال بعضی از پروژه‌ها مستقیماً وارد مرحله مذاکره اصلی خرید و فروش LNG (SPA) می شود.اما در برخی دیگر از پروژه‌ها تصمیم نهایی به سرمایه گذاری قبل از این‌که قرارداد خرید و فروش آن تکمیل گردد، گرفته می‌شود که این امر، به‌دلیل انعطاف پذیری بازار LNG و فرصت های زیاد تجارت آن در کوتاه مدت می‌باشد.
۲-۱۱-۲-انواع قرارداد های LNG
سه نوع قرارداد اصلی LNG وجود دارد که با توجه به مسئولیت طرفین در تدارک کشتی های حمل LNG و نقطه ای که در آن مالکیت LNG از فروشنده به خریدار انتقال می یابد ، از یکدیگر متمایز می‌شوند.قراردادهای LNG عموماً به شکل FOB ^[۲۴] ، CIF ^[۲۵] ، DES ^[۲۶] می باشند.
۲-۱۱-۲-۱- قرارداد FOB
در قرار دادهای FOB مسئولیت انتقال LNG و بیمه محموله بر عهده خریدار می باشد. علاوه بر کشتی‌، مالکیت LNG - به محض عبور آن از درون فلنچی ^[۲۷] که کشتی را به اهرم بارگیری ^[۲۸] در تاسیسات مایع‌سازی متصل می سازد- به خریدار انتقال می یابد یا در حالت کلی از زمان تحویل از تاسیسات مایع سازی مالکیت به خریدار منتقل می شود .
۲-۱۱-۲-۲- قرداد CIF
در این نوع قرارداد مسئولیت انتقال LNG ، بیمه محموله و هزینه انتقال بر عهده فروشنده می باشد. مالکیت محموله در نقطه ای مشخص از مسافت مبدا و مقصد در طول سفر دریایی ( معمولاً در آب های آزاد ) از فروشنده به خریدار انتقال می یابد .دلیل انتقال مالکیت در آب های بین‌المللی، ریسک معامله در کشور خریدار را کاهش داده و در نتیجه مشمول تخفیف های مالیات های محلی نیز می شود .
۲-۱۱-۲-۳- قرارداد DES
قرارداد های DES مانند قرارداد های CIF بوده با این تفاوت که فروشنده وظیفه تحویل محموله را در بندر کشور مقصد بر عهده دارد .
در طول دهه گذشته کشورها متمایل به عقد قراردادهای FOB بوده اند زیرا موجبات رشد و شکوفایی دیگر صنایع این کشورها از جمله کشتی سازی را فراهم آورده است. البته با وجود آن‌که قراردادهای FOB مانع از پرداخت هزینه های تدارکاتی و تهیه کشتی برای فروشنده است ولی در صورت داشتن مازاد تولید، قابلیت فروش آن را به دیگر خریداران ندارد و امروزه کشورهای تولید کننده نیز از قراردادهای CIF و DES استقبال می‌کنند و در حال حاضر قراردادهایFOB در حال منسوخ شدن هستند زیرا در قراردادهای جدید DES که خریدار در کشور خود مالیات وضع می نمود، با پرداخت غرامت برای فروشنده مالیات او نیز بخشیده می شود. در تصویر (۲-۵) هر سه قرارداد در قالب تصویر نمایش داده شده است.

داده‏ها به‏صورت میانگین ± انحراف معیار بیان شده‏اند.
پذیرش کلی سوسیس‏های مورد آزمایش در طول ۱۲۰ روز نگهداری در فریزر در شکل ۴-۴۰ نشان داده شده است. اُفت کیفی شدید در پذیرش کلی سوسیس‏های تیمار مینس در ماه اول مشاهده شد. در زمان‏های نمونه‏برداری پس از ماه اول تغییر به لحاظ آماری معنی‏دار، در کلیه تیمارهای آمایشی مشاهده نشد و همچنین هیچ‏گونه اختلافی بین تیمارهای مختلف آشکار نگردید (۰۵/۰<p).

شکل ۴-۴۰ نتایج ارزیابی حسی پذیرش کلی سوسیس‏های ماهی کپور نقره‏ای تیمارهای مینس، مینس شسته و سوریمی در ۱۸- درجه سانتیگراد فریزر
(a-c) حروف متفاوت در شکل نشان دهندهی تفاوت معنی‏دار شاخص‏های مورد سنجش، بین تیمارها در هر زمان نمونه‏برداری می‏باشد.
داده‏ها به‏صورت میانگین ± انحراف معیار بیان شده‏اند.
فصل پنجم
بحث و نتیجه‏گیری
۵-۱- کیفیت مغذی
در این پژوهش به‏منظور ارزیابی کیفیت مغذی سوسیس‏های ماهی تولید شده، ابتدا گوشت خام مورد استفاده و تاثیر فرایند شستشو بر ترکیبات تقریبی و سطوح اسیدهای چرب آن، بررسی گردید. مینس ماهی مورد استفاده جهت تولید سوسیس نسبت به مینس شسته و سوریمی پروتئین، چربی و خاکستر بیشتری دارا بود. رطوبت نیز در تیمار سوریمی بیشترین مقدار را داشت. گوشت ماهی متشکل از ۲۵-۲۰ درصد پروتئین‏های محلول در آب می‏باشد، فرایند شستشو در این پژوهش موجب خارج کردن این دسته از پروتئین‏ها و درنتیجه کاهش میزان پروتئین کل در مینس‏های شستشو شده و سوریمی گردید. در مطالعه بنتیس و همکاران (۲۰۰۵) بر سوریمی ماهی ساردین Sardinops pilchardus مقادیر پایین‏تر پروتئین در سوریمی، نسبت به مینس شستشو نشده این ماهی گزارش شد. فرایند شستشو همچنین با استخراج و معلق نمودن چربی گوشت، میزان چربی کل را در محصول سوریمی کاهش می‏دهد (شعبانپور ۱۳۸۲؛ ایمارد و همکاران، ۲۰۰۵). در این تحقیق سوریمی میزان چربی کل کمتری نسبت به مینس داشت و مینس یکبار شسته شده به علت شستشو کمتر، کمتر چربی از دست داد و میزان چربی کل در مینس شسته بیشتر از سوریمی بود.
فرایند شستشو گوشت ماهی در سوریمی، موجب افزایش رطوبت مینس ماهی از ۶۹/۷۸ به ۲۱/۸۳ گردید. به‏علاوه بالاتر بودن میزان رطوبت کل سوریمی در مطالعه حاضر، نسبت به میزان رطوبت سوریمی در روش صنعتی، به‏علت آبگیری با روش دستی بود. نتایج میزان رطوبت مینس و سوریمی در این تحقیق با نتایج تحقیق الیاسی^[۱۱۸] و همکاران (۲۰۱۰) بر ماهی کپور معمولی همخوانی دارد. همچنین مینس شسته چون مدت زمان کمتری در معرض آب قرار داشت در هنگام شستشو، رطوبت کمتری نسبت به سوریمی نشان داد. کاهش میزان خاکستر همراه با شستشو گوشت در این تحقیق، با نتایج تحقیق چواپوهوک و همکاران (۲۰۰۱) بر ماهی کپور معمولی همسو بود. در پژوهش حاضر سوریمی با ۳ دوره شستشوی ۵ دقیقه‏ای pH بیشتری نسبت به مینس شسته با ۱ دوره شستشوی ۳۰ ثانیه‏ای نشان داد. مینس نیز بدون اعمال هیچگونه فرایند شستشو کمترین pH را نسبت به سایرین آشکار نمود. شعبانپور و همکاران (۱۳۸۵) افزایش pH با فزایش دفعات شستشو و زمان‏های شستشو را بر ماهی کیلکای آنچوی گزارش نمودند.
با توجه به ارزش تغذیه‏ای ویژه ماهیان که تاحد زیادی مربوط به اسیدهای چرب غیر اشباع موجود در بدن آنها می‏باشد، ترکیبات اسیدهای چرب ماهیان کپور نقره‏ای مورد استفاده و تاثیر فرایندهای شستشو بر آنها مورد مطالعه قرار گرفت. ماهیان آبهای دریایی به لحاظ دارا بودن اسیدهای چرب اُمگا-۳ غنی‏تر از ماهی‏های آب شیرین می‏باشند و عنوان شده است که ماهی‏های آب شیرین حاوی مقادیر بالای اسیدهای چرب اُمگا-۶ به‏خصوص اسید لینولئیک و اسید آراشیدونیک می‏باشند (استفانز^[۱۱۹]، ۱۹۹۷). در این پژوهش اسیدهای چرب غالب در مینس ماهی کپور نقره‏ای اسید پالمیتیک و اسید اولئیک بود که مطابق نتایج تحقیقات ازگول^[۱۲۰] و همکاران (۲۰۰۷) در ماهی کپور معمولی بود. اسید چرب غالب در اسیدهای چرب چند غیر اشباع در مطالعه حاضر، ایکوزاپنتائنوئیک اسید بود که این برخلاف نتایج دکاسترو و همکاران (۲۰۰۷) می‏باشد، چراکه اسید چرب غالب در اسیدهای چرب چند غیر اشباع در تحقیق ذکر شده، دکوزاهگزائنوئیک اسید گزارش گردید. علت اختلافات اسیدهای چرب فقط به گونه ماهی مربوط نبوده و می‏تواند به فاکتورهای متعددی همچون تغذیه، جنس ماهی و فصل (رضوی شیرازی ۲، ۱۳۸۰) نیز وابسته باشد.
میزان اسیدهای چرب اُمگا-۳ در این تحقیق برای مینس ماهی کپور نقره‏ای ۸۷/۲۱ درصد و میزان اُمگا-۶ برای این ماهی ۸۷/۳ درصد بود. اجاق و همکاران (۱۳۸۸) ترکیبات اسیدهای چرب ماهی کپور معمولی و کپور علفخوار را بررسی نمودند و مقادیر اسیدهای چرب غیر اشباع اُمگا-۳، نسبت اُمگا-۶ به اُمگا-۳ و نسبت اسیدهای چرب غیر اشباع به اشباع را در ماهی کپور به‏ترتیب ۶/۸، ۴۲/۳ و ۷۴/۰ درصد و در ماهی کپور علفخوار ۳۱/۲۵، ۴۸/۰ و ۱۱/۱ درصد گزارش نمودند. نتایج ارزیابی ترکیب اسیدهای چرب در این تحقیق نشان می‏دهد که کیفیت اسیدهای چرب ماهی کپور نقره‏ای مورد استفاده، نسبت به ماهیان کپور معمولی و کپور علفخوار در تحقیق اجاق و همکاران (۱۳۸۸)، کیفیت بینابینی را دارا می‏باشد. از نکات جالب توجه در این مطالعه افزایش میزان اسیدهای چرب اُمگا-۳ و اُمگا-۶ همگام با فرایند شستشو بود. ایمارد و همکاران (۲۰۰۵) با مطالعه مینس شسته و سوریمی ماهی ماکرل Trachurus trachurus، بیان کردند که در اثر شستشوی گوشت ماهی مقادیر زیادی از پروتئین‏های محلول در آب و چربی‏های ماهی خارج می‏گردد، اما فسفولیپیدها به‏دلیل پیوند محکمی که با پروتئین‏های ساختاری برقرار می‏کنند، به سادگی دیگر چربی‏های بدن ماهی همچون تری‏گلیسریدها مورد شستشو قرار نمی‏گیرند. در نتیجه تری‏گلیسریدها خارج شده و فسفولیپیدها که مقادیر بیشتری از اسیدهای چرب غیر اشباع اُمگا-۳ و اُمگا-۶ را دارا می‏باشند (رضوی شیرازی ۲، ۱۳۸۰)، در گوشت شستشو شده باقی می‏مانند که از جمله مهمترین دلایل مقادیر بالاتر اُمگا-۳ و اُمگا-۶ در مینس شسته و سوریمی می‏باشد که با نتایج تحقیق بر ماهی ساردین نیز همسو است (ایمارد و همکاران، ۲۰۰۵؛ به نقل از نونز^[۱۲۱] و همکاران، ۱۹۹۲). از سوی دیگر در این تحقیق مشاهده گردید که مقادیر اُمگا-۳ و اُمگا-۶ در مینس شسته بیشتر از سوریمی است. این مساله مشخص می‏کند که هرچند فرایند شستشو درصد اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶ را در مینس ماهی می‏افزاید اما فرایند شستشو سنگین در سوریمی (۳ دوره شستشو ۵ دقیقه‏ای) نسبت به آبکشی مینس که در مینس شسته مورد استفاده قرار می‏گیرد (۱ دوره ۳۰ ثانیه‏ای)، مقادیر بیشتری از این اسیدهای چرب مفید را از محصول نهایی، خارج می‏کند.

به‏منظور تعیین کیفیت مغذی سوسیس‏های ماهی و تاثیر فرایند شستشو بر کیفیت نهایی سوسیس‏ تولید شده، ترکیبات تقریبی و شاخص‏های کیفی سوسیس‏ها سنجیده شد. سوسیس‏هایی که از مینس ماهی تولید شدند دارای مقادیر پروتئین، چربی، رطوبت و خاکستر به‏ترتیب ۲۴/۱۶، ۰۷/۱۲، ۴۳/۶۶ و ۳۷/۳ درصد بودند. مقادیر چربی کل موجود در سوسیس ماهی به علت افزودن ۱۰ درصد روغن گیاهی به فرمولاسیون سوسیس افزایش یافت. افزایش خاکستر سوسیس ماهی نسبت به گوشت ماهی به‏لحاظ افزودن مقادیری از پروتئین‏های گیاهی و نشاسته بود. همچنین با اضافه کردن ۱۰ درصد پرکننده و ۱۰ درصد روغن، رطوبت در سوسیس ماهی نسبت به مینس خام ماهی، کاهش یافت. سوسیس‏های تولید شده از مینس ماهی در تحقیق حاضر در مقایسه با سوسیس‏های حرارت دیده‏ی تحقیق چواپوهوک و همکاران (۲۰۰۱) دارای مقادیر بیشتری پروتئین، چربی و خاکستر و مقدار کمتری رطوبت بود که این اختلاف مربوط به فرمولاسیون‏های مختلف به کار رفته می‏باشد. در مطالعه هایس و همکاران (۲۰۱۰) بر سوسیس‏های حرارت دیده تهیه شده از گوشت خوک، سوسیس‏ها دارای ۱/۱۴ درصد پروتئین، ۸/۱۷ درصد چربی و ۵۳ درصد رطوبت بودند که موید کیفیت مغذی مطلوب سوسیس‏ ماهی در تحقیق حاضر با پروتئین بیشتر و چربی کمتر نسبت به سوسیس‏های تهیه شده از گوشت قرمز است. در مطالعه حاضر فرایند شستشو در سوسیس‏های تهیه شده از مینس یکبار شسته و سوریمی سبب افزایش رطوبت و کاهش پروتئین، چربی و خاکستر گردید. اثرات کاهش دهنده‏ی شستشو بر ترکیبات تقریبی، در این تحقیق با نتایج ترکیبات تقریبی تحقیقات توکور و همکاران (۲۰۰۶) بر محصول انگشت ماهی کپور آئینه‏ای تهیه شده از مینس و سوریمی مطابقت داشت. همچنین مطالعه ترکیبات تقریبی انگشت ماهی تهیه شده از مینس و سوریمی ماهی کپور معمولی، توسط الیاسی^[۱۲۲] و همکاران (۲۰۱۰) تصدیق کننده نتایج این تحقیق می‏باشند. در این پژوهش مجموع پروتئین، چربی، رطوبت و خاکستر برای سوسیس‏های تهیه شده از مینس، مینس شسته و سوریمی به‏ترتیب ۱۱/۹۸، ۹۲/۹۵ و ۷۷/۹۴ بود. درصد باقیمانده از کسر این ترکیبات از ۱۰۰ درصد ترکیبات تقریبی نشان دهنده‏ی کربوهیدرات می‏باشد (توکور و همکاران ۲۰۰۶؛ الیاسی و همکاران، ۲۰۱۰). میزان کربوهیدرات سوسیس‏های تیمار مینس، مینس شسته و سوریمی در حدود به‏ترتیب ۸۹/۱، ۰۸/۴ و ۲۳/۵ بود که بیانگر مقادیر بیشتر کربوهیدرات در سوسیس‏های تحت فرایند شستشو می‏باشد. در مجموع ترکیبات تقریبی سوسیس ماهی در مطالعه حاضر استفاده از مینس ماهی بدون اعمال فرایند شستشو را پیشنهاد می‏نماید.
میزان نمک در این تحقیق به دلیل افزودن مقدار ثابت و مشابه نمک طعام به تیمارهای آزمایشی در تمام تیمارها یکسان بود. میزان آب آزاد شده و رطوبت تحت فشار از جمله شاخص‏های فیزیکی سوسیس به‏شمار می‏روند که تاثیر فراوانی بر کیفیت و بازار پسندی محصول دارد. در زمان صفر تولید سوسیس‏ها مقادیر این دو شاخص بین تیمارهای مختلف تفاوتی نداشت که می‏تواند با حساسیت کم فاکتورهای مورد بررسی در رابطه با فرایند شستشو در ارتباط باشد. میزان ازت تام فرار و تیوباربیتوریک اسید در این تحقیق در سوسیس‏های تیمار مینس بیشتر از سوسیس‏های تیمار مینس شسته و سوریمی بود. سوانیچ و همکاران (۲۰۰۰) بیان نمودند که فرایند شستشو با خارج ساختن آمینو اسیدهای آزاد و پروتئین‏های سارکوپلاسمیک، میزان ازت تام فرار را کاهش می‏دهد. نتایج آزمایشات میکروبی در این تحقیق در روز صفر، نشان دهنده‏ی صفر بودن تعداد میکروارگانیسم‏ها و همچنین کپک و مخمر بود. نتایج آزمایشات میکروبی در تحقیق شای و پارک^[۱۲۳] (۱۹۹۹) موید نتایج میکروبی این پژوهش می‏باشند. نتایج و مقایسات بافت‏سنجی سوسیس‏های تولید شده در این آزمایش در روز صفر، فقط میزان بیشتر سختی بافت سوسیس‏های تیمار مینس نسبت به سایر تیمارها را نشان داد. علت سختی بیشتر سوسیس‏های تیمار مینس، رطوبت کمتر آنها در مقایسه با سوسیس‏های مینس شسته و سوریمی در مطالعه حاضر بود. کاسرس^[۱۲۴] و همکاران (۲۰۰۸) بیان کردند که با افزایش روغن سختی سوسیس افزایش می‏یابد. بایرام^[۱۲۵] و همکاران (۲۰۰۷) به نقل از سِرا^[۱۲۶] و همکاران (۲۰۰۵) بیان کردند که با کاهش رطوبت، پروتئین‏های همبرگر بهم نزدیکتر شده و در اثر پیوندهای متقابل جدید، سختی بافت محصول افزایش می‏یابد که توجیه کننده بالا بودن مقدار سختی در سوسیس‏های تیمار مینس با رطوبت پایین بود. فرایند شستشو در این تحقیق با خروج رنگدانه‏های گوشت موجب کاهش رنگ مینس شسته و سوریمی شد. این کاهش رنگ گوشت چرخ شده موجب افزایش روشنایی، کاهش قرمزی و افزایش زردی در سوسیس‏های تهیه شده از سوریمی نسبت به سوسیس‏های مینس، گردید. سوسیس‏های تهیه شده از مینس شسته، مقادیر رنگ‏سنجی بینابینِ مینس و سوریمی را نشان دادند. در مجموع با توجه به ترکیبات تقریبی و شاخص‏های کیفی، سوسیس‏های تهیه شده از مینس بدون فرایند شستشو کیفیت بهتری نسبت به دیگر تیمارها نشان دادند.
از جمله مهمترین دلایل مصرف ماهی روغن‏های غیر اشباع آن ایکوزاپنتائنوئیک اسید و دکوزاهگزائنوئیک اسید می‏باشد (سیدهو، ۲۰۰۳). همچنین یکی از بهترین راهکارهای افزایش سرانه مصرف ماهی، توسعه و افزایش تولید محصولات جنبی از آبزیان است (کاکلی و همکاران، ۲۰۰۵)، ولی چربی‏های غیر اشباع در حین فرآوری محصولات جنبی می‏توانند دستخوش تغییراتی گردند. در این تحقیق ترکیب اسید چرب سوسیس‏های ماهی به‏منظور بررسی اثرات فرایندهای تولید سوسیس و همچنین تاثیر شستشو بر ترکیب اسیدهای چرب مورد بررسی قرار گرفت. مجموع اسیدهای چرب غیر اشباع در سوسیس‏های مورد آزمایش نسبت به مواد خام مورد استفاده، افزایش چشمگیری داشت. این افزایش به‏دلیل افزایش مقادیری روغن مایع گیاهی بوده که حاوی مقادیر زیادی اسید لینولئیک می‏باشد. نسبت اسیدهای چرب امگا-۶ به امگا-۳ در سوسیس‏های مورد آزمایش تیمار مینس، مینس شسته و سوریمی به‏ترتیب ۸۹/۱۱، ۰۳/۱۴ و ۱/۱۴ درصد بود. سمپلز و همکاران (۲۰۰۹) ترکیب و پایداری اسیدهای چرب را در محصولات آماده مصرفِ تولید شده از گوشت ماهی و دیگر حیوانات ارزیابی نمودند. در پژوهش این محققین مشخص گردید که با افزودن روغن‏های گیاهی به محصولاتی همچون انگشت ماهی و برگر ماهی نسبت اسیدهای چرب امگا-۶ به امگا-۳ افزایش می‏یابد. ایشان مقادیر نسبت اسیدهای چرب امگا-۶ به امگا-۳ را بین ۵/۲۲ و ۲/۴۳ گزارش نمودند. نسبت اسیدهای چرب امگا-۶ به امگا-۳ در کلیه سوسیس‏های تولید شده در این تحقیق به دلیل میزان روغن کم مورد استفاده در فرمولاسیون و کیفیت مطلوب ماهی و فراوری آن، کمتر از محصولات شیلاتی مورد بررسی در تحقیق سمپلز و همکاران می‏باشد. همچنین سوسیس‏های ماهی تولیدی در این تحقیق، مقادیر ایکوزاپنتائنوئیک اسید و دکوزاهگزائنوئیک اسید بالاتری نسبت مقادیر مورد سنجش در محصولات شیلاتی همچون فیش فینگر، استیک ماهی و چیپس ماهی در تحقیق سمپلز و همکاران (۲۰۰۹) را دارا بود. فیش فینگر تولید شده از ماهی کپور آئینه‏ای در تحقیق توکور و همکاران (۲۰۰۶) دارای مجموع ایکوزاپنتائنوئیک اسید و دکوزاهگزائنوئیک اسید حدود ۵۱/۱ بود که در مقایسه با آن، سوسیس‏های ماهی تولیدی در این تحقیق با مقادیر ۴۱/۳ در تیمار مینس، ۷۶۵/۲ در تیمار مینس شسته و ۸۱/۲ در تیمار سوریمی به‏لحاظ اسیدهای چرب امگا-۳ غنی‏تر می‏باشند. علی‏رغم مقادیر کمتر امگا-۳ در مینس خام ماهی کپور نقره‏ای در مطالعه حاضر، سوسیس‏های تهیه شده از مینس، دارای مقادیر بالاتری از اسیدهای چرب اشباع نشده امگا-۳ بودند. بالاتر بودن مقادیر امگا-۳ در سوسیس‏های تیمار مینس می‏تواند با مقادیر بیشتر چربی ماهی در این تیمار در ارتباط باشد که در تیمارهای تحت فرایند شستشو، میزان چربی کل ماهی کاهش یافت. ازجمله دیگر موارد تاییدکننده ارزش غذایی سوسیس‏های ماهی تولید شده، مقادیر ناچیز اسید الایدیک به‏خصوص در سوسیس‏های مینس شسته و سوریمی می‏باشد. میزان بالای این اسید چرب مضرات فراوانی برای مصرف کنندگان به همراه دارد (بهرامی^[۱۲۷]، ۲۰۰۸). با توجه به ترکیبات اسیدهای چرب در پژوهش حاضر، علی‏رغم کیفیت مناسب کلیه تیمارهای آزمایشی، سوسیس‏های تولید شده از مینس بدون فرایند شستشو ارزش تغذیه‏ای بهتری را آشکار نمودند.
در این مطالعه ارزیابی حسی نیز مصدقِ کیفیت بهتر سوسیس‏های تیمار مینس ماهی بودند. سوسیس‏های تولید شده از مینس مقبولیت بیشتری را نسبت به سوسیس‏های تیمارهای تحت فرایند شستشو دارا بودند. میزان بیشتر چربی موجود در سوسیس‏های تهیه شده از مینس می‏تواند توجیهی بر مقبولیت بیشتر از نظر مزه‏ی سوسیس‏های این تیمار به شمار رود. به‏علاوه فرایند شستشو با خارج کردن بسیاری از ترکیبات اصلی گوشت ماهی، بو و طعم خاص ماهی را کاهش می‏دهد (رضوی شیرازی ۱، ۱۳۸۵). می‏بایست در رابطه با بهره گرفتن از فرایند شستشو، به نوع ماهی مورد استفاده و خصوصیات فیزیکوشیمیایی گوشت آن توجه نمود. ماهی کپور نقره‏ای جزء ماهیان سفید می‏باشد، که با میزان چربی کم، طعم مناسب، رنگ و حالت ارتجاعی مناسب در گوشت (شویک‏لو، ۱۳۷۶)، از پتانسیل ویژه‏ای جهت تولید محصولات مختلف شیلاتی را دارد. فرایند شستشو در این تحقیق طعم سوسیس‏های آزمایشی را به مقدار قابل توجهی کاهش داد به‏طوریکه مزه و بوی سوسیس‏های تیمار مینس شسته و سوریمی کمتر به محصولات گوشتی نزدیک بود. در مجموع با توجه به نتایج ارزیابی حسی پیشنهاد می‏گردد که جهت تولید سوسیس از ماهی کپورنقره‏ای، فرایند شستشو ضرورت چندانی ندارد.
۵-۲ تغییرات کیفی سوسیس ماهی در طی دوره نگهداری
اندازه گیری رطوبت و چربی به عنوان شاخص‏های کیفی فساد ماهی و محصولات تولید شده از گوشت چرخ شده آن در طی دوره نگهداری مطرح می‏باشد (سووانیچ و همکاران، ۲۰۰۰). رطوبت سوسیس‏های ماهی نگهداری شده در یخچال در مطالعه حاضر در طول زمان کاهش نیافت. معمولاً رطوبت محصولات گوشتی در دوره نگهداری کاهش می‏یابد. در تحقیق ارسلان و همکاران (۲۰۰۱) با گذشت زمان رطوبت سوسیس‏های تخمیری کاهش یافت. این مساله با ماهیت سوسیس‏های تخمیری در ارتباط می‏باشد که تحقیقات یانجین و همکاران (۲۰۰۸) و ینشون^[۱۲۸] و همکاران (۲۰۱۰) نیز بیانگر کاهش رطوبت و کاهش وزن سوسیس‏های تخمیری ماهی در طول زمان می‏باشند. رطوبت سوسیس‏های حرارت دیده با عملکرد روکش آنها ارتباط دارد (ناصری و ناصری، ۱۳۸۴). در صورت استفاده از روکش‏های طبیعی و یا روکش‏های تک‏لایه رطوبت محصول، در طول زمان تبخیر و کاهش می‏یابد. در این تحقیق از روکش‏های پلی‏آمیدی ۵ لایه استفاده گردید که قابلیت تبخیر و عبور مواد آنها بسیار ناچیز است. از همین رو رطوبت سوسیس‏های نگهداری شده در یخچال طی زمان کاهش نیافت. از طرفی رطوبت سوسیس‏های تیمار مینس در کل دوره کمتر از سوسیس‏های تیمار مینس شسته و سوریمی بود که تحت تاثیر فرایند شستشو و افزایش رطوبت سوسیس‏ها بلافاصله پس از تولید بود. سوسیس‏های نگهداری شده در فریزر کاهش رطوبت را در دوره نگهداری نشان دادند.
فرایند انجماد با تغلیظ نمک و تغییرات غلظت در بافت محصول، می‏تواند منجر به غیر طبیعی شدن پروتئین‏ها، کاهش ظرفیت نگهداری آب و آبزدایی پروتئین‏ها شود که در نتیجه رطوبت فرآورده کاهش می‏یابد (رضوی شیرازی ۱، ۱۳۸۵). در این پژوهش سوسیس‏های ماهی نگهداری شده در فریزر پس از انجماد زدایی مقداری رطوبت از دست دادند که پس از باز نمودن روکش سوسیس، به‏صورت آب آزاد شده از آن خارج گردیده و رطوبت نهایی محصول کاهش یافت. سوسیس‏های تیمار مینس نگهداری شده در فریزر همچنان رطوبت کمتری نسبت به سایر تیمارها نشان دادند.
سوسیس‏های تهیه شده از مینس نگهداری شده در یخچال و فریزر کاهش میزان چربی طی زمان را نشان دادند. فاطمی (۱۳۷۸) اکسیداسیون چربی را مهمترین عامل کاهش چربی کل با گذشت زمان در دوره نگهداری معرفی کرد. سوسیس‏های تیمار مینس با داشتن مقادیر بیشتر چربی به‏خصوص چربی‏های غیر اشباع، بیشتر در معرض اکسیداسیون بود و چربی سوسیس‏های این تیمار طی زمان کاهش یافت. سوسیس‏های تیمار مینس شسته و سوریمی به سبب داشتن مقادیر کمتر چربی، با گذشت زمان، تغییر مشخصی در مقادیر چربی نشان ندادند. قابل ذکر می‏باشد که فضاهای خالی بوجود آمده در سوسیس‏ها که ناشی از پرکردن دستی سوسیس‏ها و عدم استفاده از پمپ خلا بود، منبع تامین اکسیژنِ فریندهای اکسیداسیونی بود.
آب آزاد شده و رطوبت تحت فشار از جمله شاخص‏های کیفی و فیزیکی سوسیس می‏باشند که با ظرفیت نگهداری آب گوشت ارتباط مستقیم دارند (رایبروی و همکاران، ۲۰۰۵). مقادیر کمتر آب آزاد شده و رطوبت تحت فشار نشان‏دهنده‏ی ظرفیت نگهداری آب بیشتر در سوسیس‏ می‏باشد. در این مطالعه آب آزاد شده و رطوبت تحت فشار در سوسیس‏های تحت آزمایش در یخچال، با مرور زمان در تمام تیمارها افزایش یافتند که این مساله تحت تاثیر زمان، غیر طبیعی شدن پروتئین‏ها و کاهش ظرفیت نگهداری آب سوسیس‏ها می‏باشد. سوسیس‏های تیمار مینس، میزان کمتری آب آزاد شده نسبت به تیمارهای تحت فرایند شستشو داشتند. رایبروی و همکاران، (۲۰۰۵) به نقل از روسلو^[۱۲۹] و همکاران (۱۹۹۵) بیان نمود که تفاوت‏های موجود در آب آزاد شده با شاخص‏هایی از جمله کیفیت مواد خام اولیه، استفاده از فلور میکروبی آغازگر در سوسیس‏های تخمیری، دما و رطوبت نسبی در ارتباط می‏باشد. میزان رطوبت سوسیس‏های تهیه شده از مینس شسته و سوریمی در این پژوهش بیشتر از تیمار مینس بود و این می‏تواند دلیل آب آزاد شده‏ی بیشتر، در سوسیس‏های تیمار مینس شسته و سوریمی باشد. سوسیس‏هایی که در فریزر نگهداری شدند میزان بیشتری آب آزاد شده و رطوبت تحت فشار را نشان دادند. در پایان ماه اول، در حین انجماد زدایی سوسیس‏های بلورهای درشت یخ تشکیل شده در سوسیس ذوب شده و آب نسبتاً زیادی را آزاد می‏نماید. خروج آب از سوسیس، می‏تواند علاوه بر مضرات کیفی متعدد، منجر به کاهش وزن و زیان‏های اقتصادی گردد (کلمنرو^[۱۳۰] و همکاران، ۱۹۹۷). یکی از دیگر علل آب آزاد شده و رطوبت تحت فشار بالا در سوسیس ماهی، استفاده نمودن از منبع پروتئینی با کیفیت کم در فرمولاسیون سوسیس می‏تواند ‏باشد (رایبروی و همکاران، ۲۰۰۵). چوی و چین^[۱۳۱] (۲۰۰۳) با تحقیقی بر سوسیس گوشت قرمز افزایش رطوبت قابل بیان را طی زمان اعلام کردند. این محققین علت افزایش رطوبت تحت فشار طی زمان را غیر طبیعی شدن پروتئین‏ها و کاهش ظرفیت نگهداری آب آنها، با گذشت زمان معرفی نمودند که موید نتایج این تحقیق می‏باشد.
مطالعات بافت‏سنجی سوسیس‏ها در این تحقیق عدم تغییرات سختی در طول زمان را نشان داد که با نتایج ویودامارتوس و همکاران (۲۰۱۰) بر سوسیس بولوگنا همخوانی دارد. سختی بافت یکی از مهمترین شاخص‏های بافت‏سنجی برای سنجش کیفیت سوسیس می‏باشد (هررو^[۱۳۲] و همکاران، ۲۰۰۸). هرچند شاخص سختی سوسیس‏ها طی زمان تغییری نشان نداد، اما سختی سوسیس‏های تهیه شده از مینس، به مراتب بیشتر از سختی سوسیس‏های تهیه شده از سوریمی و مینس شسته بود. روبلرو به نقل از فوکازاوا^[۱۳۳] (۱۹۶۱) اثر تداخلی پروتئین‏های سارکوپلاسمیک بر ژل تولیدی را گزارش نمود و بیان کردند که وجود یا فقدان پروتئین‏های سارکوپلاسمیک تاثیری در بهبود کیفیت بافت محصول ندارد. گارسیا و همکاران (۲۰۰۷) تغییرات شاخص‏های بافتی سوسیس را در ارتباط با ترکیبات تقریبی گوشت، یعنی نسبت پروتئین کل، چربی کل و رطوبت گزارش بیان کرد. در مطالعه حاضر سختی بیشتر سوسیس‏های تهیه شده از مینس، به‏واسطه‏ی مقادیر کمتر رطوبت در این تیمار بود (موگورزا^[۱۳۴] و همکاران، ۲۰۰۲). همچنین چربی اثرات مطلوبی بر بافت سوسیس داشته و موجب افزایش سختی بافت می‏گردد (گارسیا و همکاران، ۲۰۰۷). از طرفی چربی و آب نقش جایگزین را در مواد غذایی ایفا می‏کنند. به عبارت دیگر با افزایش چربی، آب محصول، کاهش می‏یابد و برعکس (کاسرس و همکاران، ۲۰۰۸). در سوسیس‏های تهیه شده از مینس در این تحقیق، میزان رطوبت کمتر و میزان چربی کل بیشتر از سایر تیمارها بود و لذا سختی بافت این سوسیس‏ها بسیار بیشتر از سوسیس‏های تیمار مینس شسته و سوریمی بود. چسبندگی در این تحقیق تغییرات معنی‏دار اما ملایمی را طی زمان نگهداری در یخچال نشان داد. هرچند فنریت الگوی تغییرات نامنظمی داشت، اما میزان فنریت سوسیس‏های مینس بیشتر از سایر تیمارها بود. گارسیا و همکاران (۲۰۰۷)، رابطه‏ی مستقیم میزان چربی و میزان فنریت سوسیس و رابطه‏ی معکوس میزان چربی و چسبندگی سوسیس را بیان نمودند. در این تحقیق مقادیر بیشتر فنریت و مقادیر کمتر چسبندگی در سوسیس‏های تیمار مینس نسبت به سایر تیمارها مشاهده گردید که این تفاوت‏ها خیلی گسترده نبودند. علت نزدیکی مقادیر مورد سنجش این شاخص‏ها برای تیمارهای آزمایشی، تفاوت اندک در میزان چربی بین سوسیس‏های تیمارهای مختلف می‏تواند باشد. میانگین مقادیر چسبناکی در این پژوهش در تیمار مینس کمتر از سایرین بود، اما ختلاف بین تیمارها، به لحاظ آماری معنی‏دار نبود. بایرام و همکاران (۲۰۰۷) به رابطه‏ی مستقیم میزان رطوبت با چسبناکی و رابطه‏ی معکوس چسبناکی با میزان چربیِ محصول اشاره کردند. در مطالعه حاضر تیمارهای مینس شسته و سوریمی با رطوبت بیشتر چسبناکی بیشتری را دارا بودند اما این مقدار با مقدار مشابه در تیمار مینس، اختلاف معنی‏داری نداشت، که با اختلاف ناچیز در چربی‏ِ کل سوسیس‏های تولیدی مورد آزمایش، در ارتباط می‏باشد. مورفی و همکاران (۲۰۰۴) سوسیس‏هایی از سوریمی تولید و مورد ارزیابی قرار دادند. محققین گزارش کردند که با افزایش درصد سوریمی در فرمولاسیون سوسیس‏ها، سختی بافت سوسیس کاهش می‏یابد که نتایج این محققین هم راستا با نتایج پژوهش حاضر می‏باشد.
مقدار pH در این تحقیق در سوسیس‏های تیمار مینس در دوره نگهداری در یخچال و فریزر بدون تغییر ماند. در صورتیکه pH تیمارهای مینس شسته و سوریمی با گذشت زمان کاهش یافت. علت کاهش pH در سوسیس‏های حرارت دیده، ترشیدگی ترکیبات کربوهیدرات‏ها و نشاسته‏ی موجود در فرمولاسیون سوسیس می‏باشد (پکسارا^[۱۳۵] و همکاران، ۲۰۰۲). با توجه به دارا بودن میزان بیشتر کربوهیدرات در سوسیس تیمارهای مینس شسته و سوریمی، pH با گذشت زمان کاهش بیشتری نشان داد. از سوی دیگر در پژوهش حاضر pH تیمارهای آزمایشی با شدت فرایند شستشو اعمال شده بر آن، ارتباط نزدیک داشت. در ترکیب سوریمی ترکیبات نیتروژنه بیشتری خارج می‏شود و لذا pH نهایی کاهش بیشتری نسبت به مینس شسته می‏نماید (رضوی شیرازی ۲، ۱۳۸۰).
میزان ازت تام فرار یکی از مهمترین شاخص‏های فساد محصولات شیلاتی می‏باشد. ازت تام فرار در ماهیان آب شیرین و محصولات آن از آمونیاک نشات می‏گیرد. در این مطالعه میزان ازت تام فرار در تمامی تیمارها طی نگهداری در یخچال و فریزر افزایش یافت اما افزایش ازت تام فرار در سوسیس‏های تهیه شده از مینس بیشتر بود. فرایند شستشو با خارج کردن پروتئین‏های سارکوپلاسمیک، میزان ازت تام سوسیس‏های تیمار مینس شسته و سوریمی را کاهش دادند. شکست ترکیبات پروتئینی و نیتروژن‏دار توسط میکروارگانسیم‏ها و آنزیم‏های طبیعی بدن ماهی و همچنین آنزیم‏های گوارشی باکتری‏ها روی می‏دهد (سیدایاه، ۲۰۰۱). در این مطالعه تعداد میکروارگانسیم‏های موجود در سوسیس صفر بود و به همین لحاظ انتظار می‏رود که احتمالاً آنزیم‏های طبیعی بدن ماهی و آنزیم‏های میکروب‏های کشته شده موجب پیشرفت واکنش‏ها شده باشند. به‏ ویژه اینکه در تولید سوسیس گوشت ماهی چرخ می‏شود و در گوشت چرخ شده ساختار عضلانی ماهیچه ماهی خراب می شود، ترکیباتی که قبلاً به شکل مجزا از هم بوده‏اند مخلوط شده و در این حالت آنزیم ها ممکن است در تماس با موادی قرار گیرند که در حالت طبیعی از هم جدا هستند، بنابراین انواع فساد پروتئولیتیک و لیپولیتیک و سایر فعالیت های آنزیمی در گوشت چرخ شده ماهی و فرآورده‏های حاصل از آن صورت می گیرد (رضوی شیرازی ۱، ۱۳۸۵). این مسئله می تواند دلیل عمده بالا رفتن میزان مجموع بازهای نیتروژنی فرار در سوسیس‏های ماهی تولید شده باشد. میزان ازت تام فرار در سوسیس‏های تیمار مینس در پایان دوره نگهداری در یخچال و فریزر به‏ترتیب ۶۶/۲۵ و ۸۸/۲۸ میلی گرم بر ۱۰۰ گرم نمونه بود که کمتر از حد توصیه شده برای مصرف می‏باشد و بیانگر کیفیت مناسب سوسیس‏های ماهی تا پایان دوره نگهداری در یخچال و فریزر می‏باشد. نتایج ازت تام فرار در مطالعه‏ی حاضر با نتایج تحقیقات ترواتیل و همکاران (۲۰۰۸) بر سوسیس ماهی (Labeo rohita) مطابقت دارد.
به طور کلی ۲ نوع فساد می تواند در چربی ماهی اتفاق بیفتد. فساد هیدرولتیکی در نتیجه هیدرولیز تری گلیسیریدها به گلیسرول و اسیدهای چرب آزاد در اثر لیپازهای میکروبی و یا لیپازهایی با منشاء داخلی و فساد اکسیداتیو در نتیجه تشکیل هیدروپراکسید، که در ادامه در اثر شکسته شدن هیدروپراکسیدها به اسیدها و ترکیبات کربونیل، طعم و بوی نامطبوع در محصول تولید می شود. اکسیداسیون چربی به عنوان یکی از دلایل اصلی افت کیفیت (لین و لین ، ۲۰۰۵) و یکی از بزرگترین نگرانی‏ها در مورد گوشت ماهی و فراورده های دریایی منجمد می باشد. چربی ماهیان به دلیل داشتن مقدار قابل توجهی از اسیدهای چرب با چند پیوند دوگانه در مقابل اکسیداسیون بسیار حساس بوده و آسیب پذیر می باشند (لوزادا^[۱۳۶] و همکاران، ۲۰۰۴).اکسیداسیون چربی در این پژوهش با مطالعه مقدار تیوباربیتوریک اسید صورت پذیرفت. عدد تیوباربیتوریک اسید با مقدار مالونالدهید مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان‏دهنده‏ی بیشترین اکسیداسیون چربی در سوسیس‏های تیمار مینس می‏باشد. با توجه به مقادیر بیشتر چربی ماهی در مینس نسبت به سوریمی که چربی کمتری دارد، مقادیر بیشتر اکسیداسیون نیز دور از انتظار نمی‏باشد. به‏علاوه سوسیس‏های تیمار مینس به‏لحاظ دارا بودن مقادیر فراوانی یون‏های فلزی بیشتر در معرض اکسیداسیون هستند. فسادهای اکسیداتیو و هیدرولیتیک با بالا رفتن دمای نگهداری و افزایش درصد یون های فلزی بخصوص آهن و مس، افزایش پیدا می کند (رضوی شیرازی ۱، ۱۳۸۵). ادامه واکنش‏های اکسیداسیونی در گوشت ماهی به گاز اکسیژن نیازمند است. در تحقیق حاضر از روکش‏های ۵ لایه استفاده شد که نفوذپذیری ناچیزی دارند اما اکسایش رخ داده در سوسیس‏های مورد آزمایش، به سبب مخلوط شدن مقادیر زیادی از خمیر سوسیس با هوا حین عمل خرد کردن می‏باشد. در صنعت به‏منظور رفع این مشکل از پرکن‏های دارای پمپ خلا استفاده می‏کنند تا میزان هوا و خلل و فرج باقیمانده در سوسیس به حداقل اندازه ممکن تقلیل یابد (رکنی، ۱۳۸۴). در این تحقیق از پرکن دستی استفاده شد و در نتیجه هوای کافی برای پیشرفت واکنش‏های اکسیداسیونی در سوسیس موجود بود. پایین بودن میزان تیوباربیتوریک اسید در این تحقیق در سوریمی در مقایسه با مینس موافق با نتایج اصغرزاده^[۱۳۷] و همکاران (۲۰۱۰) در ماهی کپور نقره‏ای و بر خلاف نتایج توکور و همکاران (۲۰۰۶) در ماهی کپور آیینه‏ای می‏باشد.
فعالیت‏های تجزیه‏ی آنزیمی چربی‏ها منجر به تشکیل اسیدهای چرب آزاد می‏گردد که اثرات نامطلوبی بر طعم و مدت ماندگاری گوشت ماهی و محصولات آن دارند (توکور و همکاران، ۲۰۰۴). تجمع اسیدهای چرب آزاد در ماهی با عدم پذیرش محصول ارتباط دارد. اسیدهای چرب آزاد به عنوان علت فساد شناخته می شود زیرا با پروتئین واکنش می دهد و سبب دناتوره شدن پروتئین و تغییرات بافتی می گردد (لوزادا و همکاران، ۲۰۰۴).
در این تحقیق میزان اسیدهای چرب آزاد سوسیس‏های ماهی نگهداری شده در یخچال و فریزر، روند افزایشی در طول دوره نشان دادند. میزان افزایش اسیدهای چرب آزاد باگذشت زمان در یخچال و فریزر در سوسیس‏های تیمار مینس شدیدتر و بیشتر بود. سوسیس‏های تهیه شده از مینس ماهی اسیدهای چرب غیر اشباع بیشتری در مقایسه با سوریمی و مینس شسته داشتند. در نتیجه سوبسترای بیشتری برای ادامه واکنش‏های آنزیمی و افزایش اسیدهای چرب آزاد وجود دارد. کاهش اسیدهای چرب آزاد تحت فرایند شستشو در تحقیق اصغرزاده و همکاران (۱۳۸۷) بر ماهی کپور نقره‏ای نیز موید نتایج این تحقیق می‏باشد. راجو و همکاران (۲۰۰۳) با بررسی سوسیس‏های ماهی سیم ژاپنی در دوره نگهداری، مقادیر اسیدهای چرب آزاد از ۱/۲ تا ۸۵/۳ را در بهترین تیمار آزمایشی گزارش نمودند، درحالیکه میزان اسیدهای چرب آزاد در تحقیق حاضر به فراتر از ۰۳/۱ نرسید. لی و کنز (۲۰۰۵) به سوسیس آنتی‏اکسیدان طبیعی افزودند و مشاهده نمودند که ماده آنتی‏اکسیدان مقادیر تیوباربیتوریک اسید را کاهش داده اما تاثیر مثبتی بر جلوگیری از افزایش اسیدهای چرب آزاد نداشتند.
آزمایش اسیدهای چرب آزاد در این تحقیق نشان دهنده‏ی مقادیر اندک این ترکیبات در کلیه تیمارهای تولیدی بود.
رنگ یکی از مهمترین مولفه‏های تاثیر گذار بر بازارپسندی محصولات خمیری ماهی می‏باشد (ساکیندرا و مهاندراکار، ۲۰۱۰). در این پژوهش سوسیس‏های تهیه شده از مینس، میزان روشنایی و زردی کمتر و قرمزی بیشتری آشکار نمودند. فرایند شستشو در مینس شسته و سوریمی با خارج کردن خونابه‏ها، میوگلوبین‏ها، رنگدانه‏های گوشت و مجموعاً پروتئین‏های سارکوپلاسمیک، سبب روشن‏تر شدن رنگ سوسیس‏های متشکل از مینس شسته و سوریمی گردیدند. همچنین با فرایند شستشو قرمزی کاهش و زردی افزایش یافت. با گذشت زمان میزان روشنایی افزایش و میزان زردی و قرمزی کاهش یافتند. مقادیر ته‏رنگ و فام که دو شاخص رنگ‏سنجی ثانویه وابسته به میزان قرمزی و زردی می‏باشند، در این تحقیق روند نسبتاً نامنظمی نشان دادند. تغییرات ته‏رنگ بیشتر تحت تاثیر رفتار شاخص زردی و تغییرات فام بیشتر تحت تاثیر رفتار شاخص قرمزی بود. حسب‏اله و همکاران (۲۰۰۹) به نقل از هاشیموتو و واتابه^[۱۳۸] (۱۹۹۸) کاهش رنگ گوشت ماهی تون را به کاهش ظرفیت نگهداری آب نسبت دادند. در این پژوهش همزمان با افزایش روشنایی در کلیه تیمارها، از میزان قرمزی کاسته شد. کاسرس و همکاران (۲۰۰۸) نیز رابطه معکوس بین میزان روشنایی و قرمزی را گزارش نمودند. همچنین مطالعاتی بر سوسیس‏های مارتادلا رابطه‏ی معکوس بین شاخص‏های رنگ‏سنجی را گزارش نمودند (کاسرس و همکاران، ۲۰۰۴؛ ۲۰۰۶). تحقیقات فراوانی به بررسی رنگ سوسیس گوشت (والنسیا^[۱۳۹] و همکاران، ۲۰۰۸؛ لین و هوانگ^[۱۴۰]، ۲۰۰۸) و همچنین سوسیس ماهی (پایرز^[۱۴۱] و همکاران، ۲۰۰۹؛ ساکیندرا و مهاندراکار، ۲۰۱۰) پرداخته‏اند، اما انواع مختلف سوسیس تولیدی، تنوع مواد مورد استفاده در فرمولاسیون و آزمایشات مختلف کیفی و مدت ماندگاری آنها، منجر به نتایج گوناگون می‏گردد که مقایسه نتایج تحقیق حاضر با نتایج دیگر محققین را دشوار می‏سازد. میزان سفیدی در مطالعه حاضر رابطه‏ی نزد

متغیر کنترل دراین مطالعه اندازه شرکت تقریب زده شده کل داراییها می باشد همچنین صنعت رانیز به عنوان متغیر مصنوعی در مدل وارد کرده است که در شرکتهای ورشکسته یک و درشرکتهای غیر ورشکسته صفر می باشد
وبه این نتیجه رسیدند که شرکتهای که منحل نمی شوند وضعیتشان بهتر از شرکت هایی است که منحل می شوند
این قضاوت از روی نسبتهای مالی شان انجام می شود
۱۹-بارنیو (۲۰۰۲)شرکتها رابه سه دسته تقسیم بندی کرد
شرکتهایی که تحصیل شده اند
شرکتهای که علائم ورشکستگی دارند
شرکتهای که ورشکسته شده اند
بارنیو (۲۰۰۲)از ده متغیر استفاده کرد که نوع از انها متغیر های حسابداری وبقیه انها از متغیرهای غیر حسابداری تشکیل شده بودند نمونه ایشان مابین سالهای ۱۹۸۰الی ۱۹۹۵بود که از کمیسیون بورس اوراق بهادار امریکا تهیه شده بود ضمنا مدل مورد استفاده از لوجیت بود
متغیرهای حسابداری مورد استفاده
سود خالص به کل دارایی ها
کل دارایی هابه شاخص تولید ناخالص ملی
دارایی نامشهودبه فروش
کل هزینه بهره به کل بدهی
بدهی بهره دار به کل بدهی
متغیرهای غیر حسابداری مورد استفاده
تقلب .
استعفای مدیران
سود انباشته ۶۰روز قبل ورشکستگی
تعداد طبقات اصلی اوراق قرضه داران
زیانهای قبلی سرمایه گذاران
درنهایت به این نتیجه رسید که متغیرهای حسابداری قدرت پیش بینی کنندگی بالاتری نسبت به متغیرهای غیر حسابداری دارند
۲۰-سوزان هال وهمکاران (۲۰۰۲)تعداد ۱۴۹شرکت را درکشور نروژبین سالهای ۱۹۹۵الی ۲۰۰۰انتخاب وبا استفاده از مدل لوجیت به بررسی ورشکستگی انها پرداخت او چهار دسته متغیر استفاده کرد که عبارت بودند از
-بدهی به کل دارایی
-مالیات به سود قبل ازبهره ومالیات
-سود خالص +استهلاک به کل دارایی
-ln(size)
او نسبت اولی را جانشین بدهی ها ونسبت دومی را جانشین مالیات ونسبت سومی را جانشین وجه نقد مورد انتظار ونسبت اخر راجانشین هزینه های ورشکستگی می داند برای تعیین هزینه های ورشکستگی از اندازه شرکت استفاده کرد وبه این نتیجه رسید که بین متغیرهای بالا و ورشکستگی رابطه مثبت وجود دارد واندازه را جانشین هزینه های ورشکستگی می داند

۲۱-فورمان (۲۰۰۲)در صنایع مخابراتی امریکا به دلیل افزایش وتراکم ورشکستگی به پیش بینی ورشکستگی پرداخت به نظر او معیوب بودن طرحهای واحد تجاری واجرائیات ضعیف ریشه های انها می باشد . سلامتی این صنعت به حد بالایی وابسته به شرکای صنعت .سرمایه گذاران واستفاده کنندگان می باشد .درسالهای اخیر با پیشرفت تکنولوژی وبا افزایش اینترنت سرمایه گذاری کلانی انجام شده ولی با افزایش رقابت شرکتهای ورشکسته نیز بیشتر شده است احتمال ورشکستگی شرکتهای تازه تاسیس بسیار بالا بوده ولی شرکتهای که در صنعت اصلی بوده اند احتمال ورشکستگی بسیار کمتری دارند
وی زمینه تحقیق را این می داند که عواملی مانند ساختار مالکیت وخصوصیات تصمیم گیری در شرکت همچنین نوع عملکرد در ورشکستگی مهم می باشند
فورمان (۲۰۰۲)بین سالهای ۱۹۹۹الی ۲۰۰۱بااستفاده از مدل لوجیت به پیش بینی ورشکستگی پرداخت متغیرهای تحقیق عبارت بودند از :
-سود هر سهم
-ارزش بازار سهام به ارزش دفتری سهام
-سود (زیان )انباشته به کل دارایی ها
-بدهی ها به جمع حقوق صاحبان سهام
-سرمایه در گردش به کل فروش
در نهایت به این نتیجه می رسند که شرکت هایی تازه به کار شروع کرده اند وهمچنین شرکتهایی که از لحاظ تصمیم گیری وعملکرد شرکت دارای مشکل می باشند با وجود مشکلات اقتصادی کلان احتمال ورشکستگی شان بالاتر می رود
۲۲-تی سنگ(۲۰۰۵)از مدل لوجیت فاصله ای درجه دوم برای پیش بینی ورشکستگی استفاده کرد نمونه انتخابی ۳۲شرکت ورشکسته و۳۲شرکت غیر ورشکسته بود ونمونه انتخابی بین سالهای ۱۹۸۵الی ۱۹۹۴بود ضمنا اطلاعات یک سال قبل ورشکستگی مورد بررسی قرار گرفت .متغیرهای ایشان در این مطالعه عبارت بودند از:
-مخارج عملیاتی به سرمایه در گردش
-کل داراییها به سود بعد ازمالیات
-کل بدهی ها به تغییرات وجه نقد
سپس در این میان مدل التمن رابا لوجیت مقایسه می کند وبه این نتیجه می رسد که روش لوجیت خیلی قدرت توجیه کنندگی بیشتری نسبت به مدل التمن دارد چون مدل التمن همیشه فرض بر ان دارد که بین متغیرها یک موازنه خطی وجود دارد که این به ندرت اتفاق می افتد در حالی که مدل لوجیت به هنجار بودن داده ها کاری ندارد بلکه یک رابطه پیچیده ای بین متغیرها ایجاد و دید اماری صحیح به وجود می اورد (تی سنگ۲۰۰۵)
 ۲-۱۰-۲پیشینه داخلی
اما در ایران نیزتحقیقات مشابهی در این زمینه به انجام رسیده است که به آن اشاره می شود.
۱- بررسی شاخص های پیش بینی کننده ورشکستگی در شرایط محیطی ایران ، غلامرضا امیری سلیمانی ، رساله دکترا در رشته حسابداری ، دانشگاه تهران ، سال ۱۳۸۱، با بهره گرفتن از پرسش نامه نظر پرسش شوندگان را در مورد قابلیت پیش بینی کنندگی مجموعه ای از ۱۵ متغیر مالی و ۱۰ متغیر غیرمالی در پیش بینی ورشکستگی شرکت ها (یا آن گونه که در تحقیق ایشان آمده تجارت ناموفق) جویا شده است، و در نهایت در مدلی از نوع تفکیک کننده خطی ۱۵ متغیر مالی را مورد بررسی بیشتر قرار داده است . مدل نهایی او تنها در برگیرنده چهار نسبت شامل : جریان نقدی عملیاتی هر سهم به سود هرسهم ؛ وجه نقد حاصل از عملیات به حقوق صاحبان سهام ؛نسبت موجودی کالا به دارایی‌های جاری؛ و دارایی‌های جاری به بدهی های جاری.
۲- پیش بینی درماندگی مالی شرکت ها با بهره گرفتن از شبکه های عصبی مصنوعی ، رضا راعی و سعید فلاح پور ، تحقیقات مالی ، بهار و تابستان۱۳۸۳ ، به مقایسه قدرت پیش بینی کنندگی شبکه های عصبی در مقایسه با روش تفکیک کننده خطی چند متغیره پرداخته اند. آنها شرکت هایی که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت بوده اند، را از سالی که مشمول این ماده شده اند به عنوان شرکت های درمانده مالی تعریف کردند و با بهره گرفتن از اطلاعات مالی سنوات قبل، این گونه شرکت ها را پیش بینی کرده اند. پنج متغیر مورد بررسی در این تحقیق عبارتند از،۱- نسبت جاری،۲- نسبت سود قبل از بهره و مالیات به دارایی ها،۳- حقوق صاحبان سهام به بدهی ها،۴- سرمایه در گردش به کل دارایی ها ۵- نسبت سود قبل از بهره و مالیات به فروش .آنها در مجموع ۴۰ شرکت درمانده مالی در سنوات ۷۳ تا ۸۰ را که مشمول شرایط تعیین شده بوده اند، در نمونه قرارداده و ۴۰ شرکت نیز از میان سایر شرکت ها به صورت تصادفی و به عنوان شرکت های سالم انتخاب کرده اند. میانگین صحت پیش بینی مدل تفکیک کننده خطی به طور کلی ۴/۹۳% و صحت پیش بینی مدل شبکه های عصبی مصنوعی ۳/۹۵ ٪ محاسبه شده است . آنها نقطه انقطاع را در مدل تفکیک کننده خطی معادل ۵/۰  فرض کرده اند. در نهایت چنین نتیجه گیری کرده اند که"مدل ANN شبکه های عصبی مصنوعی"  در پیش بینی درماندگی مالی، به طور معنی داری نسبت به “مدل MDA مدل تفکیک کننده چند متغیره” از دقت پیش بینی بیشتری برخوردار است. در هر حال، با توجه به دو نکته، نتیجه گیری یادشده قابل تأمل است : استفاده آن ها از نقطه انقطاع ۵/۰  در مدل تفکیک کننده چند متغیره، و تفاوت نسبتاً کم صحت کلی مدل های یاد شده (۳/۹۵% در مقایسه با ۴/۹۳%).
۳- استفاده از اطلاعات تاریخی مالی و غیرمالی جهت تفکیک شرکت های موفق و ناموفق ، ساسان مهرانی ، کاوه مهرانی و غلامرضا کرمی ، بررسی های حسابداری و حسابرسی ، زمستان ۱۳۸۱ ، با بهره گرفتن از اطلاعات دو ساله ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ ، ۱۲۰ شرکت و ۶ متغیر اقدام به بررسی و پیش بینی شرکت های موفق و ناموفق کرده اند .متغیرهای مورد بررسی آنها متشکل از ۳ متغیر مالی و ۳ متغیر غیر مالی است که عبارتند از:۱- بازده حقوق صاحبان سهام۲- رشد فروش۳- رشد سود۴- حجم معاملات۵- تعداد خریداران۶- تعداد دفعات معامله .آنها شرکت موفق را به گونه ای تعریف کرده اند که باید حداقل ۵ نسبت از نسبت های یادشده در سال ۱۳۸۲ نسبت به سال ۱۳۸۱ افزایش داشته باشد . وشرکت های ناموفق نیز باید حداقل ۵ نسبت آنها درسال ۱۳۸۲ کاهش داشته باشد . آنها تفاوت معنی داری بین بازده سهام این دو گروه پیدا کرده اند. در مدل نهایی آنها ، تنها دومتغیر بازده حقوق صاحبان سهام و رشد فروش به عنوان متغیرهای توضیح دهنده شرکت های موفق و ناموفق استفاده شده است . و سایر متغیرها رابطه مهمی با طبقه بندی انجام شده نداشته اند.
۴- ارزیابی توانمندی مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و ارائه مدل زواگین برمبنای آن، اعظم سلیمانی ، رساله دکترا در رشته حسابداری ، سال ۱۳۸۴ ، به دنبال درجه بندی و رتبه بندی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران بر مبنای توانایی نسبی تداوم فعالیت(توانمندی مالی) بر اساس مدل زاوگین شدند. برای این امر، یک نمونه سی تایی شرکت های ورشکسته(شرکت هایی که دارای زیان انباشت های بیش از ۵۰ درصد سرمایه می باشند) و یک نمونه سی تایی از شرکت های غیرورشکسته در دو مرحله انتخاب شده است.(در مرحله اول شرکت هایی انتخاب شده اند که دارای بیشترین سود انباشته بوده و در یک دوره زمانی ده ساله زیان نداده اند و در مرحله دوم شرکت هایی برگزیده شده که با شرکت های ورشکسته هم صنعت بوده اند). همچنین اطلاعات شرکت ها در سه دوره زمانی مربوط به سال ورشکستگی، یک سال قبل ازورشکستگی و میانگین پنج سال قبل از ورشکستگی مورد آزمون قرار گرفته است.نتیجه بدست آمده از تحقیق، حاکی از این امر است که به دلیل شرایط محیطی و اقتصادی حاکم بر بورس ایران، مدل زاوگین برای پیش بینی احتمال ورشکستگی کارا نبوده و مناسب ترین مدل، مدلی است که ضرایب آن بر اساس شرایط ایران تعدیل گردیده باشد.
مابقی تحقیقات انجام شده در ایران ، اکثرآ به آزمون مدل های ورشکستگی مانند آزمون مدل های آلتمن ، اسپرینگیت،شیراتا،زیمسکی و… پرداخته اند.از جمله آنها می توان به تحقیق آقای سبزه وری درباره آزمون مدل آلتمن در تعیین ورشکستگی شرکت ها در بازار بورس و همچنین تحقیق آقای مهدی گلدوز با عنوان “بررسی مقایسه ای کارایی مدل های ورشکستگی آلتمن،اسپرینگیت،زیمسکی و شیراتا در بورس اوراق بهادار تهران ” اشاره کرد(سایت ایران داک)
۵-مهدی فغانی نرم در سال ۱۳۸۰تحقیقی انجام می دهد که به توانایی مدل z-coreدر پیش بینی ورشکستگی در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد وکارایی این مدل درایران به اثبات می رسد (فغانی نرم مهدی ۱۳۸۰)
در تحقیقی دیگر قدرت نسبتهای مالی جهت پیش بینی بحرانهای مالی شرکتها مورد بررسی قرار گرفته واز رگرسیون چند گانه برای تجزیه وتحلیل مدل استفاده کرده است نتایج حاکی از ان است که مدل تا سه سال قبل از بحران مالی در شرکتها پیش بینی صحیحی در خصوص بحران مالی ارائه می دهد (سلیمانی غلامرضا -۱۳۸۱)
مهدی رسول زاده به کارایی مدلهای پیش بینی ورشکستگی التمن درایران پرداخت که دردو صنعت نساجی وساخت فلزات این مدلها با سطح اطمینان ۸۱%ونسبت ورشکستگی شرکتها راقبل از ورشکستگی می تواند پیش بینی کنند (رسول زاده مهدی ۱۳۸۱)
۶-همچنین در تحقیقی که توسط راضیه علی خانی در سال ۱۳۸۵انجام شد به مقایسه دو مدل التمن وفالمر پرداخته شد ونتایج حاکی از انست که مدل التمن در پیش بینی ورشکستگی محافظه کارتر از مدل فالمر است (علی خانی کشکک – راضیه -۱۳۸۵)

۲-۱۱-خلاصه فصل

DRER

 

 

 

۰٫۹۱

 

۰٫۱۰۴۱۳۵-

 

۱۴۰٫۰۱۴۸-

 

C

 

 

 

۰٫۰۰۰۰

 

۶٫۹۰۱۸۶۹-

 

۰٫۴۳۱۴۸۲-

 

ECMC)-1)

 

 

 

D.W=1.61

 

 

 

F=26.27 (0.0000)

 

=۰٫۷۷

 

 

 

علامت منفی ضریب ECMC(-1) نشان از همگرا بودن انحراات کوتاه مدت می باشد، به این معنی که انحرافات اصلاح می شوند. احتمال آن ، معناداری کامل را نشان می دهد، یعنی در هر دوره ی زمانی۴۳٫۱۴۸۲%انحرافات از تعادل بلندمدت اصلاح می شوند. به بیانی ساده تر اثر یک شوک در دوره زمانی کوتاه مدت، تقریبا پس از دو سال خطای تعادل کوتاه مدت تصحیح می گردد.
همچنین ضریب نرخ برابری واقعی ارز به عنوان متغیر اصلی تحقیق در کوتاه مدت بر روی ارزش افزوده ی بخش خدمات منفی و بی معنی می باشد.
۴-۸٫آزمون های تشخیص مدل بخش خدمات
۴-۸-۱٫گزارش نتیجه ی آزمون ثبات پارامترها(Cusum Test)
برای بررسی ثبات پارامترهای تخمین زده شده از آزمون Cusum Testاستفاده نموده ایم. نتیجه ی حاصله در نمودار نشان می دهد که در سطح ۵%کاملا راضی کننده بوده و ثبات و پایداری ضریب متغیرهای مدل را نشان می دهد.(پیوست۲۴)

۴-۸-۲٫گزارش نتیجه ی آزمون ناهمسانی واریانس(ARCHARCHHeteroskedasticity Test)
همانطور که از نتایج مشاهده می شود، مقداراحتمال آماره F،۰٫۱۰۳۸F-Statistic)= )P و نیز احتمال آماره ،۰٫۱۰۳۴P می باشد.که احتمال هر دو آماره ها بیشتر از ۱۰% می باشد و بیانگر این مطلب هستند که واریانس ها همسان هستند و ناهمسانی واریانس وجود ندارد.(پیوست ۲۵)
۴-۸-۳٫گزارش نتیجه آزمون نتیجه آزمون همبستگی سریالی جملات خطا( Corologram Squard Test)
این آزمون مربوط به خوبی برازش می باشد (آزمون اینکه آیا تشخیص مدل خوب بوده یااینکه باید مدل دیگری بسازیم ). در واقع عدم وجود خودهمبستگی در جملات خطای مدل که نشان دهنده ی صحت و درستی مدل و خوبی برازش آن است گزارش شده است. همانطور که مشاهده می شود، نتیجه آزمون خوبی برازش مدل (درستی مدل)و عدم وجود خودهمبستگی در جملات خطای مدل را نشان می دهد. همانطور که مشاهده می شود همبستگی سریالی بین جملات پس ماند وجود ندارد.(پیوست۲۶)
۴-۹٫نتایج حاصل از مدل ARDL برای مدل صادرات غیرنفتی
جدول(۴-۱۲):نتایج حاصل از مدل(۰و۰و۰و۴)ARDL

 

 

C

 

Lgdpir

 

LXoil

 

LRER

 

متغیر

 

 

 

۴۵٫۵۰۳۷۳-

 

۴٫۰۲۸۸۳۵

 

۰٫۳۴۷۷۵۳-

 

۰٫۳۸۵۳۰۸

 

ضرایب

 

 

از آنجا که SFH ، غیرعادی است، داریم:

 

 

 

در نتیجه قاعده‌ی شماره‌ی ۱ و ۱۵۹ آتش^[۲۷۰] می‌شود. این دو قاعده عبارتند از:
قاعده‌ی ۱: اگر یوآراِل لنگر «زیاد» غیرعادی باشد، آنگاه وبگاه «جعلی» است.
قاعده‌ی ۱۵۹: اگر SFH غیرعادی «باشد»، آنگاه وبگاه «کمی مشکوک» است.
و با بهره گرفتن از موتور استنتاج کمینه‌ی ممدانی داریم:

 

 

در این مرحله مساحت سطح زیر نمودار ماکزیمم (بخش آبی رنگ در شکل ۴-۸) توسط انتگرال محاسبه شده و سپس درون رابطه‌ی وافازی‌ساز گرانیگاه (رابطه‌ی ۴-۲) قرار می‌گیرد تا درصد دام‌گستری (  ) محاسبه شود.
شکل ۴-۸ خروجی حاصل از موتور استنتاج کمینه‌ی ممدانی
در وضعیتی که در بالا برای وبگاه آزمایشی شرح داده شد، حتی یک فرد خبره هم ممکن است در تشخیص اصالت وبگاه با ظاهری شبیه به وبگاه اصلی به خطا بیفتد اما همینطور که عدد خروجی (۷/۴۳) نشان می­دهد، سامانه‌ی خبره­ی فازی به خوبی «مشکوک» بودن وبگاه را اعلام می­ کند و براساس تعریف موجود در بخش ۴-۳ تأیید می‌کند که وبگاه دارای ویژگی‌هایی است که قانونی بودن آن را نقض می‌کنند. یادآوری می‌شود در این مثال تمامی شاخص‌ها در نزدیک‌ترین حالت به یک وبگاه قانونی در نظر گرفته شدند. شکل ۴-۹ خروجی این نمونه­ آزمایشی را در سامانه­ی خبره­ی فازی شناسایی دام‌گستری نشان می­دهد. همان‌طور که در این شکل مشاهده می‌شود، هر ستون مربوط به یک متغیر است. درصد دام‌گستری وبگاه در بالای ستون آخر که مربوط به متغیر خروجی است، نوشته شده است.

شکل ۴-۹ قواعد سامانه­ی خبره­ی فازی شناسایی دام‌گستری پس از اجرای نمونه‌ی آزمایشی
۴-۱۰-۲- نمونه­ دوم: وبگاه بانک ملی ایران^[۲۷۱]
وبگاه پرداخت اینترنتی بانک ملی ایران در شکل ۴-۱۰ نشان داده شده است. ویژگی­های مربوط به این وبگاه استخراج شده و در ردیف ۲۱ جدول ۴-۱۱ قابل مشاهده است. همانطور که در جدول ۴-۱۱ هم آمده «طول یوآراِل» این صفحه­ی وب، ۳۱ است که در محدوده‌ی «متوسط» قرار می‌گیرد. علاوه بر این، در نشانیِ یوآراِل آن هیچ ویژگی و نویسه­ی غیرعادی وجود ندارد ولی یوآراِل، دارای «پیش­وند یا پس­وند (زیردامنه)» است. همچنین این وبگاه دارای گواهی کاملاً معتبر است (شکل ۴-۱۱) که با کلیک بر روی «More Information» و سپس «View Certificate» (شکل ۴-۱۲) می‌توان جزئیات گواهی را مشاهده کرد. همان‌طور که در شکل ۴-۱۲ مشاهده می­ شود، گواهی دارای تاریخ صدور و انقضای معتبر بوده و اطلاعات کافی در آن موجود است در نتیجه «جزئیات موجود درگواهی» در محدوده‌ی واژه‌ی «زیاد» است. از جمله ویژگی‌های مهم دیگر این وبگاه، نبود کدهای مخرب و نیز «عادی بودن SFH» است. با مراجعه به یک وبگاه WHOIS می­توان به آسانی از «عادی بودن رکورد دی­اِن­اِس» آن نیز اطمینان حاصل کرد.
همانند بخش ۴-۱۰-۱، سامانه‌ی فازی ابتدا برای هریک از ۲۰ متغیر ورودی درجه‌ی تعلّق را محاسبه می‌کند و پس از استفاده از موتور استنتاج کمینه‌ی ممدانی و وافازی‌ساز گرانیگاه میزان دام‌گستری وبگاه به دست می‌آید. در نهایت سامانه­ی فازیِ طراحی شده­، درصد دام‌گستری ۷۸/۴ را برای این وبگاه محاسبه می‌کند. این عدد بیانگر «قانونی» بودن وبگاه است و نتیجه­­ سامانه صحیح است.
شکل ۴-۱۰ وبگاه پرداخت اینترنتی بانک ملی ایران
شکل ۴-۱۱ گواهی بانک ملی ایران
شکل ۴-۱۲ جزئیات گواهی بانک ملی ایران
۴-۱۰-۳- نمونه سوم: وبگاه بانک اقتصاد نوین^[۲۷۲]
مقادیر هریک از ۲۰ متغیر ورودی (ویژگی‌های وبگاه بانک اقتصاد نوین) در ردیف ۹ جدول ۴-۱۱ آمده است. در بخش نشانی یوآراِل وبگاه بانک اقتصاد نوین https: وجود دارد. پس SSL برابر با «یک» است. با کلیک بر روی نشانه­ی قفل، اطلاعات مربوط به گواهی و گواهی‌دهنده قابل مشاهده است (شکل ۴-۱۴). به همین ترتیب با کلیک بر روی «اطلاعات بیشتر» می­توان جزئیات گواهی را دید لذا همانطور که در ردیف ۹ جدول۴-۱۱ مشاهده می‌شود، «اعتبار گواهی‌دهنده» و «جزئیات موجود در گواهی» در محدوده‌ی واژه‌ی «زیاد» هستند. همچنین وبگاه دارای زیردامنه است در نتیجه شاخص «اضافه کردن پیشوند و پسوند» نیز برابر با «یک» است. نبود سایر شاخص ­ها مانند عدم «غیرعادی بودن دی­اِن­اِس» باعث شده که این شاخص ­ها برابر با «صفر» باشند.
در نهایت درصد دام‌گستری برابر با ۶/۱۴ شده است. در این نمونه، سامانه باید درصد دام‌گستری پایین­تری را به عنوان خروجی می­داد و وبگاه به عنوان «قانونی» شناسایی می­شد اما به دلیل اینکه تعداد نویسه­های یوآراِل، ۵۴ است و در محدوده­ «متوسط» و «زیاد» قرار می­گیرد، دو قاعده­ی شماره­ ۵۸ و ۶۹ در پایگاه قواعد آتش^[۲۷۳] می­ شود و نتیجه «کمی مشکوک» تشخیص داده شده است. لازم به ذکر است همانطور که پیش از این شرح داده شد، اینکه چه عددی نشان­دهنده یوآراِل طولانی است بر اساس نظر خبرگان در سامانه لحاظ شده است.
شکل ۴-۱۳ اینترنت بانک اقتصاد نوین
شکل ۴-۱۴ اطلاعات مربوط به گواهی
شکل ۴-۱۵ پایگاه قواعد سامانه­ی خبره­ی فازیِ شناسایی دام‌گستری
شایان ذکر است نتایج ارزیابی (ضمیمه ج) سامانه روی ۵۰ نمونه وبگاه مورد آزمایش، نشان می­دهد که سامانه­ دارای دقت تشخیص ۸۸% است و در حدود ۱۲% خطا دارد. هرچند در ادامه با شرح نمونه­ بانک اقتصاد نوین اشاره خواهد شد که خطای موجود، مربوط به برداشت خبرگان بوده و ناشی از پیاده­سازی نظریات آنها است. لازم به ذکر است، محدودیت دسترسی به خبرگان، محدودیت دسترسی به نمونه­های واقعی وبگاه­های بانکداری برای ارزیابی سامانه با اطمینان بالاتر، تخمین­های بکار رفته در طراحی و فقدان استانداردی مشخص و دقیق در ایران برای طراحی وبگاه­های بانکی که از حساسیت امنیتی بالایی برخوردارند، از دلایل ایجاد این میزان از خطا است.
هربار اجرای این سامانه و محاسبه‌ی درصد دام‌گستری وبگاه در محیط نرم افزار متلب (ویرایش ۰/۸/۷) روی رایانه‌ای با پردازنده‌ی ۲.۳ GHz Intel Core i5 و حافظه‌ی ۴ گیگابایتی^[۲۷۴]، ۱۶ ثانیه طول می‌کشد. زمان محاسبه‌ی خروجی، متناسب با تعداد متغیرها و تعداد قواعد فازی است زیرا سامانه‌ی فازی در هر مرتبه اجرا، مقدار تمام متغیرها را به ازای هریک از قواعد محاسبه می‌کند. لذا کُندی تشخیص در سامانه‌ی خبره‌ی فازی به دلیل تعداد زیاد متغیرهای ورودی و در نتیجه حجم زیاد قواعد در پایگاه قواعد فازی است.
۴-۱۱- بهبود سامانه‌ی خبره­ی فازی به کمک نظریه­ مجموعه­های ژولیده
در بخش ۴-۱۰ سامانه­ی خبره­ی فازیِ شناسایی دام‌گستری ارزیابی شد و همانطور که نتایج ارزیابی در جدول ۴-۱۱ نشان داد سامانه دارای کارایی ۸۸% است و به خوبی می ­تواند حملات دام­گستری در وبگاه­های بانکی را تشخیص دهد. اما همان­طور که در بخش­های قبلی اشاره شد، سامانه حاوی ۱۵۹ قاعده و ۲۰ شاخص­ ورودی است. این درحالی است که در عمل این سامانه­ باید به صورت برخط و در کوتاه­ترین زمان ممکن، نتیجه­ تشخیص اعتبار وبگاه را اعلام کند تا بتوان بطور کاملاً بی‌درنگ از وارد شدن خسارات مالی به مشتریان بانک جلوگیری کرد. لذا در این بخش با بهره گرفتن از نظریه­ مجموعه­های ژولیده^[۲۷۵]، آن دسته از متغیّرهای ورودی که دارای افزونگی هستند، شناسایی شده و حذف می­شوند و بدین ترتیب سامانه­ی خبره­ی فازی طراحی شده در بخش قبل از نظر تعداد قوانین و زمان محاسبه­ی خروجی بهبود داده می­ شود. در ادامه به شرح مراحل طراحی سامانه­ی فازی-ژولیده می­پردازیم.
۴-۱۱-۱- کاهش متغیرهای ورودی با بهره گرفتن از نظریه‌ی مجموعه­های ژولیده
در این مرحله سعی بر این است با بهره گرفتن از الگوریتم انتخاب ویژگی فازی-ژولیده^[۲۷۶] برای موارد حقیقی حملات دام­گستری، شاخص‌های غیر مؤثر و دارای افزونگی در جدول ۴-۳ شناسایی و حذف شوند و در نتیجه تعداد متغیرهای ورودی به سامانه‌ی فازی­ و در نتیجه تعداد قواعد تا حد امکان کاهش پیدا کند و در نتیجه زمان اعلام نتیجه­ تشخیص اعتبار وبگاه، کاهش یافته و سامانه چابک­تر عمل کند. در این راستا از الگوریتم مجموعه­های ژولیده­ی فازی^[۲۷۷] استفاده شد تا آن­ دسته از متغیرهای ورودی که بیشترین تأثیر را بر خروجی سامانه­ی فازی شناسایی دام‌گستری می‌گذارند، مشخص شده و قواعد سامانه بر روی این شاخص ­ها تعریف شود.
برای پیاده­سازی الگوریتم فازی-ژولیده، ۶۰ مورد از وبگاه­های حقیقی حوزه­ بانکداری الکترونیکی را که بیش از ۵۰ درصد آنها مربوط به بانک­های ایرانی و بقیه مربوط به حملات دام­گستری به سایر وبگاه­های بانکی در سراسر جهان بودند استخراج شده و به نسخه­ ویژه­ای از نرم­افزار داده ­کاوی وِکا^[۲۷۸] داده شد. لازم به ذکر است در این مرحله برای هر وبگاه، مقادیر تمام ۲۸ شاخص اولیه که در جدول ۴-۳ آمده است، در نظر گرفته و برای تحلیل به نرم‌افزار مذکور داده شد. پس از اجرای الگوریتم فازی-ژولیده، خروجی نمایش داده شده در شکل ۴-۱۶ دریافت شد. این بار شش شاخص تأثیرگذار به دست آمده از الگوریتم فازی-ژولیده عبارتند از: طول یوآراِل، میزان اعتبار گواهی­دهنده، جزئیات موجود در گواهی، یوآراِل غیرعادی لنگر، SFH غیرعادی و اضافه کردن پیش­وند و پس­وند (وجود زیردامنه).
شکل ۴-۱۶ خروجی نرم­افزار وِکا
۴-۱۱-۲- طراحی سامانه­ی خبره­ی فازی-ژولیده
در این مرحله با بهره گرفتن از شش شاخص اصلی گام قبل، سامانه­ی خبره­ی فازی-ژولیده طراحی شد. پایگاه قواعد سامانه­ی خبره­ی فازی-ژولیده، شامل ۴۰ قاعده اگر-آنگاه (با ترکیب­کننده «و») است. بخشی از پایگاه دانش در جدول ۴-۱۲ آمده است.
لازم به ذکر است، به غیر از مجموعه­ ورودی‌های سامانه و پایگاه قواعد، تمامی اجزای سامانه‌ی خبره­ی فازی-ژولیده، اعم از متغیّر خروجی، توابع عضویت، فازی­ساز، وافازی­ساز و موتور استنتاج فازی، کاملا مشابه سامانه­ی خبره‌ی فازی است که در بخش­های ۴-۴، ۴-۵، ۴-۶، ۴-۸ و ۴-۹ به تفصیل شرح داده شد.

تقسیم ناحیهای برگزیده به چند قسمت
تقسیم اعضای تیم جستجوگر به چند گروه
تخصیص هر گروه جستجو در یک قسمت
جمع اوری وآنالیز مقادیرعملکرد بدست آمده از گروه های جستجو
آیا شرط شروع مجدد برقرار است؟
پایان
بله
خیر
انتخاب ناحیه های برگزیده
آیا شرط توقف برقرار است؟
بله
خیر
شکل ۴-۱ فلوچارت الگوریتم جستجوگر تکاملی

تکرار اول

۱
۲

۱
۱
۲
۲
۱
۲
تکرار دوم
تکرار سوم
تکرار چهارم
شکل ۴-۲ نحوه حرکت جستجوگرها در ناحیه جواب
برای درک بهتر روند تکاملی این الگوریتم شکل ۴-۲ را در نظر بگیرید. ناحیه جوابی با ۲ متغیر وجود دارد. تعداد جستجوگرها ۱۲ نفر است. تعداد ناحیه های برگزیده ۲ در نظر گرفته شده است. یعنی در هر مرحله ۲ ناحیه برتر انتخاب و به مرحله بعد می رویم. تعداد ناحیه های خرد شده بدست آمده از هر ناحیه برگزیده نیز ۲ در نظر گرفته شده است. در تکرار اول ناحیه کلی جستجو به دو قسمت تقسیم می شود و دو گروه ۶ نفره جستجو به هر یک از این قسمتها تخصیص داده می شود.

بعداز عملیات جستجو، قسمت ها را بر اساس نتایج بدست آمده رتبه بندی می کنیم. اعداد درون هر ناحیه رتبه آن ناحیه بر اساس نتایج تیم جستجو است. یعنی در تکرار اول ناحیه سمت راست نسبت به ناحیه سمت چپ نتیجه بهتری داشته است. از میان قسمت ها دو قسمت برتر به عنوان قسمت های برگزیده در نظر گرفته می شود. در این مرحله چون تعداد کل قسمت ها برابر دو است همین دو ناحیه به عنوان ناحیه برگزیده انتخاب می شود.
در تکرار دوم هر کدام از ناحیه های برگزیده به دو قسمت کوچکتر تقسیم می شود. حال ۴ ناحیه برای جستجو وجود دارد. بنابراین ۳ جستجوگر به هر قسمت تخصیص داده می شود. عملیات جستجو انجام می شود و قسمت ها را بر اساس نتایج رتبه بندی می کنیم. ۲ ناحیه برتر را به عنوان ناحیه های برگزیده در نظر می گیریم و این روند را تا برقراری شرط توقف ادامه می دهیم.
در هر مرحله ای که باشیم در صورت برقراری شرط شروع مجدد الگوریتم به تکرار اول بر خواهد گشت. این ساختار باعث می شود تا یک روند متعادل در همگرایی به سمت جواب بهینه به وجود بیاید. در بسیاری از الگوریتم ها، سرعت همگرایی جواب ها بسیار زیاد است که این امر باعث می شود در بعضی از موارد الگوریتم ها برای حرکت به سمت جواب بهینه دچار مشکل شوند.
نتایج بدست آمده از مسائل مختلف نشان می دهد که ناحیه های برگزیده دیگر حتما در کنار بهترین ناحیه برگزیده قرار نمی گیرند. این که در این مثال فرضی همواره ناحیه برگزیده ۲ در نزدیکی ناحیه برگزیده ۱ بوده است به صورت اتفاقی است و در مورد همه مثال ها لزوما این اتفاق رخ نمی دهد.
الگوریتم جستجوگر تکاملی دارای ۲ حلقه اصلی و فرعی است.
حلقه اصلی شامل انتخاب ناحیه های برگزیده، تقسیم آن ها و تخصیص جستجوگر ها به هر ناحیه می شود.
حلقه فرعی شامل حرکت تیم جستجوگر در ناحیه که برایش تعیین شده است می باشد.
برخی از پارامتر های استفاده شده در این الگوریتم به شرح زیر است.

آرمسترانگ (۲۰۰۲) بیان می کند که پنج حوزه وجود دارد که در آنها نیازهای کارکنان ممکن است پاداش های غیر مالی محسوب شود. موفقیت، کسب احترام، مسئولیت، نفوذ و رشد شخصی از این موارد، احتمال دارد که دو مورد اول یعنی موفقیت و کسب احترام تقریبا برای همه کارکنان به کار می رود، مسئولیت، نفوذ و رشد شخصی بسیار بیش از مقداری که ممکن است تصور شود، برای کارکنان قابل استفاده هستند. هر کسی دوست دارد تا احساس کند در کار خود به هدفی دست یافته است، و از موفقیت خود دچار غرور و احساس افتخار شود. به علاوه بیشتر مدیران می دانند که یک «تشکر» ساده، حتی تماس دست با شانه کارمند جهت قدردانی از کاری که خوب انجام شده است، قدرت انگیزشی زیادی دارد.باید تشخیص داده شود که تمام کارکنان به دنبال مسئولیت کاری بیشتر نیستند، یا خواهان نفوذ بیشتری روی تصمیماتی که به طور مستقیم و غیر مستقیم روی شغل های آنها اثر می گذارد، نمی باشند. این ممکن است به ویژگی های شخصی فرد مربوط باشد. اما ممکن است،دلیل فرصت ندادن به افراد جهت مسئولیت پذیری یا اثرگذاری و نفوذ، به سابقه و پیشینیه سازمان مربوط باشد.(سید نقوی ختایی،۱۳۸۸:۲۰۳).

بسیاری از نارضایتی ها و عدم وجود انگیزه کافی برای کار بیشتر و موثر و کارا نبودن فعالیتها و پایین آمدن سطح عملکرد معلمان به شیوه مدیریت مدیران بر می گردد و این در حالی است که در بسیاری از مدارس کشور شاهد هستیم که در صد زیادی از عدم موفقیت ها در رسیدن به اهداف آموزشی به عدم وجود روحیه و انگیزه در معلمان، به علت ندادن فرصت برای ابراز وجود به آنان است و در مدارس تصمیمات صرفا توسط مدیر گرفته می شود و معلمان تنها در جریان تصمیمات اخذ شده قرار می گیرند و اهمیتی به قدرت ابتکار و خلاقیت و نیز به قضاوت معلمان داده نمی شود. همه این موارد به عدم آشنایی و آگاهی مدیران به شیوه های مختلف مدیریت و رهبری و فنون ایجاد انگیزه معلمان و دانش آموزان برمی گردد. این معضل در این برهه از زمان در شرایط حساس کشور اسلامی که با تخصیص مبلغ قابل توجهی از بودجه کشور به امر آموزش و پرورش بیشترین اهمیت به رسالت مدارس داده می شود گناهی نابخشودنی است که در مرحله اجرا عاملان این رسالت عظیم که همان معلمان هستند از طریق اعمال مدیریت های نادرست، نسبت به کار دلسرد و بی انگیزه شوند بر این اساس با این تحقیق در پی یافتتن پاسخ شیوه مدیریت این مسائل است که:
۱) آیا رابطه ای میان شیوه رهبری و مدیریت مدیران با افزایش انگیزه دبیران وجود دارد؟
۲) کدام سبک رهبری بیشترین نقش را در ایجاد انگیزه دبیران دارد؟
۳) آیا متغیر جنس در ایجاد انگیزه در دبیران موثر بوده است؟
به طور کلی چه شیوه رهبری در مدارس باید مورد توجه قرار گیرد و جو سازمانی مدیریت چگونه مدیری را طلب می کند. بنابراین، این تحقیق در صدد آنست که با بررسی سبک های مختلف رهبری و مدیریت و نقش هر یک در افزایش انگیزه و رضایت خاطر دبیران بهترین سبک مدیریت را که در موقعیت اثر بخشی زیادی دارد، معرفی نماید.

۲ – ۱ اهمیت موضوع تحقیق وانگیزه انتخاب آن:

اهمیت هدایت به حدی است که برخی از صاحبنظران علم مدیریت، موفقیت هر مدیر را در گرو توان وی در هدایت نیروی انسانی می دانند.(وایلز، ترجمه طوسی،:۸۳،۱۳۸۸)
در تفاوت مفهوم رهبری و مدیریت نیز گاهی گفته می شود که رهبری یعنی نفوذ در دیگران برای نیل به هدف، حال اگر این نفوذ برای نیل به اهداف سازمان باشد آن را مدیریت می نامند. زیرا برای مدیر، اهداف سازمانی اولویت دارد، در حالی که رهبر ممکن است هدفهای متنوع و متعدد داشته باشد. یعنی رهبر کسی است که موفق به اعمال نفوذ می شود. در رهبری نوع سازمان مطرح نیست، یعنی در هر سازمان یا در هر وضعیتی که فردی موفق به نفوذ در رفتار دیگران گردد، در واقع به گونه ای اعمال رهبری کرده است.(هرسی بلانچارد،۱۹۸۵ :۸۳-۸۲)
نحوه استفاده رهبر از قدرت و نفوذ را «سبک رهبری» گویند. اکنون این سوال مطرح می شود که: «چگونه می توان رفتار دیگران را تحت نفوذ قرار داد؟»(رضاییان ، ۱۳۸۳ :۴۲۶)
شیوه های رهبری بشدت تحت تاثیر محیط فرهنگی جوامع قرار دارد، به طوری که می توان گفت «شیوه های رهبری مدیریت» در هر تمدن، جلوه ای از ساخت فرهنگی آن تمدن است که ساختار فرهنگی هر جامعه نیز تحت تاثیر محیط اجتماعی، سیاسی، اعتقادی و هنری هر جامعه قرار دارد، بنابر این رفتار فردی مدیر تا حدی تابع ساخت فرهنگی محیط است.
بنابراین هنگام کاربرد نظریه های راهبردی باید دقت کرد که این نظریه ها با توجه به چه محیطی ارائه شده اند و به کارگیری آنها مستلزم وجود چه مقتضیاتی است. (رضاییان ، ۱۳۸۳ :۴۲۶).
لیکرت و همکارانش،نتیجه مطالعات خود در مورد رهبری را در قالب سیستمهای چهارگانه ذیل ارائه داده اند:
سیستم یک- در این سیستم رفتاری، مدیر به کارکنان اعتماد ندارد هدف گذاری و تصمیم گیری، به طور عمده در سطوح بالای سازمان انجام می شود واز طریق سلسله مراتب ابلاغ می گردد.کارکنان از طریق تهدید و تنبیه به انجام کار وادار می شوند. روش های تشویق نیزمبتنی بر ارضاء نیازهای حیاتی اولیه و نیازهای ایمنی است. مراوده با فرادستان همراه با ترس و عدم اعتماد است. کنترل از سطوح بالا به صورت متمرکز اعمال می گردد و سازمانهای غیر رسمی مورد مخالفت شدید قرار می گیرند و وجود آنها نوعی تعارض با اهداف سازمان محسوب می شود. رضاییان ، ۱۳۸۳ :۴۲۸).
سیستم دو- در این سیستم رفتاری، مدیر در حد مطلوبی به کارکنان خود اعتماد و اطمینان دارد.بسیاری از تصمیم ها در قالب چهارچوبی از پیش تعریف شده، در سطوح پایین سازمان اتخاذ می گردد. برای ایجاد انگیزه از ساز و کارهای تنبیه و تشویق استفاده می شود و رابطه مافوق و کارمند یا کارگر، از جانب مافوق همراه با ترحم و دلسوزی و از جانب کارمند یا کارگر همراه ترس و احتیاط است. (رضاییان ، ۱۳۸۳ :۴۲۸ -۲۹).
سیستم سه – در این سیستم رفتاری مدیریت به میزان قابل ملاحظه ای به کارکنان خود اعتماد و اطمینان دارد. خط مشی ها و تصمیم های عمده در سطح بالا اتخاذ می شوند، ولی میان مدیران و کارکنان ارتباطات دوطرفه بر قرار است. این ارتباطات نسبتا متقابل و با اعتماد و اطمینان همراه است. هر چند گاهی از شیوه های متداول تشویق و تنبیه نیز استفاده می شود، ولی برای ایجاد انگیزه در کاکنان آنان را تا حدی در جریان قرار می دهند و برای آنان احترام قائل می شوند. قسمت عمده فراگرد کنترل به سطوح پایین سلسله مراتب سازمانی تفویض می گردد و احساس مسئولیت در برابر تحقق اهداف سازمان در همه سطوح سازمان وجود دارد. به همین دلایل،سازمان های غیر رسمی(در صورت تشکیل) معمولا از اهداف و مقاصد سازمان رسمی حمایت می کنند یا گاهی مقاومتی جزئی در برابر آن ایجاد می کنند.( رضاییان ، ۱۳۸۳ :۴۲۹).
سیستم چهار- در این سیستم رفتاری، مدیران به کارکنان خود اعتماد و اطمینان دارند.ارتباطات در مجاری افقی و عمودی و مورب جریان دارد وقدرت تصمیم گیری به طور وسیعی درسراسر سازمان توزیع می شود. در فراگرد کنترل نیز عملا رده های سازمانی مشارکت دارند و سازمانهای رسمی و غیر رسمی تقریبا در هم ادغام می شوند. بنابر این همه نیروها برای تحقق اهداف تعیین شده، تلاش می کنند.( رضاییان، ۱۳۸۳ :۴۲۹).
خلاصه اینکه در سیستم یک،سبک مدیریت بسیار آمرانه و دستوری است.در سیستم دو،سبک مدیریت دلسوزانه است،در سیستم سه سبک مدیریت مشاوره ای است،در سیستم چهارمدیریت مشارکتی یا حمایتی است، هر چه سبک مدیریت بسوی سیستم رفتاری چهار متمایل می شود،میزان اعتماد و اطمینان مدیر و کارکنان به یکدیگر افزایش می یابد، ارتباطات دو طرفه می شود.( رضاییان ، ۱۳۸۳ :۴۲۶).
در مطالعات انجام شده دو نوع رفتار رهبری بررسی شد.رفتار آمرانه مبتنی بر وظیفه،و رفتار مبتنی بر روابط انسانی.در این مطالعات فرض بر این بود که انتخاب هر سبک توسط رهبر به چگونگی طرز تفکر و مفروضات وی در باره منشاء قدرت رهبری و طبیعت و فطرت انسانها بستگی دارد به این ترتیب که اگر رهبر قدرت خود را ناشی از مقام خودش بداند و انسان را ذاتا تنبل و غیر قابل اعتماد تصور کند، رفتاری آمرانه و وظیفه گرا خواهد داشت ؛ در حالی که اگر قدرت خود را ناشی از حمایت پیروانش بداند انسان را موجودی مسئولیت پذیر و قابل اعتماد تصور کند،رفتاری مشارکت جویانه و انسانگرا خواهد داشت، بدیهی است که به طور نسبی می توان سبک های دیگر را در حد وسط و مابین رفتارهای وظیفه گرا و انسانگرا، در نظر گرفت.( رضاییان ، ۱۳۸۳ :۴۲۶) هیچ سبکی نیست که همواره بهترین سبک باشد، در واقع بهترین سبک رهبری برای هر وضعیت خاص آن است که با ویژگیهای وضعیت مورد نظر سازگارتر باشد.( رضاییان ، ۱۳۸۳ :۴۴۱).
پژوهش هایNBCD(1989) در مورد کیفیت مدرسه به این نتایج تاکید دارد که مدیر مهم ترین نقش را در پذیرش یا عدم پذیرش یک نوآوری دارد. نگرش مثبت یا منفی مدیر در مورد ایده های جدید به صورت تعیین کننده ای بر معلم ها اثر می گذارد.تحقیقات و مشاهدات تجربی نشان می دهد که عامل اصلی اثر بخش مدرسه مدیر است.مسئولیت ها و نقشهای مدیران متعدد و متنوع است.مدیر باید بتواند علاوه بر مسئولیت اداری، مالی و انضباطی، مدیریت پرسنل را به عهده داشته و آموزش ضمن خدمت آن ها را به عهده گیرد و رابطه مطلوب با محیط برقرار کند.
مدیر به عنوان الگویی برای رفتار معلم ها، هماهنگ کننده برنامه ها، ارتقا دهنده و عامل تغییر و مسئول رشد حرفه ای معلمان است. او مدیریت مدرسه را به عنوان مسئولیت همه مدرسه در نظر می گیرد و با بهره مند شدن از پرسنل متخصص در زمینه آموزش و پرورش، تشویق همکاری بین معلمان و مدیریت جمعی کوشش می کند محیطی منظم، آرام و مساعد برای یادگیری فراهم آورد.(زهرا بازرگان، ۱۳۸۳ :۱۰۹ -۱۱۰).
نقش اساسی مدیران امروز نه اعمال کنترل بلکه نقش هماهنگ کننده است و لازمه این کار بر اساس پژوهش های داشتن توانایی برای هدایت موثر منابع انسانی، مادی و مالی و مدیریت دانش است^[۱]، بر این اساس از مدیر انتظار می رود که بتواند:
به هنگام لزوم به مدیریت تغییر بپردازد و در بسیاری از موارد ایجاد تغییر در مدرسه لازم به نظر می رسد.مدیر باید بتواند بر اساس تصوری که از نیازها دارد و با توجه به شرایط خاص مدرسه اقدام کند و شرایط را بهبود بخشد.گاه ایجاد تغییر مقررات مدرسه برای تسهیل یادگیری ضرورت می یابد.
گاهی لازم است موانع ارتباطی بین معلم و شاگرد را برطرف کند و یا برای جلوگیری از افت تحصیلی گروه های خاصی از دانش آموزان برنامه ریزی و اقدامات ویزه ای به عمل آورد.
مدیریت و رهبری به هر نحوی که باشد از پیشوایی یک ملت گرفته تا فرماندهی لشگر، مسئولیت اداره و سرپرستی خانواده، در کارایی اجتماع مربوطه وتحقق هدفها نقش موثری دارد. نقش مدیر در یک سازمان همچون مغز در اندام انسان است و همانگونه که مغز مجموعه اطلاعاتی که از طریق حواس و سلسله اعصاب بدست می آورد مسئولیت تصمیم گیری فرد را بر عهده دارد، مدیر یک سازمان نیز مسئول تصمیم گیری و هدایت سازمان در جهت مطلوبی است علم مدیریت به طور عام و مدیریت آموزشی به طور خاص شیو های بکارگیری و جلب همکاری منابع انسانی و معلمان مدارس جهت رسیدن به اهداف ارائه می دهد.
در این میان بر حسب مورد و موقعیت، بهره گیری از سبک های مختلف مدیریت و رهبری جهت فراهم آوردن فضای مناسب و ایجاد انگیزه و روحیه در معلمان لازمه کار می باشد که ضرورت آشنایی مدیران از شیوه های مختلف مدیریت و رهبری آموزشی را مورد تاکید قرار می دهد.
آشنایی مدیران با علم مدیریت و سایر علوم از قبیل روانشناسی تربیتی، فلسفه تعلیم و تربیت،مدیریت آموزشی، روانشناسی اجتماعی جهت بهره گیری از کلیه امکانات مادی و معنوی وظیفه هر مدیر آموزشی است.
هدایت و رهبری آموزشی تنها از طریق نفوذ در مردم و ایجاد روحیه و انگیزش در آنها می تواند صورت گیرد تا معلمان بتوانند از کلیه استعداهای خود استفاده بکنند و قدرت ابتکار و خلاقیت خودشان را به کار گیرند و به همین جهت در عصر ما رمز موفقیت نهادها و سازمانها تا حد زیادی به کارایی و اثر بخشی مدیریت بستگی دارد و از مدیریت به عنوان رهبر آموزشی در مدرسه را نمی توان نادیده گرفت. بنابراین در اهمیت مدیریت و رهبری آموزشی تردید وجود ندارد. این تحقیق در پی آنست که با ارائه سبک های مختلف مدیریت و رهبری و نقش هر یک در ایجاد انگیزه و رضایت خاطر معلمان بهترین سبک مدیریت را که در موقعیت اثر بخشی،کارایی زیادی دارد معرفی نماید. مدیران و دست اندرکاران تعلیم و تربیت با توجه بیشتری با منابع انسانی موجود در نظام آموزشی ارتباط بر قرار می کنند و نقش مهم آنان در رسیدن به اهداف مورد نظر قرار می دهند.
اهمیت عمده نهاد آموزش و پرورش در نقش اجتماعی آن است که با توجه به سازندگی فرد برای خود در آماده نمودن او جهت زندگی در میان نسل ها همت می گمارد. این نقش با دادن یک سری از دانستنی ها ناشی شده از فرهنگ جمعی به فرد بر آورده می شود بدین نحو تعلیم و تربیت ضمن دادن آمادگی به شخص جهت رفع نیازهای مادی و معنوی خود در کمک به مرتفع ساختن حوائج جمعی نیز آماده می سازد.
بر این اساس از طریق این تحقیق و پژوهش های مشابه انتظار می رود به منابع اصلی و واقعی نظام آموزشی کشور یعنی معلمان بیش از بیش ارج نهاده شود و با برآورده شدن نیازهای مختلف آنان، زمینه مناسبی برای جلب همکاری و مشارکت آنان در حل مسائل آموزشی فراهم شود و از ابتکار و خلاقیت آنان بهره کافی برده شود.

۳ – ۱ اهداف تحقیق:

هدف کلی تحقیق :
بررسی رابطه بین سبک رهبری مدیران و افزایش انگیزه دبیران دبیرستانهای شهرستان تاکستان (استان قزوین)
اهداف فرعی :
- شناسایی رابطه بین سبک رهبری مدیران و انگیزش موفقیت در دبیران
- شناسایی رابطه بین سبک رهبری مدیران و وابستگی شغلی در دبیران
- شناسایی رابطه بین سبک رهبری مدیران و قدرت شغلی در دبیران

۴ - ۱ سوالات یا فرضیه های تحقیق :

فرضیه اصلی :

 

• • بین سبکهای رهبری مدیران و انگیزه دبیران دبیرستان های شهرستان تاکستان (استان قزوین) رابطه وجود دارد.

 

فرضیه های فرعی:

 

1. 1. بین سبک رهبری مدیران و انگیزش موفقیت در دبیران دبیرستان های شهرستان تاکستان (استان قزوین) رابطه وجود دارد.

 

1. 1. بین سبک رهبری مدیران و وابستگی شغلی در دبیران دبیرستان های شهرستان تاکستان (استان قزوین) رابطه وجود دارد.

 

1. بین سبک رهبری مدیران و قدرت شغلی در دبیران دبیرستان های شهرستان تاکستان (استان قزوین) رابطه وجود دارد.

۷-۹- تسریع انتشار ایدئولوژی شیعه در جامعه ۲۵۴
۷-۱۰- تقدس عمل گرای ۲۵۶
۷-۱۱- تزریق روحیه عصیانگری ،فدا ،ایثارومقاومت در جامعه ۲۵۸
منابع و ماخذ: ۲۷۰
پیوست: ۲۷۳

فصل اول
کلیات

 

• • 1. 1. مقدمه:

     

     

 

انقلاب اسلامی ایران بعنوان یکی از مهمترین انقلابات قرن بیستم دارای ابعاد ناشناخته بسیاری است که گروه های بسیار زیادی با گرایشهای مختلف فکری و عقیدتی برای آزادی و رهایی از چنگ ظلم وستم حاکم در دوران محمد رضا شاه، یک پارچه و هم صدا بر علیه حاکمیت وقت فریاد برآوردن و همگی خواستار یک چیز بودند : نابودی نظام شاهنشاهی

تا کنون به نقش علما و روحانیون در پیروزی انقلاب بسیار پرداخته شده و کتابها و مقالات بیشماری منتشر شده است. به نظر می رسد بررسی نقش سایر گروه ها که در راه انقلاب و نابودی رژیم پیشین گامهای مهمی برداشتند و در این راه از بذل جان و مال خویش دریغ نورزیدند در سایه اهتمام به نقش علما پنهان مانده و یا تلاش می شود که به عمد نادیده انگاشته شود ، یا شاید جریاناتی تلاش دارند که انقلاب اسلامی را تنها به یک جریان خاص محدود و نقش سایر گروه ها به علت مسائل و حوادث پس از انقلاب به فراموشی بسپارند.این موضوع برای مورخان و علاقه مندان به تاریخ معاصر کشور و امری بسیار دشوار و ناپذیرفتنی می نماید. دغدغه اصلی یک مورخ هماره باید این باشد که یک واقعه تاریخی را از نگرشهای متفاوت و با یافتن علل مختلف ریشه یابی کرده و از نگاه ایدئولوژیک به مسائل باید پرهیز و دوری نماید. انقلاب اسلامی ایران کماکان پس از گذشت سه دهه از عمر آن موضوعی جذاب و البته ناشناخته برای بسیاری از علاقه مندان به آن است و دارای لایه ها و علل خاص بسیار پیچیده ای است . یکی از امور کمتر شناخته شده در این حوزه نقش گروه های مسلحانه در شکست رژیم پهلوی است . از جریانات مسلحانه دوران سلطنت محمد رضا شاه می توان به گروه ها و سازمانهای مسلحانه مارکسیست و غیر مارکسیست اشاره کرد اگرچه ظهور این گروه ها نوعی اعتراض به سلفشان منجمله حزب توده و نهضت آزادی بوده است . لذا از نظر زمانی دهه های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی را بایستی پیدایش و اوج گیری این سازمانها دانست، اینکه جریان های مسلحانه به چه میزان در روند نهضت بیداری مردم ایران و به چالش کشیدن رژیم پهلوی نقش داشتند و از سوی دیگر چگونه تحت تاثیر جنبشهای مسلحانه معاصر قرار داشته اند و با الگوگیری از آنها در ایران اقدام نمودند موضوع این پایان نامه خواهد بود.

 

• • 1. 1. بیان مساله تحقیق:

     

     

 

مسئله اصلی این پژوهش آنست که مشی مسلحانه بعنوان یکی از راهکارهای تغییر رژیم های توتالیتر و تمامیت خواه تا چه حد در انقلاب اسلامی نقش داشته است . این مسئله را می توان مطرح کرد که انقلاب اسلامی بعنوان مهمترین انقلاب اواخر قرن بیستم تنها بر پایه نقش و فعالیت روحانیون به منصه ظهور رسیده یا در شکل گیری این انقلاب که میشل فوکو از آن بعنوان انقلاب معنوی یاد می کند تنها بر پایه جریان سنتی جامعه یعنی طبقاتی به مانند روحانیون ، بازاریان ، فرودستان مذهبی شکل گرفته است و سایر گروه های رادیکال و روشنفکر با خط مشی مسلحانه در خلق این پدیده نقش نداشته اند یا نقش آنان در سایه و تحت الشعاع فعالیت و کاریزمای رهبری انقلاب واقع شده است . به طور قطع با بررسی فکت ها و حوادث تاریخی بعد از پانزده خرداد ۴۲ این مهم آشکار است که با سیاست مشت آهنین رژیم حاکم تنها قشری که از باتلاق یا منجلاب سرکوب سر برآوردند و حادثه نوزده بهمن را آفریدن همین گروه ها بودند به طوریکه با تداوم عملیات های چریکی در واقع ابهت امنیتی رژیم را زیر سوال برده و این مسئله را در جامعه نهادین نمودند که دستگاه امنیتی رژیم آنچنان قدرتمند نیست که در تصور عامه طنین انداز شده است.

 

• • 1. 1. اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن:

     

     

 

در این پژوهش سعی می شود با توجه به عوامل موثر در انقلاب ، نقش و جایگاه گروه های چریکی در پیروزی انقلاب و زمینه پیدایش این گروه ها مورد بررسی قرار گیرد.
برخی از اهداف دیگر این پژوهش عبارتند از

 

• • نقد و بررسی زمینه های ظهور گروه های چریکی در دوران پهلوی دوم

 

• • مطالعه روابط و مناسبات درون گروهی

 

 

 

• • 1. 1. اهداف تحقیق:

     

     

 

هر پژوهشی در تعقیب هدف خاصی صورت می گیرد و هدف پاسخ به سولات تحقیق است یعنی رسیدن به این موضوع که در چه جامعه ای مشی مسلحانه مورد توجه قرارمی گیرد آیا در جوامع توتالیتر امروز هم این مش کاربرد دارد ، نقش ایدئولوژی و مکتب در این نوع مش مبارزه چه می باشند.

 

•  

افرادی که در مشاغلی متناسب با شخصیتشان گمارده شوند رضایت شغلی بیشتری خواهند داشت و احتمال کمتری است که بصورت اختیاری از کار خود استعفا دهند.^[۱۴]
تئوری دو عاملی هرز برگ^[۱۵]
فرض اساسی این تئوری این است: عواملی که در خشنودی شغلی مداخله می کند متفاوت از عواملی هستند که در ناخشنودی شغلی دخالت دارند یعنی خشنودی شغلی و ناخشنودی شغلی دو مفهوم متفاوت بوده حالت متضاد یک مفهوم نمی باشند. عواملی انگیزشی موجب خشنودی و انگیزش کارکنان در سازمان می گردند پیشرفتی را که فرد درکار بدست آورده و در قبال آن شناخته می شود احراز مسئولیت و ایکان فرصتهای لازم برای مسئولیتهای بیشتر و با اهمیت تر وجود زمینه برای رشد و تعالی فردی و نقش کار نیازهای انگیزشی را برآورده می سازند.^[۱۶]

عواملی که ناخشنودی شغلی کارکنان را فراهم می سازند ماهیت برون شغلی دارند گسترش خواهد یافت تامین و ارائه آنها باقی ماندی و ادامه خدمت کارکنان را موجب می گردد.
طرز تلقی وبرداشتهائی که کارکنان درباره نحوه اداره و خط مشیهای سازمان دارند احساس آنان نسبت به سرپرستان مستقیم و یا غیرمستقیم و برآوردشان از نحوه مدیریت این سرپرستان میزان حقوق- مزایا و پاداشهائی که سازمان اعطا می کند امنیت شغلی شرایط بازنشتستگی- تامین سلامتی بدنی و روانی لازم در کار در رابطه با مسائل شخصی و خانوادگی و نیز پایگاه منزلت فرد در محیط کار عوامل بهداشتی تلقی می شوند توجه به این عوامل برای سلامتی و تداوم فعالیت سازمان لازم است با عدم دسترسی به آنها ناخشنودی شکل گرفته و ممکن است به فرو پاشی سازمان و یا به پیدایش مشکلات بسیار منجر گردد.
الگوی ویژگیهای شغلی ^[۱۷]
الگوی ویژگیهای شغلی بوسیله هک من واولدهام ارائه شد. طبق این الگو هر شغلی را می توان برحسب پنج بعد اصلی به شرح زیر تشریح کرد:
گوناگونی در مهارت: فعالیتهای مختلفی که برای انجام کار مورد نظر لازم است و کارگر یا کارمند باید از مهارتهای شایستگی ها و توانایی های خاص خود استفاده کند.
نوع مهارت: آنچه را که باید برای تکمیل کل کار یا بخش مشخصی از کار ( که دارای نوعی هویت ویژه است) انجام داد.
اهمیت کار: مقدار اثری که یک کار برزندگی یا کار دیگران می گذارد و از این نظر اهیمت دارد.
خودمختاری: میزان اختیارات مقدار استقلال و خودمختاری که فرد در فرایند برنامه ریزی زمانی کاری و تعیین مراحل و اقداماتی که باید انجام شود دارد.
باز خود نمودن نتیجه فعالیتها: مقدار اطلاعاتی که فرد درباره نتیجه عملکردی و کارهای انجام شده می گردد و مقدار اطلاعاتی که از این بابت به وی داده می شود.
این سه بعد (گوناگونی در مهارت- نوع مهارت- و اهمیت کار) در هم ترکیب شده اند تا کار مزبور دارای معنی کامل گردد تعیین این ویژگیها در هر کار شغلی وجود دارد و ما می توانیم پیش بینی کنیم که متصدی یک شغل کار خود را مهم ارزشمند و گرانقدر می پندارد. همچنین کارهائی ک استقلال یا خود مختاری دارند باعث می شوند کار کارمند یا کارگر برای نتایج حاصله احساس مسئولیت بنماید. حال اگر نتایج حاصل به وی داده شد ( و از میزان کارایی خود آگاه شده از دیدگاه انگیزش الگوی مزبور بیانگر این مطلب است که پاداشهای درونی و ذاتی زمانی به فرد داده می شود که او ( با دستیابی به نتایج) از این مطلب آگاههی یابد که آن شخصیت ( در واقع خود اوست که بار مسئولیت را بر دوش کشیده و آنرا تجربه کرده است) هر قدر این سه جنبه روانشناختی بیشتر لمس گردد، انگیزش، عملکرد و رضایت شغلی کارمند بیشتر خواهد شد. اگر این حالتهای روانشناختی در یک جا جمع شوند به صورت یک شاخص در می آیند که آنرا نمره توان انگیزش می نامند^[۱۸]. مشاغلی که توان انگیزش بالایی دارند دست کم باید از نظر یکی از این سه عامل در حد بالایی قرار گیرند ( که شخص در سایه تجربه معنی دار در خود احساس اهیمت کند) همچنین آنها باید از نظر خود مختاری بازخور نتیجه عملکردهم در سطح بالایی باشند با توجه به مطلب بالا در رابطه با کارهائی که نمره توان انگیزشی آنها بالا باشد می توان با بهره گرفتن از الگوی مزبور نوع انگیزش عملکرد و رضایت شغلی متصدیان این مشاغل را که جنبه مثبت دارند پیش بینی کرد که در آن صورت به احتمال بسیار زیادی میزان غیبت و جابجائی آنان کاهش خواهد یافت.
نمره توان انگیزشی= اهمیت کار+ نوع مهارت+گوناگونی در مهارت*خود مختاری*بازخور نمودن نتیجه عملیات
تئوری نیاز مک‌کله‌لند- تئوری نیاز به پیشرفت ^[۱۹]
مک‌کله در سال ۱۹۵۵ با چنین اعتقادی که بعضی افراد نوعا تمایل به انجام کارهائی دارند که دیگرانبه انجامشان چنین تمایلی ندارند تئوری خود را مطرح کرد. نیاز به پیشرفت را آرزو برای پیشی جستن بر یک رفتار معیاری ویژه توصیف کرده اند و آن نشان دهنده میل و علاقه فرد نیست به انجام کار و سازمان دادن محیط کار پر ثمره فایق آمدن برموانع، افزایش میزان کار، رقابت در انجام کار بیشتر و بهتر پیشی جستن نسبت به دیگران است و این نیاز میل به انجام کاری است بهتر و کار آمدتر از آنچه که قبلا انجام شده است.
اگر نتایج ارزیابیها به کارکنان بازخور داده شود و نقاط ضعف و نارسائیهای کاری پرسنل به آنها گوشزد شود در اینصورت در نحوه کار پرسنل پیشرفت و بهبودی حاصل می شود.^[۲۰]
کاربرد نظریه های انگیزش
برای کاربرد نظریه های انگیزش روشها و برنامه های زیادی وجود دارد در این فصل ما در مورد هشت روش یا برنامه بحث کردیم آنها عبارتند از مدیریت مبتنی بر هدف- تعدیل رفتار سازمانی- مدیریت مشارکتی- پاداش مبتنی بر عملکرد- مزایای انعطاف پذیر- سیستم پرداخت حقوق پاره وقت- برنامه های کاری جدید و طرح ریزی مجدد کار. باوجود این که ترکیب و در آمیختن تعداد زیادی از نظرها، عقیده ها و موضوعات مختلف برای ایجاد یک دستورالعمل ساده کار خطرناکی است ولی آنچه در پی می اید عصاره چیزی است که ما در رابطه با بهبود عملکرد و افزایش رضایت شغلی کارکنان- در سایه کاربرد نظریه های انگیزش می دانیم.
شناسایی تفاوتهای فردی
افراد نیازهای مختلف دارند و نباید با همه آنها رفتاری یکسان داشت فراتر اینکه برای درک چیز یا موضوعی که برای هر یک از افراد اهمیت دارد باید تامل و در این باره وقت صرف کرد این کار باعث خواهد شد که مدیر نتواند پاداشهای انفرادی در نظر بگیرد. کارها را برنامه ریزی کند و مشاغل و طرح ریزی نماید به گونه ای که با نیازهای فرد سازگار باشد.
هدف و نتیجه
کارکنان و اعضای سازمان باید هدفهای مشخص و نسبتا مشکل یا سخت داشته باشد ونیز نتیجه عملکرد و حاصل اقداماتی که در راه رسیدن به هدف کرده اند به آنان داده شود.
مشارکت افراد در تصمیم گیریها
کارکنان و اعضای شرکت می توانند در تصمیمات زیر که بر آنان اثر می گذارد مشارکت نمایند: تعیین هدفهای کاری- تعیین وانتخاب مجموعه ای از مزایای حاشیه ای که مرودخواست فرد است. انتخاب برنامه های کاری و تعیین ساعاتی که فرد آمادگی بیشتر بای کار دارد (در یک محدوده زمانی معین) این کار باعث خواهد شد که بازدهی فرد تعهد وی نسبت به کار انگیزش رضایت شغلی اش افزایش یابد.
رابطه پاداش با عملکرد
پاداش باید با عملکرد رابطه معقولی داشته باشد نکته مهم ایت است که باید بین عملکرد و پاداش رابطه مشخصی برقرار باشد (کارکنان و اعضای سازمان باید این رابطه را به روشنی ببیند و چنین بپندارند) صرفنظر از همبستگی واقعی بین پاداش و معیارهای علمکرد- اگر افراد چنین بپندارند که این همبستگی در سطح پایینی هست عملکرد انان چندان عالی نخواخد بود در نتیجه رضایت شغلی کاهش می یابد و نرخ جابجایی و غیبت کارکنان افزایش می یابد.
رعایت اصل برابری حقوق
کارکنان و اعضای شرکت چنین گمان برند که مقدار پاداش با میزان فعالیت (داده) آنان تناسب دارد. به بیانی ساده، این بدان معنی است که مقدار تجربه، توانایی، تلاش و سایر اموری که فرد به سازمان می دهد یا در آنجا به مصرف می رساند باید بیانگر نوع عملکرد وی باشد و در نتیجه میزان حقوق، نوع وظیفه و پاداش های دیگری را که دریافت می کند باید (از نظر وی) متناسب باشد.
مولف یا واضعیف ارزیابی نیروی انسانی:
در اینجا می خواهیم در یابیم که با شروع دوران مدیریت کلاسیک، ارزیابی نیروی انسانی به چه نحو و توسط چه کسانی مطرح گردیده است.
رابرت اون (۱۸۵۸-۱۷۷۱ انگلیس) که اولین مدیر پرسنل نامیده می شود برای کارکنان تخته هایی را در چهار رنگ سفید، زرد، آبی و سیاه تهیه کرد رنگها درجه عملکرد ونحوه باز دهی کارکنان را نشان می داد.
نحوه که رنگ سفید برای عملکرد خوب، رنگ زرد برای متوسط، رنگ آبی برای عملکرد ضعیف و رنگ سیاه برای عملکرد به کار می رفت.
در کتب مدیریت می نویسند: ارنست سلوی مهم ترین کمکی به تحویل اندیشه های مدیریت کرد این بود که سنجش باز دهی (قدرت تولید) را در سطح کشور ایجاد کرد. در هر حال در عصر مدیریت کلاسیک یعنی در اوایل قرن ۲۰ هنگام می توان ارزیابی عملکرد نیروی انسانی را مطرح نمود که نگرش و تفکر به ماهیت انسانی از حصار نگرش مکانیکی خارج گشته و برای وی ابعاد فراتر از اینکه انسان جزئی از ابزار کار است قائل شویم. این نگرش گشته و برای وی ابعادی فراتر از اینکه انسان جزئی از ابزار کار است قائل شویم. این نگرش در نظریات التون متو و جان دو وی و کرت لوین و مری پارکرفالت، آبراهام مزلو مشاهده می گرد وبا گذشت زمان این نگرش قدرت گرفت تا اینکه در نیمه قرن بیستم، مسئله خود ارزیابی توسط دادگاس مک گریگور مطرح شده است. مدیریت کلاسیک با انتشار کتاب مدیریت کلاسیک با با انتشار کتاب مدیریت علمی تبلور در سالها ۱۹۱۱ میلادی به وجود آمد، او اولین کسی بود که انسان را در هنگام کار مورد مطالعه قرار داد و توانست باز دهی با رگیری و تخلیه شمشهای آهن را از ۱۲ تن به ۴۸ تن برای هر نفر در روز افزایش دهد، هدف کلی تیلور، افزایش کار آئی و بازدهی کار از طریق ازدیاد سطح تولید با کاهش هزینه بود.
در آن زمان تیلور مسئله ارزیابی را به عنوان سنجش بازدهی و قدرت تولید مطرح کرد البته در نگرش او انسان موجودی مکانیکی است و در صنعت ارزش معادل سایر ابزار که مصنوع فکر همین انسان است را دارد. کیلبرت واضح اصل تربلینگ ها ما نیز مانند تیلور، بازدهی و قدرت تولید را مبنای ارزیابی خود قرار داده است از آنجا که اجرای اصول مدیریت علمی منجر به فراموش شدن شخصیت انسان شده بود کم کم با گذشت زمان، تضاد بین کارگر و کارفرما، افزایش یافت و انگیزه کار کردن در کارگران کم رنگ شد. از این رو چاه اندیشی روان شناسان و جامعه شناسان منجر به ارائه تئوری روابط انسانی گردید که موانع سر سخت حفظ شخصیت انسانی و توجه به روح و روان وی بود.^[۲۱]
اولیور شلدن یک مدیر تجربی بود که کتاب خود را تحت عنوان The philosophy of mangement در سال ۱۹۲۳ به چاپ رساند، وی می گوید:صنعت اساسا یک سازمان انسانی است یک کارخانه صرفا تجمع ماشین آلات نیست، کار آی مطلوب امکان پذیر نیست مگر آنکه اهمیت عامل انسانی به عنوان یک حقیقت شناخته شود.
هانری فایول بر خلاف تیلور که توجهش معطوف به افزایش قدرت تولید بود به کار آئی مدیر نظر داشت وی می گوید: لازم است در فواصل زمانی ممیزی مدیریت صورت گیرد تا معلوم شود که مدیران چگونه پیشرفت می کنند تا چه حد ابتکار به خرج می دهند و قضاوتشان را اعمال می کنند و تا چه حد ابداع و نو آوری دارند.
التون میو (۱۹۴۹-۱۸۸۰) دانشمند استرالیایی، تحقیقات جامعه ای در زمینه روابط انسانی ^[۲۲] در شرکت و ستون الکتریک در شهرهائورن نزدیک شیکاگو (به عمل آورد و با این کار نقطه عطفی را در مسیر اندیشه مدیریت ایجاد کرد. تحقیقات مزبور از سال ۱۹۲۷ تا ۱۹۳۲ به طول انجامید وی در نتیجه این تحقیقات عوامل موثر در بازدهی را شرح ذیل بیان می کند:
قدردانی از انسانها، علاقه به کار را زیاد و احساس خرسندی برای کارکنان را به ارمغان می آورید.
افزایش بهره وری (قدرت تولید) در گرو نگرش کارکنان نسبت به کار، همکاران و سرپرستان است.
رفاقت عزت نفس در بازدهی کارکنان بیشترین اهمیت را دارد.
تعلق داشتن به گروه انسان احساس امنیت می دهد. و این احساس هر گونه کار حجمی در کارخانه است.
بدین نحو التون میو، مباحث روابط انسانی و تاثیر آن در بازدهی وعملکرد نیروی انسانی را برای اولین بار در دنیای امروز مطرح می نماید و شاید بتوان گفت در همین سالهاست که با تغییر نگرش به ماهیت انسانی در صنعت، عوامل و معیارهای ارزیابی از جنبه یک بعدی و مکانیکی خارج گشته و ضمن رعایت افزایش بهره وری (برخی ابعاد انسانی نیز توجه گردیده است.^[۲۳]
(احتمالا مشهورترین تحقیق، در زمینه ارزیابی عملکرد در نخستین سالهای دهه ۱۹۶۰
بوسیله هربرت مایر و همکارانش در شرکت جنرال الکتریک انجام شد. آنها به این نتیجه رسیدند که ارزیابیهای رسیم که بوسیله مدیران انجام می شود.
نمی توانند در اصلاح کارکنان و بهبود کارکنان زیر دستان اثر بخش باشند. کسانی که بصورت رسمی در رابطه با عملکردشان مورد انتقاد قرار گرفته بودند وضع دفاعی به خود گرفته یا رنجیده خاطر شده بودند و پس از دریافت نتیجه ارزیابی عملکردشان بدتر شده بود.
او و همکارانش بر این باوزند که یک مدیر و زیر دستش باید باهم هدفها را تعیین کنند. و سپس مراحل پیشرفت (در جهت تامین آن هدفها)را ارزیابی نمایند. آنها بر این نتیجه رسیدند که مشارکت دادن افراد در ارزیابی باعث می شود که رضایت طرفین بدست آید و عملکرد بهتر شود.^[۲۴]
در کشورهای اروپایی چون آلمان غربی، انگلستان، فرانسهف هلند و سوئد سالهاست مسئله ارزیابی به عنوان جزء مهمی از عملیات استخدامی مورد استفاده قرار گرفته است. رابطه میان زیر دست و بالا دست یا کارمند و مدیر تنها از طریق ارزشیابی مفهوم پیدا می کند، در کشورهای یاد شده ارزشیابیها چنان با دقت و علاقه مندی انجام می شود که نتایج آن در همه موارد قابل استفاده است. برای نمونه در سازمان خدمات کشور انگلستان Civil Service Commi Sion ده ها نمونه کتاب، فیلمهای کوتاه و جزوه های راهنمای ارزشیابی تهیه شده و در موقعیتهای مناسب برای کارکنان نمایش داده می شود.
در فرانسه .و آلمان غربی نیز ارزشیابی جزئی از از سنت فرهنگی این کشور به شمار می آید در کشورهای هلند و سوئد هر چند شیوه های استخدامی تا حدودی با سایر کشورهای اروپائی متفاوت است ولی به ارزشیابی عملکرد کارکنان به عنوان یک امر مهم بنا داده می شود.
در ایران نیز، ارزیابی به صورت کلاسیک توسط خواجه رشید الدین فضل ا.. در اواخر قرن هفتم هجری مطرح گردیده است وی که بیش از بیست سال، مقام وزارت مغولها را در ایران به عهده داشت، ارزیابی عملکرد نیروی انسانی را در نظام مدون مدیریت ربع رشیدی اینگونه توصیه می کند.^[۲۵]
(مجاوران وعمله و محصلات و عمال و کارکنان موقوفات را تجربه کنند. هر کس که در وی بی امانتی و بی دیانتی ببیند مالش داده و بیرون کنند و یک کسی را که آن حصال نامحمود درو نباشد نصیب گردانند) و اینان باید … صالح و امین و متعهد باشند و از تمام سکرات مجتیب و محترز…

 

1. 1. I) اول این که حامل‌ها به منطقه rداخل و وارد می‌شوند. حال فرض می‌کنیم v_kسرعت حامل در حالت k است پس حامل‌ها در یک زمان t فاصله‌ای به اندازه tv_k جابجا می‌شوند. حال با در نظر گرفتن قضیه لیوویل^[۵۴] تعداد حامل‌ها در همسایگی r در زمان t مساوی است با تعداد آن‌ها در همسایگی r=tv_k در زمان صفر یعنی f_k(r,t)=f_k(r-tv_k,0) و این یعنی نرخ تغییر توزیع ناشی از انتشار^[۵۵] به‌صورت معادله ‏۳‑۱ است:

 

‏۳‑۱

 

1. 1. II) دوم این که میدان خارجی تکانه هر ذره را عوض می‌کند ما نرخ تغییر بردار را به‌صورت معادله ‏۳‑۲ می­نویسیم(در دستگاه CGS):

 

‏۳‑۲
این رابطه را می‌توان به‌عنوان سرعت حامل در فضای k در نظر گرفت. پس می‌توان برای تغییر سرعت حامل­ها در زمان t نسبت به زمان اولیه از طریق میدان خارجی نوشت و نرخ آن به‌صورت معادله ‏۳‑۳ است:

‏۳‑۳
III) سومین اثر پراکندگی بارها است که اثری نسبتا پیچیده است. می‌توان رابطه ‏۳‑۴ را برای این اثر نوشت:
‏۳‑۴
فرایند پراکندگی از k به k’ میزان f_k را کاهش می‌دهد و احتمال وقوع این فرایند به دو عامل f_k یعنی تعداد حامل‌ها در حالت k و به (۱- f_k’) یعنی تعداد جاهای خالی در حالت نهایی k’ بستگی دارد. همچنین یک فرایند معکوس وجود دارد که میزان f_k را افزایش دهد که حامل‌ها از محل k’ به k حرکت کنند. حال اگر روی همه حالت‌های ممکن k’ جمع بزنیم و در Q(k,k’) ,که فاکتور احتمال انتقال از نقطه k به نقطه k’ است، ضرب کنیم، نرخ‌گذار را بدست آورده‌ایم. توجه شود که قضیه برگشت‌پذیری میکروسکپی^[۵۶] بیان می‌کند که، یک تابع یکسان نرخ‌گذار از k’ به k را بیان می‌کند. حال معادله بولتزمن بیان می‌کند در هر نقطه و برای هر k تغییرات نرخ برای f_k® صفر است:
‏۳‑۵
توجه شود معادله ‏۳‑۵ در شرایط تعادل پایدار^[۵۷] و نه در شرایط تعادل^[۵۸] نوشته شده است.
ما برای رسیدن به هدف یعنی محاسبه µ_e و µ_h به جای حل کامل معادله انتقال بولتزمن از روش معادله بالانس^[۵۹][۳۸] استفاده می‌کنیم. معادله بالانس بر پایه معادله انتقال بولتزمن است. ما از معادله بالانس به این صورت استفاده می‌کنیم که، جمله پراکندگی معادله بولتزمن را می‌نویسیم و با در نظر گرفتن فرآیندهای مختلف پراکندگی معادله را در شرایط تعادل پایدار می‌نویسیم. معادله دوم هم از طریق نوشتن چگالی الکترونی بر واحد سطح برای کل الکترون‌ها نوشته شده و از حل این دو معادله µ_e و µ_h را بدست می‌آوریم. توضیحات بیشتر در مورد معادله بالانس و حل آن را در فصل چهارم خواهیم آورد.
فصل چهارم
فصل چهارم: بررسی جمعیت وارون در گرافن
بررسی جمعیت وارون در گرافن
مقدمه
در این فصل ابتدا رسانندگی گرافن را بدست می‌آوریم. بعد رابطه رسانندگی و تقویت نوری را بیان خواهیم کرد. سپس جمعیت معکوس در گرافن را بررسی می‌کنیم که این کار از دو روش که یکی بر اساس پدیده شناختی است و دیگری بر اساس معادله انتقال بولتزمن انجام می­ شود.
محاسبه رسانندگی الکتریکی گرافن
جذب نوری در گرافن به دو صورت انتقال بین نواری و داخل نواری است و این دو انتقال بستگی به طول موج تابیده شده به گرافن است. در مادون قرمز دور پاسخ نوری گرافن غالبا داخل نواری و در ناحیه مادون قرمز میانی و نزدیک پاسخ نوری بین نواری است. در بررسی این رساله طول موج­های استفاده شده در مادون قرمز نزدیک است. بررسی رسانندگی گرافن در مقالات متعددی[۳۹-۴۴] صورت گرفته است. برای محاسبه رسانندگی الکتریکی گرافن از روش کوبو استفاده شده است.
برای محاسبه ابتدا هامیلتونی گرافن را در مدل تنگ بست به‌صورت معادله ‏۴‑۱ می‌نویسیم[۴۳]:
‏۴‑۱
در این جا تقریب نزدیکترین همسایه به کار رفته است و در آن یک الکترون در زیر شبکه A تولید می کند و یک الکترون در زیر شبکه B تولید می کند. t پارامتر جهش^[۶۰] می­باشد که مقدار آن حدود ۳ ev است. بردار های در شکل‏۴‑۱ نشان داده شده اند.
شکل‏۴‑۱ گوشه ای از شبکه کلی گرافن
مقدار پارامترها بصورت و و می­باشند. در مدل تنگ بست پارامتر جهش در حضور میدان بصورت تغییر می­ کند[۴۵]. پارامتر جهش در حضور میدان را به صورت زیر بسط می دهیم:
‏۴‑۲
حال اگر فرض کنیم جهت قطبش میدان در جهت x است عملگر چگالی جریان بصورت است[۴۵]. با فرض قطبش در جهت x میدان و محاسبه چگالی جریان، جواب به صورت داریم که پارامتر های و به صورت زیر است:
‏۴‑۳
‏۴‑۴
در رابطه بالا جمله جریان پارامگنتیک می‌باشد که ناشی از تغییر شکل تابع موج در اثر میدان خارجی می‌باشد و جمله جریان دیامگنتیک نام دارد[۴۶]. همان طور که می‌دانیم رابطه چگالی جریان و میدان الکتریکی به صورت است. می­توان E را بر حسب پتانسیل برداری به صورت نوشت. در اینجا فرض می­ شود که میدان، قطبشی در جهت x دارد. تانسور رسانندگی است. هدف اصلی در این بخش محاسبه تانسور رسانندگی گرافن است که این تانسور شامل مولفه های طولی و عرضی است. در اینجا مولفه­ی طولی یعنی را با رابطه کوبو محاسبه می­کنیم[۴۳]:
‏۴‑۵
که مساحت کل گرافن با رابطه است به ‌طوری که جمله مساحت یک سلول واحد در گرافن و تعداد این سلول‌های واحد است. علت اضافه کردن این جمله در مخرج این است که افت و خیزهای اتمی را حذف کنیم[۴۷]. معادله بالا رابطه کوبو برای رسانندگی الکتریکی است که برای استفاده از فرمالیسم ماتسوبرا^[۶۱] تغییر انجام شده است[۴۷]. از طریق تابع همبستگی جریان-جریان ماتسوبرا به صورت معادله ‏۴‑۶ محاسبه می‌شود^[۶۲][۴۳]:
‏۴‑۶
در آن عملگر ترتیب زمانی ^[۶۳]و است. فرمالیسم به کار رفته یکی از روش­های محاسبه تابع کوبو برای رسانندگی الکتریکی است که در کتاب فیزیک بس ذره‌ای توسط ماهان^[۶۴]به کار رفته است^[۶۵][۴۷]. رسانندگی الکتریکی کلی به دو بخش حقیقی و موهومی تقسیم می‌کنیم که هر جمله آن به‌صورت ‏۴‑۷ و ‏۴‑۸ است[۴۳]:
‏۴‑۷
‏۴‑۸
حال برای محاسبه رسانندگی توجه می‌کنیم که تولید جمعیت وارون در لیزر در ناحیه فرکانسی مادون قرمز نزدیک یک فرایند بین نواری است. D فاکتور درود است که در قسمت حقیقی رسانندگی ذکر شده و مستقیما متناسب با رسانندگی داخل نواری است[۴۸]. در بازه فرکانسی ذکر شده امکان وقوع انتقال مستقیم داخل نواری در گرافن بسیار پایین است. پس برای محاسبه قسمت حقیقی رسانندگی بین نواری ابتدا فاکتور را در معادله ‏۴‑۹ معرفی می‌کنیم[۴۳]:
‏۴‑۹
که تابع توزیع فرمی و پتانسیل شیمیایی است. به‌صورت ‏۴‑۱۰ معرفی می‌شود[۴۳]:
‏۴‑۱۰
و به‌صورت ‏۴‑۱۱ است:
‏۴‑۱۱
جمله آخر معادله ‏۴‑۱۰ را اگر در معادله ‏۴‑۹ قرار دهیم و تقریب محاسبه نزدیک نقطه دیراک را بکار ببریم جمله کوچکی است و از آن صرف نظر می‌کنیم. تابع چگالی حالات در هر حالت اسپینی و در هر سلول واحد را به‌صورت ‏۴‑۱۲ می‌نویسیم[۴۳]:
‏۴‑۱۲
برای ادامه محاسبات به دو مورد از ویژگی‌های تابع دلتای دیراک در ‏۴‑۱۳ اشاره می‌کنیم:
‏۴‑۱۳
که البته ویژگی دوم از ویژگی اول واضح است یعنی اگر در دومی یک منفی فاکتور بگیریم طبق اولی قدر مطلق آن پشت عبارت ظاهر می­شد. برای محاسبه رسانندگی تمام فرضیات بالا را در نظر می‌گیریم بعلاوه این که رابطه پاشندگی در گرافن به‌صورت است که در آن مثبت اشاره به نوار رسانش و منفی اشاره به نوار ظرفیت دارد. رسانندگی به صورت ‏۴‑۱۴ بدست می‌آید:

 

 

 

 

(‏۳‑۳۷)

 

 

 

 

 

(‏۳‑۳۸)

 

 

 

 

 

انعکاس و انکسار موج در ناپیوستگی مصالح در یک مخروط
بعد از تشکیل و معرفی ساختار مخروط اولیه‏ی موج حاصل از وارد آمدن نیروی خارجی به پی سطحی، نوبت به بررسی چگونگی انتشار این موج در عمق و در مواجهه با ناپیوستگی‏ها و شرایط لایه‏ای خاک می‏باشد. هنگامی که موج برخوردی منتشر شده در مخروط اولیه با نا‏پیوستگی روبرو می‏گردد، یک موج انعکاس‏یافته و موج دیگری در حالت انکسار‏یافته ایجاد می‏شود که هر کدام در مخروط جدید خود و به سمت خارج از منبع آشفتگی منتشر می‏شوند.
ضریب انعکاس
در لحظه‏ی برخورد موج ورودی از محل دیسک به فصل مشترک لایه‏ها، بخشی از موج مذکور با ضریببه‏سمت بالا منعکس می‏گردد. ضریب انعکاس به‏صورت نسبت موج انعکاس‏یافته به موج برخوردی تعریف می‏شود که به خصوصیات دو مصالح موجود در سطح مشترک و فرکانس موج بستگی دارد [۲].

 

 

(‏۳‑۳۹)

 

 

 

 

 

برای یک دیسک سطحی واقع بر لایه‏ی مستقر بر محیط نیمه‏بی‏نهایت خاک، انتشار موج در مخروط‏های اولیه، انعکاس‏یافته و انکسار‏یافته در شکل ۳-۹-الف نشان داده شده است.

مخروط اولیه با راس ۱ ودامنه‏ی f(ω) ، مخروط انکسار‏یافته با راس۲ و مخروط انعکاس‏یافته با راس ۳ مشخص شده است. اعمال سازگاری تغییرمکان‏ها و تعادل دیسک در سطح مشترک، مستلزم آن است که یک موج انکسار‏یافته با دامنه‏ی h(ω) با انتشار به سمت پایین در مصالح دوم و یک موج انعکاس‏یافته با دامنه‏ی g(ω) با انتشار به سمت بالا در مصالح اول ایجاد شود.
دامنه‏ی تغییر مکان برای موج منتشر شده در مخروط، به فاصله‏ی Z از مبدا محور که از راس مخروط در نظر گرفته می‏شود، به‏صورت زیر می‏باشد:

 

 

(‏۳‑۴۰)

 

 

 

 

 

شکل ‏۳‑۹: انتشار موج در مخروط‏ها. الف)موج برخوردی به سطح مشترک ؛ب)موج انکسار‏یافته؛پ) موج انعکاس‏یافته [۴۸]
در نتیجه برای دامنه‏ی تغییر‏مکان، برای موج برخوردی در فاصله‏ی d از دیسک اولیه و روی سطح مشترک موج برخوردی f به‏صورت زیر به‏دست می‏آید:

 

 

(‏۳‑۴۱)

 

 

 

 

 

، به‏عنوان شرایط مرزی در ارتفاع ، می باشد. سطح مشترک با نا‏پیوستگی در مصالح را می‏توان با یک دیسک مجازی به شعاعr، مدل‏سازی نمود، با توجه به روابط هندسی می‏توان داشت:

داخل شکمی …………………………………………………………………………………………………….۵۶
جدول ۴-۹ : مقایسه میانگین وانحراف معیارIAP بر حسب گرو های سنی به تفکیک وضعیتهای مختلف­سرتخت……………………………………………………………………………………………………….۵۸
جدول ۴-۱۰ : مقایسه تغییرات IAP بین زوایای ۱۵-۰ و ۳۰-۰ بر حسب سن واحدهای مورد پژوهش…۶۰
جدول ۴- ۱۱ : مقایسه میانگین وانحراف معیار IAP بر حسب جنس به تفکیک زوایای مختلف سر تخت..۶۱
جدول ۴- ۱۲ : مقایسه متوسط تغییرات IAP بین زوایای ۱۵-۰ و ۳۰-۰ بر حسب جنس …………………۶۳
جدول ۴- ۱۳ : مقایسه میانگین وانحراف معیار IAP بر حسب گروه های BMI به تفکیک زوایای مختلف
سرتخت……………………………………………………………………………………………………………….۶۴
جدول ۴-۱۴: مقایسه متوسط تغییرات IAP بین زوایای ۱۵-۰ و ۳۰-۰ سر تخت بر حسب گروه های BMI………………………………………………………………………………………………………………….66
جدول ۴ – ۱۵ : مقایسه اختلاف IAP در سه زوایه مختلف سر تخت بین گرو های BMI ………………..67
جدول ۴ – ۱۶ : مقایسه میانگین وانحراف معیار IAP بر حسب تشخیص بیماری به تفکیک زوایای مختلف سرتخت……………………………………………………………………………………………………………….۶۸
جدول ۴- ۱۷ : مقایسه متوسط تغییرات IAP بین زوایای ۱۵- ۰ و ۳۰ – ۰ سر تخت بر حسب تشخیص بیماری………………………………………………………………………………………………………………..۷۰
جدول ۴ – ۱۸: مقایسه میانگین وانحراف معیار IAP بر حسب مد دستگاه ونتیلاتور به تفکیک زوایای مختلف سر تخت……………………………………………………………………………………………………۷۱
جدول ۴ -۱۹ : مقایسه تغییرات IAP بین زوایای ۱۵- ۰ و ۳۰ -۰ بر حسب مد دستگاه ونتیلاتور ………۷۳
جدول ۴ - ۲۰ : ضریب همبستگی پیرسون متغیرهای IAP و تغییرات آن در زوایای مختلف سر تخت….۷۴
جدول ۴ – ۲۱ : محدوده توافق و میزان خطای IAP بین زوایای مختلف سر تخت………………………..۷۵
فهرست نمودار های فصل چهار :
نمودار ۴- ۱ : تغییرات فشار داخل شکمی از زاویه صفر درجه به سمت زاویه ۳۰ درجه …………………۵۵
نمودار ۴- ۲ : تغییرات فشار داخل شکمی بر اساس درجه بندی هیپرتانسیون داخل شکمی در سه زاویه صفر ، ۱۵ و ۳۰ درجه …………………………………………………………………………………………….۵۷
نمودار۴_۳ : روند و مقدار تغییرات فشار داخل شکمی در زوایای مختلف سر تخت بر حسب گروه های سنی واحدهای مورد پژوهش……………………………………………………………………………………..۵۹
نمودار ۴_۴ : روند ومقدار تغییرات فشار داخل شکمی در زوایای مختلف بر حسب جنس واحدهای مورد پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….۶۲
نمودار ۴ _ ۵ : : روند ومقدار تغییرات فشار داخل شکمی در زوایای مختلف سر تخت بر حسب گروه های BMI واحدهای مورد پژوهش……………………………………………………………………………………۶۵
نمودار ۴ _ ۶ : : روند ومقدار تغییرات فشار داخل شکمی در زوایای مختلف سر تخت بر حسب تشخیص بیماری واحدهای مورد پژوهش………………………………………………………………………………….۶۹
نمودار ۴ _ ۷ : روند ومقدار تغییرات فشار داخل شکمی در زوایای مختلف سر تخت بر حسب مد دستگاه ونتیلاتور …………………………………………………………………………………………………………….۷۲
نمودار ۴ – ۸ : محدوده توافق و میزان خطا بین زوایای ۱۵ و ۰ درجه سر تخت …………………………..۷۶
نمودار ۴ – ۹ : محدوده توافق و میزان خطا بین زوایای ۳۰ و ۰ درجه سر تخت …………………………..۷۷

بیان مسئله :
فشار داخل شکمی ( ^[۱](IAPبه شکل فزاینده ای به عنوان یک عامل مهم فیزیولوژیکی در بیماران بخش مراقبت ویژه مورد توجه قرار گرفته است (۲،۱). افزایش فشار داخل شکمی یک فرایند خاموش بالینی است که تا وقتی به طور کامل پیشرفت نکند تشخیص داده نمی شود .انجمن جهانی سندرم کمپارتمان شکمی (WSACS)^[2] میزان بروز هیپرتاسیون داخل شکمی ^[۳](IAH)در بیماران بخش­های مراقبت­ ویژه از ۱۸درصد تا۸/۵۸ درصد و در بیماران بدحال داخلی وجراحی ۶۵ - ۴/۵۴ درصد بیان کرده است (۲ ) . این دامنه وسیع در محیط های بالینی مختلف( جراحی یا داخلی ) ، وضعیت بیمار ( تروما ، سوختگی، بیماران بعد از عمل ) ، تنوع روش های اندازه گیری IAP و نیز عددی که برای تعریف هپیرتاسیون داخل شکمی انتخاب می شود ( ۲۵-۱۲ میلی مترجیوه ) متفاوت است (۳). از این رو IAHبه عنوان یک سندرم دیسترس حاد تنفسی ((ARDS^[4] شکمی شناخته می شود(۴). افزایش فشار داخلی شکمی نتایج و اثرات مختلف و مخربی برروی بافتهای اطراف و ارگانهای دیگر بدن دارد . اثر ایسکمیک وقتی IAP به ۱۰ میلی متر جیوه و یا بیشتر برسد رخ می دهد .اما وقتی فشار به ۲۰ میلی متر جیوه و بالاتر رسید ، آسیب ارگانی غیر قابل برگشت رخ می دهد سندرم کمپارتمان شکمی ایجاد می گردد (۴،۲) .

تحقیق رین تام^[۵] و همکاران نشان داد که میزان مرگ و میر درروز بیمارن مبتلا به IAH بستری در بخش مراقبت ویژه در مقایسه با بیماران بدون ابتلاء به IAH در طی ۲۸ روز به ترتیب ۹/۳۷ در مقابل ۱/۱۹ و در طی ۹۰ روز ۷/۵۳ در مقابل ۸/۳۵ بود ، IAH اولیه به عنوان عامل خطر مستقل مرگ و میر شناخته شده است (۵).
مطالعات نشان داده است که با پایش IAP در بیماران بستری در بیمارستان وبه بخصوص بیماران بستری در بخش های مراقبت ویژه طول مدت بستری بین ۱۰ تا ۱۳ روز کاهش پیدا می کند و بدنبال آن روازانه ۲۰۰۰ دلار صرفه جویی در هزینه های درمان می گردد. با درمان و مراقبت به موقع و زود هنگام در بیماران مبتلاء به IAH به ازای هر بیمار مبتلاء ۱۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ دلار صرفه جویی خواهد شد (۲).
یافته­ ها در مطالعه کربز^[۶] نشان داد که در بیماران تحت تهویه مکانیکی، تنظیم دستگاه تهویه مکانیکی بخصوص (^[۷](PEEP باید با توجه به اثرات فشار داخل شکمی برروی قفسه سینه و کمپلیانس ریه ها انجام شود(۶). از طرف دیگرفشار داخل شکمی افزایش یافته می تواند یک عامل پیش بینی کننده نارسایی ارگانی و میزان مرگ و میر در این بخش ها باشد (۷،۳).
اکثر بیماران بخش های مراقبت ویژه تحت تاثیر مانیتورینگ های مختلف همودینامیک مانند (CVP (^[8] و ((CO^[9] می باشند چیزی که اغلب به آن توجه نمی گردد این مسأله است که اندازه گیری های مختلف همودینامیک تحت تاثیر عوامل دیگری مثل تهویه مکانیکی وIAP می باشند (۹،۷،۸ ) . علیرغم شیوع بالای IAH و اهمیت ACS و کنترل آن در بیماران بستری در بخش های مراقبت ویژه ، اندازه گیری فشار داخل شکمی کمتر مورد توجه قرار گرفته است و این در حالی است که اگر سندرم کمپارتمان شکمی و عوارض شدید آن رخ دهد تنها درمان جراحی برای کاهش فشار داخل شکمی کاربرد دارد . بنابراین تشخیص زود رس برای مداخله کافی و کنترل آسیب ضروری می باشد ( ۳ ) .
بررسی و اندازه گیری فشار داخل شکمی همانند سایر بررسی های پارامترهای همودینامیک از وظایف پرستار بخش مراقبت ویژه است. کسب مهارت های پرستاری به منظور تشخیص بیماران در معرض خطر IAH اساسی و ضروری می باشد تا با مداخلات غیر جراحی زود هنگام به کاهش IAP و جلوگیری از بروز ACS کمک نماید. تحقیقات نشان داده است که در ۶۰-۴۰ درصد موارد معاینات بالینی در تشخیص IAHدر مقایسه با اندازه گیری فشار داخل شکمی موفق نبوده است(۱۰،۱۱) . اندازه گیری سریال IAP برای تشخیص و درمان IAH/ACS ضروری است زیرا حساسیت معاینه بالینی تنها ۶۰درصد می باشد (۱۳،۱۲).
به دلیل اهمیت IAH ، پرستاران باید به طور ویژه ای از فرایند اندازه گیری فشار داخل شکمی و جنبه های مختلف آن آگاه باشند . از طرفی اگر به این امر توجه نشود منجر به بروز اشتباه در سایر اندازه گیری همودینامیک خواهد شد ( ۱۶،۱۴،۱۵).
از این رو طبق توصیه انجمن جهانی سندرم کمپارتمان شکمی ، اندازه گیری روتین در بیماران دارای دو یا چند عامل خطر مثل اتصال به تهویه مکانیکی ، ترانسفوزیون خون بیش از ۱۰ واحد در ۲۴ ساعت ، دریافت مایعات بیش از ۵ لیتر در ۲۴ ساعت ، پنومونی^[۱۰] ، سپسیس^[۱۱] و … باید هر ۶-۴ ساعت تا زمان حذف عامل خطر انجام شود(۱۷) .
معمولاً وضعیت استاندارد مورد استفاده برای اندازه گیری فشار داخل شکمی صفر درجه می باشد.اما برای بیماران بستری در بخش مراقبت ویژه این وضعیت می تواند عواقب جبران ناپذیری از جمله پنومونی ، دیسترس تنفسی و … داشته باشد بخصوص وقتی که این اندازه گیری بصورت مداوم صورت گیرد. لذا چالشی که اغلب پرستاران بخش مراقبت ویژه با آن روبرو هستند این مسئله است که هنگام مانیتورینگ همودینامیک بیمار از جمله IAP نیاز است که بیمار حتماً در وضعیت طاقباز قرار گیرد؟(۱۴)
پیشبرد راحتی و آسایش بیمار از طریق مداخلات پرستاری یک جزء جدایی ناپذیر از مراقبت پرستاری در بخش های ویژه است و از وظایف پرستاران می باشد. یکی از جنبه­ های راحتی وآسایش بیمار برقراری وضعیت مناسب و راحت برای بیمار می باشد (۱۸ ) .
شواهدی در مقالات درباره تاثیر وضعیت بدن برروی اندازه گیری فشار داخل شکم وجود دارد ، اما تاثیر درجه ای که معمولاَ برای وضعیت های مختلف زاویه سرتخت در بیماران بخش های مراقبت ویژه استفاده می شود برروی فشار داخل شکم روشن نیست(۱۹). اندازه گیری فشار داخل شکم در وضعیت صفر درجه که وضعیت مطلوب در بیماران بخش مراقبت ویژه نمی باشند ، باعث می شود که فشار داخل شکم کمتر از میزانی که اغلب اوقات بیماران با آن روبرو هستند ،اندازه گیری گردد( ۱،۱۳،۱۵ ).
از سوی دیگر عدم تحمل این وضعیت دربیماران با شرایط خاص منجر به افزایش کاذب IAP خواهد شد (۱۲،۱۱). تحقیقات در زمینه این بیماران، که تحمل چنین وضعیتی را ندارند همانند بیماران مبتلا به نارسایی قلبی ، سندرم دیسترس تنفسی ، سپسیس یا جراحی به اندازه کافی در دسترسی نمی باشد(۱۳). علاوه بر آن قرار گرفتن بیمار در وضعیت خوابیده به پشت بدون بالا آوردن سرتخت حتی برای مدت کوتاه با هدف اندازه گیری فشار داخل شکمی خطر پنومونی­ آسپراسیون را افزایش می­دهد. این وضعیت برخلاف خط مشی­های توصیه شده مرکز کنترل بیماریها برای پیشگیری از این عارضه می باشد در اصول توصیه شده در بیماران بخش های مراقبت ویژه تاکید می­ شود تادر صورت عدم ممنوعیت درهمه­زمان ها حداقل۳۰ درجه ­افزایش سرتخت وجود داشته باشد . علت این امر شواهد­ی­ از کاهش پنومونی وابسته به ونتیلاتور است واینکه این وضعیت میزان بروز زخم های فشاری را کاهش می دهد (۱۴). بنابراین درک تاثیر وضعیت بدن بر اندازه گیری فشار داخل شکمی مهم است بطوریکه اندازه های فشار داخل شکمی می تواند به شکل مناسبی تفسیر گردد (۲۰) .
برخی از مطالعات نشان داده اند که با افزایش سر تخت بیش از ۲۰ درجه فشار داخل شکمی به شکل معنی داری افزایش پیدا خواهد کرد (۱۲) و نیز در مواردیکه بیمار در معرض خطر کمپارتمان شکمی قرار دارد و فشار داخل شکمی بیش از ۲۰ میلی مترجیوه می باشد ، فشار داخل شکمی می تواند در وضعیت نیمه نشسته اندازه گیری گردد(۱). همچنین تحقیقات نشان داده اند که ارتباط فشار داخل شکمی و زاویه سر تخت در مردان و بیماران با شاخص توده بدنی بالاتر معنی دار تر بوده است(۱۹،۲۰) .
ثبات وضعیت بیمار از یک اندازه گیری تا اندازه گیری بعدی در روش اندازه گیری متناوب فشار داخل شکمی در صحت آن برای تصمیم گیری بالینی اهمیت دارد . تغییر وضعیت های مختلف در فواصل اندازه گیری فشار داخل شکمی بر صحت میزان اندازه گیری شده تاثیر گذار است و می تواند در تصمیم گیری بالینی اختلال ایجاد نماید ( ۲ ) .
مطالعات بیشتر در این زمینه این امکان را خواهد­­ داد تا در تکنیک اندازه گیری فشار داخل شکمی در زوایای مختلف سرتخت بدون آنکه بیمار در وضعیت صاف (صفر درجه) و عوارض بالقوه آن قرار داده شود ، تصحیحی صورت گیرد و همچنین­ از آنجائیکه ACS برمبنای اندازه گیری فشار داخل شکمی در وضعیت صاف تعریف می شود ، برای اینکه وضعیتی غیر از صفر درجه برای اندازه گیری فشار داخل شکمی استفاده شود نیاز به مطالعات بیشتری است (۱۱). انجمن جهانی سندرم کمپارتمان شکمی یکی از توصیه ها و پیشنهادات برای پژوهش و تحقیق درباره روش اندازه گیری فشار داخل شکمی و تاثیر وضعیت بدن بر روی اندازه گیری IAP بیان کرده است (۱۷) .
ازآنجائیکه عوارض ناشی از وضعیت صفر درجه در برخی موارد مانع از انجام اندازه گیری IAP می شود ، لذا پژوهش­های متعددی در مورد درجه زاویه سرتخت که کمترین تفاوت را با اندازه گیری فشار داخل شکمی در وضعیت صفر درجه دارد لازم به نظر می رسد . برخی از محققین بیان می کنند که تعیین معیار های اصلاح شده فشار داخل شکمی اجازه می دهد که بتوان فشار داخل شکمی را در وضعیت های نیمه نشسته تفسیر کرد(۲۰) . آنچه در مراقبت از بیماران مهم بوده این است که سعی شود مراقبت ها به گونه ­ای انجام گردد که حداقل عوارض احتمالی را برای بیماران به دنبال داشته باشد و نیز در عین حال با حفظ راحتی و آسایش بیمار مانیتورینگ بیمار دقیقاً منعکس کننده وضعیت واقعی او باشد (۲) .
با توجه به اینکه اندازه گیری فشار داخل شکمی به صورت استاندارد و معمول در وضعیت صفر درجه انجام می شود و از طرفی اندازه گیری فشار داخل شکمی دربیماران بخش مراقبت ویژه با داشتن عوامل خطر متعدد و اثرات آن بر روی وضعیت بیمار امری لازم الاجراء به شمار می رود و نیز عدم تحمل قرار گیری بیماران دراین وضعیت مانعی درجهت این امر به شمار می رود ، پژوهشگر به دنبال درجه­ای از زاویه سر تخت است که کمترین تغییر را در وضعیت بیمار و میزان فشار داخل شکمی ایجاد می­نماید. این درجه با توجه به مطالب ذکر شده متفاوت است. با توجه به­اینکه همانند سایر شاخص­ های همودینامیک اندازه ­گیری فشار داخل شکمی­از­ وظایف و مسئولیت­های پرستار بخش مراقبت ویژه محسوب می شود (۲) و تاکنون نیزدر کشور ایران تحقیقی در این زمینه انجام نشده است لذا پژوهشگر برآن شد تا به بررسی تغییرات فشار داخل شکمی در وضعیت های مختلف پرداخته و به وضعیت مناسب برای اندازه گیری فشار داخل شکمی دست یابد تا شاید این یافته ها بتواند در ارتقاء کیفیت مراقبت بیماران در بخش های مراقبت ویژه ممورد استفاده قرار گیرد.
اهداف پژوهش:
هدف کلی پژوهش:
مقایسه تغییرات فشار داخل شکمی در وضعیت صفر ،۱۵ و ۳۰ درجه سر تخت در بیماران بستری در بخش های مراقبت ویژه مراکز آموزشی درمانی شهر رشت در سال ۹۱-۱۳۹۰.
اهداف ویژه­ی پژوهش :
تعیین میانگین فشار داخل شکمی بیماران بستری در بخش های مراقبت ویژه در وضعیت صفر درجه سر تخت
تعیین میانگین فشار داخل شکمی بیماران بستری در بخش های مراقبت ویژه در وضعیت ۱۵ درجه سر تخت
تعیین میانگین فشار داخل شکمی بیماران بستری در بخش های مراقبت ویژه در وضعیت ۳۰ درجه سر تخت
مقایسه میانگین فشار داخل شکمی در وضعیت های صفر ، ۱۵ و ۳۰ درجه سر تخت با برحسب عوامل فردی ومداخله گر
تعیین محدوده توافق L.A ^[۱۲] ومیزان خطا بین گروه ۱۵ و صفر
تعیین محدوده توافق و میزان خطا بین گروه ۳۰ و صفر
فرضیه پژوهش :
۱.میانگین فشار داخل شکمی در وضعیت های صفر و ۱۵ درجه تفاوتی ندارد.
۲.میانگین فشار داخل شکمی در وضعیت های صفر و ۳۰ درجه تفاوتی ندارد.

عنصر معنوی تقصیر، اراده و سوءنیت میباشد. در حقوق کیفری تمیز و سلامت اراده فاعل اساس مسئولیت را تشکیل میدهد زیرا بدون وجود تمیز و سالم بودن اراده نمیتوان تقصیر کیفری را به کسی نسبت داد و چون اصل شخصی بودن جرایم و مجازاتها از اصول کلی و پذیرفته شده حقوق
۱- مستفاد از مواد ۱۶۸ و ۲۳۰ و ۲۲۵ و ۳۳۴ و ۴۸۴ قانون مدنی
جزاست بنابراین بدون تقصیر مسئولیتی ایجاد نمیگردد، به همین دلیل است که کودک و مجنون مسئولیت کیفری ندارند.^۱

در حقوق خصوصی و در حوزه مسئولیت قراردادی، اراده از ارکان اصلی بهشمار میرود ولی در حوزه مسئولیت مدنی چون هیچگونه قراردادی بین فاعل زیان و زیاندیده منعقد نمیگردد، بنابراین نیازی به تمیز و اراده نمیباشد و الزام و تعهد به صورت یک طرفه از طرف قانونگذار و برای همه افراد جامعه ایجاد میگرددکه این الزامات به موجب قوانین و مقررات گوناگون به وجود میآید و هدف آن برقراری تکلیف عام احتیاط برای همگان و ضرر نزدن به دیگران و در صورت ورود زیان، جبران آنهاست نه مجازات فاعل زیان. بنابراین در بادی امر چنین به نظر میرسد که دخالت دادن اراده و تمیز در مسئولیت صحیح نبوده و چنین بحثی منتفی است ولی فایده بحث بیشتر از آن است که در بدو امر به نظر میرسد، زیرا ممکن است گفته شود نقش تکلیف و الزام مستلزم وجود تمیز و اراده است و مسئولیت متفرع بر تمیز و اراده است، تا ارادهای در کار نباشد و آن اراده خوب و بد را از هم تمیز ندهد و سالم نباشد مسئولیت محقق نمیشود، چنانکه سؤال و پرسش از حیوانات، نباتات و جمادات کار خردمندانهای نیست.^۲
به عقیده برخی از حقوقدانان علاوه بر عنصر مادی (فعل یا ترک فعل)، عنصر معنوی (قصد فعل یا خطای کیفری) را هم از عناصر عمومی و مشترک تقصیر مدنی و کیفری معرفی کردهاند.
دراین قسمت به چند تعریف درمورد تقصیر از منظر حقوقدانان میپردازیم.
تعریف مشهور دیگر نیز چنین بیان میکند:^۳ تقصیر، تجاوز از تعهدی است که شخص به عهده داشتـه، خواه این تعهـد به حکم قانـون باشد یا قرارداد، پس شخـصی که از تعهد خود تجاوز کند،
۱- تبصره ماده ۳۰۶ قانون مجازات اسلامی
۲- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، فرهنگ عناصر شناسی،انتشارات گنج دانش، تهران،۱۳۸۲، ص ۲۰۶
۳- کاتوزیان، الزامهای خارج از قرارداد، ص ۳۳۹
مرتکب تقصیر شده است. به عنوان مثال رانندهای که با سرعت غیر مجاز یا سبقت از سمت راست جاده حرکت و به واسطه این حرکت با عابر پیاده برخورد میکند و موجب فوت او میشود، مقصر است و مرتکب تقصیر شده است.
نظریه دیگری که ابراز شده است این است که،^۱ تقصیر تجاوز از رفتار عادی شخص خطاکار است». بدین معنی که وجدان شخص مقصر معیار است و تقصیر به امری گفته میشود که وجدان او ناپسند میشمرد.
تأیید نظر شخصی و درنظر گرفتن شرایط داخلی مقصر به معنی مخلوط کردن مسئولیت کیفری و مدنی و مجازات یا جبران خسارت است.
تعریف دیگر در بیان تقصیر، تجاوز از رفتاری است که حقوق، به عنوان حداقل حمایت از دیگران در برابر خطر نامتعارف لازم میبیند.^۲
در تعریف دیگر، «تقصیر عبارت است از انجام دادن کاری که شخص به حکم قرارداد یا عرف میبایست از آن پرهیز کند یا از کاری که باید انجام دهد خودداری کند».^۳ این تعریف از جمع مواد ۹۵۱ تا ۹۵۳ قانون مدنی نیز استنباط میشود.
ماده ۹۵۱ قانون مدنی مقرر میدارد: «تعدی، تجاوز نمودن از حدود اذن یا متعارف است نسبت به مال یا حق دیگری.»
ماده ۹۵۲ قانون مدنی مقرر میدارد: «تفریط عبارت است از ترک عملی که به موجب قرارداد یا متعارف برای حفظ مال غیر لازم است.»
ماده ۹۵۳ قانون مدنی نیز تقصیر را اعم از تعدی و تفریط میداند.
۱-کاتوزیان، الزامهای خارج از قرارداد، ص۳۴۰
۲-پراسر و کیتون، مسئولیت مدنی به نقل از کاتوزیان، الزامهای خارج از قرارداد، ص ۳۴۳
۳-کاتوزیان، پیشین، ص ۳۴۵
در قانون مجازات اسلامی در تبصره ماده ۳۳۶ در مورد تقصیر چنین مقرر میدارد: «تقصیر اعم است از بیاحتیاطی، بیمبالاتی، عدم مهارت، عدم رعایت نظامات دولتی». در تعریف قانون مدنی مفهوم تقصیر قطع نظر از مرتکب آن مورد توجه است. ولی در قانون مجازات در مسئولیت کیفری، به نیت مرتکب و مجازات او پرداخته است ولی در مسئولیت مدنی، نفس تجاوز به معیار عرفی «رفتار مباح در زندگی اجتماعی» مطرح است و سبب ضمان قرار میگیرد. مزیت دیگر تعریف قانون مدنی در این است که به داوری عرف تکیه دارد.
در این قسمت لازم میآید تقصیر را از لحاظ عمدی و غیر عمدی مورد بررسی قرار دهیم.
تقصیر وقتی عمدی است که شخص به قصد اضرار به دیگران مرتکب آن شود. مانند کسی که خانه دیگری را خراب میکند یا موجب نقص عضو دیگری میشود. بنابراین در تقصیر عمدی هم کار ناشایسته به عمد انجام میشود و هم نتیجه حاصل از آن کار نیز مقصود مرتکب است. به بیان دیگر چنین مقصری هم وسیله نامشروع و هم نتیجه را میخواهد.
در تقصیر غیرعمد شخص قصد زیان زدن به دیگری را ندارد ولی در نتیجه غفلت و بیاحتیاطی، سبب ورود ضرر به او میشود. چنانکه اگر رانندهای به علت شتابزدگی یا برای تفنّن با سرعت رانندگی کند و در صورت تصادف با اتومبیل دیگر خسارتی وارد آورد، تقصیر او غیرعمد است. این تقسیم از نظر مسئولیت مقصر فایدهای ندارد، زیرا در هر دو حالت باید زیانهای ناشی از کار خود را جبران کند ولی تمیز بین اضرار عمدی و غیرعمدی از این جهت اثر عملی دارد.
در مورد احراز تقصیر عمدی دادرس ناچار است درباره قصد و هدف خطاکار تحقیق کند تا معلوم شود که آیا او میخواسته حادثه ناگوار رخ دهد یا تنها بیاحتیاطی کرده است. پس کاوش او جنبه شخصی دارد و مربوط به وضع روانی و اراده خطاکار میشود، ولی در تقصیر غیرعمد، چنانکه پیش از این گفته شد تحقیق دادرس و معیار ارزیابی او چهره نوعی دارد، زیرا کار خوانده را با رفتار انسان متعارف در شرایط وقوع حادثه مقایسه میکند.^۱
۱-کاتوزیان، دوره مقدماتی حقوق مدنی، ص ۶۹

گفتار دوم: وجود ضرر و زیان^۱

مفهوم ضرر و زیان را اینگونه دانستهاند: «هرجا که نقصی در اموال ایجاد شودیا منفعت مسلمی از دست برود یا به سلامت یا حیثیت شخص لطمهای وارد آید، میگویند ضرری به بار آمده است.»^۲
مؤلف ترمینولوژی ضرر^۳ را در معانی زیر به کار برده است.^۴
ضرر ممکن است به صورت زیان مادی و یا معنوی و یا ترکیبی از دو صورت مادی و معنوی باشد. ضرر مادی به ضرر مالی و بدنی گویند که در مقابل ضرر معنوی استعمال میشود. ضرر مادی به صورت ضرر موجود و ضرر آینده و ضرر محتمل الوقوع دیده میشود.^۵ این نوع ضرر به پول قابل تقویم و تبدیل است و از نظر نوع وقوع آن ممکن است هم به صورت فقدان شی باشد (تخریب شی) یا به صورت فقدان نفع و فقدان یا نقص جزیی از اجزای بدن (نقص عضو) باشد. از نظر مالی که موضوع خسارت است این مال میتواند شی مادی باشد (خسارتی که از تصادم دو خودرو حاصل میشود) و هم شخص بشری (هزینه پزشکی و ازکار افتادگی) یا حقوق مالی.^۶
ضرر معنوی^۷ همانطور که گفتیم در مقابل ضرر مادی قرار میگیرد و ضرری است که به عرض و شرف متضرر یا یکی از اقارب او وارد میشود مثلاً بر اثر افشاء راز مریض به حیثیت او لطمه وارد میشود.^۸
۱–لنگرودی، ترمینولوژی حقوق، ص ۳۴۵
۲-کاتوزیان، دوره مقدماتی حقوق مدنی، ص ۳۸
۳-لنگرودی، پیشین، ص ۴۱۵
۴-dommagesat interets
۵- الف)لنگرودی، پیشین، ص ۴۱۶ ب)dommage improve
۶-حسینی نژاد، حسینقلی، مسئولیت مدنی، انتشارات جهاد دانشگاهی شهید بهشتی، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۰ ، ص ۷۰
۷- مستندات فانونی خسارت معنوی عبارتند از: اصل ۱۷۱ قانون اساسی، ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی و ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی
۸-الف)لنگرودی، پیشین، ص ۴۱۶ ب)dommage moral
خسارتهای معنوی نیز ممکن است به صورتهای مختلف ظاهر شود، مثلاً به صورت لطمه به حقوق مربوط به شخصیت (مانند حق بر شرف و حیثیت در مورد تهمت) و به صورت درد جسمی که زیاندیده از حادثهای دچار آن میشود و یا به صورت اختلال روانی که به زیاندیده از حادثهای به علت اینکه چهرهاش زشت گردیده است، دست میدهد یا آنچه ضرر لذت بردن نامیده میشود (مثلاً محرومیت یک شخص فلج از لذتهای عادی زندگی) یا بالاخره بر اثر جریحهدار شدن احساسات و عواطف (مثل غم و اندوه وارده به خویشان نزدیک زیاندیدهای که در اثر تصادف در گذشته است).
مخالفان سه دلیل جهت رد خسارت معنوی آوردهاند:^۱
قابل تقویم به پول (دیه) نیست و تأدیه پول قادر به فراموش کردن آن نقصان نیست.
از لحاظ فنی، ادعای آنان این است که تعیین چنین خسارتی برای قاضی مشکل است. از لحاظ اخلاقی، معتقدند ناگوار و زننده است که متألم از خسارت معنوی به محکمه بیاید و تألم خود را با پول (دیه) مطالبه کند.
سومین مورد، ضرر مختلط است که عملاً بسیار رواج دارد و مربوط به زیاندیده که میتواند بابت عمل زیانآور واحد در عین حال مطالبه خسارت مادی و معنوی نماید. مورد رایج این نوع ضرر و زیان، صدمه بدنی است که به مناسبت آن مجروح میتواند مطالبه هزینه پزشکی (تلف مال) و خسارت ناشی از ازکارافتادگی را که جنبه مادی دارند، نموده و همچنین بابت رنجی که تحمل کرده و احیاناً بابت لطمه وارده به زیبایی او که ضررهای معنوی محسوب میشود تقاضای خسارت بنماید.
۱- حسینی نژاد، پیشین، ص ۷۱
در مورد امکان مطالبه خسارت معنوی در موردی که تقصیر شخص جنبه کیفری ندارد به نظر میرسد میتوان جبران آن را خواست و دادگاه شیوه جبران آن را معین میکند.^۱
اما در موردی که تقصیر شخص جنبه کیفری دارد و مستوجب دیه است، برخی به تردید افتادهاند که آیا خسارت معنوی قربانی جنایت نیز قابل مطالبه است یا دیه مبلغ مقطوعی برای جبران خسارتهای مادی و معنوی است؟
با توجه به رویه فعلی و رأی هیئت عمومی دیوان عالی کشور که مقرر میدارد:^۲ «باید دیه معین مورد حکم قرار گیرد و تأیید مبلغ زاید بر دیه مغایر با قانون است»، پاسخ منفی است و خسارت معنوی قابل جبران نیست.
در فقه اسلام ضرر موجب مسئولیت، گاه ضرر مالی است و گاه ضرر بدنی و فقها علی رغم وحدت اسباب وجوب مسئولیت، یعنی تعدی یا تقصیر برای هر نوع از انواع آن احکام ویژه را اختصاص دادهاند.
فقه اسلام به صورت خاص به نوع دوم که ضررهای بدنی است اهمیت شایانی داده است و این به خاطر شرافت و کرامت انسان است در جنب مال، ضرری که بر بدن انسان وارد میشود گاه ضرر مادی است چون زدن، جراحت وارد ساختن، شکستن و کشتن و گاه ضرر معنوی است مانند دردها و زشتیها با از بین بردن زیبایی و زایل کردن منافع.^۳
در مورد ضرری که قابل مطالبه و جبران باشد سه مورد را ذکر کردهاند:

71- یوز و پنیر.
بدان مرد کند است دندان یوز / که مالد زبان بر پنیرش دو روز. (بوستان: 1350) ( دهخدا: 2063)
72- از شوره زمین سمن نروید .
زمین شوره سنبل بر نیارد / در آن تخم عمل ضایع مگردان.(گلستان:62) ( دهخدا: 136 )
نظر به این که سعدی و مولانا جلال الدین هم عصر بوده اند، و با توجه به بعد مکانی که با هم داشته اند، به نظر می‌رسد که امثال زیر، که هر کدام به شیوه‌ای بیان داشته‌اند، مضمون آن‌ها در میان عوام رایج بوده است:
73- خشموشهوتمردرااحولکند/ زاستقامتروحرامبدلکند.مولوی
نهبینیبهجائیکهبرخاستگرد/ نبیندنظرگرچهبیناستمرد. (بوستان:1836) (دهخدا741-740)
74- رنجغربتبهکهدرخانهجنگ(پاتهیگشتنبهاستازکفشتنگ …). مولوی
تهیپایرفتنبهازکفشتنگ/ بلایسفربهکهدرخانهجنگ.(بوستان:3128) (دهخدا:873)
3- 5- تأثیر سعدی بر دیگران
از دیگر عوامل تأثیر گذار بر شاعران و نویسندگان خواندن دواوین و کتب شعرا و رسالات دیگر شاعران قبل یا هم دوره‌ی خود می‌باشد، چنانچه نظامی عروضی شرط شاعر شدن را در خواندن اشعار شاعران پیشین می‌داند:« امّا شاعر باید در عنفوان شباب و در روزگار جوانی، بیست هزار از اشعار متقدّمان یادگیرد و ده هزار کلمه از آثار متأخران پیش چشم کند و پیوسته دواوین استادان همی‌خواند و یاد همی‌گیرد که … .»(نظامی عروضی، 46:1372)که این تأثیرات ، یا به صورت اقتباس، یا توارد، یا تقلیدو تتبع و یا نقل به مضمون و محتواست، که مورد اخیر از شایع ترین انواع است، که در شعر نمود آن‌ها بیشتر است مخصوصاَ اگر بیتی برگرفته از مثلی سایر باشد و یا حکم مثل یافته باشد (همایی، 1371 :393-385) در ادامه به بررسی شاعران و نویسندگان تأثیرپذیر از او پرداخته می‌شود:
1-اگردانش به روزی در فزودی/ زنادان تنگ‌روزی‌تر نبودی
به نادانان چنان روزی رساند/ که صد دانا در آن حیران بماند. (گلستان:84)
کیمیاگر ز غصّه مرده ورنج/ ابله اندر خرابه یافته گنج. (همان)
فلک به مردم نادان دهد زمام مراد/ تواهل دانش وفضلی همین گناهت بس . حافظ(ق.8)
ای چرخ زگردش تو خرسند نیم/ آزادم کن که در خور بند نیم
گر مهر تو با بی‌خرد و نا اهل است/ من نیز چنان اهل وخردمند نیم
دنیا که در او زنده دلی را مرگی است/ نشو گل عیش من ز اندک برگی است
اصلی است خرد، که فرعی او رنج دل است/ شاخی است هنر، که برگ او بی برگی است. .بدیعترکو
اسب تازی شده مجروح به زیر پالان/ طوق زرّین همه درگردن خر می‌بینم. حافظ (دهخدا،1370: 167)
2- نخورد شیر، نیم‌نخورده‌ی سگ/ ور به سختی بمیرد اندر غار
تن به بیچارگی وگرسنگی/ بنه ودست پیش سفله مدار. (گلستان:114)
دل تشنه نخواهد آب زلال/ کوزه بگذشته بردهان سکنج
دست سلطان دگر کجا بیند/ چون به سرگین درافتاد، ترنج .(گلستان: 85)
گوزنی بس قوی بنیاد باید/ که بر وی شیر، سیلی آزماید
مکن باور که هرگز ترکند کام/ ز آب جو نهنگ لجّه آشام
عقاب آن جا که درپروازباشد/ کجا ازصعوه صیدانداز باشد. وحشی بافقی(ق:10)
من آن نگین سلیمان به هیچ نستانم/ که گاه گاه بر او دست اهرمن باشد . حافظ(قرن:8) (دهخدا:224)
3- تا کار به زر برآید جان در خطرافکندن نشاید.(گلستان: 172)
پول سفید برای روز سیاه خوب است. (دهخدا:536)

4- تا کودکان برآوردم دیگر کودکی نکردم (گلستان: 152)
چون پیر شدی حافظ از میکده بیرون رو/ رندی وهوسناکی در عهد شباب اولی. حافظ (هخدا: 536)
5- دلقت به چه کار آید وتسبیح ومرقّع/ خود را ز عمل‌های نکوهیده بری دار
حاجت به کلاه ترکی داشتنت نیست/ درویش صفت باش وکلاه تتری دار.( گلستان: 92)
مرد خداپرست که تقوا طلب کند/خواهی سپید جامه وخواهی سیاه باش . حافظ (دهخدا:686)
6- هم رقعه دوختن به و الزام کنج صبر/ کز بهر خرقه رقعه برخواجگان نبشت
حقّا که با عقوت دوزخ برابر است/رفتن به پایمردی همسایه در بهشت. (گلستان: 110)
کهن خرقه‌ی خویش پیراستن/ به ازجامه‌ی عاریت خواستن. (گلستان: 191 )
بهشت به سرزنشش نمی‌ارزد.(عوّام) (دهخدا:697)
7- خدا کشتی آن جا که خواهدبرد/ وگر ناخدا جامه برتن درد .(بوستان:2642)
برد کشتی آن جا که خواهد خدای/ درد جامه برتن اگرناخدا ی(؟ ) (دهخدا:719)
8- نه در هرسخن بحث کردن رواست/(…خطا بر بزرگان گرفتن خطاست) (گلستان:145)
یا به تشویش وغصّه راضی شو/ یاجگر بند پیش زاغ بنه. (گلستان:70)
چو بشنوی سخن اهل دل مگو خطاست/ سخن شناس نه ای دلبرا، خطا اینجاست. حافظ (دهخدا:1849)
دی برسرخوان کرم خواجه نشستم/ این زمزمه، افسانه‌ی زاغ است و جگربند. صبای کاشانی(ق.13)
(دهخدا:2023)
9- ایمرغسحرعشقزپروانهبیاموز /کانسوختهراجانشدوآوارنیامد
اینمدّعیاندرطبلشبیخبرانند / آنراکهخبرشدخبریبازنیامد.( گلستان:50)
کسیرادراینبزمساغردهند / کهدارویبی‌هوشیشدردهند.(بوستان:54)

فرضیه فرعی۸: بین رضایت درونی ایده­آل و وفاداری به برند رابطه غیرمستقیم وجود دارد.
بر طبق نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده ها، مشاهده می شود که آماره تی بین متغیرهای رضایت درونی ایده­آل و رضایت مشتری و همچنین بین رضایت مشتری و وفاداری مشتری به ترتیب برابر ۵.۰۷ و ۵.۶۱ می باشد. لذا می توان نتیجه گرفت رضایت درونی ایده­آل با وفاداری به برند رابطه غیر مستقیم دارد. این نتیجه با نتایج مطالعه نام و همکاران(۲۰۱۱)، همخوانی دارد. آنها نیز در پژوهش خود دریافتند که رضایت درونی ایده­آل و وفاداری به برند رابطه غیرمستقیم دارند.
فرضیه فرعی۹: بین هویت برند و وفاداری به برند رابطه غیرمستقیم وجود دارد.
بر طبق نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده ها، مشاهده می شود که آماره تی بین متغیرهای هویت برند و رضایت مشتری و همچنین بین رضایت مشتری و وفاداری مشتری به ترتیب برابر ۴.۲۶ و ۵.۶۱ می باشد. لذا می توان نتیجه گرفت هویت برند با وفاداری به برند رابطه غیر مستقیم دارد. این نتیجه با نتایج مطالعه نام و همکاران(۲۰۱۱)، همخوانی ندارد. آنها در پژوهش خود دریافتند که هویت برند و وفاداری به برند رابطه غیر مستقیم ندارند.
فرضیه فرعی۱۰: بین انسجام سبک زندگی و وفاداری به برند رابطه غیرمستقیم وجود دارد.
بر طبق نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده ها، مشاهده می شود که آماره تی بین متغیرهای سبک زندگی و رضایت مشتری و همچنین بین رضایت مشتری و وفاداری مشتری به ترتیب برابر ۳.۱۲ و ۵.۶۱ می باشد. لذا می توان نتیجه گرفت انسجام سبک زندگی با وفاداری به برند رابطه غیر مستقیم دارد. این نتیجه با نتایج مطالعه نام و همکاران(۲۰۱۱)، همخوانی ندارد. آنها نیز در پژوهش خود دریافتند که سبک زندگی و وفاداری به برند رابطه غیرمستقیم ندارند.
۵-۶- پیشنهاداتی در راستای نتایج تحقیق
دستاوردهای پژوهش حاضر در دو دسته پیشنهادات کاربردی و پژوهشگران آتی ارائه شده است.
۵-۶-۱- پیشنهادات کاربردی
با توجه به نتایج بدست آمده و تائید کلیه فرضیه ­ها و مشاهده ارتباط مثبت بین ارزش ویژه برند ، رضایت مشتریان و وفاداری مشتریان به برند موارد زیر پیشنهاد می­گردد:

 

• • • براساس فرضیه اول تحقیق کیفیت فیزیکی رابطه معنی­داری با رضایتمندی مشتریان دارد. اما در میان متغیرهای مربوط به کیفیت فیزیکی رستورانها و فست فودها، تجهیزات و امکانات رستورانها و فست فودها از دیدگاه مشتریان چندان پیشرفته نبوده و در سطح رستورانهای معمولی قرار دارد. مشتریان انتظار دارند زمانی که به رستوران معتبری می روند یا به یک فست فود در منطقه بالای شهر مراجعه می کنند از آنها با امکانات به روز و جذاب استقبال و پذیرائی شوند. پیشنهاد می­ شود که مدیران رستورانها و فست فودها به تجهیزات فیزیکی و امکاناتی که در هنگام صرف غذا در اختیار مشتری قرار می دهند توجه بیشتری کنند و لذت غذا خوردن در این رستوران یا فست فود را برای مشتریان بیشتر کرده و از این طریق رضایت آنها را جلب نمایند.

  

 

• • براساس فرضیه دوم تحقیق رفتار کارکنان رابطه معنی­داری با رضایتمندی دارد. تجزیه وتحلیل داده ­های جمع آوری شده و میانگین پاسخهای مشتریان به گویه های مربوط به رفتار کارکنان نشان داده است که از دیدگاه مشتریان، کارکنان رستورانها و فست فودهای مورد نظر تحقیق به خوبی به صحبتها و خواسته های مشتری گوش می دهند و رفتاری مناسب دارند اما کمک کمی در انتخاب غذا یا نحوه سفارش دهی یا طعم غذاهای مختلف به مشتریان ارائه می­ کنند. پیشنهاد می شود رفتار کارکنان در جهت تسهیل انتخاب غذا و راحتی هر چه بیشتر مشتری و عدم ابهام پس از ورود به رستوران یا فست فود باشد و هر فعالیتی که می تواند زحمت مشتری را کمتر کند ، از سوی کارکنان موجب رضایت مشتری می گردد.

 

• • براساس فرضیه سوم تحقیق رضایت درونی ایده آل رابطه معنی­داری با رضایتمندی دارد. به عبارت دیگر مشتریان تصویری که از رستوران­های مورد نظر دارند را مطابق با خواسته ­ها و نظرهای خود می دانند و این برندها را ایده آل می­دانند. مشتریان خواهان برندهایی هستند که با بهره گرفتن از آنها نوعی جایگاه اجتماعی کسب کنند. پیشنهاد می شود مدیران رستورانها علاقه­های مشتریان در این زمینه را بیشتر در نظر بگیرند و رستورانهای خود را از نظر کیفیت هر چه بیشتر به سطح رستوران­های برتر ارتقاء دهند.

 

• • هویت برند نیز رابطه معنی­داری با رضایتمندی مشتریان دارد. به عبارتی چنانچه انتقادهایی به رستورانهای مورد نظر مشتری صورت گیرد ، مشتری ناراحت می­گردد و خود را به رستوران نزدیک می بیند. در این زمینه به مدیران رستوران پیشنهاد می­ شود که به مشتریان توجه ویژه­ای داشته باشند تا بتوانند نظر آنها را بیشتر جلب کنند. مثلا می­توانند از طریق سیستمهای پیامکی یا در فضاهای مجازی با مشتریان خود در مناسبتهای مختلف همچون سالگرد ازدواج یا تولد در ارتباط بوده و به نوعی به مشتریان خود نشان دهند که صرفا از بعد سودآوری به آنها نگریسته نمی شود. بلکه در زمانی که مشتری در رستوران حاضر نیست هم به او توجه می شود.

 

• • انسجام سبک زندگی رابطه معنی­داری با رضایتمندی مشتریان دارد. اما از میان زیر مجموعه­های این متغیر، پشتیبانی از سبک زندگی شخصی از دیدگاه مشتریان رستوران کمترین میانگین را دارد. پیشنهاد می­ شود مدیران فضای رستوران­های خود را به شیوه­ ای طراحی نمایند که مشتری در هنگام صرف غذا احساس کند که محیط برای او دلگرم کننده است و همچون خانه خود، در هنگام غذا خوردن آرامش داشته باشد.

 

• • رضایتمندی مشتری رابطه معنی­داری با وفاداری مشتریان دارند. وفاداری مشتری هدف نهایی مدیران در کسب و کارهای مختلف از جمله رستورانها و فست فودها می باشد. مدیران باید با بهره گرفتن از روش های مختلف رضایت مشتری را جلب نمایند. رضایت مشتری منجر به وفاداری او به رستورانمی شود و مشتری علاوه بر اینکه نسبت به رستوران تبلیغات مثبتی در میان خانواده و جمع دوستان انجام خواهد داد، چنانچه باز هم قصد استفاده از خدمات رستورانی را داشته باشد مجددا به همین رستوران مراجعه می کند.

 

۵-۷- محدودیتهای تحقیق
هر محققی در مسیر جمع آوری اطلاعات و کسب نتایج مطلوب با مشکلاتی روبرو می شود که لازم است آن ها را شناسایی کرده و در جهت رفع آنها گام بردارد. انجام این تحقیق نیز با مشکلات متعددی مواجه بود که عمده آنها عبارتند از :
۱- این پژوهش به بررسی رابطه ارزش ویژه برند با رضایت و وفاداری مشتریان تنها در رستورانها و فست فودها پرداخته است و لذا تعمیم نتایج آن دقیق نمی باشد.
۲- این پژوهش به بررسی متغیرها در گستره جغرافیایی شهر رشت پرداخته است.
۳- در این پژوهش از ابعاد ارزش ویژه برند نام و همکاران(۲۰۱۱)، استفاده شده است که مدلی جدیدتر در حوزه ارزش ویژه برند می باشد. در حالیکه می توان از مدلهایی که شناخته شده تر هستند نیز استفاده نمود.
۴- در این پژوهش به دلیل محدودیت زمانی و امکاناتی، از حجم نمونه نسبتا پایینی با توجه به موضوع ارزش ویژه برند استفاده شده است.
۵-۸- پیشنهاداتی برای محققین آینده
۱- پیشنهاد می شود برای دستیابی به جزئیات بیشتر در مورد نگرشها و رفتار مشتریان، سایر بخشهای تولیدی و خدماتی نیز در حیطه موضوع بررسی قرار گیرند تا بتوان نتایج متقن و مستند تری را به دست آورد.
۲- پیشنهاد می شود تحقیقات گسترده تری در سطح کشور برای بررسی رابطه بین ارزش ویژه برند و رضایت و وفاداری به برند صورت گیرد.
۳- پیشنهاد می شود محققان آتی ارزش ویژه برند را با بهره گرفتن از مدلهای مشهورتر همچون مدل ارزش ویژه برند آکر نیز مورد سنجش قرار دهند.
۴- پیشنهاد می شود محققان آتی حجم نمونه بیشتری را برای دستیابی به نتایج قابل تعمیم تر، مورد بررسی قرار دهند.
منابع و مآخذ
فصل اول
کلیات پژوهش

*منابع فارسی :

 

1. 1. جزنی، نسرین، عزیزی، شهریار و حلوایی، علی عسگر.(۱۳۸۹). سبک های تصمیم گیری مشتریان، بر اساس الگوی اسپیرولز و کندال. چشم انداز مدیریت بازرگانی، ۳،ص ص۲۴- ۹.

 

1. 1. جوانمرد،ح (۱۳۸۸). بررسی های برند اینترنتی و وب سایت ها و تاثیر آن بر اعتماد و وفاداری مشتریان. پژوهشنامه بازرگانی شماره ۵۳، زمستان ۱۳۸۸،ص ۲۵۶- ۲۲۵.

 

1. 1. حاجی کریمی، عباسعلی، مکی زاده بسطامی، وحید و جمالیه، بهتاش.( ۱۳۸۸) بررسی ارتباط کیفیت مواجهه خدمت و وفاداری مشتریان در سازمان های خدماتی تجاری. چشم انداز ، مدیریت، ۳۲،ص ص ۴۷- ۲۹.

 

1. 1. حسینی،م (۱۳۹۰).بررسی عوامل موثر بر وفاداری به برند در بازار فرآورده های لبنی،چشم انداز مدیریت بازرگانی- شماره۵ –بهار ۱۳۹۰، ص ص ۷۹- ۵۷.

 

1. 1. حقیقی،محمد، خسینی، سید حسن، اصغریه اهری، حامد، آرین، ابوالفضل، دریکنده، علی.(۱۳۹۰). بررسی تاثیر تاکتیکهای بازاریابی رابطه ای بر وفاداری مشتریان از منظر مشتریان شرکت ایرانسل، فصلنامه علمی - پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، سال دوم ، شماره چهارم ، شماره پیاپی ( ۷ ) زمستان۱۳۹۲،ص ص۶۲- ۴۴.

 

1. 1. حیدرزاده،صادقی،تورج،(۱۳۸۷). رضایت وفاداری مشتریان.

 

1. 1. حیدرزاده،ک.(۱۳۹۰) بررسی تاثیر اعتبار برند بر وفاداری مشتریان در صنعت بانکداری ایران، مجله پژوهش های مدیریت شماره ۸۸، بهار ۱۳۹۰،ص ۸۸- ۶۶.

 

1. 1. دهدشتی شاهرخ، زهره، تقوی فرد، محمدتقی، رستمی، نسرین (۱۳۸۹). مدلی برای سنجش تأثیر قابلیت اعتماد برند بانکها بر تعهد وفاداری مشتریان، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال پنجم، شماره ۲۰ ، زمستان ۱۳۸۹ ، ص ۸۸- ۶۹.

 

1. 1. رحیم نیا، فریبرز، فاطمی، سید زهرا (۱۳۹۲). بررسی نقش واسط ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری در تأثیر ارتباط موفق با مشتری و تصویر برند در هتل های ۵ ستاره مشهد، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، سال دوم، شماره اول، شماره پیاپی ( ۴) بهار ۱۳۹۲،ص ص ۹۲- ۷۳.

 

1. 1. رشیدی، حسن، رحمانی، زین العابدین(۱۳۹۲). برند و تأثیر آن بر وفاداری مشتری. مجله اقتصادی شماره های ۹ و ۱۰ ، آذر و دی ۱۳۹۲ ، صفحات ۸۰- ۶۵.

 

1. 1. رضایی، کامران; حسین آشتیانی; هوشیار، محمد رضا; وزیر ی، محمد، ( ۱۳۸۴ )، “رویکردی مشتری مدار به طرح ریزی و بهبود کیفیت محصول“ ، نشر آتنا (RWTUV) چاپ سوم،تهران.

 

1. 1. زیویار،فرزاد، ضیایی، محمدصادق، نرگسیان، جواد.(۱۳۹۱). بررسی عوامل موثر بر رضایت مشتریان با بهره گرفتن از مدل سروکوال، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، سال دوم، شماره سوم، شماره پیاپی ( ۶) پاییز ۱۳۹۱ ص ص۱۸۶- ۱۷۳.

 

1. 1. سبحانی،محمد صادق (۱۳۸۵)، «وفاداری برند »ماهنامه علمی آموزشی تدبیر شماره ۱۷۳.

 

1. 1. سید جوادین، سید رضا، امینی،علیرضا ،امینی، زهرا.(۱۳۸۹). ارزیابی تأثیر برند بر وفاداری مشتریان صنعتی. چشم انداز مدیریت بازرگانی، شماره ۳،ص ص ۷۳- ۵۷.

 

1. 1. شفیعی رود پشتی، میثم ; صالح اولیا، محمد،(۱۳۸۷) “تحلیل و به کارگیری مدل کانو در تامین (رضایت ارباب رجوع) مطالعه موردی:طراحی وب سایت"، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت بازاریابی، بهمن ماه ۱۳۸۷.

 

1. طباطبایی نسب، سید محمد، کنجکاو منفرد، امیر رضا، سروش محمدآبادی، علیرضا ، حکاکی،سید مسعود.(۱۳۹۲). طراحی و تبیین الگوی عدالت محور وفاداری به نام تجاری در شعب بانک تجارت شهرستان یزد، چشم انداز مدیریت بازرگانی،شماره ۱۳- بهار۱۳۹۲،ص ص ۴۴- ۲۹.

تشویق و افزایش مشارکت مردم در هر مرحله از فرایند برنامه‌ریزی
بسط و ترویج سرمایه‌گذاری‌های کوچک، که مردم قادر به اجرای آن باشند
کاهش هزینه‌های مردم و در مقابل افزایش درآمدهای آنان
تشویق مردم در جهت تداوم و نگهداری پروژه‌های توسعه (افزایش آگاهی‌های مردم و کاهش زمان و هزینه طرح‌ها و پروژه‌ها)
مشارکت در حکم وسیله‌ای برای گسترش و توزیع دوباره فرصت‌ها باهدف اتخاذ تصمیم‌های جمعی، همیاری در توسعه و بهره‌مندی همگانی از ثمرات آن است. این مشارکت می‌تواند در تمامی مراحل مختلف تصمیم‌گیری، اجرا (عملیات، مدیریت و اطلاع‌رسانی)، تقسیم منافع، و ارزیابی وجود داشته باشد.

۲-۶-۱-۴ رویکردهای فضایی، منطقه‌ای و ناحیه‌ای:
استراتژی‌های تحلیل مکانی
والتر کریستالر^[۱۰] (۱۹۳۳) برمبنای نظریات فون تونن^[۱۱] و آلفرد وبر^[۱۲] (۱۹۰۹) نظریه ”مکان مرکزی“ را ارائه نمود که بر اساس میزان جمعیت، نقش و کارکرد، فاصله، پراکندگی سکونتگاه‌های انسانی به شرح و تبیین ساختار (چارچوب) فضایی سکونتگاه‌ها و حوزه نفوذ آنان (و بالطبع سروسامان دهی به نحوه چیدمان نقاط شهری و روستایی) می‌پردازد. متخصصان این زمینه با پذیرش علم جغرافیا (به‌عنوان تحلیل‌گر فضای زیست)، به استفاده از نظریات برجسته دیگر در رابطه با تقسیم‌بندی فضایی-مکانی و ساماندهی فضا نیز مبادرت نمودند.
سه نظریه مطرح در این زمینه را می‌توان به‌طور خلاصه این‌گونه معرفی نمود:
نظریه زمین‌های کشاورزی (جی.اچ.فون تونن): این نظریه به تحلیل چگونگی استفاده و سروسامان دهی به زمین‌های کشاورزی می‌پردازد. بر اساس این نظریه فعالیت‌های کشاورزی و ارزش زمین‌ها متناسب بافاصله آن‌ها از بازار (شهری) تعریف می‌شود (دوایر متحدالمرکزی حول شهرها).
نظریه مکان‌یابی صنایع (آلفرد وبر): بر اساس این نظریه، صاحبان صنایع می‌کوشند مکانی را جهت استقرار کارخانه‌های خود برگزینند که با حداقل هزینه تولید محصول و توزیع آنان (هزینه‌های حمل‌ونقل) همراه باشد. درواقع زنجیره‌ای از جریان کالا، خدمات و اطلاعات (وزن و نحوه تعامل آن‌ها) ما را قادر به مکان‌یابی صحیح صنایع می‌کند.
نظریه مکان مرکزی (والتر کریستالر): براساس این نظریه، هر مکانی که موقعیت مرکزی می‌یابد با تولید و توزیع هرچه بیشتر کالا و خدمات در حوزه‌های اطراف (یا منطقه نفوذ) به تحکیم موقعیت مرکزی خود می‌پردازد، به همین خاطر، چنین مکان‌های مرکزی، خدمات بیشتری را در خود متمرکز می‌سازند. برمبنای این نظریه، نقاط مرکزی در قالب نظامی سلسله‌مراتبی (مبتنی بر جمعیت، فاصله، نقش یا کارکرد) عمل می‌نمایند. طبق این نظریه، خریداران، کالاها و خدمات موردنیاز خود را از نزدیک‌ترین بازار فروش در دسترس تهیه می‌کنند.
استراتژی توسعه روستا- شهری
از پایان دهه ۱۹۷۰، در واکنش به زوال الگوهای توسعه و پس از استراتژی ”نیازهای پایه“ سازمان جهانی کار (۱۹۷۶)، استراتژی توسعه روستا-شهری یا منظومه کشت-شهری (اگروپولیتن) مطرح گردید. برای درک بهتر این استراتژی باید الگوی ”مرکز-پیرامون“ و استراتژی نیازهای پایه را دانست. تحقیقات فریدمن^[۱۳] (در آمریکای جنوبی) نشان داده است که می‌توان فضای زندگی را به دو بخش ”مرکز“ و ”پیرامون“ تقسیم نمود که رابطه بین این دو نظام، استعماری است و پیامد آن قطبی شدن در مرکز و حاشیه‌ای‌شدن در پیرامون است. استراتژی نیازهای پایه نیز چرخش آشکاری بود از استراتژی‌های متداول تولید محور، صنعت‌مدار و شهرگرا به سمت استراتژی‌های مردم‌محور، کشاورزی‌مدار و روستاگرا. استراتژی روستا-شهری برمبنای الگوی مرکز-پیرامون (تجمع سرمایه و منافع در نقاط شهری) و متأثر از استراتژی نیازهای پایه (رفع فقر و ایجاد اشتغال، خوداتکایی، و تأمین مایحتاج اصلی)، این محورها را برای توسعه مناطق روستایی پیشنهاد می‌کند: درون‌گرایی، حفاظت‌گرایی، خودگردانی (خودکفایی)، و نهادینه‌سازی مشارکت.
استراتژی یوفرد
این استراتژی برپایه نقش فعالیت‌ها و کارکردهای شهری در توسعه روستایی (و منطقه‌ای) تعریف می‌شود که شامل این مراحل می‌گردد: تجزیه‌وتحلیل منابع ناحیه‌ای، تدوین نقشه تحلیلی منطقه، تحلیل نظام سکونتگاهی، تحلیل ارتباطات فضایی، تحلیل دسترسی‌ها (ارتباطات)، تحلیل شکاف عملکردی، تنظیم استراتژی‌های توسعه فضایی، تعیین نارسایی پروژه‌ها و برنامه‌های توسعه، بازبینی و نهادینه‌سازی تحلیل‌های فضایی در برنامه‌ریزی روستایی و ناحیه‌ای. این استراتژی با ارائه اطلاعات فراوان و ذی‌قیمتی به سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان، آنان را در توزیع سرمایه‌گذاری‌ها در راستای یک الگوی متعادل جغرافیایی (اقتصادی و فیزیکی) یاری می‌دهد.
ارزیابی توسعه پایدار روستایی:
ارزیابی وسیله­ای برای بررسی ارزش یا میزان یک ایده و وسیله­ای برای سنجیدن می­باشد. ارزیابی به ما اجازه می­دهد تا مروری بر پیشرفت، تخصیص مؤثر منابع تغییرات ایجادشده و آگاهی از انجام بهتر کارها داشته باشیم. ارزیابی به‌طور اساسی فرایند مسئله گشای ایده­الی است که ما برای آگاهی از جهانمان استفاده می‌کنیم. ارزیابی می ­تواند بینشی را آشکار کند که منجر به بالا رفتن آگاهی و درنهایت دگرگونی اجتماعی شود و لذا برای عملیات توسعه پایدار ضروری است (Troman, 2005: 4). ارزیابی ما را در تعریف اهداف توسعه پایدار و ارزشیابی پیشرفت در جهت رسیدن به آن اهداف کمک می­ کند. ارزیابی پایداری در ادبیات و تجربیات توسعه در دو زمینه مختلف استفاده می­ شود. نخست اشاره به بررسی پیشرفت­ها در جهت پایداری دارد، خواه اجتماعی باشد یا سازمانی و دوم اشاره به تلاش برای ارزیابی پایداری پروژه­ های پیشنهادی، طرح­ها، رهیافت­ها یا قوانین تدوین‌شده قبل از اینکه اجراشده باشند، دارد (Emmanual, 2007: 20)
ارزیابی پایداری معمولاً به‌عنوان بخشی از فرایند سنجش تأثیر جنبه­ های مختلف توسعه پایدار محسوب می­ شود (Environment of the Finland’s ministry, 2007). ارزیابی پایداری منعکس­کننده اندازه ­گیری و سنجش و به­ طور فزاینده به‌عنوان مهم‌ترین ابزار جهت تغییر شرایط در راستای توسعه پایدار می­باشد Pope & annandale, 2004: 596) به نقل از عنابستانی، ۱۳۹۰: ۱۰۹). عبارت دیگر ارزیابی پایداری می ­تواند به‌عنوان وسیله­ای برای شناسایی و سنجش احتمال و میزان تغییر سیاست و یا اندازه ­گیری اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی تعریف شود (George, 2003: 3). درصورتی‌که توسعه پایدار هدف نهایی باشد نیاز به ابزار و روش­هایی است تا بتوان به کمک آن‌ها حرکت به‌سوی پایداری را در مقیاس­های مختلف(جهانی، ملی و محلی) اندازه ­گیری کرد (افتخاری، ۱۳۸۲: ۱۶). ارزیابی پایداری به‌صورت فزاینده­ای تحت تأثیر مجموعه از ابزارهای ارزیابی می­باشد (Ness, 2007: 500).
این ابزارها در قالب چهارچوب­های ارزیابی توسعه پایدار قابل‌استفاده می­باشند. چهارچوب­های ارزیابی در انتخاب ابزارهای مناسب و کارآمد و سهولت استفاده از مؤثر و مفید می­باشند. چهارچوب ارزیابی از یک‌سو جهت بررسی جنبه­ های مختلف سیاست‌گذاری در راستای کنترل تغییرات پایداری و از سوی دیگر برای ارائه راهنمایی جهت اجرایی ارزیابی جامع و یکپارچه مورداستفاده قرار می­گیرند. بر اساس مطالعات صورت گرفته به‌طورکلی چهار دسته از چهارچوب­های ارزیابی قابل‌ملاحظه می­باشند: ارزیابی آثار زیست‌محیطیEIA^[14]) )؛ ارزیابی راهبردی محیط‌زیست(SEA^[15])؛ ارزیابی تأثیر(IA^[16])؛ و ارزیابی یکپارچه پایداری­ISA^[17]) ) (عنابستانی، ۱۳۹۰: ۱۱۱).
دستیابی به توسعه پایدار، نیازمند ارزیابی وضع موجود پایداری است. برای پاسخ به چالش­ها قلمرو ارزیابی پایداری به‌سرعت درحال‌توسعه است. تعداد ابزارهایی که ادعا می­ شود می­توانند برای ارزیابی توسعه پایدار استفاده شوند، هرروز در حال افزایش است و به­ طور هم­زمان بسیاری از ابزارها در مقایسه با قبل دستورالعمل کاربردی، داده ­ها و تجارت بهتری را در انجام و مطالعه موردی ارائه می­ دهند(Ness, 2007: 499) به‌طوری‌که با توجه به مطالعات صورت گرفته، تاکنون طبقه ­بندی­های متعددی از شیوه ­ها و ابزارهای ارزیابی و سنجش پایداری صورت گرفته است که درمجموع همه آن‌ها را می­توان در سه‌طبقه کلی قرارداد (singh, 2009: 196).
ارزیابی پایدار بر اساس شاخص ­ها: در این شیوه از یک یا چندین شاخص و نماگر برای ارزیابی پایداری استفاده می­ شود. ارزیابی بر اساس شاخص ­ها اقدامات ساده اولیه برای ارزیابی بودند که غالباً به‌صورت کمی به‌منظور بیان وضعیت اقتصادی، اجتماعی و یا توسعه محیطی در سطح منطقه­ای و ملی به­کار گرفته می­شدند. در برخی از مواقع نیز چندین شاخص با یکدیگر ترکیب می­شوند و پایداری از طریق شاخص ­ها و معیارها انداز­ه­گیری و محاسبه می­ شود و روند آن از گذشته تا حال پیگیری می­گردد تا درنهایت با درک این روند، امکان بینشی کوتاه‌مدت برای تصمیمات مرتبط به آینده ایجاد شود (Ness, 2007: 500).
بنابراین ابزار­ها در شیوه گفته‌شده از ارزیابی پایداری، یا غیر یکپارچه­اند که نمی ­توانند با پارمترهای طبیعی- اجتماعی ادغام شوند، یا یکپارچه­اند بدین معنی که ابزارهایی ترکیبی برای مجموع ابعاد مختلف به شمار می­روند (خسروبیگی، ۱۳۹۰: ۱۵۷ به نقل ازStaniškis, 2009: 52-53 وHenri, 2008: 166 ).
ارزیابی پایداری تولیدمحور: این شیوه ارزیابی عمدتاً به برآیند پایدار بودن فعالیت­ها و اقدامات اجرایی توجه داشته است و بیشتر در حوزه ­های اقتصادی و زیست­محیطی کاربرد دارد. در این شیوه ارزیابی بر جریان­های مرتبط با تولید و مصرف کالا و خدمات و نتایج زیست­محیطی آن‌هاست. درواقع در این طبقه، تمرکز معطوف ارزیابی جریان­های مختلف در خصوص محصولات مختلف و یا در خدمات است. به بیانی دیگر میزان استفاده از منابع و اثر­های زیست­محیطی در طول زنجیره تولید و یا از طریق چرخه عمر محصول ارزیابی می­ شود (Ness, 2007: 503) که هدف از آن شناسایی ناکارآمدی در سطح برنامه­ ریزی، مدیریت و اجرا و خطرهای خاص ناشی از آن در ایجاد ناپایداری، به­ ویژه اثرهای زیست­محیطی است و نتیجه آن کمک به تصمیم ­گیری و سیاست­گذاری توسعه­ای در پهنه سرزمین خواهد بود Environment of the Finland’s ministry, 2007: 14)).
ارزیابی یکپارچه پایداری: در این شیوه ارزیابی، تمرکز اساسی بر روی ابزارها و شیوهای ارزیابی پایداری است که به سنجش کل سیستم به لحاظ پایدار بودن در ابعاد مختلف آن می ­پردازد و برخلاف شیوه ­های ارزیابی در دوطبقه قبلی یکپارچه و سیستمی است و عمدتاً به دلیل همه­جانبه­نگری پروژه محور است و در سطح محلی و منطقه­ای قابلیت پیاده­سازی را دارد. در چهارچوب ارزیابی یکپارچه پایداری، ابزارهای ارزیابی یکپارچه روی برنامه­ ریزی تمرکز دارند و اغلب اشکالی از طرح­های مختلف را با خود به همراه دارند. بسیاری از ابزارهای ارزیابی یکپارچه پایداری مبتنی بر روش تجزیه‌وتحلیل سیستمی و یکپارچه شمال ابزارهای گسترده برای مدیریت مسائل پیچیده است (خسرو بیگی، ۱۳۹۰: ۱۵۸). تجزیه‌وتحلیل سیستم­های پویا یکی از این ابزارهاست که در ادامه توضیح داده می­ شود.

شکل ۲-۴: روش­های اصلی ارزیابی پایداری
منبع: (خسرو بیگی، ۱۳۹۰: ۱۵۹ به نقل از singh, 2009: 196).
اینکه چگونه می­توان پایداری را ارزیابی کرد، سؤالی است که با بررسی روش­ها، چهارچوب­ها و معرف­های مناسب انجام می­ شود. مسائل پیچیده­ توسعه پایدار نیازمند مجموعه­هایی به‌هم‌پیوسته از معرف­ها با ترکیب­های از معرف­ها در قالب شاخص ­ها است. بر اساس مطالعات تاکنون ۴۰۰ شاخص برای توسعه پایدار تعریف‌شده است که بیشتر آن‌ها در راستای طرح­های پیشنهادی سازمان ملل در رابطه با توسعه پایدار می­باشد. نمونه­هایی از آن‌ها در جدول زیر بیان‌شده است:
جدول۲- ۲: ابعاد و شاخص­ های پایداری

 

سازمان یا منبع	بعد	شاخص
کمیته امور اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل (سال ۲۰۰۰) (Golusin, 2009 :69)	اجتماعی	سواد- اشتغال- سلامت ذخایر آب- خانوار- کیفیت زندگی- میراث فرهنگی- توزیع درآمدوفقر- نرخ جرائم- جمعیت- دسترسی به منابع و…
	اقتصادی	انرژی- مدل‌های تولید و هزینه- مدیریت پسماندها- حمل‌ونقل- معدن‌کاوی- ساختار اقتصادی و توسعه- تجارت- بهره‌وری
	محیطی	کیفیت و پاکی آب- کشاورزی/آذوقه-شهرنشینی- اراضی ساحلی- وضعیت اکولوژیکی دریاها- ماهیگیری- آلودگی هوا- پایداری توریسم- پایداری مدیریت جنگل- تغییرات در استفاده از خاک
	نهادی و تشکیلاتی	همگرایی در سیاست‌گذاری- بازسازی ظرفیت­ها- دسترسی عموم به اطلاعات- قرداد همکاری­های بین‌المللی- مشارکت عمومی- سازمان­های قانونی و قانون‌گذاری
رهیافت­های پیشنهادی توسعه پایدار

. رزامیه که به امامت ابومسلم معتقد بودند و مرگ وی را پذیرفتند، پیروان فردی بودند که از او به نامهای رزام، رزام بنرزم، رزامبنسابق یا سایق یاد شده است (ر.ک. اشعری، ص ۶۵؛ شهرستانی، جلد ۱، ص ۱۳۴؛ ابنداعی رازی، ص ۱۱۲). ↑
. نشوان حمیری، ص ۱۶۰٫ ↑
. Xwēdōdah. ↑
. روایت پهلوی: متنی به زبان فارسی میانه، ترجمه مهشید میرفخرایی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۷٫ ↑
. آسموسن، ج. پ، «اصول عقاید و اعتقادات دیانت زردشتی»، دیانت زردشتی (مجموعه سه گفتار از کای بار، آسموسن و مری بویس)، ترجمه فریدون وهمن، تهران، جامی، ۱۳۸۴، صص ۱۱۷-۱۱۸٫ ↑
. خویدوده بین خواهر و برادری که از یک پدر و دو مادر و برعکس متولد شده باشند نیز جایز است (روایت پهلوی، بخش هشتم). ↑
. ابنداعی رازی، ص ۱۱٫ ↑
. ارداویرافنامه، مترجم فرانسه: فیلیپ ژینو، مترجم فارسی: ژاله آموزگار، تهران، انتشارات معین، انجمن ایرانشناسی فرانسه، ۱۳۸۲٫ ↑
. شاهرخ، ص ۸۶٫ ↑
. دینوری، اخبارالطوال، ص ۳۶۱٫ ↑
. Khrafstraghan. ↑
. Khrafsţra. ↑
. زرینکوب، دو قرن سکوت، ص ۱۴۰٫ ↑
. پورداود، ابراهیم، فرهنگ ایران باستان، تهران، بینا، ۱۳۲۶، صص ۱۷۸-۱۸۶٫ ↑
. متنهای پهلوی، ص۱۳۳٫ ↑
. همان، ص۱۳۲٫ ↑
. پورداود، یشتها، جلد ۱، ص ۳۲؛ سروشیان، ص ۱۸۶٫ ↑
. پورداود، ص ۱۹۵٫ ↑
. ابناثیر، جلد ۵، ص ۱۹۶؛ ابنتغری، جلد ۱، ص ۲۷۸٫ ↑
. طبری، جلد ۲، ص ۹۳؛ ابنندیم، ص ۴۷۹؛ ابنحزم، جلد ۱، ص ۳۴؛ نظامالملک، ص ۲۳۴؛ مجمل التواریخ و القصص، ص ۹۵؛ ابنجوزی، ص ۱۰۵؛ عوفی (بخش مربوط به تاریخ ایران)، ص ۱۴۱٫ ↑
. طبری، جلد ۲، ص ۹۲٫ ↑
. همو، همانجا. ↑
. نظامالملک، ص ۲۴۱٫ ↑
. بروسیوس، ص ۲۵۱٫ ↑
. مادلونگ، ویلفرد، فرقههای اسلامی، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، اساطیر، ۱۳۷۷، ص ۲۸٫ ↑
. روشن نبودن این ارتباط هم به دلیل تلاش ابومسلم برای جلب هواداران بیشتر از میان طبقات، گروه ها و ادیان مختلف بوده است و هم به دلیل وجود سنت تقیه در میان نومزدکیان یا خرمدینان (ر.ک. یارشاطر، احسان، «کیش مزدکی»، کشاکشهای مانوی مزدکی در ایران عهد ساسانی، ص ۲۳۴). ↑

. کاشانی، ص ۱۸۷٫ ↑
. نوبختی، حسنبنموسی، فرقالشیعه، استانبول، مطبعه الدوله، مصحح هلموت ریتر، ۱۹۳۱م، ص ۴۲؛ شهرستانی، جلد ۱، ص ۲۳۰؛ نشوان حمیری، ص ۱۶۰٫ ↑
. مسعودی، مروج الذهب…، جلد ۳، صص ۲۹۳-۲۹۴٫ ↑
. مقدسی، جلد ۶، ص ۹۵٫ ↑
. دینوری، ص ۴۰۲٫ ↑
. مقدسی، جلد ۴، ص ۳۱؛ نظامالملک، ص ۲۸۶٫ ↑
. نظامالملک، همانجا. ↑
. مسعودی، جلد ۳، صص ۲۹۳-۲۹۴؛ شهرستانی، جلد ۱، ص ۲۳۰٫ ↑
. اشپولر، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، جلد ۱، ص ۳۷۰٫
Madelung, Ibid, p 65. ↑
. هاشمیه را سفّاح در کوفه بنا کرده بود و منصور آن را تکمیل نمود (ر.ک. میرخواند، جلد ۳، ص ۴۲۹). ↑
. وی در دوران خلافت منصور، به سمت رئیس نگهبانان اشتغال داشت. منصور پس از شهادت وی، عیسیبننهیک را به سمت رئیس نگهبانان خود برگزید (ر.ک. ابناثیر، جلد ۵، ص ۵۰۳). ↑
. هیثمبنمعاویه عتکی از سرداران منصور بود که در دوره وی ولایتداری مکه و طائف را به عهده داشت (ر.ک. طبری، جلد ۷، ص ۵۱۴؛ ابناثیر، جلد ۵، ص ۵۰۷). ↑
. بلعمی، جلد ۲، ص ۱۰۹۴٫ ↑
. بنا به روایتی دیگر، شورشیان به این دلیل که منصور الوهیت خود را انکار کرد، در صدد بر آمدند او را بکشند و به الوهیت کس دیگری معتقد شوند (ذهبی، العبر فی خبر من غبر، ص ۱۹۱؛ ابنکثیر، جلد ۱۰، ص ۷۵). ↑
. طبری، جلد ۷، صص ۵۰۴- ۵۰۵٫ ↑
. وی مردی از بزرگان عرب و از امیران بنیامیه بود که حدود دوازده سال به فرماندهی یمن اشتغال داشت. وی در جنگی از جنگجویان سپاه ابنهبیره، عامل اموی عراق و دشمن منصور بود و به همین خاطر منصور از دست وی عصبانی بود (ر.ک. بلعمی، جلد ۲، ص ۱۰۹۶؛ ابنخلدون، جلد ۳، ص ۳۹۵). ↑
. طبری، جلد ۷، صص ۵۰۴- ۵۰۵؛ ابنمسکویه، جلد ۳، ص ۳۷۱؛ ابناثیر، جلد ۵، ص ۵۰۳٫ ↑
. نخجوانی، ص۱۰۵٫ ↑
. منصور در ۱۴۵ ه.ق. دستور داد شهر بغداد را بنا کنند. ساخت این شهر در ۱۴۸ ه.ق. به پایان رسید و منصور آن را مدینهالسلام نام گذاری کرد (ر.ک. خطیب بغدادی، احمدبنعلی، تاریخ بغداد، بیروت، دار الکتب العربیه، بیتا، جلد ۱، ص ۶۶). ↑
. بلعمی، جلد ۲، ص ۱۱۲۹؛ نخجوانی، ص ۱۰۵؛ ابنخلدون، جلد ۳، ص ۳۹۶٫ ↑
. طبری، جلد ۷، ص ۵۰۵؛ ابناثیر، جلد ۵، صص ۵۰۲-۵۰۳؛ ابنکثیر، جلد ۱۰، ص ۷۵؛ مسعودی نیز بدون ذکری از راوندیه، آورده که عدهای از اهل خراسان به هاشمیه تاختند (ر.ک. مروج الذهب…، جلد ۳، ص ۲۸۷). ↑
. در برخی منابع به جای راوندیه، رنودیه آمده و در برخی دیگر ریوندیه (ر.ک. ابنحزم، جلد ۴، ص ۱۸۷؛ صفدی، جلد ۱۸، ص ۲۷۶). ↑
. وی از داعیان عباسی در خراسان بود که به دلیل مخالفتی که بین او و ابومسلم روی داد، با جمع زیادی از هوادارانش به قتل رسید (ر.ک. خواندمیر، جلد ۲، ص ۲۰۸). ↑
. خواندمیر، همانجا. برخی دیگر از منابع، آنان را پیروان ابوهریره راوندی و نام دیگر این فرقه را هریریه میدانند (ر.ک. مقدسی، جلد ۵، ص ۱۳۱). ↑
. حسن، حسن ابراهیم، تاریخ الاسلام السیاسی و الدینی و الثقافی و الاجتماعی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۹۶۴م، جلد ۲، ص ۱۰۴٫ ↑

بررسی و توصیف گویش خواف ۴۷
بررسی و توصیف گویش رامسر ۱۵۷
بررسی و توصیف گویش روستای گزیک از توابع شهرستان بیرجند ۱۳۴
بررسی و توصیف گویش سده ۳۸
بررسی و توصیف گویش سیستان و بلوچستان در منطقه پشت آب زابل ۵۲
بررسی و توصیف گویش کاخک ۱۱۴
بررسی و توصیف گویش کاشمر ۲۹
بررسی و توصیف گویش میمند ۲۷۷
بررسی و طبقه‌بندی وندهای فارسی معاصر ۲۴۵
بررسی و مقایسه تأثیر روش‌های تعیین جایگاه آوایی و تحریک شنیداری بر اصلاح گفتار کودکان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر ۷-۸ ساله ۲۷۵
بررسی و مقایسه چگونگی تولید نحو کودکان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر با سن عقلی ۶ سال مدارس استثنایی و کودکان عادی با سن تقویمی ۶ سال مهد کودک‌های دولتی تهران سال ۱۳۷۲ ۴۰۱
بررسی و مقایسه فعل واژه گویش آمل با فعل واژه زبان فارسی ۱۴۸
بررسی و مقایسه گویش راوری با فارسی معیار ۸۵
بررسی واج‌شناسی گویش تاتی دهکده کجل بر اساس روش‌های نوین زبان شناسی ۲
بررسی واج‌شناسی واژه‌های بلوچی و مقایسه آنها با واژه‌های مشابه پهلوی ۲۷۶
بررسی واژه «بست» در فارسی ۲۱۴
بررسی واژه‌های ایرانی در زبان ارمنی ۱۳۷
بررسی ویژگی‌های ساختمان دستوری گویش تاتی تاکستان ۲۴۱
بررسی‌کننده اتوماتیک گرامر فارسی ۱۱۰
پ
پژوهش بر روی غزل‌های حافظ ۵۵
پژوهش درباره افعال مرکب ۱۶۷
پژوهش درباره فارسی محاوره‌ای تهران ۵۷
پژوهش در دستور زبان فارسی، مقایسه دستور پنج استاد و دستورنامه با دستور دکتر خانلری و دکتر گیوی، انوری ۳۷۴
پژوهش در فرایندهای آوایی گویش جاهلی تهران ۳۸۶
پژوهش در گویش آسی ۱۴
پژوهشی ریشه‌شناسانه در گویش مازندرانی (سورکی) ۲۱۸
پسوند و پیشوند در کردی و مقایسه آن با فارسی ۲۰۱
پی‌ریزی طرح کلی واژگان و طراحی پیاده‌سازی پردازشگر ساخت واژی برای زبان فارسی ۱۷۰

پیشاوند در زبان کردی و مقایسه آن با زبان فارسی ۳۶۱
پیشاوند و پساوند در زبان فارسی ۱۱۷
پیشوند و پسوندهای امروز در زبان فارسی ۳۴۱
پیوند گویش گیلکی با زبان‌های باستانی ایران (اوستا، فارسی باستان، پهلوی) ۲۵۸
ت
تأثیر ترجمه بر دستور و واژگان زبان فارسی ۱۵۰
تأملی بر واژه‌سازی و معادل‌گزینی علمی ۴۳
تجزیه قاموسی زبان فارسی امروز ۷۱
تجزیه و تحلیل زبانشناسانه از اشعار نیما یوشیج ۲۳۲
تجزیه و تحلیل زبانشناسانه اشعار فروغ فرخزاد ۳۷
تجزیه و تحلیل زبانشناسانه غزلیات شهریار از نظریه آوایی و واژگانی ۱۱۹
تجزیه و تحلیل ساخت‌های واژگانی فعل در زبان فارسی برمبنای دستور گسترده معیار ۱۲۰
تجزیه و تحلیل سبکی حافظ ۱۳۶، ۱۶۸
تجزیه و تحلیل صوتی واکه‌های ساده و مرکب زبان فارسی بر اساس آواشناسی فانت ۷۲
تجزیه و تحلیل مقابله‌ای جمله‌های پیرو قیدی در زبان‌های فرانسه و فارسی ۲۵۶
تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای حروف اضافه در زبان فارسی و انگلیسی برای اهداف تربیتی ۸۸
تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای ضمیرهای شخصی در زبان فرانسه و زبان فارسی ۳۹۲
تحقیق تاریخی و زبان شناسی درباره معانی و طرز بکاربردن حروف اضافه و ربط و اصوات در ادبیات فارسی و تحول تاریخی آنها از دوره باستانی تا امروز ۱۳۵
تحقیق در اعلام اشخاص (بررسی فراهنجاری دستوری و استخراج نوارد لغات و ترکیبات و تعبیرات در «نوبه الثلاثه» «کشف الاسرار و عدهالابرار» ۲۱۳
تحقیق درباره آواشناسی (فونولوژی) زبان فارسی باستان ۳۸۳
تحقیق درباره گویش اصفهان و تهران: یک بررسی مقدماتی ۳۰۶
تحقیق در سبک سخن‌وری ناصرخسرو ۲۹۵
تحقیق در گویش بلوچی ۳۷۱

۱-۳- مقدمه
این مبحث فرایند اجرای تحقیق را در بر دارد تا بر اساس روش تحقیق بتوان درک بهتری در مورد متغیرهای تحقیق(آموزش هوش هیجانی و آموزش مصون سازی در مقابله با استرس،کیفیت زندگی و شادکامی) و ارتباط آنها با یکدیگر داشت.
۲-۳- جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق عبارت است از ۲۱۵نفر از زنان یائسه ای که از تیر ماه تا آبان ۱۳۸۸ به موسسه راهیان سلامت رشت(موسسه ای که امکانات بهداشتی-درمانی و آموزشی در اختیار زنان می گذارد .) مراجعه کرده اند.
۳-۳ – حجم نمونه آماری
نمونه آماری عبارت است از ۴۵ نفر از زنانی که به موسسه راهیان سلامت مراجعه کرده بودند و از کیفیت زندگی و شادکامی پایینی برخوردار بودند .
۴-۳- روش و ابزار گردآوری اطلاعات:
در این پژوهش نخست به ۲۶۵ زن یائسه ای که که به موسسه راهیان سلامت مراجعه کرده بودند پرسشنامه کیفیت زندگی و شادکامی داده شد.۹۴ نفر از آنان نمره پایین در هر دو پرسشنامه داشتند که به صورت تصادفی از بین آنان ۴۵ نفر انتخاب گردید و به صورت نمونه گیری تصادفی ساده به سه گروه ۱۵ نفری تقسیم شدند که گروه َA گروه آموزش هوش هیجانی و گروه B گروه آموزش مصون سازی در مقابله با استرس و گروه C گروه کنترل بود. گروه A آموزش هوش هیجانی را در هشت جلسه ۶۰ تا ۹۰ دقیقه ای دریافت کرد.گروه B آموزش مصون سازی در مقابله با استرس را در هشت جلسه ۶۰ تا ۹۰ دقیقه ای دریافت کردندو گروه کنترل که هیچ گونه آموزشی دریافت نکردند.پس از آموزش مجددا کیفیت زندگی و شادکامی آرمودنیهای مورد مطالعه اندازه گیری شد و داده های مورد لزوم استخراج و از طریق برنامه آماری SPSS مورد پردازش آماری قرار گرفتند.
۵-۳-طرح تحقیق
این پژوهش از نوع کاربردی است .با توجه به مسئله و فرضیه روش این تحقیق از نوع آزمایشی می باشد .طرح تحقیق این پژوهش ، طرح دو گروهی با پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل می باشد که دیاگرام آن به صورت زیر است :
E1 T1 X T2
E2 T1 X T2
C T1 - T2
۶-۳- ابزار گرد آوری داده ها
در این پژوهش از دو پرسشنامه استفاده شده که عبارتند از :
پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی
پرسشنامه شادکامی آکسفورد
۱ـ۶ـ۳ـ پرسشنامه کیفیت زندگی
پرسشنامه کیفیت زندگی QOL به عنوان انگلیسی آنQuality of life می باشد برای سنجش کیفیت زندگی فرد در دو هفته اخیر می باشد که توسط سازمان بهداشت جهانی با همکاری ۱۵ مرکز بین المللی در سال ۱۹۸۹ ساخته شد.

این پرسشنامه ۲۴ سوال در قالب ۴ حیطه دارد. دو سوال اول به هیچ یک از حیطه ها تعلق ندارد و وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را به شکل کلی مورد ارزیابی قرار می دهد. بنابراین پرسشنامه در مجموع ۲۶ سوال داده این پرسشنامه ۴ خرده مقیاس دارد. که شامل سلامت جسمانی ، سلامت روانی ، روابط اجتماعی و محیط زندگی اجتماعی می باشد.
روش نمره گذاری و تجزیه وتحلیل داده ها
در این پرسشنامه ، تعیین نمرات هر یک از خرده مقیاس ها با جمع نمرات سوال های مربوط به آن انجام می شود.
سوال ۲۶ این پرسشنامه به قسمت معکوس نمره گذاری می شود. نمره بالا در هر یک از خرده مقیاس ها و بالا بودن نمره کل مقیاس بیانگر کیفیت زندگی مطلوب است.نمره بالای ۴۰ نشانگر کیفیت زندگی نسبی در این پژوهش می باشد .
الف- سلامت روانی و سلامت جسمانی:
برای بدست آوردن نمره افراد در این خرده مقیاس با جمع ۶ سوال که شامل گویه های ۲۶ ـ ۱۹ ـ ۱۱ ـ ۷ ـ ۶ ـ ۵ می باشد محاسبه می گردد.
ب- روابط اجتماعی:
نمره این خرده مقیاس با جمع نمرات سوال های ۲۲ ـ ۲۱ ـ ۲۰ بدست می آید.
ج- محیط زندگی اجتماعی :
این خرده مقیاس با جمع نمرات سوال های ۲۵ ـ ۲۴ ـ ۲۳ ـ ۱۴ ـ ۱۳ ـ ۱۲ ـ ۹ ـ ۸ بدست می آید.
اعتبار پرسشنامه کیفیت زندگی
مطالعات در زمینه روایی پرسشنامه نشان می دهد بین همه آیتم ها همبستگی وجود دارد و این همبستگی معنادار است ۴/۰ <.r (یانگ و همکاران ، ۲۰۰۶ ، نقل از نجات ، ۱۳۸۵) .
ضریب همبستگی سوالات و حیطه ها نیز جهت بررسی عوامل ساختاری پرسشنامه در نظر گرفته شده است و ضریب همبستگی آن بالای ۴/۰ در این موارد رضایت بخش تلقی می شود. به هر حال تمام سوالات حیطه سلامت جسمانی و محیط بالاترین همبستگی را با دامنه اصلی خود نشان می دهند . (نجات و همکاران ، ۱۳۸۵).
پایایی پرسشنامه کیفیت زندگی
پایایی آزمون به روش کودر ریچاردسون از حدود ۶۱/۰ تا ۹۶/۰ و به روش آزمون ـ باز آزمون از ۷۷/۰ تا ۸۷/۰ گزارش شده است. (ایوانزوکوپ ، ۱۹۸۹، نقل از نجات ، ۱۳۸۵) .
یانگ و همکاران (۲۰۰۶) در پژوهش خود که بر روی ۲۳۸ نفر از بیماران انجام دادند پایایی به روش بازآزمایی بعد از ۴ تا ۸ هفته در چهار حوزه پرسشنامه را از ۷۴/۰ تا ۸۲/۰ گزارش کرده اند.
ریمپل و فلک (۲۰۰۷) در پژوهش که بر روی ۳۰۸ بیمار مبتلا به ایدز انجام دادند پایایی آزمون به روش آلفای کرونباخ را در چهار حوزه پرسشنامه از ۳۲/۰ تا ۶۵/۰ گزارش کرده اند.
بونومی و همکاران در بررسی پایایی درونی این آزمون ضرایب ۸۳/۰ تا ۹۵/۰ را اعلام کرده اند. همچنین ناتالی در گروه بیماران مزمن پایایی این آزمون را ۹۰/۰ و در گروه افراد سالم ۸۶/۰ بدست آورد. (ویلیامز ۲۰۰۰ بر نقل از غلامی ، ۱۳۸۷) نجات و همکاران (۱۳۸۵) در پژوهش خود که بر روی ۱۱۶۷ نفر از مردم تهران انجام دادند پایایی آزمون را به روش بازآزمایی در حیطه سلامت فیزیکی ۷۷/۰ در حیطه سلامت روانی ۷۷/۰ ، در حیطه روابط اجتماعی ۷۵/۰ و در نهایت در خرده مقیاس محیط زندگی برابر ۸۴/۰ گزارش کرده اند.
غلامی (۱۳۸۲) در پژوهش خود پایایی پرسشنامه را از طریق آلفای کرونباخ ۹۰% گزارش کرده است.
اسداللهی و افشار (۱۳۷۹) در پژوهشی که بر روی گروهی از بیماران انجام دادند پایایی آن را به روش آلفای کرونباخ ۸۶/۰ مورد تایید قرار دادند.
افشار و همکاران (۱۳۸۳) در پژوهشی که بر روی ۴۲ نفر از خانواده های بیماران دو قطبی انجام دادند آلفای کرونباخ را ۸۶/۰ محاسبه کردند.
پایایی پرسشنامه در پژوهشی توسط یوسفی و همکاران (۱۳۸۵) بر روی ۲۰۰ نفر از بیماران مبتلا به تالاسمی ۹۰% محاسبه شده نجات و همکاران (۱۳۸۵) در پژوهش خود که بر روی ۱۱۶۷ نفر از مردم تهران انجام دادند پایایی آزمون را به روش آلفای کرونباخ بالاتر از ۷۰% گزارش کرده اند.
۲-۶-۳ پرسشنامه شادکامی:
ابزار پژوهش حاضر فهرست شادکامی آکسفورد تجدید نظر شده آرگیل(۲۰۰۱،نقل از کار،۲۰۰۴) میباشدو برای سنجش میزان شادی فرد در روزهای اخیر ساخته شده است.
این پرسشنامه شامل ۲۹ گزاره چهار گزینه ای است که به ترتیب از صفر تا سه نمره گذاری می شود و جمع نمره های گزاره های ۲۹ گانه ،نمره کل مقیاس را تشکیل میدهند که دامنه آن از صفر تا ۸۷ است. تفاوت فرم تجدید نظر شده OHI با فرم قبلی بسیار ناچیز است و تنها برخی از کلمه ها در گزینه ها برای بیان بهتر گزاره ها تغییر کرده اند.
روش نمره گذاری و تجزیه و تحلیل داده ها:
در این پرسشنامه، تعیین نمرات هر یک از خرده مقیاسعا با جمع نمرات سوالهای مربوط به آن انجام می شود.
الف:رضایت از زندگی:
برای به دست آوردن نمره افراد در این خرده مقیاس با جمع ۸ سوال که شامل گویه های ۱-۲-۳-۵-۶-۸-۲۴-۲۶ میباشد محاسبه می گردد.
ب:حرمت خود:
نمره این خرده مقیاس با جمع نمره های سوالات ۴-۱۰-۱۱-۱۵-۲۰-۲۱-۲۳ به دست می آید.
ج:بهزیستی فاعلی:
این خرده مقیاس با جمع نمره های سوالات ۱۲-۱۶-۱۸-۱۹-۲۹ به دست می آید.
د:رضایت خاطر:
این خرده مقیاس با جمع نمره های سوالات ۷-۹-۱۷-۲۳ به دست می آید.
ذ:خلق مثبت:
این خرده مقیاس با جمع نمره های سوالات ۲۲-۲۷-۲۸ به دست می آید.
گزاره ۲۳ در مولفه های۲ و ۴ مشترک است چون هم با حرمت خود و هم با رضایت خاطر بار عاملی نزدیک دارد،همچنین گزاره های ۱۳،۱۴ و ۲۵ به دلیل داشتن ضرایب همبستگی کمتر از ۳۵% در هیچ یک از مولفه ها قرار نگرفتند.
اعتبار پرسشنامه شادکامی:

مبنای تعهدی

 

۸۶۹/۰

 

۰۳۹/۰

 

۸۸۳/۰

 

۰۷/۲۲

 

۰۰۱/۰

 

 

 

 

 

در جدول فوق مشاهده می شود که میزان خطای آزمون t برای متغیر مبنای تعهدی کمتر از۰۵/۰ است(۰۰۱/۰) لذا این متغیر توانایی تاثیر گذاری بر متغیر وابسته(رعایت قوانین و مقررات مربوطه) را دارد.

رعایت مقررات= (مبنای تعهدی)۸۶۹/۰+۴۶۲/۰
۴-۳-۳-فرضیه سوم : بین بکارگیری مبنای تعهدی کامل و گزارشگری مالی رابطه معناداری وجود دارد.
H0: بین بکارگیری مبنای تعهدی کامل و گزارشگری مالی رابطه معناداری وجود ندارد.
H1: بین بکارگیری مبنای تعهدی کامل و گزارشگری مالی رابطه معناداری وجود دارد.
جدول۴-۲۹ خلاصه مدل رگرسیون فرضیه سوم

 

 

ضریب همبستگی

 

ضریب تعیین

 

دوربین واتسون

 

F

 

خطا(sig)

 

 

 

۸۴۲/۰

 

۷۰۹/۰

 

۹۹/۱

 

۶۳/۳۳۵

 

۰۰۱/۰

 

 

 

در جدول فوق مشاهده می شود که مقدار دوربین واتسون به دست آمده برابر با ۹۹/۱ می باشد چون این مقدار بین ۵/۱ تا ۵/۲ قرار گرفته لذا می توان گفت که خطاهای متغیرها مستقل از هم می باشند.
برای تاثیر گذاری متغیر مستقل بر متغیر وابسته نیاز است که بین متغیر وابسته و متغیرهای مستقل همبستگی وجود داشته باشد که در این فرضیه میزان همبیستگی ایجاد شده(۸۴۲/۰) قابل استناد می باشد .مقدار ضریب تعیین میزان دقت مدل را برای پیش بینی متغیر وابسته اندازه گیری می کند لذا هر چه مقدار آن به سمت ۱ برود نشان از دقت مدل در پیش بینی متغیر وابسته است که این مقدار (۷۰۹/۰) نشان میدهد متغیر مستقل توانایی پیش بینی متغیر وابسته را دارد بنابراین می توان گفت که مدل توسط متغیر مستقل تبیین شده است به عبارتی متغیرمستقل توانایی پیش بینی متغیر وابسته (گزارشگری مالی) را دارد.
برای بیان نتایج آزمون رگرسیون بایستی رابطه خطی بین دو متغیر مستقل و وابسته ایجاد شود به عبارتی مدل باید معنی دار باشد ،که تشخیص وجود یا عدم وجود رابطه خطی و معنی دار بودن مدل بوسیله آزمون فیشر(f)میسر است. میزان خطای آن در این فرضیه ۰۰۱/۰ می باشد و چون مقدار خطای محاسبه شده کمتر از ۰۵/۰ است بنابراین این بدان معنی است که بین متغیرها رابطه خطی ایجاد شده است و مدل معنی دار است.
نمودار ۴-۸ رابطه خطی بین گزارشگری مالی و مبنای تعهدی کامل
جدول۴-۳۰ ضرایب رگرسیون فرضیه سوم

 

 

Y_t=a+b₁x₁

 

 

 

 

 

 

 

ضرایب غیر استاندارد

ارزش‌ها و هنجارها، پیوند و روابط اجتماعی، شبکه‌ی اجتماعی

 

ساختار اجتماعی

 

منافع جمعی

 

 

 

چای یوا و دیگران (۲۰۰۵)

 

مبادله‌ی اطلاعات، فرصت‌های اجتماعی، شبکه‌ی اجتماعی، کنش‌های اجتماعی

 

فرد و جمع

 

منافع فردی و جمعی

 

 

 

مینات (۲۰۰۵)

 

سازمان اجتماعی، ارزش، منفعت

 

فرد و جمع

 

منافع فردی، گروهی

 

 

 

شیلا کندی (۲۰۰۵)

 

هنجارها، اعتماد متقابل، شبکه‏های اجتماعی

 

ساختار اجتماعی

 

منافع جمعی

 

 

 

مور (۲۰۰۵)

 

شبکه‏های اجتماعی محلی و ساختار روابط اجتماعی

 

شبکه و روابط اجتماعی

 

منافع جمعی

 

 

 

با بررسی ادبیات مربوط به سرمایه اجتماعی مشخص می‌شود که این سرمایه دارای دو جزء است (موسوی، ۱۳۸۶: ۷۴) :
۱) پیوند عینی بین افراد؛ این مؤلفه حکایت از آن دارد که افراد در فضای اجتماعی با یکدیگر پیوند دارند که این پیوندها از دو نوع می‌تواند باشد:
الف- افراد می‌توانند به شیوه غیررسمی از طریق انتخاب دوستی‌ها و انواع پیوندهای شبکه‌ای با یکدیگر در ارتباط باشند.
ب- جدا از پیوندهای غیررسمی با دیگران، فرد می‌تواند از طریق عضویت رسمی در انجمن‌ها و گروه‌های داوطلبانه با دیگران در ارتباط باشد. پیوندهای رسمی و شبکه‌های غیررسمی بر حسب پیوند بین افراد تعریف می‌شود، ولی ادامه حیات پیوند‌های رسمی فراتر از شبکه اجتماعی درونی است.
۲) پیوند ذهنی؛ پیوند‌های بین افراد می‌بایست دارای ماهیت متقابل، مبتنی بر اعتماد و دارای هیجانات مثبت باشد. اعتماد به این معناست که افراد از موفقیت‌های گروهی یا نهادی برای منافع خود بهره‌برداری نمی‌نمایند.

در مورد مضامین مشترک نویسندگان می‏توان به این موارد اشاره نمود: اول، بیشتر نویسندگان، با این نکته موافقند که شبکه‏های اجتماعی و یا هنجارهای اجتماعی عناصر اصلی سرمایه‏ی اجتماعی هستند؛ دوم، بیشتر نویسندگان اعتماد را به عنوان یک عنصر اضافه­ی سرمایه‏ی اجتماعی و یا به عنوان یک شاخص در مورد سطح سرمایه‏ی اجتماعی موجود در یک اجتماع معرفی می‏کنند؛ سوم اینکه بسیاری از نویسندگان سرمایه‏ی اجتماعی را به عنوان یک منبع که مردم می­توانند از آن استفاده کنند تا به اهداف معینی دسترسی پیدا کنند در نظر می­گیرند. چهارم، سرمایه‏ی اجتماعی می ­تواند در تمامی سطوح جامعه ظهور پیدا کند مثلاً در سطح خانواده و دیگر شبکه‏های خویشاوندی، در درون شبکه‏ها در سطح اجتماع و در سطح دولت­ها (ماجدی، ۱۳۸۶: ۴۰).
نگرش بوردیو به سرمایه‏ی اجتماعی، نگرشی ابزاری می‌باشد و لین نیز دیدگاهی تقریباً مشابه بوردیو اتخاذ می‌کند و عمدتاً به کارکردهای فردگرایانه‏ی سرمایه‏ی اجتماعی توجه دارد. اما پاتنام مفهوم سرمایه‏ی اجتماعی را در مقیاسی متفاوت از دیدگاه بوردیو، لین و حتی کلمن به کار می‌گیرد، جامعیت دیدگاه پاتنام نسبت به دیدگاه بوردیو و لین و صورت بندی مشخص و دقیق او از مؤلفه‌ها و اشکال سرمایه‏ی اجتماعی، اولویت انتخاب این دیدگاه برای مقایسه‌ی سطح سرمایه‏ی اجتماعی شاغلان کسب‏وکار خانگی و افراد فاقد کسب‏وکار می‌باشد. پاتنام مفهوم سرمایه اجتماعی را گسترده­تر از سطح فردی بکار می‌گیرد و به چگونگی کارکرد سرمایه‌ی اجتماعی در سطح منطقه‏ای و ملی و نوع تأثیرات سرمایه اجتماعی بر نهادهای دموکراتیک و در نهایت توسعه‌ی اقتصادی علاقمند است. وی با توجه به اینکه از منافع خصوصی سرمایه‌ی اجتماعی غافل نبوده، اما به صراحت بیان می‌دارد که تمرکز و علاقمندی خاص او منافع خارجی و بهره‏های عمومی سرمایه‌ی اجتماعی است (پاتنام و گاس، ۲۰۰۲: ۷). سرمایه‌ی اجتماعی از دیدگاه پاتنام به ویژگی‌هایی از سازمان اجتماعی نظیر شبکه­ ها، هنجارها و اعتماد اشاره دارد که همکاری و هماهنگی برای منافع متقابل را تسهیل می کند (پاتنام، ۱۹۹۹: ۶). در خصوص اهمیت سرمایه‏ی اجتماعی نیز، پاتنام معتقد است: اول این که سرمایه‏ی اجتماعی به شهروندان یک جامعه امکان می‌دهد که مسائل جمعی را به آسانی حل کنند. دوم این که، سرمایه‏ی اجتماعی چرخ‌های پیشرفت جوامع را روغن کاری می‌کند؛ به ویژه در جامعه ای که افراد قابل اعتمادند، تعامل مکرر با همشهری‌های خود دارند و کسب‏وکار روزانه و مذاکرات اجتماعی گران نیستند. سوم اینکه، شبکه‌هایی که سرمایه اجتماعی را شکل می‌دهند به عنوان کانال‌هایی برای تبادل اطلاعات مفید به کار می‌روند و تحقق اهداف را تسهیل می‌کنند (قلیچ لی، ۱۳۸۸: ۴۵).
سرمایه‏ی اجتماعی در کاربرد معمولی آن دارای ویژگی‏های زیر می‏باشد (تاجبخش، ۱۳۸۵: ۲۹-۲۸) :
این نوع سرمایه دارای مالک فردی نیست و حتی مالک جمعی آن (جامعه)، هیچ حقی را که از لحاظ حقوقی ضمانت اجرایی داشته باشد، ندارد.
ممکن است این سرمایه سودآور باشد، ولی این سود از پیامدهای جانبی آن عمل جنبی است نه از انگیزه­ای که به ایجاد سرمایه‏ی اجتماعی منجر شود.
سرمایه ­گذاری غیر عمدی است، موجودی سرمایه با اقدام خودی یا جمعی عمده ایجاد نمی‏شود بلکه از پیشینیان به ارث می‏رسد و ریشه ­های آن در گذشته پنهانند؛ سرمایه‏ی موجود را می‏توان با مراقبت پرورش داد، ولی نمی‏توان آن را با مهندسی ایجاد نمود. البته امکان اتلاف سرمایه اجتماعی به طور عمدی وجود دارد.
بر خلاف سرمایه‏ی فیزیکی (ولی همچون برخی از انواع سرمایه‏ی انسانی از قبیل کاربرد و پالایش مهارت ­ها) بهره ­برداری از سرمایه‏ی اجتماعی موجود، آن را کاهش نمی‏دهد و حتی ممکن است به افزایش آن نیز بینجامد.
۲-۳-تعاریف و مفاهیم کسب‏وکار خانگی
کار از خانه قدمت دیرینه ای داشته و شاید بتوان گفت که پیشینه‌ آن به ظهور مفهوم خانه و یک جانشینی انسان باز می‌گردد. بخش اعظم فعالیت‌های اقتصادی مردمان قبل از عصر صنعتی شدن در خانه‌ها و محل زندگی‌شان انجام می‌شده و خلط مفهوم خانه و کسب‌وکار مفهوم غریبی نبوده است. با انقلاب صنعتی و گسترش نظام کارخانه ای رفته رفته مرز میان خانه و محل کار پر رنگ‌تر شده به طوری که مراکز صنعتی و تجاری به عنوان محلی برای فعالیت اقتصادی و خانه به کانونی گرم و آرام بخش برای مردمان خسته از کار روزانه در این مراکز تبدیل شد. وقوع یک شوک اقتصادی در اثر بحران انرژی اپک در سال ۱۹۷۳ باعث شد که توجه های دوباره نسبت به خانه به عنوان محل کار جلب شود (خنیفر و دیگران، ۱۳۸۹: ۱۸۳). صاحب‏نظران این حوزه معتقدند که سه عامل دیگر باعث شده است که کسب‏وکارهای خانگی در سال‌های اخیر روند رو به رشدی را طی کند که عبارتند از (واکر و وبستر^[۱۹]، ۲۰۰۴: ص۵-۴ ):
ظهور و گسترش فناوری‌های جدید به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات که باعث رونق و توسعه‌ی کارهای از راه دور و کسب‌وکارهای اینترنتی از قبیل خرید و فروش اینترنتی شده است.
تغییر ساختار صنعتی و کوچک‌تر شدن سازمان‌ها و برون سپاری­هایی که از یک سو موجب افزایش احساس ناامنی شغلی در افراد و تلاش بیشتر برای خود اشتغالی و کسب‌وکار مستقل و از سوی دیگر توجه به کسب‌وکارهای خانگی که می‌تواند مرجع مناسبی برای این برون سپاری باشد.

در روند تاریخی جلوگیری از جرایم از طریق طراحی محیطی می­توان دوره­هایی را در نظر گرفت (۲۶) که به اهم آنها در جدول شماره ۱-۲، اشاره شده است.
جدول شماره ۲-۱، پیشینه اقدامات و سوابق جهانی در آرای اندیشمندان و بازتاب­های جهانی
منبع: پورجعفر و همکاران، ۱۳۸۷: ۷۶٫
۲ -۲ – ۱۲- ۱- اصول اساسی پیشگیری جرم از طریق طراحی محیطی
براساس مستندات، تجربیات و آرای اندیشمندان جهانی در این زمینه، می­توان به اصولی اشاره که به عنوان مبانی در طراحی محیطی مورد استفاده قرار می­گیرند. بکارگیری این اصول و مفهیم تمثیلی آن، سهمی اساسی در طراحی محیطی بازدارنده از جرایم دارد که این اصول عبارتند از:
الف : کنترل دسترسی: با بهره گرفتن از این اصل می­توان میزان دسترسی به مناطقی در شهر که امکان وقوع جرم دارند، را برای مجرمان احتمالی کاهش داد (Meyer & Qhobela, 1998). برای فراهم­سازی دسترسی مناسب و کاهش دادن دسترسی مجرمان به مناطق جرم­خیز یا مناطقی که پتانسیل طبیعی وقوع جرم را در خود نهان دارند، می­توان از نظارت­های شهروندان و عابران پیاده یا ساکنان از معابر و مسیرهای دسترسی بهره گرفت که با تعریف شفاف ورودی و خروجی ساختمان­های مسکونی در سایت­های شهری و نوع وچگونگی نورپردازی و نظارت طبیعی بر نحوه دسترسی به سایت ممکن می­ شود (Cozens, Hiller and Prescott, 2001).

ب : تقویت قلمروهای طبیعی: قلمرو مفهومی را به ذهن متبادر می­ کند که از فضاهای خصوصی را از فضاهای عمومی جدا می­ کند و براساس احساس مالکیت خصوصی شکل می­گیرد( ۲۰۰۰Gronland,). این مفهوم از طریق تقویت احساس و روحیه مالکیت در محیط­های ساخته شده و مصنوع ممکن می­ شود که به ایده چتر (Umberlla Concept) موسوم است (Wekerle & Whitzman, 1995).
ج : تعمیر و نگهداری : با تعمیر و نگهداری مناسب از مبلمان شهری و تابلوها و علائم شهری و چراغ­های روشنایی و محوطه­سازی می­توان علاوه بر بهینه­سازی هزینه­ های شهری، از بالا رفتن ظرفیت مناطق در جرم­خیزی کاست (Cozens, Hiller and Prescott, 2001).
د : نظارت طبیعی : نظارت طبیعی به معنای توانمندسازی محیط شهری از طریق در معرض دید قرار گرفتن و آسانی نظارت است که امکان نظارت بر مناطق شهری را بوسیله شهروندان یا ارگان­های انتظامی فراهم می­ کند. بر این اساس این امکان فراهم می­ شود که مناطق شهری در معرض دید عمومی قرار می­گیرد و از ایجاد مناطق غیر قابل نظارت و به اصطلاح “مناطق کور” جلوگیری بعمل آورده می­ شود (Landsman, 2000).
و : حمایت از فعالیت­های اجتماعی : منظور این است که این امکان فراهم شود که علاوه بر اشتغال­زایی و ایجاد تسهیلات رفاهی بتوان میزان نظارت انسانی را بر مناطق افزایش داد(Designing Safer Communities, 2003).
جدول شماره ۲-۲، راهکارها و پیشنهادهای اجرایی در اصول مطروحه در رویکرد
منبع: پورجعفر و همکاران، ۱۳۸۷: ۷۸٫
۲ -۲ – ۱۲- ۲- راهبردهای پیشگیری جرم از طریق طراحی محیطی
برای کاهش و جلوگیری از جرایم شهری از طریق طراحی محیطی می­توان به راهبردهای ویژه­ای اشاره کرد (NICP, 2005) که بوسیله مرکز ملی جلوگیری از جرایم به آنها پرداخته شده است. این راهبردها را می­توان چنین بیان نمود :
طراحی فضاهای شهری بگونه­ای که بتوان از نظارت­های عمومی در فضاهای شهر برای جلوگیری از فعالیت­های نامطلوب اجتماعی استفاده کرد.
- تعریف فضاهای کنترل شده در ساختار شهری.
- افزایش نظارت طبیعی در معابر و فضاهای شهری.
- تعریف مشخص فضاهای عمومی، نیمه­عمومی و خصوصی.
- آفرینش و یا امکان­دهی به رفتارهای امن در مناطق ناامن شهر.
- جلوگیری از مکان­های ناامن در مناطق شهری امن شهری.
بانک جهانی (WB)در راستای تحقق جلوگیری از جرایم از طریق طراحی محیطی برای دولت­های محلی وظایفی را برشمرده است. بر این اساس این امور تنها از طریق نظارت ارگان­های مسئول شهری با همکاری تمامی ساکنین محلی ممکن می­ شود. نگاه راهبردی در این نکته است که تلاش شود تا با توانمندسازی شهروندان محلی یا از طریق ظرفیت­سازی محلی (نظیر NGO’s; CBO) از طریق شهرسازی مشارکتی به این اهداف نایل شد. بی­شک هرگونه بهبود در ساختار شهری تنها با نگاه به محلات شهری بعنوان بخش­های توانمند در تحقق به اهداف افزایش کیفیت زندگی ممکن می­ شود. می­توان به برخی نقش­های شهرداری در این راستا اشاره کرد :
- نظارت و کنترل و هدایت و هماهنگی.
- مشارکت­سازی و بهره­ گیری از توانمندی محله­ای.
- تهیه نقشه و شناسایی دقیق مناطق شهری خاصه جرم­خیز.
- حمایت مالی و تعیین استراتژی­ های راهبردی.
علاوه بر این بانک جهانی در راستای نقش دولت­های محلی / شهرداری در جلوگیری از جرایم از طریق طراحی محیطی از رویه­ای خاص برای بهسازی مناطق شهری استفاده می­ کند که می­توان آنها را چنین بیان کرد :
- تشخیص (Diagnosis): شناسایی و تعیین مناطق جرم­خیز و بیان چالش­ها و ویژگی­های خطرآفرین.
- طرح کار (Action Plan): توسعه طرح­های محلی (میان/ بلندمدت) با اهداف راهبردی.
- مدیریت و اجرا (Man & Imp): مدیریت و برنامه­ ریزی زمانی و تعیین و تأمین بودجه و فرایند اجرای طرح.
- ارزیابی (Evaluation): ارزیابی بر مبنای اهداف در هنگام اجرا و روش­های مطلوبیت­سنجی پروژه.
۲ – ۲- ۱۳- نظریه کانون­های جرم­خیز
واژه مکان­های جرم خیز برای اولین بار توسط شرمن^[۳۴] ، گارتین^[۳۵] و برگر^[۳۶] و برای تحلیل مکانی بزهکاری مورد استفاده قرار گرفت. این واژه، به معنای یک مکان یا محدوده جغرافیایی است که میزان بزهکاری در آن بسیار بالاست. محدوده این مکان می تواند بخشی از یک شهر، محله، چند خیابان مجاور هم و حتی ممکن است یک خانه یا مجتمع مسکونی باشد (کلانتری و همکاران، ۱۳۸۹: ۱۴۸). مرکز کاهش بزهکاری متعلق به وزارت کشور انگلستان، « کانون های جرم خیز» را این گونه تعریف می کند: ناحیه ای جغرافیایی که در آن وقوع بزه از حد متوسط بالاتر است و یا ناحیه ای که وقوع بزهکاری در آن در مقایسه با توزیع جرم در کل ناحیه متمرکزتر است. مطابق این تعریف « کانون های جرم خیز» محدوده های مشخص و معینی هستند که سهم زیادی از کل جرایم در کل محدوده مورد مطالعه را در خود جای داده اند ( کلانتری و همکاران، همان: ۴۴). برخی در تعریف مکان های جرم خیز، آن را معادل مکان های کوچک با تعداد جرم زیاد قابل پیش بینی ، حداقل در یک دوره زمانی یک ساله دانسته اند. طبق این نظریه محدوده یا نقاط خاصی از شهر، به دلیل وجود برخی عناصر کالبدی، اجتماعی و اقتصادی، دارای نرخ جرم بالایی است. برخی گذرها و حواشی شهر نیز دارای این خصوصیت هستند (جعفریان و شایسته زرین،۱۳۸۸: ۹۶-۹۷).
بسیاری از صاحب نظران و از جمله طرفداران نظریه فعالیت روزمره، دلیل توزیع مکان های تمرکز بزهکاری در محدوده های خاص جغرافیایی را هم گرایی و ترکیب سه عامل زیر دانسته اند که موجب شکل گیری کانون های جرم خیز می شوند:
الف) وجود اهداف مجرمانه
ب) وجود بزهکارانی که انگیزه و توان مهارت کافی برای انجام عمل مجرمانه را دارند؛ و
ج) نبود مراقبت و کنترل مناسب برای مقابله با اقدامات مجرمانه از سوی مردم و مسئولان
در نقطه مقابل، برخی از اندیشمندان عامل اصلی شکل گیری کانون های جرم خیز را به این نکته مهم نسبت می دهند که مجرمان همانند سایر مردم به زندگی و کار و تفریح در سطح شهر مشغول اند و در حین انجام امور روزمره درصدد ارتکاب عمل مجرمانه هستند و طبیعی است افراد یا اشیایی که در مجاورت محل کار یا زندگی و فعالیت این بزهکاران قرار دارند، بیشتر در معرض بزهکاری قرار می گیرند؛ و به عکس افراد یا اموال یا به عبارت دیگر اهداف مجرمانه ای که در محدوده های دورتر واقع اند کمتر در معرض اقدام مجرمانه این بزهکاران قرار دارند. بدین ترتیب محدوده های جرم خیز شهری عمدتاً در محل هایی شکل می گیرند که در مجاورت و نزدیکی محل سکونت یا فعالیت و یا تفریح بزهکاران قرا دارند (کلانتری و همکاران، ۱۳۸۹: ۴۴).
۲-۲- ۱۳- ۱ – رویکردهای مرتبط با کانونهای جرم خیز

 

• • مکان های خاص و کوچک

 

این نگرش ها علت بروز وقایع مجرمانه را در مکان های خاص و کوچک شرح می دهد. این رویکرد با جرایمی سر و کار دارد که در پایین ترین سطح تحلیل، یعنی مکان های خاص اتفاق می افتد و به جستجوی وقایع خاص می پردازد و چنین پرسش هایی را مطرح می سازد: از چه مکان هایی سرقت می شود و در چه مکان هایی سرقت رخ نمی دهد؟ در چنین سطحی، جرایم در حد نقاط اتفاق می اقتد؛ در نتیجه واحد تحلیلی مناسب، نشانی ها، گوشه های خیابان و دیگر مکان های بسیار کوچکی است که به طور معمول روی نقشه به صورت نقطه نشان داده می شود. اقدامات پلیسی در مواقعی که عملیات پلیسی به یک مکان یا نشانی خاص مربوط ( و نه به ناحیه، بلوک یا محله ) در این سطح انجام می شود. اقدامات پلیس برای رفع مزاحمت که بر مکان های خاص متمرکز است، از جمله این موارد است.

 

• • خیابان ها و معابر

 

رویکرد های مربوط به خیابان به جرایمی مربوط می شود که در سطح بزرگتری نسبت به مکان های خاص مانند خیابان یا بلوک اتفاق می افتد. ولگردی و روسپی­گری مثال­هایی از این نوع است. در این سطح از تحلیل، تحلیل گر چنین پرسش­هایی را مطرح می کند: در کدام خیابان­ها، روسپی­ها بیشتر دیده می شوند و در کدام خیابان ها دیده نمی شوند؟ واحد تحلیلی مناسب، قسمتی از خیابان ها، معابر و بخش های از بزرگراه­ها است که بر روی نقشه به صورت خطوط منحنی، خمیده یا مستقیم نمایش داده می شود. در این سطح هنوز هم اقدامات پلیس تقریباً در محل دقیقی صورت می گیرد هر چند به دقت اقدامات در یک مکان یا نشانی خاص نیست. گشت­های متمرکز و اقدامات پلیس برای تغییر الگوی ترافیک خیابانی از جمله این موارد است.

پیوست ها …………………………………………………………………………………………………………………………۸۳
منابع وماخذ………………………………………………………………………………………………………………………..۹۷
فهرست جداول
جدول۳-۱ آزمون آلفای کرونباخ برای سنجش پایایی ابزار پرسشنامه تحقیق…………………………………۵۳

جدول۴-۱ فراوانی پاسخ دهندگان از نظر جنسیت…………………………………………………………………….۵۷
جدول ۴-۲ فراوانی پاسخ دهندگان از نظر مقطع خدمتی……………………………………………………………۵۷
جدول ۴-۳ فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ سطح تحصیلات…………………………………………………….۵۸
جدول ۴-۴- فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ سابقه خدمت……………………………………………………….۵۸
جدول ۴-۵ نتایج توصیفی متغیر های تحقیق……………………………………………………………………………۵۹
جدول۴-۶ آزمون کلموگروف- اسمیرنوف………………………………………………………………………………۶۱
جدول ۴-۷ نتایج آزمون همبستگی بین متغیرها………………………………………………………………………..۶۸
جدول۴-۸ متغیرهای وارد شده در آزمون رگرسیون………………………………………………………………….۶۹
جدول ۴-۹ ضرایب همبستگی، ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل شده…………………………………..۷۰
جدول ۴-۱۰ نتایج آنالیز واریانس آزمون رگرسیون………………………………………………………………….۷۱
جدول۴-۱۱ ضرایب رگرسیون آزمون رگرسیون……………………………………………………………………….۷۲
جدول۴-۱۲ نتایج ضرایب رگرسیون مربوط به متغیر مشارکت در تصمیم گیری……………………………۷۴
جدول۴-۱۳ نتایج ضرایب رگرسیون مربوط به شرایط محیط کار………………………………………………..۷۵
جدول۴-۱۴ نتایج ضرایب رگرسیون مربوط به بهبود توانمندی های معلمان……………………………….. ۷۶
جدول۴-۱۵ نتایج ضرایب رگرسیون مربوط به متغیر ارزیابی مناسب عملکرد آموزشی………………… ۷۷
فهرست نمودارها
نمودار ۴ – ۱ بررسی ارتباط خطی میان متغیرها………………………………………………………………………..۶۲
نمودار ۴-۲ نمایشگر نوع توزیع خطاها برای فرضیه اول……………………………………………………………۶۳
نمودار ۴-۳ نمایشگر نوع توزیع خطاها برای فرضیه دوم……………………………………………………………۶۴
نمودار ۴-۴ نمایشگر نوع توزیع خطاها برای فرضیه سوم…………………………………………………………..۶۴
نمودار ۴-۵ نمایشگر نوع توزیع خطاها برای فرضیه چهارم………………………………………………………..۶۵
نمودار ۴-۶- نمایشگر نوع توزیع خطاها برای متغیر مستقل……………………………………………………….۶۵
نمودار ۴-۷ هیستوگرام توزیع نرمال استاندارد خطاها برای فرضیه اول………………………………………..۶۶
نمودار ۴-۸ هیستوگرام توزیع نرمال استاندارد خطاها برای فرضیه دوم………………………………………..۶۶
نمودار ۴-۹ هیستوگرام توزیع نرمال استاندارد خطاها برای فرضیه سوم……………………………………….۶۷
نمودار ۴-۱۰ هیستوگرام توزیع نرمال استاندارد خطاها برای فرضیه چهارم…………………………………..۶۷
فهرست اشکال
شکل ۲-۱ : اجزائ تشکیل دهنده فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………..۱۳
شکل۲-۲ : الگوی ارتباط میان فرهنگ، محیط و استراتژی سازمان………………………………………………۱۷
چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر رشد تعلق سازمانی معلمان آموزش و پروش شهرستان گلپایگان، میباشد. . در این تحقیق روش به کار برده شده بر حسب هدف ، کاربردی و بر اساس نحوه ی گرد آوری اطلاعات ، توصیفی و از نوع پیمایشی است .جامعه آماری براساس سیستم جدید آموزشی، معلمان مدارس ابتدایی و دبیرستان شهرستان گلپایگان می باشد که طبق اطلاعات آماری سال ۱۳۹۳ جمعیتی در حدود ۸۹۰ نفر را در بر می گیرد. نمونه گیری در این پژوهش به روش تصادفی خوشه ای انجام شده و تعداد نمونه ها بر اساس جدول مورگان ۲۶۵ نفر می باشد. در گردآوری اطلاعات از روش های بررسی اسناد و مدارک، کتابخانه ای و پرسشنامه استفاده شده است. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از یک پرسشنامه محقق ساخته، جهت بررسی متغیرهای مستقل پژوهش، با همکاری و نظرخواهی، ۱۰ نفر از اساتید دانشگاه و متخصصان مدیریت، طراحی و بین ۳۰ نفر از معلمان شهرستان خوانسار جهت اجرای پیش آزمون و انجام اصلاحات، توزیع گردید. برای بررسی متغیر وابسته پژوهش یعنی تعلق سازمانی از پرسشنامه استاندارد تعلق سازمانی ( کیترج،۲۰۱۰)^[۱] استفاده شد و برای اندازه گیری پایایی آنها از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. که مقدار آن برای پرسشنامه شماره یک، ۸۹/۰ و برای پرسشنامه شماره دو، ۸۷/۰ بدست آمد.
در پایان یافته های تحقیق در بین معلمان شهرستان گلپایگان نشان داد که، مشارکت در تصمیم گیری، در رشد تعلق سازمانی آنها موثر است ولی دیگر متغیرها یعنی، پرورش و بهبود توانمندیها، شرایط محیط کار و ارزیابی مناسب عملکرد در رشد تعلق سازمانی آنها موثر نیست. در نهایت محقق یادآور می شود این نتایج متعلق به معلمان آموزش و پرورش شهرستان گلپایگان می باشد و این احتمال وجود دارد که با تغییر مکان و یا زمان تحقیق، نتایج متفاوتی حاصل شود.
کلمات کلیدی:
تعلق سازمانی، مشارکت در تصمیم گیری، شرایط محیط کاری، پرورش و بهبود توانمندیها، ارزیابی مناسب عملکرد
فصل اول
کلیات تحقیق

مقدمه
در قرن جدید بسیاری از سازمانها از تولید کنندگان بزرگ خودرو گرفته تا شرکتهای کوچک طراحی نرم افزار، دستخوش تغییر و تحول شده اند. انسانها در تمام سطوح فعالیت خود برای افزایش بهره وری تلاش و کوشش می کنند. مدیران، ایجاد سازمانهای ماندگار را نیاز خود تشخیص داده و بر اهمیت حیاتی نیروی انسانی واقف هستند. روش های نوین مشارکت و درگیرکردن کارکنان در امور سازمان، جایگزین روش های کنترلی و دستوری گذشته شده اند. مدیران به عنوان تسهیل کننده، یاری دهنده، مربی و راهنما مطرح هستند. به عبارت ساده تر مدیران امروز به تغییر اساسی ماهیت کار در سازمان خود همت می گمارند. اصطلاحاً آنان بدنبال تغییر و تحول در فرهنگ سازمانشان هستند. فرهنگ قوی و روشن، مزیت رقابتی ممتازی برای یک سازمان می تواند بوجود آورد.(رضائی نژاد، ۱۳۷۵)
از طرف دیگر، آموزش و پرورش هر کشور به عنوان اساسی ترین سازمان، مسئولیت حفظ ارزشها، تربیت و تعلیم نسل که کارگزاران و گردانندگان آینده جامعه می باشند و در نهایت بقا و تداوم حرکت فرهنگی کشور را که مبنای سایر حرکت هاست عهده دار است. در چنین سازمانی، نقش معلمان که بیشترین ارتباط را با خانواده ها داشته و عملکرد ایشان را به میزان تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت همبستگی بالایی دارد، بسیار حساس است.
ضمناً یکی از مصادیق روشن فرهنگ سازمانی، حس تعلق و وفاداری کارکنان به سازمان می باشد، که در پژوهش حاضر قصد داریم عوامل موثر بر رشد این عامل را در بین معلمان آموزش و پرورش شهرستان گلپایگان، مورد بررسی قرار دهیم.

بیان مسأله

از تو بخشودن اســــت و بخشیــــدن

 

 

 

و زمـــن افتادن اســـت و بخـــشیدن^[۴۵۰]

 

 

 

سنایی در بیت فوق بخشیدن را از صفات خداوند کریم می‌داند، زیرا ایمان دارد که کریم‌تر از خداوند، شخصی یافت نمی‌شود که بدون هیچ چشم‌داشتی ببخشد و از گناهان درگذرد.
۲-۸-۶٫ رحیم و رحمان
رحمن و رحیم از نام‌های پرتکرار خداوند است که شعرا نیز در مناجات‌هایشان آن را زیاد به کار برده‌اند. در توضیح کسی که رحمن است در کتاب روح‌الارواح چنین آمده است: «رحمن آن است که رحمت صفت اوست و رحمت ارادت نعمت است.»^[۴۵۱]
خداوند رحمن و رحیم است و رحمتش نسبت به بندگانش گسترده است: «فقل ربکم ذورحمه واسعه: پس بگو پروردگارتان رحمت گسترده و فراگیر دارد.»^[۴۵۲]
طبق فرموده قرآن کریم رحمتش همه چیز را فرا گرفته است: «و رحمتی وسعت کلی شئ: رحمتم همه چیز را فراگرفته است.»^[۴۵۳]
رحمن یکی از اسماء الحسنای ذات اقدس الهی است که به معنای بخشنده رحمت عام بر همه موجودات و مخلوقات است و هم شامل کافران و هم مومنان می‌شود. در کتاب اسماء و صفات خداوند در قرآن برای رحمن، معانی متعددی را آورده است: «رحمن به‌معنای بزرگ بخشایشگر و ریشه‌اش به‌معنای دلسوزی کردن، مهربانی کردن و بخشودن است؛ بخششی از سر مهربانی، شفقت، غمخواری و عطوفت، اما کلمه رحیم به‌معنای همیشه آمرزنده و مهربان است.»^[۴۵۴]

و اما صفت رحیمیت خداوند ویژه مردم مؤمن و صاحبان یقین است و هر که را خدا بخواهد، رحمت خاصش را شامل او می‌کند. «فاما الذین امنوا بالله و اعتصموا به فسیدخلهم فی رحمه منه: اما کسانی که به خدا ایمان آورده‌اند و به او تمسک جسته‌اند، پس آنان را در رحمتی ازسوی خودش وارد خواهد کرد.»^[۴۵۵]
عارفان نیز با تمسک به این صفت حق‌تعالی به رازونیاز پرداخته و از او خواسته‌اند که رحم و شفقت خود را بر سر آنان فرو ریزد.
۲-۸-۶-۱٫ رحیم‌بودن خدا و خواسته‌ها در مناجات‌ها

 

 

ای کریـــم و ای رحیــــم سرمـــدی

 

 

 

در گــــذر از بدســـگالان ایـــن بدی^[۴۵۶]

 

 

 

مولوی از خدایی که کریم و رحیم است خواهان گذشت از بداندیشان است، زیرا این گذشت از کسی غیر از خداوند کریم و رحیم برنمی‌آید.
در ابیاتی که خواهد آمد شاعر از خداوند طلب رحمت می‌کند.

 

 

همه امید من به رحـــمت توســــت

 

 

 

جان و روزی هـــمه ز نعمت توست^[۴۵۷]

 

 

 

حق آن قوت کـــه بر تلویــــــن ما

 

 

 

رحمتـــــی کن ای امــــیر لــــون‌ها^[۴۵۸]

 

 

 

چون نمودی قدرتت بنمای رحــــم

 

 

 

ای نـــــهاده رحم‌ها در لحم و شحم^[۴۵۹]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-۲-۴ بررسی آمار توصیفی ۸۹
۴۲–۱ جنسیت ۸۹
۴-۲-۲ وضعیت تاهل ۹۰
-۳-۲-۴سن پاسخ گویان ۹۱
۴-۲-۴ تحصیلات ۹۲
۴-۲-۵ توصیف کلی ابعاد پرسشنامه ۹۴
۴-۳ آمار استنباطی ۹۴
۴-۳-۱ .آزمون کولموگروف-اسمیرنوف (K-S) تک نمونه‌ای ۹۵
۴-۲-۴ تحلیل مدل اندازه‌گیری با تحلیل عاملی تأییدی (سنجش روایی پرسشنامه) ۹۶
۴-۲-۵ تحلیل داده‌ها به وسیله مدل یابی معادلات ساختاری ۹۸
۴-۲-۶ بیان مدل: ۹۸
۴-۲-۷ تخمین مدل ۹۹
۴-۲-۸ ساخت ماتریس همبستگی ۱۰۰
۴-۲-۹ تخمین مدل پژوهش ۱۰۱
۴-۲-۱۰ آزمون و تفسیر فرضیات پژوهش با مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM): 102
-۳-۴تفسیر ضریب تعیین فرضیات ۱۰۷
-۴-۴آزمون فریدمن ۱۰۹
فصل پنجم ۱۱۱
نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۱۱
-۵-۱ مقدمه ۱۱۲
-۵-۲ تحلیل وضعیت جمعیت شناختی متغیرها ۱۱۳
-۵-۳ بررسی و تاثیر نتایج حاصل از آزمون فرضیات پژوهش ۱۱۴
۵-۳-۱ نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول پژوهش ۱۱۴
-۵-۳۲ نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم پژوهش ۱۱۵
۵-۳-۳- نتایج حاصل ازآزمون فرضیه سوم پژوهش ۱۱۶
۵-۳-۴- نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم ۱۱۶
۵-۳-۵- نتایج حاصل از آزمون فرضیه پنجم ۱۱۷
-۵-۴ مدل نهایی پژوهش ۱۱۸
۵-۵- پیشنهادهای کاربردی ۱۱۹
-۵-۶ پیشنهاد برای پژوهشات آتی ۱۲۰

منابع ۱۲۲
فهرست مراجع ۱۲۳
پیوست ها ۱۳۰
پیوست الف ) پرسشنامه پژوهش ۱۳۱
پیوست ب) خروجی داده های پژوهش ۱۳۵
فصل نخست
مقدمه و کلیات طرح تحقیق
-۱-۱مقدمه
با گسترش جمعیت و به تبع آن گسترش صنایع خدماتی در سال های اخیر بیش از هر زمان دیگر رقابت در خرده فروشی ها شدیدتر شده است. به ویژه در زمان کنونی که خرده فروشی ها از نظر فروش ، سهم بیشتری از بازار خدمات را به خود اختصاص داده اند(نوردفالت و لانگ،۲۰۱۲).خرده فروشی ها برای حفظ بهتر مشتریان کنونی، جذب مشتریان جدید و در نتیجه دستیابی به اعتبار و وجهه عمومی بهتر دنبال متمایز کردن خود از رقبا هستند(هلگسن و دیگران،۲۰۱۰). یکی از راه هایی که به تمایز آنها نسبت به رقبا کمک می کند،این است که محیط و خدمات فروشی نشاط آور یاد می شود(ریتزر، ۱۹۹۹؛پیکتون و برودریک، ۲۰۰۵؛ اسکولز و بلاک، ۲۰۱۱؛ کلمنت و دیگران، ۲۰۱۳).
فضای فروشگاهی یکی از محرک هایی است که می تواند در جهت مثبت یا منفی بر احساسات و رفتار خرید خریداران اثر بگذارد(دون و لاسچ، ۲۰۰۸؛ بورلاکیس و مملیس و سانگستر، ۲۰۰۵؛ جیانگ و لی یو،۲۰۱۴).
هدف پژوهش پیش رو، بررسی تاثیر عوامل درونی محیط فروشگاه از جمله :موسیقی، طراحی، قفسه بندی و چیدمان،دمای محیط و رایحه و در آخر نورپردازی بر تصمیم خرید برنامه ریزی نشده افراد است، تصمیمی که یکی از جنبه های بسیار مهم رفتار مصرف کننده و یکی از مفاهیم حیاتی در بازار است. در واقع به محض افزایش درآمد و توان خرید افراد، خریدهای برنامه ریزی نشده افزایش می یابند و به صورت یک پدیده غالب در رفتار مصرف کنندگان نمایان می شوند(غفاری آشتیانی و اکبری، ۱۳۹۲)
خرید برنامه ریزی نشده در بیشتر طبقات محصولات موجود است، به طوری که بین ۲۷ تا ۶۲ درصد از اجناس فروشگاه های بزرگ به صورت برنامه ریزی نشده خریداری می شوند.حتی ۸۰ درصد از کل خرید بعضی از محصولات خاص را خرید برنامه ریزی نشده به خود اختصاص میدهد(یونا و یی، ۲۰۰۸).
-۲-۱ مساله اصلی پژوهش
مسآله اصلی پژوهش حاضر، یررسی رابطه و اثر توجهات سمعی و بصری محیط فروشگاه بر خرید برنامه ریزی نشده است. استرن (۱۹۶۳) خرید را به دو دسته تقسیم می نماید: خرید برنامه ریزی شده و خرید برنامه ریزی نشده. در خرید برنامه ریزی شده زمان استفاده شده برای جستجوی اطلاعات مشخص و نسبتا طولانی است و تصمیم گیری از یک فرایند منطقی پیروی می کند. اما خرید بدون برنامه اشاره دارد به تمام خرید هایی که بدون برنامه ی قبلی انجام می شود. در ابتدا پژوهشگران خرید ناگهانی و بی برنامه را مترادف می دانستند و فرض می شد خرید ناگهانی یا آنی حالت خاصی از خرید برنامه ریزی نشده است.
خرید برنامه‌ریزی نشده از اجزا مهم رفتار مصرف کننده می باشد و به خرید هایی گفته می شود که هیچ قصد و برنامه قبلی برای این خرید ها وجود نداشته و در یک فرایند تصمیم گیری سریع ناشی از هیجان و انگیزه، ایجاد شده و فرایند خرید شکل می گیرد. میزان خرید های برنامه ریزی نشده در هایپر مارکت ها وفروشگاه های بزرگ بسیار بیشتر است زیرا مشتری ها در اینگونه اماکن دسترسی آسان تر و بیشتری به محصولات داشته و همچنین زمان بیشتری را نیز دراین فروشگاه ها صرف می نمایند.

(۵-۷)

 

 

 

 

 

(۵-۸)

 

 

 

 

 

(۵-۹)

 

 

 

 

 

که ، و به ترتیب داده مشاهده شده، داده پیش‌بینی شده و میانگین داده مشاهده شده و N طول داده مشاهده شده است.
۵-۴: نتیجه‌گیری
در این پژوهش با توجه به مؤلفه‌های خطی و غیرخطی سری زمانی، روشی ترکیبی را پیشنهاد کردیم که با در نظر گرفتن هر دو مؤلفه، پیش‌بینی سری‌های زمانی آشوب را انجام دهد.
ابتدا نقاط فضای‌حالت سری‌زمانی آشوبی اولیه را به یک پیش‌بینی کننده خطی دادیم تا بتواند مقادیر خطی سری زمانی را پیش‌بینی کند. سپس با بهره گرفتن از خروجی این پیش‌بینی کننده و مقادیر واقعی، مقدار خطا را محاسبه کردیم. این مقادیر را به عنوان یک سری زمانی آشوبی جدید در نظر گرفته و آن را در فضای‌حالت مناسب جاسازی کردیم. نقاط فضای‌حالت جدید را به یک پیش‌بینی کننده غیرخطی دادیم. این پیش‌بینی کننده به خوبی قابلیت پیش‌بینی مقادیر غیرخطی باقیمانده از سری زمانی را دارد. در نهایت مقادیر حاصل از خروجی دو پیش‌بینی کننده را با هم جمع کردیم و در قیاس با مقادیر واقعی قرار داده‌ایم.
مدل پیش‌بینی ترکیبی ارائه شده کارایی خوب و پیش‌بینی دقیق‌تری نسبت به روش‌های پیش‌بینی سری‌های زمانی آشوبی را دارد. در فصل آینده با ارائه آزمایشات روی سری‌های زمانی آشوبی مختلف، می‌توانید صحت این ادعا را مشاهده کنید.
فصل ششم
۶فصل ششم نتایج شبیه‌سازی و ارزیابی روش پیشنهادی
به منظور ارزیابی روش پیشنهاد شده، روش توسعه داده شده روی سری‌های‌زمانی آشوبی مصنوعی مکی‌گلاس و لورنز و همچنین سری‌زمانی آشوبی زمان واقعی، لکه‌های خورشیدی^* اجرا شده است. سپس کارایی روش پیشنهاد شده با نتایج ارائه شده در سایر پژوهش‌ها مقایسه شده است.
۶-۱: سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس
در فصل‌های گذشته در مورد معادله دیفرانسیل ایجاد کننده سری‌زمانی مکی‌گلاس توضیح داده شد. برای آزمودن مدل پیشنهادی، یک مجموعه نمونه سری‌زمانی آشوبی با طول ۱۰۰۰ داده تولید شده توسط معادله مذکور استفاده شده است. داده درمحدوده زمان در شکل ۶-۱ نشان داده شده است. ۵۰۰ نمونه اول برای آموزش و ۵۰۰ نمونه بعدی برای تست انتخاب شده‌اند. داده مورد نظر در بازه [۰,۱] نرمال می‌شود.

پارامترهای فضای حالت با مقادیر D=3برای بُعد جاسازی و T=2برای زمان تاخیر تعیین شده و نقاط فضای‌فاز طبق آنچه در بخش‌های گذشته بیان شد، جاسازی شده‌اند. نقاط جاسازی شده سری‌زمانی را می‌توانید در شکل ۶-۲ مشاهده کنید. نقاط بدست آمده به لایه عصبی خطی با D واحد ورودی داده شده است. مقادیر پیش‌بینی شده با مقدار داده واقعی مقایسه شده و خطا‌ها محاسبه شده اند.
خطا بدست آمده، یک سری‌زمانی با طول است که در اینجا با توجه به مقادیر N=500، T=2 و D=3 برابر ۴۹۵ است. با توجه به ویژگی‌های خطا‌ در به ارث بردن خصوصیات سری‌زمانی اصلی و به منظور استفاده از سهم خطا‌ در بهبود نتایج پیش‌بینی، ۴۹۵ نمونه خطا با بُعد تعبیهD₁=3 و زمان تاخیر T₁=2 در فضای حالت جاسازی شده اند.
نقاط فضای حالت خطا‌ها به یک شبکه عصبی بازگشتی المان با ۱۰ نرون در لایه پنهان داده می‌شود. لازم به یادآوری است که الگوریتم آموزشی این شبکه عصبی الگوریتم بهینه‌سازی جمعیت ذرات می‌باشد. پارامترهای ضروری برای الگوریتم PSO، انتخاب تعداد جمعیت اولیه برابر۴۰۰، مقدار وزن‌های داخلی تصادفی، تعداد گام‌های تکرار ۳۰ و c1=c2=2، می‌باشد.
پس از کامل شدن آموزش، خروجی حاصل از شبکه عصبی المان با مقادیر پیش‌بینی بدست آمده از مرحله قبل جمع می‌شوند. حاصل جمع بدست آمده با مقادیر سری‌زمانی اصلی مقایسه شده است و ارزیابی توسط معیارهای خطای تعریف شده، صورت گرفته است.
در شکل ۶-۳ مقادیر واقعی سری‌زمانی مکی گلاس را با مقادیر پیش‌بینی شده‌ی مقایسه می‌کند. شاخص‌های خطای مجذور میانگین، خطای مجذور میانگین ریشه و خطای مجذور میانگین ریشه نرمال برای ارزیابی انتخاب شده‌اند. شما می‌توانید محاسبه خطای برای هر یک از پیش‌بینی کننده‌ها را براساس این معیارها در جدول ۶-۱ مشاهده کنید.
در ادامه دیگر مدل‌های پیش‌بینی مشابه روش مذکور را که برای داده‌ی سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس بررسی و آزمایش کرده‌ایم با مدل پیش‌بینی معرفی شده، مقایسه می‌کنیم. در اولین مدل پیش‌بینی، از شبکه عصبی انطباق‌پذیر خطی (ADALINE) به عنوان پیش‌بینی کننده خطی است و از شبکه‌عصبی المان با ۱۰نرون در لایه پنهان که االگوریتم traingdm را برای آموزش آن انتخاب کرده‌ایم، به عنوان پیش‌بینی کننده غیرخطی استفاده کرده‌ایم. دومین مدل پیش‌بینی استفاده از شبکه عصبی خطی انطباق‌پذیر خطی به عنوان مدل پیش‌بینی کننده خطی و شبکه عصبی المان با پارامترها و الگوریتم آموزشی مشابه مدل پیشنهاد شده، برای پیش‌بینی کننده غیرخطی است. در سومین مدل پیش‌بینی مورد بررسی، شبکه عصبی خطی را برای پیش‌بینی کننده خطی و شبکه عصبی بازگشتی NARX را برای پیش‌بینی کننده غیرخطی انتخاب کرده‌ایم. مقایسه نتایج برای این مدل‌ها و مدل پیشنهادی براساس سه معیار معرفی شده در جدول ۶-۲ قابل مشاهده است.
در نهایت ۵۰۰ نمونه داده از سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس با نتایج گزارش شده در ادبیات مقایسه شده و در جدول ۶-۳ ارائه شده‌است. آزمایشات انجام شده برای سری‌زمانی مکی‌گلاس، تایید می‌کند که کارایی روش پیشنهاد شده قابل قیاس با روش‌های ارائه شده در پژوهش‌ها بوده و توانسته به طور مؤثری پیش‌بینی سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس را انجام دهد.
جدول۶-۱. خطای پیش‌بینی کننده‌ها به ازای داده تست از سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس

 

 

پیش‌بینی کننده

 

معیار خطا

 

 

 

MSE

 

RMSE

 

NRMSE

 

 

 

پیش‌بینی کننده خطی

 

۷.۸۴e-6

 

۲.۸e-3

 

۴.۳e-3

 

 

 

پیش‌بینی کننده غیرخطی

 

۳.۲۹e-6

 

۱.۸e-3

 

۴.۳۳۶۰

 

^{(۳/۷)۲۷/۱۳}

 

^{(۱/۴)۴۶/۵}

 

 

 

^{گروه مختلط}

 

^{(۳/۸) ۶/۱۶}

 

^{(۴۲/۴)۷۵/۶}

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل پنجم
بحث و نتیجهگیری
مقدمه
در این فصل براساس فرضیه ها و سوالهای فصلهای قبل نتیجهگیریهای پژوهشی ارائه شد و درباره تبیین ها، ارتباط یافته های این پژوهش با سایر پژوهشها، محدودیت ها و کاربردهای عملی یافته ها بحث شده است. در پاسخ گویی به هر سوال و فرضیه یافته های بخش های کمی و کیفی درهم ادغام شده اند.
بحث سوال اول
۱.ماهیت و معنای خودآسیب رسانی در نزد نوجوانانی که سابقه این رفتارها را دارند به چه صورت است؟
براساس یافته های بخش کیفی خودآسیب رسانی در نزد نوجوانان معادل رفتارهایی مثل خودزنی و خودجرحی یا خودسوزی است. اقدام خودکشی معمولاً معنای خود آسیب رسانی را در نزد نوجوانان ندارد و اقدام خودکشی در نزد نوجوانان براساس نوع روش و انگیزه های روان شناختی از خودآسیب رسانی متمایز میشود. نوجوانان در تعریف اقدام خودکشی، آن را براساس شیوه آسیب به خود مثلاً از طریق قرص خوردن یا براساس انگیزه روانی مثل رها شدن و به پایان رساندن مشکلات خانوادگی غیرقابل حل تعریف میکردند و خودآسیب رسانی را راهی برای رسیدن به انگیزه های روان شناختی زنده نگهدارنده مثل غلبه بر تعارضهای اجتماعی، آرام شدن،رهایی از عصبانیت، تخلیه تنش و به حساب آمدن در گروه همسالان با خودجرحی تعریف میکردند. از این روی به نظر میرسد اعتبارپژوهش هایی که خود جرحی را از اقدام خودکشی جدا کرده اند (در این پژوهشها برای اشاره به خودجرحی از واژه خودجرحی بدون خودکشی NSSI استفاده میشود) بیشتر از پژوهشهایی است که این دو رفتار را با یک عنوان( یعنی خودآسیبی عمدی DSH) بررسی میکنند. با این حال حذف پسوند “بدون خودکشی” به این معنا نیست که افکار یا میل به اقدام خودکشی در این نوجوانان وجود ندارد؛ زیرا یافته های بخش کمی نشان میدهد که بین وقوع خودجرحی و اقدام خودکشی رابطه وجود دارد و بیش از نیمی از افرادی که خودجرحی میکنند، سابقه اقدام خودکشی به روش های دیگری مانند خودمسمومسازی را نیز دارند.

دو مضمون اصلی مصاحبهها این بود که افراد با خودآسیبرسانی قصد انتقال یک پیام اجتماعی را داشتند و در زمان انجام این کار دچار حالت های هیجان شدیدی می شدند. براساس یافته های بخش کیفی می توان بیان کرد که تعارض های بین فردی با مراجع قدرت برانگیزاننده اصلی استفاده از رفتارهای خودآسیب رسانی است و نوجوانان از طریق خودآسیب رسانی پیامی اجتماعی را منتقل میکند که هر چند با درد و خطر همراه است اما به دلیل شرایط موقعیتی آزاررسان تنها راهبرد رهایی بخش است. این یافته همخوان با پیش بینی های مدل چانه زنی و پیغام دهی خودآسیب رسانی (هاگان،واتسون و همرستاین،۲۰۰۸) است. براساس این مدل، تعارض با چهره های اجتماعی مهم زندگی باعث می شود فرد رو به رفتارهایی مانند خودآسیب رسانی آورد که هر چند هزینه بالایی برای سلامتی خودش دارد؛ اما دارای یک فایده اجتماعی موثر و به صرفه است. همچنین الگوی خودآسیب رسانی نوجوانان ایرانی براساس مدل چهار عملکردی FFM(ناک و پرینستین،۲۰۰۴) با الگوی کسب تقویت منفی اجتماعی همخوانی دارد. حالتهای هیجانی که در خودآسیب رسانی وجود دارد ممکن است یا بخشی از فرایندهای همبسته با انتقال پیام اجتماعی مرتبط با خودآسیب رسانی باشند و یا این که ناشی از مشکلات نقایص تنظیم هیجانی باشند. یافته های بخش کمی بیان می کنند که این تجارب هیجانی دارای ماهیت نابهنجار هستند و ناشی از نقص کنترل تکانه است. با این حال با توجه به کارکرد سازمان بخشی که خودجرحی برای نوجوان دارد به نظر میرسد آنها این رفتار را به عنوان همخوان با خود در نظر می گیرند.
اگرچه در تشریح نشانگان خودجرحی عمدی به وجود اشتغال ذهنی^[۷۹] درباره آسیب به خود اشاره شده است (میوهلکامپ،۲۰۰۵) اما یافته های بخش کیفی مطالعه حاضر تنها در تعداد کمی از نوجوانان این ویژگی را تایید می کند، در واقع الگوی غالب خودآسیب رسانی اجتماعی در نوجوانان ایرانی شبیه رفتاری اعتراضگونه نسبت به افرادی است که هم منبع عشق و هم تنفر هستند. در پژوهشهایی که تا کنون درباره خودآسیب رسانی انجام شده است بیشتر به جنبه های درون فردی و به ویژه مساله نقایص تنظیم هیجانی پرداخته شده است؛ اما یافته های کیفی این پژوهش نشان داد که معنای اجتماعی این رفتار برای نوجوانان ایرانی مهمتر از معنای درون فردی است و از خود آسیبرسانی مستقیم به شکل خودجرحی در اغلب موارد برای رهایی از فشارهای موقعیتی و انتقال یک پیامی که بیشترین اثرگذاری را بر روی دیگران داشته باشد، استفاده میکنند.
یکی دیگر از پیام های اجتماعی مرتبط با خودجرحی ابراز عشق و یا قدرتمندی است. نوجوانان بزهکار بیشتر برای ابراز قدرت به همسالان از این شیوه استفاده میکنند و احتمال دارد از این شیوه برای پذیرش و سرگروه شدن در بین همسالان استفاده کنند. در پژوهشی کیفی بر روی نوجوانان حاضر در یک مرکز بهداشت روانی اقامتی در آمریکا یکی از انگیزههای اصلی اجتماعی خودجرحی رسیدن به جایگاهی بالا در گروه همسالان شناسایی شد؛این افراد برخلاف افرادی که با هدف توجه طلبی این کار را انجام میدادند از نظر سایر نوجوانان به عنوان خود آزارگرهای اصیل یا آرمانی به حساب میآمدند؛این نوجوانان برای رسیدن به این مقام و جایگاه، خودآزاری شان شدیدتر بود و تا حدود زیادی به صورت نامعلوم و پنهانی این عمل را انجام می دادند(کراچ و رایت،۲۰۰۴).
اگر چه خودجرحی قدرتبخش ممکن است موجب زخمی شدن بافتهای سطحی بدن شود اما عملی است در جهت خودافزایی و ارتقای سطح و جایگاه اجتماعی. اگر چه در طبقه بندی ها این نوع خودآسیب رسانی به عنوان خودآسیب رسانی مستقیم در نظر گرفته شده است؛ اما شباهت آن به خودآسیبرسانی غیر مستقیم بیشتر است. خودآسیب رسانی با هدف ابراز عشق و قدرت ممکن است به رفتارهای که به آنها تعدیل بدن^[۸۰] میگویند، شبیه باشد. رفتارهایی مانند خالکوبی کردن یا اعمال آیینی مذهبی که دارای جنبه های نمایشی، نمادین و فرهنگی هستند. از یک جهت بین این نوع خودآسیب با رفتارهای تعدیل کننده بدن شباهت وجود دارد؛ زیرا هر دو رفتار با هدف نشان دادن ابراز تعلق هویت به خرده فرهنگ های خاصی انجام می شود اما از جهت دیگر بین دو رفتار این تفاوت وجود دارد که معمولاً این اعمال از سوی فرهنگ غالب در جامعه غیراجتماعی محسوب میشود و با انگانگاری همراه است. معمولاً در بیشتر نوجوانان هر دو شکل خودآسیب رسانی وجود دارد ولی شروع خودآسیب رسانی در پسران در هر دو گروه آزاردیده یا بزهکار در یک بافت اجتماعی و با هدف همرنگی با همسالان یا نشان دادن برتری و قدرت شخصی به سایرین انجام میشود. دختران بیشتر با هدف رهایی از هیجان های ناخوشایند و حفظ یک رابطه خودآسیب رسانی می کنند و خودآسیب رسانی قدرت بخش به ندرت در دختران وجود دارد.
احتمالاً اولین برداشت ذهنی و ادراکی که افراد عادی از خودجرحی دارند تجربه نوعی احساس درد است اما در هیچ از مصاحبهها از این که این عمل، عملی دردآور است سخنی به میان نیامد. خودجرحی نوعی زخم شیرین یا زخمی بی درد است که در خود شفای درونی به همراه دارد. بدن قربانی ذهن می شود تا از طریق آسیب دیدن التیام کسب شود یا هدفی اجتماعی حاصل شود. یافته های آزمایشگاهی نیز بالاتر بودن آستانه درد را در نوجوانان خودجرحی کننده تایید کرده است(جرمین و هولی، ۲۰۱۳). البته این پدیده فیزیولوژیک را باید براساس نقشی که خودآسیب رسانی در انتقال پیامی موثر در موقعیت بی اعتبارساز دارد در نظر گرفت. یعنی عدم حساسیت نوجوانان به درد خودجرحی یک ویژگی وابسته به موقعیت است و نباید آن را یک صفت پایدار در نظر گرفت؛ چه اینکه یافته های جرمین و هولی در سال ۲۰۱۴ نشان داده است گوش دادن به یک مداخله شناختی متمرکز بر افزایش حس خودارزشمندی از میزان تحمل درد این گروه از نوجوانان کم میکند. با این حال یافته های بخش کمی نشان میدهند خودانتقادی متغییری مهم به عنوان پیش بینی کننده فراوانی خودآسیب رسانی است و این یافته بدین معناست که در عدم حساسیت به درد باورهای منفی و انتقادگرانه ای که نوجوان درباره خود دارد نیز تا اندازه ای موثر است.
مضامینی که در مصاحبهها شناسایی شد مشابه یافته های هیل و دالاس (۲۰۱۱) و کراچ و رایت(۲۰۰۴)است. در هر دو مطالعه مضمون اصلی مصاحبه های نوجوانان خود آسیب رسان درباره انجام خودآسیب رسانی با هدف رهایی از هیجان های منفی مثل خشم و تبعیت از همسالان گروه های اجتماعی بود. با این حال در مطالعه کیفی دیگری که در کشور فنلاند به صورت اینترنتی درباره معنای این رفتار انجام شد انگیزههایی مانند شیطان پرستی، پیروی از خرده فرهنگ گوتیک در آنها شناسایی شد( کراچ و رایت،۲۰۰۴).
مطالعاتی که به صورت بین فرهنگی خودآسیبرسانی را بررسی کردهاند بسیار اندک است. تنها در برخی مطالعات انجام خودآسیب رسانی در زنان و دختران آسیایی که به کشورهای غربی مهاجرت کرده بودند بررسی شد و نتایج این مطالعات نشان داده است در زنان آسیایی در مقایسه با زنان متولد انگلستان که در اثر خود مسموم سازی بستری شده بودند احتمال سابقه قبلی اقدام خودکشی، تشخیص های محور اول و دوم در گروه دوم بیشتر بود ولی در نمونه آسیایی تعارض های فرهنگی و فشار خانوادگی از سوی خانواده برای رعایت آداب و سنت قدیم نقش مهم تری در ایجاد این رفتار داشت(مری و اونز، ۱۹۸۶). همین یافته درباره مقایسه خودمسموم سازی و رفتارهای شبه خودکشی در گروه نوجوانان آسیایی و انگلیسی به دست آمده است و مشخص شده است که در نوجوانان آسیایی نقش تعارض های فرهنگی در پدیدایی این رفتارها بیشتر است (بسویاس، ۱۹۹۰ ؛ هندی، کیترماهان، بلارد، سیلوریا، ۱۹۹۱ به نقل از مری و اونز، ۱۹۸۶ ). همچنین یافته های بخش کمی مربوط به انگیزه های خودآسیب رسانی نشان داد که سهم انگیزههای اجتماعی و بین فردی از انگیزه های فردی بیشتر است. این یافته نیز از یافته های قبلی (یو، لین، لئونگ ۲۰۱۳) که نقش انگیزههای اجتماعی را در فرهنگهای آسیایی بیشتر از اروپایی بودند حمایت میکند. بنابراین یافته های مطالعه حاضر همسو با یافته های بین فرهنگی خودآسیب رسانی از این مساله که ماهیت معنا و انگیزه های خودآسیب رسانی وابسته به فرهنگ و شرایط اجتماعی است حمایت میکند.
براساس مضامین مصاحبهها خود آسیبرسانی را در سطوح اجتماعی، آسیبشناسی مرضی، و تحولی میتوان بررسی کرد. در سطح اجتماعی میتوان آن را در بین گروه نوجوانان بزهکار عملی برای دسترسی به جایگاه اجتماعی بالاتر در بین همسالان در نظر گرفت. همین طور در بین کودکان آزاردیده زخم های خودآسیب رسانی راهی است برای ابراز غیرمستقیم اعتراض و روشی برای کنترل محیط اجتماعی آزارگر. تاثیر پذیری از همسالان به عنوان یک عامل اجتماعی در گروه های دوستان از عوامل علت شناسی اصلی در یادگیری خود آسیبرسانی به عنوان یک رفتار جدید در دوره نوجوانی به حساب میآید. هم یافته های کیفی و هم یافته های کمی (براساس مدل اکتشافی خودجرحی و مدل برازششده خودجرحی درشکل ۸ نقش تاثیرپذیری از همسالان را به عنوان یک متغییر اجتماعی مهم در خود آسیب رسانی تایید میکنند. شروع خودآسیبرسانی در سطح اجتماعی نوعی رفتار خطرجویانه جدید دوره نوجوانی به حساب می آید که تحت تاثیر الگوهای همسالان آموخته میشود اما تداوم خود آسیب رسانی نوجوانان در پژوهش حاضر نشانه اعتراض اجتماعی است؛ اعتراض برای رهایی ، اعتراض برای به حساب آمدن و اعتراض برای مورد توجه قرار گرفتن. مهمترین عامل این اعتراض وجود فضای آزار هم در محیط خانوادگی آزاررسان و هم ویژگی های آزاررسان درخرده فرهنگ هایی است که آنها متعلق به آن هستند. براساس فرضیه پیام رسانی اجتماعی^[۸۱] (ناک،۲۰۰۸) خودجرحی به دلیل اینکه رفتاری ضربه زننده به خود و پرهزینه^[۸۲] برای خود فرد است می تواند در نقش یک ابزار اجتماعی ویژه عمل کند و نوعی اعتراض به حساب می آید که شانس رسیدن به یک هدف در روابط اجتماعی را بیشتر میکند.
نقش خودآسیب رسانی به عنوان راهبردی برای اعتراض در گروه و انتقال پیام اجتماعی تاثیرگذار هم در مطالعات آزمایشی روی حیوانات و هم نمونه های انسانی گزارش شده است. براساس آزمایشهایی که در حیوانات انجام شده است، هر چقدر حیوانات از رفتارهای پرهزینه بیشتر استفاده کنند میزان مقبولیت و تاثیرشان در سایر همنوعان بیشتر است زیرا این رفتارها بیشتر احتمال دارد به عنوان یک پیام صادقانه تفسیر شوند (ودیگ و ناک،۲۰۰۷ به نقل از ناک،۲۰۰۷) همچنین در تایید نقش خودجرحی به عنوان راهبردی برای اعتراض اجتماعی یافته ها روی زنانی که در معرض خشونت خانگی قرار گرفته اند نشان می دهد این گروه با فراوانی و شدت بیشتری خود آسیب رسانی آگاهانه انجام میدهند (جک کوایر، هلموت،سولیوان،۲۰۱۲)
علاوه بر این نقایص حل مسائل اجتماعی یکی از علت شناسی های خودجرحی در نوجوانان بزهکار است؛ مقایسه شیوه های حل مسائل اجتماعی در در دو گروه نوجوانان خودجرحی کننده و گروه کنترل نشان داده است از لحاظ تعداد راه حل های احتمالی برای یک موقعیت بین دو گروه تفاوت معنیداری وجود ندارد اما راه حلهای نوجوانان خود جرحی کننده برای حل کردن مسائل اجتماعی ناسازگارتر است و معمولاً آنها به راهحلهای خودشان اعتماد ندارند (ناک و مندز،۲۰۰۸).
در سطح آسیب شناسی روانی براساس یافته های کیفی و کمی این نتیجه قابل بیان است که خودجرحی نشانه ای است که با سایر رفتارها خودآسیب رسان غیرمستقیم همبودی دارد ولی همیشه نمی تواند به معنای وجود یک اختلال شخصیت مرزی باشد، به ویژه در افرادی که برای رهایی از یک موقعیت اجتماعی آزاردهنده متوسل به این رفتار نمادین میشوند. یافته های بخش کمی پژوهش حاضر نیز نشان داده است از بین مهارت های تنظیم هیجانی نقص در کنترل تکانه قویترین پیشبینیکننده خودآسیب رسانی است. نوجوانان خودجرحی کننده نقص کنترل تکانه دارند؛ اما این نمی تواند به این معنا باشد که میتوان آن ها را با تشخیص اختلال کنترل تکانه NOS دسته بندی کرد. براساس یافته های بخش کیفی در اغلب مصاحبه ها روایت نوجوانان خودجرحی کننده با ویژگی های اختلال کنترل تکانه نامنطبق بود. برای مثال در تشریح اختلال کنترل تکانه به داشتن افکار، مشغولیت ذهنی و خیال پردازی های متمرکز بر آسیب رساندن به خود سخن گفته شده است ؛ در حالیکه تصمیم به انجام این عمل در نوجوانان اغلب در یک بافت اجتماعی و بدون مشغولیت ذهنی در این باره انجام میشود. البته یکی از ملاکهای تشخیص اختلال کنترل تکانه تعدد و تکرار این نوع رفتار است و ممکن است در افرادی که این نوع رفتارها به صورت تکرارشونده وجود دارد این تشخیص صادق باشد چه اینکه در برخی از نمونه های مورد بررسی که تعداد خودجرحی ها بیشتر بود این نوع تکانه های آسیب به خود که اغلب همراه با نگرشی مثبت نسبت به این رفتار همراه بود وجود داشت. در کل از مجموع یافته های بخش کمی و کیفی پژوهش حاضر می توان بیان کرد در صورتیکه استفاده از خودجرحی به صورت اجباری و با فراوانی زیاد باشد می توان آن را به عنوان یک نشانگان مستقل در نظر گرفت.
نقایص کنترل تکانه و خودانتقادی بالا که در مطالعه حاضر در نوجوانان خودجرحیکننده به عنوان عوامل خطر اصلی شناسایی شد از لحاظ تحولی قابل بررسی است و با نقایص تحولی مرتبط است. براساس رویکرد تحولی هر نشانه مرضی رفتاری معنادار است که معنای آن را باید در روابط جاری نوجوان با محیط، در روابطی که با خود دارد و در تعارض های درونی شدهای که به صورت ساخت سازمان یافته اند جستجو کرد؛ ساختی که خود نیز با سازمان یافتگی شخصیت به عنوان یک کلیت در حال تحول مرتبط است(دادستان،۱۳۸۳). براساس یافته های بخش کیفی این پژوهش در اغلب شرکت کنندگان نشانه خودجرحی همراه با حداقل یک رفتار آسیب به خود غیرمستقیم، بزهکاری، سابقه اقدام خودکشی، تجارب جنسی زودهنگام، سوء مصرف مواد وجود داشت و این همبودی ها نشان از آن دارد که احتمالاً وقفه یا انحراف در تحول خودی یکپارچه کننده نقش اساسی در این اختلال دارد و احتمالاً آسیب به خود چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم نتیجه این نقص در تحول خویشتن است. الگوهای خانوادگی آزاررسان و بی اعتبار ساز احتمالاً مهم ترین عامل در این شکنندگی و پدیدایی خودآسیب رسانی است.
مقایسه یافته های جمعیت شناختی خودآسیب رسانی نوجوانان ایرانی
یافته های این مطالعه نشان داد تقریباً در ۵۰% از نوجوانان آزاردیده حداقل یک بار سابقه انجام یکی از انواع رفتارهای خودآسیب رسانی مستقیم وجوددارد. در مطالعه دیگری در ایران بر روی دختران دبیرستانی شیوع طول عمر خودزنی(بریدن بخشهایی از بدن با تیغ) ۱۲% گزارش شده است(پیوسته گر،۱۳۹۲). این تفاوت در میزان شیوع بین دو گروه ممکن است به علت تاثیر سابقه بدرفتاری در دوران کودکی باشد. شیوع طول عمر خودآسیب رسانی مستقیم در نوجوانان جمعیت عادی ۱۸٪ گزارش شده است (میوهلکامپ و همکاران ۲۰۱۲)؛ اما شیوع این رفتار در در نوجوانان با سابقه بدرفتاری اعم از آزار جسمی، جنسی، غفلت و آزار هیجانی در سایر کشورها بین ۲۴ تا ۴۰ در صد گزارش شده است (ناک، ۲۰۱۰). در مطالعهای در آمریکا بر روی نمونهای از نوجوانان با و بدون سابقه بدرفتاری دوران کودکی، شیوع انواع رفتارهای خودآسیب رسانی مستقیم در گروه با سابقه بدرفتاری دوران کودکی ۶۸% بود(ویریچ و ناک، ۲۰۰۸). براساس یافته های این مطالعه شیوع خودآسیب رسانی در نمونه ایرانی نزدیک به نمونه های خارجی است.
فراوانی خود آسیبرسانی مستقیم در نوجوانان بزهکار ۵۴٪ (۳۹ نفر از ۷۱ نفر)است. در مطالعات دیگر بر روی بزهکاران همین نسبت ها به دست آمده است. مطالعه کانونهای اصلاح و توانبخشی آمریکا شیوع خودآزاری در میان نوجوانان بزهکار را ۴۰ درصد برآورد کرده است (پن،اسپوزیتو،اسکافر،فریتز،اسپریتو،۲۰۰۳). فروانی خود آسیبرسانی مستقیم در گروه نوجوانان با سابقه بدرفتاری دوران کودکی تفاوت معنی داری با گروه بزهکار نداشت. هر چند به صورت مستقیم در هیچ مطالعهای فراوانی خودآسیب رسانی مستقیم در دو گروه نوجوانان بزهکار و با سابقه بدرفتاری دوران کودکی مقایسه نشده است اما انتظار بر این بود که چون نوجوانان بزهکار خشم و هیجانهای ناخوشایندشان را بیشتر به صورت بیرونی ابراز میکنند ولی نوجوانان با سابقه بدرفتاری خشم و هیجانهای منفیشان را روی خودشان تخلیه میکنند، فراوانی خودآسیب رسانی در گروه آزاردیده بیشتر باشد. یک علت مهم این نتیجه ممکن است برابر نبودن و همگن نبودن ویژگیهای دو گروه باشد.
فراوانی خود آسیبرسانی غیر مستقیم (۳۰٪) در کل دو نمونه بیشتر از خود آسیبرسانی مستقیم (۱۷٪) بود. این یافته ممکن است به این دلیل باشد که برخی از رفتارهایی که جزو خودآسیب رسانی غیرمستقیم طبقهبندی میشوند مثل مصرف مواد و رفتارهای خطرجویی به صورت هنجاری در همه نوجوانان دراین دوره افزایش مییابند.
فراوانی خودجرحی در دختران بیشتر از پسران بود. این یافته همخوان با پژوهشهایی است که نشان دادهاند دختران به میزان بیشتری و با دفعات بیشتری از خودآسیب رسانی مستقیم به عنوان یک روش مقابلهای استفاده میکنند(پلنر، لیبال،کلر، فگرت،میوهلنکامپ، ۲۰۰۹؛ راث و هیت ، ۲۰۰۲). نتایج یک مطالعه طولی نیز نشان داده است ۳۷% از پسران که در ارزیابی مرحله اول رفتارخود آزاری داشتند در مرتبه دوم به صورت موقتی این رفتار را کنار گذاشته بودند؛ امّا این نرخ بهبودی موقتی برای دختران ۱۲% بود(لاند، لاند، رد، ۲۰۱۱). بنابر این احتمال دارد خودجرحی در دختران بیشتر حالت تکرارشونده و عادتی به خود بگیرد. همچنین شایعترین روش خودآسیب رسانی مستقیم، بریدن بخشهای بدن بود که در مطالعات نمونه خارجی نیز همین نتیجه تکرار شده است(کلونسکی و میوهلنکامپ، ۲۰۰۷).
بحث سوال دوم
چه عواملی در پدیدایی خودآسیب رسانی در نوجوانان نقش دارند؟
براساس یافته های بخش کیفی عواملی که در پدیدایی این رفتار نقش داشتند شامل دو دسته عوامل روانشناختی و اجتماعی بودند. عوامل روانشناختی شامل عواملی مانند آشفتگی هیجانی (خشم شدید و افسردگی)، نقایص حل مسئله، نقایص خودتسکین بخشی، وجود اختلالهای روانی همبود و نگرش مثبت به خود جرحی است. الگوگیری، خانواده نابهنجار، مصرف الکل، سوء مصرف مواد از جمله عوامل محیطی موثر در ایجاد خودجرحی است. بین این عوامل که توسط نوجوانان در مصاحبهها مشخص شدند و متغییرهایی که به عنوان پیشبینیکنندههای خودآسیبی در مدل بخش کمی برآورد شدند رابطه نزدیک وجود دارد. برای مثال نقایص تنظیم هیجانی و به ویژه نقص کنترل تکانه که در مدل کمی به عنوان یکی از پیشبینیکنندههای معنیدار خود آسیب رسانی شناسایی شد، در بخش کیفی نیز معادل آن تحت عنوان عدم تحمل هیجانهای منفی در مصاحبه های نوجوانان شناسایی شد. همین طور نقص خود تسکین بخشی متضاد خودانتقادی است که در مدل کمی به عنوان یک عامل واسطه ای نقش داشت. درباره عوامل همسالان هم الگوگیری در مدل کمی در قالب الگوگیری از همسالان از جمله متغییرهای تعدیل کننده رابطه نقایص تنظیم هیجانی و خودجرحی شناسایی شد.
از جمله عواملی که در بخش کیفی توسط نوجوانان به عنوان علت خودآسیب رسانی مشخص شد ولی در بخش کمی در نظر گرفته نشده بود نگرش مثبت به خودجرحی بود. این عامل در نوجوانان بزهکار نسبت به نوجوانان آزار دیده نقش بیشتری در پدیدایی و تداوم خود جرحی دارد.
همان طور که در مدلی که براساس تحلیل محتوایی روایت های نوجوانان از خودجرحی در فصل چهار ارائه شده است خودجرحی مانند سایر پاسخهای هیجانی در یک تعامل واقعی یا خیالی ظاهر میشود. موقعیتهای تعاملی که راه انداز خودجرحی هستند معمولاً از جنس تعارض با والدین، تعارض با همسالان و دوستان جنس مخالف یا دوستان صمیمی و نزاع و دعوا است و موقعیتهای خیالی راه انداز خودجرحی بازگشت خاطرات گذشته از روابط پیشین با والدین یا دوستان است. در واکنش به این موقعیت نوجوانان دارای سابقه خودجرحی دچار آشفتگی هیجانی میشوند که به دو صورت خشم و افسردگی است. آشفتگی هیجانی معمولاً از روی سرخوشی و حالاتی که در اختلال خلقی دو قطبی مشاهده می شود، نیست و ماهیت این آشفتگی هیجانی به صورت یک واکنش افراطی به یک موضوع ناخوشایند است. خشم نوجوانان در این موقعیت ها بسیار زیاد است که واژه تکانشوری تنها بخشی از این واقعیت را بر میتاباند. خشم به شدت و به سرعت گرایش به انجام عملی فوری را در نوجوان برای رهایی از این آشفتگی به وجود میآورد.
هرچند آشفتگی هیجانی خشم و افسردگی همبسته یا جزیی از مراحل خودجرحی هستند اما نوجوانان در توصیف از خودجرحی این هیجان ها را علت خودجرحی می دانند. یافته های تجربی نیز از پایین بودن آستانه تحمل ناکامی هیجانی در این گروه از نوجوانان حمایت میکند؛ برای مثال در پاسخ به استرس مصنوعی در هنگام انجام یک آزمون ساختگی، پاسخهای گالوانیکی پوست شدیدتری نسبت به نوجوانان گروه کنترل نشان دادهاند(ناک و مندز،۲۰۰۸). همچنین لینهان(۱۹۹۳) در نظریه علت شناسی اختلال شخصیت مرزی نیز به نقش آشفتگی هیجانی که ناشی از سطح پایین سروتونین است تاکید کرده است. اغلب نوجوانان خودجرحی کننده به خودجرحی به صورت یک رفتار وسیله ای برای کاهش خشم مینگرند؛ یعنی راهی برای آرام شدن و رهاشدن از فشار خشم. در پاسخ به این که چرا خشم به سمت دیگران ابراز نمی شود و بر روی بدن جهت داده میشود هم عوامل روان شناختی و هم مرتبط با همسالان نقش دارد.
یکی از عوامل روانشناختی نقص حل مساله است. نوجوانان خودجرحی کننده در ارزیابی موقعیت دچار مشکل هستند. دخترها بیشتر از خودجرحی به عنوان روشی برای حل مسائل و رسیدن به هدف های پایمال شده شان استفاده می کنند. استفاده از خودجرحی برای حل مسئله همخوان با نظریه پیامرسانی ( هاگن، واتسون، همرستاین ، ۲۰۰۸ ؛ناک،۲۰۰۷) است. براساس این نظریه باید گفت ممکن است خودجرحی در موقعیت هایی که این نوجوانان در آن به سر میبردند ( خانواده های از هم پاشیده و با والدین نابهنجار) نسبت به سایر روش های حلمساله تاثیر کمتری داشته باشد و استفاده از این روش هیجانمدار ممکن است تنها روش بهنجار و ایثارگرایانهای برای حل مسائل باشد.
نوع دیگری از آشفتگی هیجانی که زمینهساز خودجرحی میشود، تجربه خلق افسرده است. خلق افسرده محصول واکنش نوجوانان به خاطرات تعامل های گذشتهاست. البته افسردگی در اقلیتی از این گروه از نوجوانان که خودجرحی همراه با سابقه اقدام خودکشی دارند نقش بیشتری دارد.
یکی دیگر از علل خودجرحی از نظر نوجوانان میل به آرام شدن و تسکین یافتن خود بود. این نوجوانان برعکس نوجوانان پرخاشگر که خشم شان را به محیط بیرون جهت دهی می کنند و از این طریق آرام می شوند، خشم را روی بدن خودشان تخلیه می کنند و خودشان این رفتار را به عنوان خشونت قلمداد نمی کنند. دو تبیین از این رفتار ارائه شده است یکی درباره نقش فی ذات خودجرحی در آزاد کردن افیون های ضد درد بدن است که به این عمل ماهیت تسکین بخشی می دهد. تبیین دوم متعلق به نظریههای روابط ابژهای است. احتمالاً درونی سازی روابط اولیه آزار رسان دوران اولیه زندگی در این شیوه خود تسکین بخشی اثر دارد. در دو مورد از مصاحبه ها به صورت مستقیم اشاره شده بود که این رفتارها در مادر وجود داشته است: “مادرم وقتی عصبانی میشد موهایش را میکند و خودش را می زد". البته ممکن است این پرخاشگری درون فکنی شده نتیجه ناکامی های ارتباطی اولیه باشد که موجب شده است تصور منفی از خود در ذهن نوجوانان شکل بگیرد. یافته های مصاحبه بخش کیفی پژوهش تبیین های مرتبط با مدل روابط ابژه ای در ارتباط با نقایص خود تسکین بخشی حمایت می کند. نقص در تحول خود در تنظیم عواطفی مانند پرخاشگری اختلال ایجاد می کند و تظاهر آن می تواند به صورت خودآسیب رسانی باشد.

۲-۱-۹ تعریف و تحلیل هوش فرهنگی
ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻔﺎوت ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﻮش ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﻫـﻮش ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻫﺎی مختلف ﻫﺴﺘﻴﻢ. ﻫﺴﺘﻪ اﺻﻠﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻫﻮش ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی اﻓﺮاد ﻳﺎ ﮔﺮوهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﺗﻌﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻳﺎ ﮔﺮوهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ. پس در حالت کلی تعاریف هوش فرهنگی می‌توانند به منزله تکمیل­کننده یکدیگر در نظر گرفته شوند.
هوش فرهنگی به قابلیت فردی برای عمل و اداره کردن به لحاظ فرهنگی با کارآیی در زمینه های گوناگون یا محیط های متعددی تعریف می شود (Ang, Van Dyne, Koh & Templer, 2007).

هوش فرهنگی بررسی می‌کند که چگونه فرد می‌تواند زمانی­ که در یک محیط بین فرهنگی (محیطی که فرد از امکانات و مهارت های آنها شناختی ندارد) خود را وفق دهد و پیشرفت کند (Brislin, Worthley, Mac Nab, 2006).
امروزه نتایج تحقیقاتی که در زمینه هوش فرهنگی انجام شده است نشان داده است که آن را می توان پیش بینی کننده سازگاری و تصمیم گیری موفقیت آمیز و انجام وظایف محوله دانست (Early, Mosakowski,2005:30; Early, Ang,2003).
هوش فرهنگی حوزه مدرنی از هوشمندی است که امکان میانجی گری در فضا های فرهنگی متنوع را مطرح می کند. هوش فرهنگی امکان درک، تفسیر و اقدام اثربخش در موقعیت های متفاوت فرهنگی را محتمل می نماید (Peterson,2004:30). بر این اساس، هوش فرهنگی به عنوان مبنا یا توانمندی تمرکز بر قابلیت های خاصی که برای روابط شخصیِ باکیفیت و اثربخشی در شرایط فرهنگی مختلف لازم است، تلقی می گردد.
توماس و اینکسون بر آن اند که هوش، نوعی شایستگی چندوجهی است که شامل دانش فرهنگی، عمل متفکرانه و فهرستی از مهارت های رفتاری می شود (Thomas, Inkson, 2005). توماس و ارلون هوش فرهنگی را به عنوان نظامی از توانایی های تعاملی تعریف کرده اند. در واقع هوش فرهنگی ظرفیتی است که به افراد اجازه می دهد تا در مواجهه با فرهنگ های مختلف، درک و فهم درستی داشته باشند و به طور مناسب عمل کنند.
ارلی و انگ هوش فرهنگی را ساختار مستقلی از فرهنگ می دانند که در شرایط خاص فرهنگی به کار می رود . این نوع از هوش درک و فهم تعاملات بین فرهنگی را بهبود می بخشد (Early, 2002). برای اینکه فرد از لحاظ فرهنگی باهوش شناخته شود، باید در موقعیت هایی که برداشت ها و اشارات مختلفی وجود دارد، بتواند قضاوت و عملکرد مناسب و درستی داشته باشد و درک و فهم صحیحی از آن موقعیت به دست آورد (Thomas, 2006). افرادی که از سطح هوش فرهنگی بالاتری برخوردارند در ابراز عواطف و حالات فیزیکی تسلط بیشتری دارند.
هوش فرهنگی در واقع مفهومی چندوجهی و چند بعدی است که در آن، تمایلات انسانی در رابطه با فرهنگ های دیگر، از زوایای متفاوت مورد واکاوی و ارزیابی قرار می گیرد.
برخی دیگر از محققان، هوش فرهنگی را توانایی کلی در تعامل مؤثر با افراد دیگر با زمینه های فرهنگی مختلف تعریف نموده اند و از این رو، در تعریف هوش فرهنگی عمدتاً بر تعاملات و رفتار های درون فرهنگی تأکید دارند تا رفتار های عاطفی و منطقی (Johnson, Lenartowicz, Apud, 2006).
ارلی و موساکوفسکی (۲۰۰۴) دو نوع عمده هوش فرهنگی را ارائه کردند:
هوش فرهنگی سازمانی برای سازمان ها
هوش فرهنگی نژادی و جغرافیایی جهت آگاهی از فرهنگ کشور (Lugo, 2007)
هوش فرهنگی، با تمرکز بر قابلیت های خاصی که برای روابط شخصی با کیفیت و اثر بخش در شرایط فرهنگی مختلف لازم است، بر جنبه ای دیگر از هوش شناختی تمرکز دارد (رحمانی، تهرانی پور، ۱۳۸۸).
در واقع هوش فرهنگی توانایی بروز عکس العمل در برابر اهالی فرهنگ های بیگانه است و همانند هوش اجتماعی (توانایی تعامل با دیگران) و هوش هیجانی (توانایی تعدیل و استفاده از احساسات افراد) از سطوح مختلفی تشکیل شده است. این هوش به فرد کمک می کند که به نحوی مؤثری تفاوت های بین فرهنگی را کنترل و مدیریت نموده (خاشع، مستمع، ۱۳۹۰).
۲-۱-۱۰ ضرورت و اهمیت مطالعه هوش فرهنگی
پرداختن به بحث هوش فرهنگی به ویژه طی یک دهه اخیر را باید ناشی از نیازی دانست که بشر امروزی با آن مواجه است. نیاز هر چه بیشتر به مدارای فرهنگی میان اقوام و ملیت های مختلف به سادگی قابل دستیابی نیست. طرح بحث هوش فرهنگی ناشی از نیازهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در نظام جهانی در عصر حاضر بوده است. برخی از این نیازها را می توان به شرح زیر برشمرد:
مدیریت محیط های کارگری و صنعتی چند فرهنگی با توجه به شکل گیری و گسترش هر چه بیشتر شرکت های چند ملیتی با کارکنانی از زمینه های فرهنگی متفاوت
مهاجرت به سایر کشورها به هدف دستیابی به شغل و کار کردن برای شرکت های مختلف خدماتی و صنعتی که توسط مدیرانی با زبان، نژاد، مذهب و به طور کلی فرهنگ متفاوت اداره می شوند.
تبادل دانشجویی و روند رو به گسترش ادامه تحصیل در محیط های دانشگاهی چند فرهنگی
فعالیت های گروه ها و رسانه های مختلف در جهت تخریب دیدگاه های مذهبی و دینی متفاوت در جهت افزایش تنش و نزاع میان گروه های مختلف با هدف سود جویی برای خود
گرایش قوم مرکزانه برخی سیاست مداران در ارتباط با سایر کشورها که می تواند به آتش افروزی میان ملت ها بیانجامد؛ چنین گرایشی به معنای برتر دانستن یک فرهنگ بر فرهنگ دیگری است که دارای زمینه های تاریخی متفاوتی هستند.
توجه به آموزش و پرورش کودکان و نوجوانانی که می خواهند در دنیایی با فرهنگ های متفاوت و در عین حال در مواجهه با یکدیگر زندگی کنند.
توانمند ساختن افراد و گروه های اجتماعی در برابر پدیده هایی نظیر خود باختگی فرهنگی یا خود برتربینی فرهنگی.
مفهوم هوش فرهنگی و توجه به آن در نظام جهانی کنونی نقش کلیدی را بازی می کند. پلام (۲۰۰۷) در بحث خود پیرامون هوش فرهنگی به کارکرد های مثبت برخورد تفاوت ها می پردازد و نشان می دهد که چگونه ترس از تفاوت های فرهنگی و تأکید بر عقاید قالبی درباره دیگران تخریب کننده است. رز و کومار (۲۰۰۸) نیز با طرح تفاوت های هوش عاطفی، اهمیت پرداختن به هوش فرهنگی را در دنیای کنونی که محل برخورد فرهنگ های متفاوت یا به شدت متفاوت است نشان داده است. ارلی و موساکوفسکی (۲۰۰۴) با تأکید بر این که در جهان کنونی که درنوردیده شدن مرزها به امری عادی بدل شده است، هوش فرهنگی به استعداد و مهارتی حیاتی برای مدیران تبدیل شده است. مک فیت (۲۰۰۵) از پژوهشگران عملیات نظامی نیز نشان داده که توجه به هوش فرهنگی تا چه اندازه می تواند در پیروزی در نبردهای فرهنگی و نظامی اثربخش باشد (قاسمی، وحیدا، یزدخواستی، ۱۳۹۰).
۲-۱-۱۱ عناصر هوش فرهنگی
مرور ادبیات مربوط به هوش فرهنگی پژوهشگر را به نتیجه خواهد رساند که اندیشمندان و پژوهشگران حوزه هوش فرهنگی بر دو موضوع کلیدی با یکدیگر توافق دارند: اول اینکه آنان هوش فرهنگی را سازه ای چند بعدی ^[۷۴]می دانند. دوم آنکه هوش فرهنگی سازه ای با سه یا چهار بعد تعریف شده است. افرادی که هوش فرهنگی را سازه ای سه بعدی دانسته اند از ابعادی شامل شناختی، رفتاری و انگیزشی نام برده اند. گروه دیگری از اندیشمندانی که هوش فرهنگی را بصورت سه بعدی دیده اند عنوان می کنند که این پدیده شامل ابعاد ذهنی، انگیزشی و رفتاری است و بعد ذهنی را شامل دو بعد فرعی فراشناختی و شناختی ذکر کرده اند. ارلی و موساکوفسکی (۲۰۰۴) نیز هوش فرهنگی را مشتمل بر سه جزء دانسته اند: بعد شناختی، بعد فیزیکی و بعد احساسی– انگیزشی.
پژوهشگران و اندیشمندانی که هوش فرهنگی را بصورت سازه ای چهار بعدی تعریف کرده اند از ابعاد فراشناختی، شناختی، انگیزشی و رفتاری نام برده اند.
به عقیده ی Livermor (2010) هر یک از این چهار بعد برای داشتن هوش فرهنگی با کیفیت مورد نیاز است که عبارتند از: سایق ,Drive دانشKnowlege ، استراتژیStrategy ، عملAction که معمولاً این ابعاد را با ابعاد انگیزشی، شناختی، فراشناختی و رفتاری می شناسند.
به این ترتیب می توان گفت در رابطه با عناصر تشکیل دهنده هوش فرهنگی بیشتر توافق نظر وجود دارد و اختلاف دیدگاه ها جزئی است. در مجموع می توان سه دیدگاه را در مورد هوش فرهنگی و ابعاد آن خلاصه کرد:
از میان اندیشمندان و پژوهشگران مختلف می توان به رز و کومار (۲۰۰۸) اشاره کرد که هوش فرهنگی را شامل سه بعد شناختی، انگیزشی و رفتاری دانسته اند. انگ و داین (۲۰۰۸) از ابعاد چهارگانه فراشناختی، شناختی، انگیزشی و رفتاری سخن به میان آورده اند.
با توجه به پیشینه تحقیق درباره هوش فرهنگی، چه در داخل و چه در خارج از کشور، نگاه چهار بعدی به هوش فرهنگی از عمومیت بیشتری برخوردار است و مورد قبول پژوهشگران و نظریه پردازان مختلف قرار گرفته است. بر همین اساس در تحقیق حاضر نیز بر مدلی تأکید می شود که برای هوش فرهنگی چهار بعد مستقل و در عین حال مرتبط قائل شده است.
جدول (۲-۱): ابعاد هوش فرهنگی (احمدی و همکاران، ۱۳۹۲)

 

ابعاد	محقق و سال	ابعاد و زیر ابعاد
سه بعدی	ارلی و انگ (۲۰۰۳)	عنصر ذهنی ، عنصر انگیزشی ، عنصر رفتاری
	ارلی و موساکوفسکی (۲۰۰۴)	شناختی ( عقل / سر ) فیزیکی ( جسم ) و احساسی / انگیزشی ( قلب )

الف) گاهی قبل از تصمیم به مهاجرت.
ب) تصمیم ضمنی مبنی بر مهاجرت کلی، جزئی و یا ماندن.
ج) تصمیم قطعی به مهاجرت و انتخاب مقصد آن.

 

 

 

۵-۲ چارچوب نظری
مرور سوابق نظری و تجربی نشان میدهد تا کنون یک دیدگاه عمده در تبیین انگیزه های مهاجرت وجود داشته است:
۱-۵-۲ نظریه اقتصادی مهاجرت تودارو^[۲۱] ( Todaro)
مایکل تودارو : وی پیشگام کسانی بوده است که معتقدند مهاجرت، انگیزه‌های اقتصادی خاصی دارد. او انگیزه‌های اقتصادی را برحسب تفاوتهای مشاهده‌ شده درآمد روستا- شهری با فرض اینکه مهاجرین در جستجوی حداکثر درآمد در آینده هستند، تعریف می‌کند.
تودارو در یک سری از مقالات منتشره خود در دو سه دهه گذشته یک تئوری مهاجرت روستا- شهری توسعه داده است. این تئوری با این فرض آغاز می‌شود که مهاجرت اساساً یک پدیده اقتصادی است و فرد مهاجر کاملاً منطقی و عقلانی تصمیم می‌گیرد که علی‌رغم وجود بیکاری در شهرها تصمیم به مهاجرت بگیرد. (تودارو & ترجمه مصطفی سرمدی, ۱۳۶۷, ص. ۳۰)
درک مهاجر بالقوه از یک جریان درآمد« مورد انتظار »بخشی از تصمیم گیری او برای کوچ است که بستگی به دستمزدهای متداول در شهر و نیز برآورد ذهنی او درباره احتمال دستیابی به اشتغال در بخش نوین شهری دارد که این امور هم بستگی به نرخ بیکاری در شهر دارد.الگوی او در واقع گسترش نگرش سرمایه انسانی شاستاد است. طبق نظر وی پیشی گرفتن میزانهای کوچ بر رشد فرصتهای شغلی در شهر با وجود تفاوتهای قابل انتظار و گسترده و مثبتی که درآمد شهر نسبت به روستا دارد توجیه پذیر است. اما این فرض او که همه کوچندگان بالقوه، از نظر مهارتها و نگرشها همگن بوده و برای محاسبه احتمال پیدا کردن شغل در بخش نوین شهری ، اطلاعات کافی دارند، نقطه ضعف نظریه اوست. از دیگر نقاط ضعف نظریه او اینست که وی به عوامل غیر اقتصادی توجهی نداشته و جنبه های ساختاری اقتصاد را در نظر نگرفته است. (اوبرای, ۱۳۷۰, ص. ۷۱/۷۳/۷۴)

در مدل تودارو، فرض می‌شود که مهاجران بر اساس به حداکثر رساندن منافع مورد انتظار دست به مهاجرت می‌زنند و این منافع مورد انتظار شامل موارد زیر می‌باشد :
الف- تفاوت در درآمدهای واقعی بین فرصتهای شغلی شهری و روستایی
ب- احتمال بدست آوردن شغل در مناطق شهری (تودارو & ترجمه مصطفی سرمدی, ۱۳۶۷, ص. ۲۸/۲۹)
از اینرو، با توجه به این مدل و فرضیات اساسی آن، میزان مهاجرت بر اساس دو متغیر یعنی اختلاف درآمد میان شهر و روستا و احتمال کاریابی در مناطق شهری تعیین می‌شود و مهاجرت به عنوان نیروی متعادل کننده‌ای در نظر گرفته می‌شود که درآمدهای مورد انتظار در مناطق شهری و روستایی را متعادل می‌کند.
مایکل تودارو در این مدل سعی کرده است تا مهاجرت شدت یافته از روستا به شهر را با بیکاری رو به رشد شهری توضیح دهد. فرضیه آغازین وی این است که مهاجرت عمدتا پدیده ای اقتصادی است و یا بیکاری، تصمیم به مهاجرت منطقی است.
تودارو می گوید اگر تفاوت درآمد بین مناطق شهری و روستایی ۱۰۰ درصد باشد، یعنی اگر شخصی در روستا بدون هیچ درآمدی باشد و احتمال یافتن کار در شهر برای او ۶۰ درصد باشد، بنابراین درآمد او در شهر ۶۰ واحد است و فرد روستایی به شهر مهاجرت می کند.
به طور خلاصه، مدل تودارو دارای چهار مشخصه اصلی می‌باشد :
۱- مهاجرت اساساً بوسیله ملاحظات اقتصادی عقلانی درباره سودها و هزینه‌های نسبی مهاجران برانگیخته و تحریک می‌شوند.
۲- تصمیم به مهاجرت بستگی به تفاوتهای مورد انتظار بین مزدهای شهری و روستایی دارد نه تفاوتهای واقعی بین آنها. تفاوتهای مورد انتظار بوسیله واکنش متقابل دو متغیر، یعنی تفاوتهای واقعی بین مزدهای شهری- روستایی و احتمال بدست آوردن موفقیت‌آمیز شغل دربخش شهری مشخص می‌شود.
۳- احتمال بدست آوردن شغل در شهر به طور مستقیم در ارتباط با نرخ اشتغال شهری است از اینرو، آن (احتمال کسب شغل) با میزان بیکاری شهری رابطه معکوس دارد.
۴- در صورت وجود تفاوت بسیار در درآمدهای مورد انتظار بین شهر و روستا، وجود نرخهای مهاجرت مازاد بر نرخهای رشد، فرصت‌های شغلی در شهرها نه تنها ممکن، بلکه منطقی و حتی محتمل است. بنابراین نرخهای بالای بیکاری شهری نتیجه اجتناب ناپذیر، عدم تعادل جدی فرصتهای اقتصادی در بین مناطق شهری و روستایی در اکثر کشورهای در حال توسعه است. (تودارو & ترجمه مصطفی سرمدی, ۱۳۶۷, ص. ۳۵/۳۸)
۶-۲ تعریف منتخب
مهاجرت شکلی از تحرک جغرافیایی یا ترک مکانی است که بین دو واحد جغرافیایی صورت می‌گیرد. این تحرک جغرافیایی تغییر اقامتگاه از مبدا یا محل حرکت به مقصد یامحل ورود می‌باشد اینگونه مهاجرتها را مهاجرت دائم گویند و باید آن را از اشکال دیگر حرکات جمعیت که متضمن تغییر دایمی محل اقامت نمی‌باشد تفکیک کرد. (زنجانی ح. , ۱۳۷۶, ص. ۲۱۲)
منظور از مهاجرت این است که فرد از وطن خود به جای دیگر انتقال یابد به طوری که این تغییر مکان ثابت یا نیمه ثابت باشد.مهاجرت شکلی از تحرکات جغرافیایی یا مکانی است که بین دو منطقه جغرافیایی انجام میشود این حرکت شامل ترک یک منطقه و اقامت پیوسته در منطقه ای دیگر است که ان را مهاجرت دائمی می گویند. (گودرزی, ۱۳۸۷)
روستا عبارت است از یک مرکز جمعیت و محل سکونت و کار تعدادی خانوار که در اراضی آن به عملیات کشاورزی اشتغال داشته و درآمد اکثریت آن از طریق کشاورزی حاصل گردد و عرفاً در محل ده یا روستا شناخته شود. روستا گذشته از ویژگی های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خاص خود، واحدی است که می تواند بی نیاز از دنیای خارج به حیات خود ادامه دهد.در تعریفی دیگر از روستا آمده است، روستا عبارت است از فضای اجتماعی که در آن با توجه به تراکم نسبی ناچیز جمعیت، نوع خاصی از فعالیت اقتصادی-عمدتا فعالیت کشاورزی- غلبه دارد. روابط اجتماعی – اقتصادی سکونتگاهی روستایی معمولاً در عرصه هایی محدود و مشخص جریان دارد و ساکنان روستایی هویت اجتماعی مشترکی دارند که با نام روستا مشخص می گردد. این مجموعه مکانی- فضایی مبتنی بر روابط اجتماعی و اقتصادی خاص و بستگی ها و پیوند های ویژه محیطی- اکولوژیک، اجتماع معینی را به وجود می آورد که می توان آن را فضای روستایی خواند. (پوریزدان پرست, ۱۳۸۹)
مفهوم شهر از دیدگاه های مختلفی قابل تعریف است. از دیدگاه تاریخی، شهر در قدیم وظایف و خدماتی را انجام می داده و عملکرد آن حقوق، مزایا و برتری هایی را برای آن ایجاد می نموده است و به خاطر این امکانات درست در نقطه مقابل روستا قرار میگرفته است. از دیدگاه اجتماعی، شهر را می توان سکونتگاه دائمی، انبوه و نسبتاً بزرگی برای افرادی که از نظر اجتماعی نا همگون هستند تعریف کرد. از دیدگاه اقتصادی، شهر زیستگاه ساکنانی است که در درجه اول از راه بازرگانی و نه کشاورزی زندگی می کنند. تنوع اقتصادی از دیگر ویژگی های شهر است و بر دو پایه استوار است اول بر پایه وجود املاکی که به صورت سرمایه داری اداره می شوند و دوم بر پایه وجود بازار به مثابه مکان مبادله ثروت.شهر مکانی است دارای جمعیت بیشتر و با تراکم نسبی بالا و وسعت زیاد که در آن مشاغل غیر کشاورزی غالب بوده و از نظر اجتماعی نا متجانس باشند و در آن محیط مصنوع و چشم انداز انسانی حکمفرما بوده و محل تمرکز فعالیت های اداری، سیاسی و خدماتی باشد. (پوریزدان پرست, ۱۳۸۹)
مفهوم حاشیه نشینی در ایران نیز همانند اکثر کشورهای در حال توسعه تا حدود زیادی ریشه در مهاجرت و عوامل دافعه وجاذبه روستایی-شهری دارد.فقدان و کمبود امکانات رفاهی و خدماتی در مناطق روستایی و شهرهای کوچک فرایند مهاجرت را تشدید کرد وحاشیه نشینی پدیدار شد و به این ترتیب یکی از بارزترین نمودهای مهاجرت در ایران مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه شکل گرفت. (لوابی/جنگی/بیرام زاده/ملایری, ۱۳۸۸)
۷-۲ مدل تحلیلی تحقیق
انگیزه های مهاجرت
عوامل اجتماعی
عوامل اقتصادی
عوامل جاذبه و دافعه
ویژگی های مکانی و فضایی
سرمایه گذاری
عوامل جغرافیایی و طبیعی
بیکاری و کمبود شغل
کمبود زمین و مسکن
کمبود درامد
عدم توجه به زیرساخت ها
سیل/ زلزله/ طوفان/ خشکسالی/و…
خانه های روستایی
امکانات
سن
سطح تحصیلات
گروه های قومی
جنس
مسکن/ساخت وساز/ خرید و فروش ماشین/و…
بازده اقتصادی
فصل سوم:
روش تحقیق
۱-۳ مقدمه

۴- اصل تغییرات محدود
سامانه های طبیعی پردازش اطلاعات، برای فعالیت خود نیاز دارند که با محیط خارجی، از طریق اکتساب اطلاعات و با محیط داخلی، از طریق عملکرد مناسب، تعامل داشته باشند. توانمندی یک سامانه طبیعی پردازش اطلاعات جهت اکتساب اطلاعات از محیط، بر اساس اصل تغییرات محدود تبیین می شود.

در معماری شناختی انسان، تغییرات حاصل از اصل تکوین تصادفی با انطباق دانش جدید با طرحواره های موجود در حافظه بلند مدت منجر به اصل تغییرات محدود می شوند. به این ترتیب، اصل تغییرات محدود به این معنا است که در رابطه با یادگیری دانشهای جدید، اگر از قبل در حافظه بلند مدت خود، طرحواره های مربوطی را داشته باشیم، کسب آن دانش جدید با اعمال تغییرات کوچک و محدودی در آن ممکن خواهد بود. اگر از قبل طرحواره های مربوطی در اختیار نداشته باشیم، این دانش را بر اساس اصل تقلید و سازماندهی مجدد کسب می کنیم.
همانطور که اشاره شد، محدودیت های حافظۀ کاری منحصر به ظرفیت آن نمی باشند. حافظۀ کاری از لحاظ مدت زمان حفظ اطلاعات نیز محدود می باشد. محدودیت های گنجایشی و زمانی حافظۀ کاری فقط در اطلاعات جدید به دست آمده از محیط خارجی توسط حافظه حسی، کاربرد دارند. این محدودیت ها شامل اطلاعات آشنای بازگشته از حافظۀ بلند مدت نمی شوند. حافظۀ کاری در هنگام مواجهه با اطلاعات آشنا و اطلاعات جدید، ویژگی های کاملاً متفاوتی را نشان می دهد. این ویژگی ها تحت عنوان اصل بعدی یعنی، اصل ارتباط و سازماندهی محیطی بحث خواهند شد.
۵- اصل ارتباط و سازماندهی محیطی
ویژگی های لازم یک سامانه برای اینکه عملکرد مناسبی در درون یک محیط داشته باشد، اصل ارتباط و سازماندهی محیطی نامیده شده اند. اصل تغییر محدود و اصل ارتباط و سازماندهی محیطی، تشریح کننده چگونگی ارتباط های بین سامانه های طبیعی پردازش اطلاعات و محیط هایشان می باشند. هر دو اصل با حافظه کاری مرتبط می باشند.
چهار اصل قبلی توضیح می دادند که سامانه های طبیعی پردازش اطلاعات چگونه می توانند اطلاعات را از طریق فرایند تولید تصادفی یا تقلید و سازماندهی مجدد اطلاعات از قبل تولید شده بدست آورده و ذخیره کنند. اما هدف نهایی یک سامانه طبیعی پردازش اطلاعات صرفاً ذخیره کردن اطلاعات نیست. غرض اصلی از ذخیره اطلاعات، فراهم سازی امکان استفاده از آن اطلاعات در یک محیط واقعی است. اصل ارتباط و سازماندهی محیطی این گام آخر را تأمین می کند. بدون این اصل، سامانه های طبیعی پردازش اطلاعات هیچ کارکرد عملی نخواهند داشت، زیرا این اصل است که آنها را قادر می سازد تا فعالیت هایشان را با محیط شان هماهنگ کنند. اصل ارتباط و سازماندهی محیطی، امکان استفاده از مقادیر بسیار زیاد اطلاعات ذخیره شده در حافظۀ درازمدت را در فعالیت های مرتبط با یک محیط مشخص فراهم می آورد.
در معماری شناختی انسان، بنابر اصل ارتباط و سازماندهی محیطی، اطلاعات نگهداری شده در مخزن اطلاعات برای اطمینان یافتن از اینکه فعالیت های مربوط به طور مناسب با طبیعت هماهنگ می شود، مورد استفاده قرار می گیرند. ساختار شناختی مرتبطی که این هماهنگ سازی را اداره می کند، حافظۀ کاری است. حافظۀ کاری، علاوه بر دریافت اطلاعات محیطی از طریق سامانه حسی، همچنین اطلاعات سازماندهی و ذخیره شده از قبل را از حافظۀ بلند مدت دریافت می کند.
اصل ارتباط و سازماندهی محیطی، به اطلاعات سازمان یافته موجود این امکان را می دهد که از حافظۀ بلند مدت به حافظۀ کاری منتقل شوند تا برای هماهنگ سازی فعالیت ها در یک محیط مناسب مورد استفاده قرار گیرند. هنگام نیاز به اطلاعات خاص، بجای اینکه حافظۀ کاری آن اطلاعات را از طریق حافظۀ حسی از محیط دریافت کند (آنگونه که در اصل تغییرات محدود اتفاق می افتد)، حافظۀ کاری بر اساس اصل ارتباط و سازماندهی محیطی، اطلاعات مناسب از لحاظ محیطی را از حافظۀ بلند مدت، دریافت می کند.
نظریۀ بار شناختی
از جمله مباحثی که در دیدگاه پردازش اطلاعات به منظور حمایت از فرایند پردازش داده ها در حافظۀ کاری مطرح شده است، نظریۀ بار شناختی است. در بسیاری از دروس روان شناسی، به دانشجویان عدد سحر آمیز ۷ بعلاوه یا منهای ۲ معرفی می شود. نتیجۀ اساسی این قاعده آن است که یادگیرندگان قادر هستند در یک زمان تنها بین ۵ تا ۹ مادۀ اطلاعاتی را به خاطر بسپارند (موریسون^[۱۰۴] و همکاران، ۱۳۸۷). یعنی ما در آن واحد، می توانیم تعداد محدودی از واحدهای اطلاعاتی را در حافظه کاری خود پردازش کنیم (کالیوگا^[۱۰۵]، ۲۰۰۹).
اصطلاح بار شناختی، به میزان باری^[۱۰۶] اشاره دارد که در هنگام پردازش اطلاعات بر حافظۀ کاری یا کوتاه مدت وارد می آید تا بتواند آن اطلاعات را برای جای دهی در حافظۀ درازمدت رمزگذاری^[۱۰۷] کند. به این تلاش ذهنی برای پردازش اطلاعات بار شناختی می گویند.
از جمله مباحثی که در روان شناسی تربیتی بر اساس دیدگاه خبرپردازی برای حمایت از فرایند پردازش داده ها در حافظه فعال مطرح شده است، نظریه بار شناختی^[۱۰۸] می باشد. در واقع تلاش اصلی طراحان آموزشی^[۱۰۹] باید طراحی درس ها به طریقی باشد که با فرایند های پردازش اطلاعات یادگیرندگان سازگار باشد. استفاده از نظریه بار شناختی، نمونه ای از این تلاش ها در طراحی آموزشی است.
بار شناختی
مفهوم بار شناختی که برای اولین بار در سال های ۱۹۵۰ ارائه گردید، بر این فرض استوار است که مجراهای^[۱۱۰] ارتباطی ذهن ظرفیت محدودی را برای پردازش اطلاعات دارند، یعنی ما در آن واحد، می توانیم تعداد محدودی از واحدهای اطلاعاتی را پردازش کنیم.این نظریه که نظریه گنجایش^[۱۱۱] نامیده می شود، می گوید که ظرفیت حافظه کاری انسان از محدودیت برخوردار است.
اصطلاح بار شناختی، به میزان باری که در هنگام پردازش اطلاعات بر روی حافظه کاری وارد می آید، تا بتواند آن اطلاعات را برای جای دهی در حافظه درازمدت رمزگذاری کند، اشاره دارد. این تلاش ذهنی برای پردازش اطلاعات را بار شناختی می نامیم(کالیوگا، ۱۳۹۱). نظریه بار شناختی به عنوان نظریه ای مرتبط با طراحی آموزشی^[۱۱۲] مبتنی بر دانش ما از معماری شناختی انسان توسعه داده شده است.
نظریه بار شناختی شامل جنبه هایی از معماری شناختی انسان است که به آموزش و یادگیری مربوط می شود. تأکید و هدف نظریه بار شناختی به خودی خود بر روی معماری شناختی انسان و چگونگی تکامل آن نیست، بلکه هدف نهایی این نظریه، آن است که بتوانیم از دانش خود در زمینۀ شناخت انسان، برای تدوین اصول طراحی آموزشی بهره ببریم( سوئلر و دیگران^[۱۱۳]، ۱۹۹۸). این نظریه بر اساس بعضی از مفروضه های اساسی درباۀ ساختار شناختی^[۱۱۴] انسان، حافظۀ کاری و حافظۀ درازمدت بنا شده است. در عین حال، نظریۀ بار شناختی، از بسیاری از مفروضه های نظریۀ چند رسانه ای مایر^[۱۱۵] (۲۰۰۱) نیز استفاده می کند.
توانایی پردازشی حافظۀ کاری محدود می باشد. یعنی افراد در یک زمان فقط می توانند تعداد محدودی از اقلام اطلاعاتی جدید را پردازش کنند. حافظۀ فعال در ضمن، امکان بازیابی اطلاعات از حافظۀ درازمدت را نیز دارد. اطلاعات جدید موجود در حافظۀ فعال و اطلاعاتی که از حافظۀ درازمدت وارد آن می شوند، با یکدیگر تلفیق می گردند (سوئلر و چندلر^[۱۱۶]، ۲۰۰۳؛ به نقلِ کوک، زهنگ و بلاز^[۱۱۷]، ۲۰۰۹). نظریۀ بار شناختی مانند نظریۀ چند رسانه ای مایر، همین مفروضه ها را دربارۀ شناخت انسان برای طراحی مواد آموزشی به کار می برد تا این مواد آموزشی، بار شناختی اضافه ای را بر حافظۀ فعال تحمیل نکنند. این نظریه دربارۀ حافظۀ درازمدت نیز مفروضه هایی را پذیرفته است. گنجایش حافظۀ درازمدت بسیار زیاد است و نقشی اساسی را در یادگیری بر عهده دارد. اطلاعات موجود در حافظۀ درازمدت در قالب طرحواره ها سازمان می یابند.
بر اساس معماری شناختی انسان، نظریۀ بارشناختی پیشنهاد می دهد که هدف اصلی آموزش باید افزایش دانش سودمند نگه داری شده در حافظۀ بلند مدت باشد. میزان این دانش باید با توجه به محدودیت های حافظۀ کاری در نظر گرفته شود. لازم است اطلاعات به گونه ای به یادگیرنده ارائه شوند که پردازش های غیر ضروری را کاهش دهد. پس نظریۀ بار شناختی عمدتاً در رابطه با رویه هایی است که می خواهد، اطلاعات جدید را به گونه ای به یادگیرندگان ارائه دهد که بار شناختی غیر ضروری را حذف، و در همان حال، آن جنبه هایی از بار شناختی را که منجر به یادگیری می شوند، بهبود بخشد.
نظریۀ بار شناختی، از مهم ترین نظریه ها در طراحی آموزشی محسوب می شود. هدف نظریۀ بار شناختی، پیش بینی پیامدهای یادگیری با توجه به قابلیت ها و محدودیت های ساختار شناختی انسان است (پلاس و همکاران^[۱۱۸]، ۲۰۱۰). این نظریه می تواند در گسترۀ وسیعی از محیط های یادگیری به کار گرفته شود زیرا که آن، ویژگی های طراحی مواد آموزشی را به اصول پردازش اطلاعات در ساختار شناختی انسان ارتباط می دهد. این نظریه راهبردهایی را نیز برای طراحی مواد یادگیری در قالب چند رسانه ای ها ارائه می کند.
در فرایند تدریس و یادگیری، بعضی از محتواهای آموزشی ساده و بعضی دشوار هستند. برخی محتواها نیازمند یادگیری عناصر به صورت مجزا و مستقل هستند، اما برخی دیگر، نیاز به برقراری ارتباط بین چندین عنصر اطلاعاتی دارند. علاوه بر تعداد عناصر و میزان تعامل بین عناصری^[۱۱۹] محتوای آموزشی، نحوۀ ارایۀ محتوا و خود یادگیرنده (در صورتی که از تجربه یا تخصص کمی در ارتباط با محتوای آموزشی برخوردار باشد) نیز می توانند موجب افزایش بارشناختی شوند. پژوهش ها سه نوع بار شناختی را مشخص کرده اند: بار شناختی درونی^[۱۲۰]، بار شناختی بیرونی^[۱۲۱] و بار شناختی مطلوب^[۱۲۲] (پاس و همکاران^[۱۲۳]، ۲۰۰۳). در ادامه به توضیح هر یک از این سه نوع بار شناختی می پردازیم.
بار شناختی درونی
بار شناختی درونی، بر اساس پیچیدگی ذهنی مواد آموزشی مورد یادگیری مشخص می شود (کالیوگا، ۱۳۹۱). بارشناختی درونی، به عنوان اولین نوع بار شناختی، برحسب تعامل بین عناصری محتوا مشخص می شود. ما به عنوان طراح آموزشی هیچ کنترلی بر تعامل بین عنصری محتوا نداریم. اگر بین عناصر محتوا، سطح بالایی از تعامل وجود داشته باشد، در آن صورت بار شناختی درونی آن محتوا بالا خواهد بود. اما اگر تعامل بین عناصری محتوا در سطح پایینی باشد، بار شناختی درونی نیز کم خواهد بود (موریسون و دیگران، ۲۰۰۴).
بار شناختی درونی یک محتوای آموزشی، توسط ساختار اساسی آن اطلاعات که یادگیرنده برای رسیدن به اهداف یادگیری، صرف نظر از رویه های آموزشی استفاده شده، بدانها نیاز دارد، تحمیل می شود. این بار از پیچیدگی ذاتی محتوای آموزشی نشأت می گیرد و نشان دهندۀ سطح دشواری آن محتوا برای یادگیری است. برای مثال، محاسبۀ جواب سه بعلاوۀ سه، نسبت به محاسبۀ جواب یک معادلۀ جبری، بار شناختی درونی کمتری را بر حافظۀ کاری یادگیرنده وارد می آورد. علت اصلی تحمیل بار شناختی بیشتر توسط محتوای آموزشی پیچیده تر، این است که عناصر این نوع محتواهای آموزشی، نسبت به محتواهای آموزشی ساده تر، از تعداد و تعامل بیشتری با یکدیگر برخوردارند و این عناصر باید به طور همزمان در حافظۀ کاری یادگیرنده قرار گیرند. تعداد کمی از دستورزیهای بار شناختی مربوط به تغییر دادن بار شناختی درونی هستند. زیرا، چنین به نظر می رسد که میزان این نوع بار شناختی محتواهای آموزشی، تغییر ناپذیر است. ما نمی توانیم دشواری ذاتی یک محتوای آموزشی را از آن حذف کنیم. اما می توانیم آن را به گونه ای طراحی و ارائه کنیم که از میزان دشواری آن برای یادگیرنده کاسته شود. مثلاً می توانیم محتوای آموزشی دشوار را با روش تقطیع^[۱۲۴] به یادگیرنده ارائه کنیم. در برخی موارد بار شناختی محتوا از روش ارائۀ آن ناشی می شود، که این دیگر مریوط به بار شناختی درونی نیست و بار شناختی بیرونی خوانده می شود.
بار شناختی بیرونی
بار شناختی بیرونی، می تواند ناشی از شکلهای گوناگون طراحی و ارائه محتوای آموزشی به یادگیرندگان ( نظیر ارائه های نوشتاری، نمایش عملی و یا فعالیتهایی مانند حل مسئله، مطالعۀ مثال های عملی و غیره) باشد (کالیوگا، ۱۳۹۱). بار شناختی بیرونی، هنگام طراحی یا آرایش مواد آموزشی شکل می گیرد. با کاربرد دقیق توصیه های طراحی آموزشی و اصول طراحی پیام می توانیم بار شناختی بیرونی وارد بر یادگیرنده را کنترل کنیم.
بار شناختی بیرونی توسط ساختار درونی اطلاعات تحمیل نمی شود، بلکه حاصل طریقه ای است که با آن اطلاعات به یادگیرندگان ارائه می شوند. به عبارت دیگر، علاوه بر طبیعت مطالب آموزشی، طبیعت طراحی آموزشی استفاده شده برای ارائۀ مطالب نیز می تواند بار شناختی ای را بر یادگیرندگان تحمیل کند که در بسیاری از شرایط غیر ضروری می باشد.
یکی از اهداف طراحی آموزشی، کاهش بار شناختی بیرونی است. به منظور اینکه بخش بیشتری از امکانات حافظۀ کاری بتواند به منابع مطلوب یادگیری، و نه مسائل نامربوط جانبی اختصاص یابد، بار شناختی بیرونی باید تا حد ممکن کاهش یابد. این امر منجر به افزایش امکانات ذهنی اختصاص یافته به بار شناختی درونی مطالب مورد یادگیری می شود.
همانطور که ذکر شد، بار شناختی بیرونی از نحوۀ طراحی آموزشی محتوا و ارایۀ آن به یادگیرنده نشأت می گیرد. برای مثال، ارایۀ محتوای آموزشی به صورت دیداری و شنیداری نسبت به زمانی که همان محتوا فقط در قالب دیداری به یادگیرنده ارائه شود، معمولاً بار شناختی بیرونی کمتری را بر حافظۀ فعال یادگیرنده تحمیل می کند. علت آن است که حافظۀ فعال از دو کانال دیداری و شنیداری تشکیل شده است. گرچه ظرفیت هر یک از این دو کانال محدود می باشد، اما ارائۀ آموزشی که فقط به صورت دیداری باشد، تنها می تواند از نیمی از این ظرفیت موجود حافظۀ کاری استفاده کند. در رابطه با بارشناختی بیرونی، همیشه سودمند است که آن را کاهش دهیم و افزایش آن هیچگاه به نفع تسهیل یادگیری نمی باشد.
طراح آموزشی تا حد امکان، باید از تحمیل بار شناختی بیرونی زیاد بر حافظۀ فعال یادگیرنده جلوگیری کند. در این رابطه، به عنوان طراح باید دو اقدام انجام دهیم؛ ابتدا، باید محتوایی را که دارای بار شناختی درونی بالایی است تشخیص دهیم. دوم، باید با بهره گرفتن از طراحی آموزشی^[۱۲۵] و راهبرد های طراحی پیام مناسب^[۱۲۶]، بار شناختی بیرونی را که از طریق طراحی بر یادگیرنده تحمیل می شود،کاهش دهیم (موریسون و همکاران، ۱۳۸۷).
بار شناختی مطلوب
مفهوم بار شناختی مطلوب، که ناشی از فعالیت های شناختی یاری دهندۀ یادگیری است و برای اشاره به مقتضیات مرتبط با یادگیری در حافظه فعال، در مراحل بعدی به این نظریه افزوده شد (پاس و ون مرین بائر، ۱۹۹۴؛ سوئلر و ون مرین بائر و پاس^[۱۲۷]، ۱۹۹۸).
اصطلاح ” بار شناختی مطلوب” اغلب برای اشاره به منابع مطلوب برای یادگیری مورد استفاده قرار می گیرد. بر خلاف بارشناختی درونی و بیرونی که توسط ساختار مطالب مورد یادگیری و چگونگی ارائه آنها تحمیل می شوند، بار شناختی مطلوب توسط مطالب مورد یادگیری تحمیل نمی شود. این بار مربوط به عوامل دیگری است که می توان آنها را به عنوان منابع حافظۀ کاری اختصاص یافته به اطلاعات مربوط به یادگیری تلقی کرد.
بار شناختی مطلوب به تلاش های ذهنی یادگیرنده که برای کسب طرحواره های ذهنی جدید، یادگیری محتوای آموزشی و خودکارسازی یادگیری خود متحمل می گردد،گفته می شود. دانش و مهارت هایی که به طور مکرر توسط یادگیرنده استفاده می شوند می توانند تدریجاً به طور خودکار و بدون صرف کوشش هوشیارانه سطح بالا از طرف او به کار روند. خودکار سازی محتوای یاد گرفته شده می تواند بر محدودیت های حافظۀ فعال غلبه کند و موجب کاهش بار شناختی شود. در نقش طراح آموزشی باید تا حد امکان، این نوع بار شناختی را در محتوای آموزشی مورد طراحی، افزایش دهیم.
بار شناختی درونی، بیرونی و مطلوب به طور یکپارچه، بار شناختی کلی تحمیل شده به یادگیرنده را شکل می دهند (کالیوگا، ۱۳۹۱). مقدار کلی بار شناختی، شامل بار شناختی درونی و بیرونی، نباید از منابع حافظۀ کاری تجاوز کند. اگر مقدار کلی بار شناختی زیاد باشد ممکن است که، پردازش اطلاعات ضروری دشوار گردد و در نتیجه یادگیری متوقف شود.
اگر بار شناختی درونی بالا باشد، مقدار بار شناختی بیرونی می تواند بسیار مهم شود. کم کردن بارشناختی بیرونی وقتی که بار شناختی درونی بالاست، بسیار مهم تر از زمانی است که بار شناختی درونی پایین است. در صورتی که بار شناختی درونی پایین باشد، بار شناختی بیرونی زیاد ممکن است که چندان مشکل زا نباشد، زیرا هنوز مقدار کلی بار شناختی می تواند از منابع و امکانات حافظۀ کاری در دسترس، کمتر باشد.
اگر بار شناختی درونی بالا باشد، اضافه کردن یک بار شناختی بیرونی بالا به آن بار شناختی درونی، ممکن است منجر به افزایش بیش از حد بار شناختی کلی شود. نظریه بار شناختی در درجۀ اول، ، در پی کاهش بار شناختی بیرونی است.
در جدول شمارۀ ۱، ویژگی های سه نوع بار شناختی به طور خلاصه آمده است:
جدول ۲-۲٫: انواع بار شناختی و ویژگی های آن ها

 

بار شناختی

توضیح

منشأ

صلاحیت حقوقی مرکز مشتمل بر:
الف: بستن قرارداد
ب: تملک و انتقال دارایی منقول و غیر منقول
ج: طرح هرگونه دعوای حقوقی، می باشد.
فصل دوم: صلاحیت مرکز
ماده ۲۶٫
رضایت طرفین به داوری تحت مقررات این کنوانسیون، در صورتی که به شکل دیگری مقرر نشده باشد، رضایت با در نظر گرفتن همه راه های دیگر می باشد. هر دولت متعاهد می تواند رضایت به داوری تحت مقررات این کنوانسیون را مشروط به مراجعه قبلی به مراجع اداری یا قضایی ]و عدم حصول نتیجه از آنها[ بنماید.
فصل چهار: داوری
قسمت اول: درخواست داوری
ماده ۳۶ .
۱ . هر کشور متعاهد یا هر تبعه کشور متعاهد که متقاضی رسیدگی داوری باشد، بایستی تقاضای کتبی خود را در این خصوص به دبیر کل بدهد که او هم یک نسخه از این تقاضا را برای طرف دیگری می فرستد.

۲ . درخواست بایستی حاوی اطلاعات در خصوص موضوع مورد اختلاف بین طرفین، هویت و تراضی ایشان به رسیدگی داوری بر طبق ((مقررات و آیین رسیدگی سازش و داوری)) باشد .
قسمت دوم: تشکیل دیوان
ماده ۳۷ .

 

1. 1. دیوان داوری (که از این به بعد ((دیوان)) نامیده می شود) پس از ثبت درخواست، بر طبق مقررات ماده ۳۶ هرچه زودتر تشکیل خواهد شد.

 

۲ . الف: دیوان از یک داور منفرد یا هر تعداد غیر زوج داور منتخب به نحوی که طرفین موافقت بر آن داشته باشند، تشکیل خواهد شد.
ب: در صورتی که طرفین در مورد تعداد و نحوه انتخاب داوران به توافق نرسند، دیوان از سه داور تشکیل خواهد شد که یک داور به وسیله هر یک از طرفین و نفر سوم که رئیس دیوان خواهد بود، با توافق طرفین انتخاب خواهند شد.

کنوانسیون شناسائی و اجرای احکام داوری خارجی

ماده ۱ .
این کنوانسیون در مورد شناسایی و اجرای احکام داوری صادره در قلمرو دولتی غیر از دولتی که از آن تقاضای شناسایی و اجرای احکام مزبور شده است و ناشی از اختلافات بین اشخاص اعم از حقوقی یا حقیقی می باشد، اعمال خواهد شد. این کنوانسیون در مورد احکام داوری که در دولتی که از آن تقاضای شناسایی و اجرای آنها شده است، احکام داخلی محسوب نمی شود نیز اعمال خواهد شد.
ماده ۲ .
۱ . هر دولت متعاهد موافقت نامه ای کتبی را که به موجب آن طرف ها متعهد می شوند که کلیه اختلافات یا هر اختلاف موجود یا متحمل الوقوع بین خود را که مربوط به رابطه حقوقی مشخص اعم از این که قراردادی باشد، یا نباشد و مربوط به موضوعی باشد که از طریق داوری قابل حل و فصل باشد، به داوری ارجاع کنند، شناسایی خواهند کرد .
۲ . اصطلاح (موافقتنامهی کتبی) شامل شرط داوری در قرارداد با موافقتنامهی داوری امضاء شده توسط طرف ها یا گنجانده شده نامه ای مبادله شده با تلگراف های مخابره شده خواهد بود.
۳ . دادگاه یک دولت متعاهد در هنگام رسیدگی به دعاوی درباره موضوعی که طرف ها در مورد آن موافقتنامهای را در مفهوم این ماده منعقد کرده باشند، بنا به تقاضای یکی از طرف ها، آنها را به داوری ارجاع خواهد داد مگر اینکه رأی دهد که آن موافقتنامه باطل و کان لم یکن، بی اعتبار یا غیر قابل اجراست.

نتیجه

مستفاد از ماده ۴۵۵ به بعد ق.آ.دم و اصل ۱۳۹ ق.ا. و همچنین ماده ۱۶ ق.د.ت.ب و سایر قوانین داخلی ذکر شده که به صراحت با پذیرش نهاد داوری و قبول قاعده ((داوری پذیری)) و پذیرش این اصل در نظام حقوق ایران و به ویژه دین مبین اسلام و اختصاص آیات شریفه قرآن کریم بهعنوان قانون اساسی اسلام و روایات وارد شده از اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) میتوان نتیجه گرفت شرط داوری اساساً شرطی صحیح می باشد، لکن قانونگذار بنا بر مصالحی درج شرط داوری در معاملات دولتی را منوط به رعایت و تشریفات قانونی که مهمترین و عمدهترین آن تأیید و تصویب هیأت وزیران و در شرایط خاص اطلاع و تصویب مجلس شورای اسلامی می باشد نموده است، که در فصل بعدی به صورت مفصل به آن خواهیم پرداخت .
فصل سوم
شرایط اعتبار داوری در معاملات دولتی و ضمانت اجرای آن

شرایط اعتبار داوری در معاملات دولتی و ضمانت اجرای آن

در ابتدا به مفهوم دولت، دستگاه ها یا شرکت های دولتی و سپس به موضوع قراردادهای دولتی می پردازیم. انجام معاملات، لازمه مهم هر فعالیت اقتصادی است، همانطوریکه اشخاص حقیقی (انسانها) مابین خود، قراردادهایی را منعقد میسازند، میان اشخاص حقوقی نیز ممکن است قراردادهایی در جهت اهداف مربوطه، منعقد گردد و از آنجا که این گروه از اشخاص، ذاتاً فاقد اراده میباشند، نمایندگان ایشان، معاملاتی را به حساب این اشخاص (شخص حقوقی) که از قبل وی نمایندگی دارند، انجام میدهند.
همانطورکه میدانیم شخص حقوقی از یک نظر نیز خود به دو قسم مهم تقسیم میشود: ۱) شخص حقوقی حقوق خصوصی ۲) شخص حقوقی حقوق عمومی.
الف) اشخاص حقوقی حقوق خصوصی: همان شرکتهای غیردولتی میباشند که یا تمام سرمایه آن متعلق به اشخاص حقوقی است و یا اینکه کمتر از ۵۰% سرمایه آن متعلق به دولت است که در این حالت نیز شرکت خصوصی محسوب میشود ولو اینکه قسمتی از سرمایه آن با نصاب فوق متعلق به دولت باشد. این شرکتها را قانون تجارت ایران در ماده ۲۰ بر هفت قسم احصاء نموده است که عبارتند از:
۱) شرکت سهامی که شامل (شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص) میباشد.
۲) شرکت با مسئولیت محدود.
۳) شرکت تضامنی.
۴) شرکت مختلط غیرسهامی.
۵) شرکت مختلط سهامی
۶) شرکت نسبی.
۷) شرکت تعاونی تولید و مصرف.
ب) اشخاص حقوقی حقوق عمومی: همانطورکه از نامش پیداست مربوط به عموم مردم جامعه است و با حاکمیت مرتبط است. این گروه از اشخاص، جنبه دولتی داشته و عبارتند از:
۱- دولت به مفهوم اخص کلمه که عظیمترین و حجیمترین شخص حقوقی موجود است (مجموعه هیأت دولت).
۲- وزارتخانههای متبوع دولت.
۳- مؤسّسات و شرکتهای دولتی متبوع وزارتخانهها.
سه مورد فوق همه در طول هم بوده و در نهایت به خود دولت ختم میشود.

مفهوم دولت و قراردادهای دولتی

موضوع را با این سؤال شروع میکنیم که دولت چیست؟ و چگونه میتوانیم دستگاه های دولت را شناسائی کنیم؟ دوم اینکه اگر دولت شخصیت حقوقی دارد، این شخصیت از کجا ریشه گرفته و بهعبارتی دیگر ((شخصیت حقوقی دولت)) به چه معنا است؟
باتوجه به جنبه حقوقی بحث کوشش خواهد شد تا به یاری آنچه در قوانین ایران درباره دولت آمده، قلمرو این مفهوم روشن شود. پیش از پرداختن به این بررسی، یادآوری می کنیم گاهی اوقات در نوشته های حقوقدانان واژه حکومت را بهجای دولت و واژه دولت را بهجای کشور یا مملکت به کار برده اند که بیگمان نادرست و نادقیق است. در حالیکه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به روشنی و دقت کشور و دولت بهجای خود بهکار رفته است. میتوان گفت دولت، حکومت میکند ولی دولت، حکومت نیست. در مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آنگاه که سخن از ((شیوه حکومت در اسلام)) است منظور نظام سیاسی است نه دولت و بازهم واژه ((حکومت)) که در اصلهای ۱۷۵ و ۱ قانون اساسی بهکار رفته غرض نظام سیاسی است و نه دولت. یادآوری میکنیم که واژه حکومت یک بار نیز در اصل ۴۵ ق.ا. آمده که ناروشن است و میتواند به مفهوم نظام سیاسی، حاکمیت و دولت با هم باشد.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی پیش از باز نگری در سال ۱۳۶۸ واژه های ((قوه مجریه)) و ((دولت))، بهگونهای بهکار رفته بود که دو مفهوم مختلف را میرساند. چنان که در اصل ۱۱۳ منسوخ اعلام شده بود که ریاست قوه مجریه با رئیس جمهور است و در اصل ۱۳۴ آمده بود که ((ریاست هیأت وزیران و دولت)) با نخست وزیر است. در حالیکه قوه مجریه و دولت یکی است. با این همه، چند بار و پس از اصلاح در قانون اساسی اصطلاح ((هیأت وزیران)) و ((هیأت دولت)) در کنار هم بهکار رفته که نادقیق است. زیرا اگر هیأت وزیران، هیأت دولت نیست، پس چیست؟ در اصل ۵۷ قانون اساسی اعلام شده که ((قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: ((قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه…))، با اینکه عنوان فصل نهم قانون اساسی نیز ((قوه مجریه)) است ولی نام قوه مجریه فقط ۵ بار در اصول ۵۷، ۵۸، ۶۰، ۱۱۳، ۱۷۰ آمده است. در حالی که که نام ((دولت)) ۲۴ بار در اصول ۳، ۸، ۱۱، ۱۴، ۲۱، ۲۸، ۲۹، ۳۰، ۳۱، ۴۱، ۴۲، ۴۳، ۴۴، ۴۹، ۷۹، ۱۲۹، ۱۳۸، ۱۳۹، ۱۴۱، ۱۴۷، ۱۵۱، ۱۵۵، ۱۷۰، ۱۷۱، آمده است.
بیگمان ((دولت)) در این اصلهای یاد شده جز در یک مورد، به مفهوم و معنای قوه مجریه بهکار رفته است. این یک مورد مربوط به اصل ۴۲ قانون اساسی است. که میگوید: ((اتباع خارجه میتوانند در حدود قوانین به تابعیت ایران در آیند و سلب تابعیت اینگونه اشخاص در صورتی ممکن است که دولت دیگری تابعیت آنها را بپذیرد یا خود آنها درخواست کنند)). ولی در این اصل نیز مفهوم ((دولت دیگری)) میتواند به مفهوم ((قوه مجریه)) یا ((کشور)) هم باشد. یعنی ((…کشور دیگری تابعیت آنان را بپذیرد…)) با نگاه سیاسی و حقوقی، کشور در اینجا رساتر و دقیقتر از دولت است.
واژه ((کشور)) نیر دست کم ۲۹ بار در اصلهای ۳، ۶، ۹، ۱۷، ۴۱، ۴۴، ۵۲، ۵۴، ۵۵، ۶۳، ۶۸، ۶۹، ۷۲، ۷۶، ۷۸، ۸۴، ۸۴، ۸۵، ۸۹، ۱۰۳، ۱۰۷، ۱۱۰، ۱۱۳، ۱۴۵، ۱۴۶، ۱۵۱، ۱۶۱، ۱۷۶، ۱۷۷، آمده است. چنانکه میبینیم واژه های ((کشور)) و ((دولت)) در قانون اساسی به دقت در جای خود بهکار رفته است. یعنی دولت به مفهوم قوه مجریه و یکی از ((قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران یا یکی از قوای حاکم در کشور ایران بهکار رفته است. کشور واقعیت گستردهتر و بزرگتری بوده که در برگیرنده خاک یا مرزهای مشخص، مردم (ملت) و قوای حاکم (قوه مقننه، قوه قضائیه و قوه مجریه) است. واژه کشور، مردم و ملت و به ویژه دولت صدها بار بیرون از قانون اساسی، در قوانین عادی و تصویبنامهها و آییننامهها آمده است. با این همه در قوانین عادی نیز همانند قانون اساسی از دولت تعریف نشده است. از جمله:
الف: قانون بودجه سال ۱۳۴۴ و آیین نامه اجرای قسمت اول تبصره ۲۹ همین قانون یکی از متنهای دقیق قانونی است که از دولت چنین تعریف میکند: ((منظور از دولت و مؤسسات وابسته به دولت عبارت است از کلیه وزارتخانهها و مؤسسات وابسته به دولت و همچنین مؤسسات بازرگانی و انتفاعی به شرح فهرست ضمیمه که در این آئیننامه به نام سازمانهای دولتی خوانده میشود)) و تبصره یک همین ماده میافزاید ((سازمانهای دولتی که بعد از تصویب بودجه سال ۱۳۴۴ در کشور ایجاد شده و یا خواهند شد نیز مشمول این آییننامه خواهد بود)) آن چه که در این متن قانونی اهمیت دارد، تأکید قانونگذار روی عبارت ((بهشرح فهرست ضمیمه)) و سازمان های دولتی که… بعداً ایجاد شده یا خواهند شد))، است که نشان دهنده این نکته است که سازمانهایی دولتی هستند که نامشان در فهرست پیوست این قانون بودجه آمده یا در قوانین بعد خواهند آمد. یعنی ریشه پیدایی آن چه که ((سازمانهای دولتی)) نامیده میشود، در تصمیم قانونگذار است.

در این پژوهش برای جمعآوری داده های مورد نیاز از دو شیوه استفاده شده است:

الف. روش کتابخانهای
جهت تدوین مبانی، تعاریف و مفاهیم نظری از پایان نامه، کتب، نشریات، فصلنامه های داخلی و خارجی و ماهنامهها استفاده شده است. همچنین برای دستیابی به منابع جدید فارسی و خارجی از اطلاعات موجود در سایتهای اینترنتی معتبر استفاده شد.
ب. روش میدانی
به منظور جمعآوری اطلاعات مورد نظر و سنجش متغیرهای تحقیق، از پرسشنامه استفاده شده است. برای از بین بردن عامل مخل ملاحظات اداری و اطمینان افراد از عدم افشای اطلاعات، پرسشنامه ها بدون ذکر نام و نام خانوادگی طراحی شده و به افراد اطمینان داده شده است که پرسشنامه های آنها همه با هم تجزیه و تحلیل آماری شده و نتایج تحقیق صرفاً جهت ارائه در پایان نامه دانشگاهی استفاده میشود. همچنین برای کنترل طول زمان، پرسشنامه ها در مدت کوتاهی توزیع و جمعآوری شد.
۷.۳. روش های آماری تحلیل داده ها
بطور کلی با توجه به اهدف تحقیق، فرضیات تحقیق، مقیاس اندازه گیری و روش تحقیق از تکنیکهای آمار توصیفی و استنباطی و سازماندهی اطلاعات از نرم افزار آماری ۲۱SPSS و در سطح معناداری ۰۵/۰≥P استفاده شده است. روش های آماری مورد استفاده در این پژوهش آمار توصیفی و آمار استنباطی است. به منظور تعیین فراوانی، میانگین، انحراف معیار و رسم نمودارها از شاخصهای توصیفی استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل استنباطی داده های تحقیق از آزمونهای آماری کلموگروف اسمیرنوف (جهت تعیین نرمال بودن داده ها)، آزمونt تک نمونه ای (برای بررسی تفاوت بین میانگین) , آزمون فریدمن (برای الویت بندی متغیرها) استفاده گردید. آنالیز داده ها به وسیله نرم افزار۲۱SPSS انجام شد.
فصل چهارم:یافته های پژوهش
فصل چهارم:یافته های پژوهش
فصل چهارم
یافته های پژوهش
۱.۴. مقدمه
یکی از قسمت های مهم هر تحقیق تحلیل داده های آن است. این فصل شامل دو بخش می باشد. در بخش اول، به منظور توصیف داده ها از جدول توزیع فراوانی ، شاخص مرکزی میانگین و شاخص پراکندگی انحراف استاندارد و در بخش دوم نیز جهت آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون های کلموگروف اسمیرنوف(جهت تعیین نرمال بودن داده ها)، ضریب همبستگی پیرسون(برای بررسی روابط بین متغیرها)، آزمون های t تک نمونه ای، t مستقل، تحلیل واریانس یکطرفه و مانووا(برای بررسی تفاوت بین میانگین) و آزمون فریدمن(برای الویت بندی متغیرها) استفاده گردید. در بررسی آزمون فرضیه‌ها، سطح معنی‌داری برابر با (۰۵/۰≥P) در نظر گرفته شد.
۲.۴. توصیف آماری داده ها
۱.۲.۴.متغیر جنسیت
جدول ۱.۴. توزیع فراوانی جنسیت

 

شاخص جنسیت	فراوانی	درصد
مرد	۱۶۰	۸۰
زن	۴۰	۲۰
مجموع	۲۰۰	۱۰۰

بر اساس جدول ۴.۱و نمایه ۴.۱، ۸۰ درصد از نمونه تحقیق را مردان و ۲۰ درصد را زنان تشکیل می دهند.
نمودار ۱.۴. توزیع درصدی جنسیت
۲.۲.۴. متغیر وضعیت تاهل
جدول ۲.۴. توزیع فراوانی وضعیت تاهل

 

شاخص وضعیت تاهل

فراوانی

درصد

• بازدید رسمی جانشین دبیر کل ناتو از کویت در ۲۷ ژانویه ۲۰۰۹ و تاکید بر لزوم افزایش همکاری های عملی ناتو و کویت

 

• بازدید خبرنگاران کویتی از مقر ناتو در هفتم نوامبر سال ۲۰۰۸ میلادی

 

• اعزام یک تیم تخصصی ضد رادیواکتیو از سوی ناتو به کویت در سال ۲۰۰۷ میلادی

 

• برگزاری نشست « ناتو و کشورهای خلیج فارس : مقابله با چالش های مشترک از طریق ابتکار همکاری استانبول » در سال ۲۰۰۶ میلادی که در این نشست یک موافقتنامه تبادل اطلاعات امنیتی بین ناتو و کویت امضاء شد ( ۲۰۱۴ ، NATO)

 

 

روابط و همکاری های ناتو و قطر

اهم همکاری های بعمل آمده بین ناتو و کشور قطر از سال ۲۰۰۴ تا کنون بشرح ذیل می باشد :

 

• بازدید هیئت دیپلماتیک قطر از مقر فرماندهی ناتو در تاریخ ۱۹ دسامبر سال ۲۰۱۲ میلادی

 

• بازدید نمایندگان نیروهای مسلح قطر از پروژه C3 ناتو در تاریخ ۲۷ جولای سال ۲۰۱۱ میلادی

 

• سفر دبیرکل ناتو به قطر در ۱۶ فوریه ۲۰۱۱ و دیدار با امیر قطر و فرماندهان نیروهای مسلح قطر

 

• بازدید جانشین دبیر کل ناتو به همراه هیئت پارلمانی از قطر در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۰ میلادی

 

• برگزاری سمینار « ناتو و خاورمیانه بزرگ: نقش نمایندگان پارلمان ها » در سال ۲۰۰۵ در دوحه با چهار نشست تخصصی پیرامون : مسائل امنیتی در منطقه خلیج فارس، بحران عراق و پیامدهای آن بر منطقه خلیج فارس، اصلاح اجتماعی و سیاسی در منطقه خلیج فارس و روابط ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس.

 

• برگزاری کنفرانس مشترک ناتو و شورای همکاری خلیج فارس در آوریل۲۰۰۴ در دوحه پایتخت قطر که طی آن موافقتنامه هایی پیرامون تبادل اطلاعات، ارائه آموزش های نظامی و عملیات ضد تروریستی بین طرفین (قطر و ناتو) منعقد گردید. .

 

• دیدار امیر سابق قطر از مقر ناتو در بروکسل و گفتگو با دبیرکل ناتو در ۱۷ نوامبر ۲۰۰۶ . طی این دیدار که نخستین دیدار یک رئیس دولت کشورهای عضو همکاری استانبول از مقر ناتو بود ، سندی تحت عنوان
  « فهرست همکاری عملی » مشتمل بر ۱۶۰ فعالیت عملی بین قطر و ناتو به امضاء رسید که شامل آموزش در زمینه های اقدامات ضد شورش، جستجو و کشف تسلیحات کشتار جمعی، اصلاحات دفاعی و نظامی و امنیت مرزی و برگزاری رزمایش های مشترک بود ( ۲۰۱۴ ، NATO)

 

 

۲-۳-۳-۳ روابط و همکاری های ناتو و بحرین

اهم همکاری های بعمل آمده بین ناتو و کشور بحرین از سال ۲۰۰۴ تا کنون بشرح ذیل می باشد :

 

• بازدید هیئت دیپلماتیک بحرین از مقر ناتو در بروکسل در تاریخ سوم آوریل ۲۰۱۲

 

• بازدید جانشین دبیرکل ناتو از بحرین در تاریخ ۱۹ می سال ۲۰۰۹ و بررسی راهکارهای افزایش همکاری های دیپلماتیک و عملیاتی ناتو و بحرین در چاچوب طرح همکاری استانبول

 

• برگزاری همایش « روابط میان بحرین و ناتو و طرح همکاری استانبول » در سال ۲۰۰۸ در منامه و امضاء توافق نامه همکاری در زمینه مبادله اطلاعات امنیتی بین ناتو و بحرین

 

• تاسیس دفتر روابط عمومی ناتو در منامه در سال ۲۰۰۷ میلادی( ۲۰۱۴ ، NATO)

 

 

۲-۳-۳-۴ روابط و همکاری های ناتو و امارات عربی متحده

اهم همکاری های بعمل آمده بین ناتو و کشور بحرین از سال ۲۰۰۴ تا کنون بشرح ذیل می باشد :

 

• بازدید هیئت بلندپایه دیپلماتیک امارات از مقر ناتو در بروکسل در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۱۰ میلادی

 

• برگزاری همایش دیپلماسی عمومی امارات و ناتو با حضور دبیر کل ناتو در ابوظبی در ۲۹ اکتبر ۲۰۰۹

 

• امضاء قرارداد تبادل اطلاعات محرمانه بین ناتو و امارات در نوامبر ۲۰۰۹

 

• برگزاری سمینار «خاورمیانه و چالش های جهانی شدن » در امارات در سال ۲۰۰۸

 

• اعزام نیروهایی از امارات به جنگ افغانستان در قالب نیروهای ناتو در اوایل سال ۲۰۰۸ که این تیم بعنوان نخستین گروه از کشورهای عربی بود که به افغانستان اعزام گردید .

 

• برگزاری نشست « ارتقاء همکاری و تقویت روابط : مناسبات ناتو و خلیج فارس » در چهارچوب ابتکار همکاری استانبول در دبی در سال ۲۰۰۵ ( ۲۰۱۴ ، NATO)

 

 

۲-۴ برگزاری رزمایش های مشترک

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس علاوه بر برگزاری رزمایش های داخلی که در فصل گذشته به آنها اشاره شد ، نسبت به برگزاری رزمایش دو یا چند جانبه با نیروهای فرامنطقه ای بویژه کشورهای آمریکا ، انگلستان و فرانسه اقدام می نمایند که در این قسمت به برخی از این رزمایش ها بصورت نمونه اشاره می گردد .

۲-۴-۱ امارات عربی متحده

امارت عربی متحده در سال ۲۰۱۲ نسبت به برگزاری رزمایش مشترک با کشور فرانسه اقدام نموده
است .در این رزمایش امارات از هواپیماهای میراژ ۲۰۰۰ فرانسوی و نیز جنگده های F.16 آمریکایی خود استفاده نموده است (۲۰۱۲،FORCEDZ)
شکل ۳۰ رزمایش مشترک امارات و فرانسه در سال ۲۰۱۲ تصویر برگرفته از سایت forcedz
در رزمایش مذکور که در مناطق بیابانی ابوظبی برگزار شده است ، شیخ محمد بین زاید آل نهیان جانشین فرمانده کل نیروهای مسلح امارات نیز حضور داشته و بر روند رزمایش نظارت نموده است .

۲-۴-۲ عمان

کشور عمان در اکتبر سال ۲۰۱۴ برای نخستین بار در رزمایش سالیانه نیروهای مسلح انگلستان تحت عنوان « Exercise Cambrian Patrol 2014 » شرکت نموده و به همراه نیروهای انگلیسی و نیروهای مسلح برخی کشورهای دیگر شرکت کننده در رزمایش از جمله برزیل ، قزاقستان ، گرجستان ، پاکستان ، چک ، فرانسه ، نروژ و … نسبت به تمرین عملیات گشتی ، ناوبری نظامی در عوارض طبیعی و … اقدام

نموده اند (۲۰۱۴،army.mod.uk )

۲-۴-۳ قطر

کشور قطر در سال ۲۰۱۳ میلادی میزبان برگزاری رزمایش مرکب «تصمیم عقاب ۲۰۱۳ »^[۳۹] بوده است که با حضور نیروهای سه گانه ارتش آمریکا و نیروهای مسلح کشورهای عضو شورای همکاری
خلیج فارس برگزار شده است . رزمایش تصمیم عقاب یک رزمایش سالیانه است که به منظور افزایش هماهنگی و همکاری بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و آمریکا در منطقه خلیج فارس برگزار می گردد(۲۰۱۴، dvidshub )

۲-۴-۴ بحرین

 

۲-۴-۴-۱ برگزاری رزمایش مشترک هوایی با کشور فرانسه در ژانویه سال ۲۰۱۳

در این رزمایش نیروی هوایی دو کشور از تاریخ ۱۰ الی ۲۳ ژانویه سال ۲۰۱۳ نسبت به برگزاری تمرین های هوایی در سطوح تاکتیکی و عملیاتی اقدام نموده اند (۲۰۱۴ ، BNA)

۲-۴-۴-۲ رزمایش ارتباط مقدماتی^[۴۰]

رزمایش«ارتباط مقدماتی» از جمله رزمایش هایی است که از سال ۱۹۸۸ همه ساله به میزبانی یکی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برگزار می گردد . در این رزمایش علاوه بر نیروهای نظامی کشورهای عضو شورا ، نیروهایی از آمریکا ، انگلستان ، ترکیه ، اردن و پاکستان نیز در این رزمایش شرکت می نمایند و در رزمایش سال ۲۰۱۴ که به میزبانی بحرین برگزار گردید ، برای نخستین بار نیروهایی از کشور مصر نیز شرکت نمودند (۲۰۱۴، world tribune )

۲-۴-۵ عربستان سعودی

عربستان سعودی و آمریکا در اواخر سال ۲۰۱۴ میلادی نسبت به برگزاری رزمایش زمینی و دریایی «مرجان سرخ ۱۶ » اقدام نموده اند . در این رزمایش که بصورت سالیانه با همکاری نیروهای مسلح دو کشور صورت می پذیرد ، نیروهای دو کشور تمرین‌هایی را در زمینه مقابله با گلوله‌های جنگی و توپخانه، آموزش‌های ویژه تک تیراندازان، حرکت نیروها با بهره گرفتن از زره پوش و نیز عملیات انتقال مجروحان از میدان جنگ انجام می دهند .
عربستان سعودی پیش از برگزاری این رزمایش ، رزمایش های مشترکی را نیز تحت عناوین «تمساح سرخ» و «ببر۳« با نیروهای انگلیسی و فرانسوی برگزار نموده بود.

کویت

 

 

۳-۷ - روایی ^[۵۷]و پایایی^[۵۸] پرسشنامه
۳-۷-۱ تعیین اعتبار (روایی) پرسشنامه
مفهوم اعتبار به این پرسش پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه‌گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می‌سنجد بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه‌گیری نمی‌توان به دقت داده‌های حاصل از آن اطمینان داشت.
برای تعیین اعتبار پرسشنامه روش های متعددی وجود دارد که یکی از این روش ها اعتبار محتوا می‌باشد.

اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه‌گیری به کار برده می‌شود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه‌گیری به سؤال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سؤال های پرسشنامه معرف ویژگی‌ها و مهارت های ویژه‌ای باشد که محقق قصد اندازه‌گیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سؤال های تشکیل دهنده ابزار اندازه‌گیری معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه‌گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می‌شود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می‌شود. اعتبار محتوای این پرسشنامه ها ، توسط اساتید راهنما و مشاور و چند نفر از افراد مطلع مورد تأیید قرار گرفته است و از اعتبار لازم برخوردار می‌باشد.
۳-۷-۲ تعیین پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه
قابلیت اعتماد یا پایایی یکی از ویژگی های فنی ابزار اندازه‌گیری است. مفهوم یاد شده به این امر سر و کار دارد که ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد. دامنه ضریب قابلیت اعتماد از صفر (عدم ارتباط) تا ۱+ (ارتباط کامل) است. در این پژوهش برای محاسبه ی پایایی پرسشنامه از ضریب الفای کرونباخ استفاده شده و طی مطالعه مقدماتی انجام شده ،مورد بررسی قرار گرفته است . لازم به ذکر است ،ابزاری که الفای کرونباخ ان بالاتر از سطح مقدار کمینه که توسط نانلی ^۱(۱۹۸۷) پیشنهاد گردید یعنی ۷/۰ باشد ،از جنبه پایایی در حد مناسبی قرار دارد . لذا پرسشنامه مورد استفاده پایا در نظر گرفته شده است . نتایج حاصل در جدول ۳-۲ نشان داده شده است :
جدول ۳-۲ : ضریب الفای کرونباخ گویه های پرسشنامه به تفکیک متغیرهای پژوهش

 

ابعاد مورد سنجش

ضریب الفای کرونباخ

 

پرداخت منصفانه

۸۹/۰

 

محیط کاری ایمن و بهداشتی

۷۸/۰

 

تامین فرصت رشد و امنیت مداوم

۸۵/۰

 

قانون گرایی در سازمان

۷۴/۰

 

وابستگی اجتماعی کارکنان

۸۱/۰

 

فضای کلی زندگی کارکنان

۸۵/۰

 

یکپارچگی و انسجام در سازمان

۸۶/۰

 

توسعه قابلیت های انسانی