استاندارد صنعتی ژاپن ۱۹۸۱-۸۱۰۱ JISZ کیفیت را مجموع مشخصه ها یا عملکردهایی می داند که روشن می سازد تولید یا فرصت کابرد معین خود را دارد یا نه.
دمینگ کیفیت را با میزان یکنواختی و یکسانی کالا یا خدمات مربوط تعریف می کند.
جوزف جوران معتقد است کیفیت عبارت است از مطابقت کالا یا خدمات با کاربرد آن، معنای دیگر این عبارت آن است که استفاده از کالا یا خدمات باید بتواند نیاز یا خواست خود را از آن کالا یا خدمت برآورده سازد.
فیلیپ کرازبی کیفیت را این گونه تعریف می کند: کیفیت عبارت است از کار بی نقص یا خرابی صفر، از نظر او کیفیت رایگان است و با تغییر تفکر مدیریت ارشد، کیفیت بهبود می یابد.کرازبی کیفیت را مطابقت یک خدمت یا محصول با الزامات از پیش تعیین شده تعریف کرده است.
۲-۲-۲- مدیریت کیفیت جامع
از سال ۱۹۸۰ تا کنون مدیریت کیفیت جامع رایج ترین و شایع ترین عبارتی است که در سازمان ها مورد توجه قرار گرفته است(شریفی،۱۳۸۷). مدیریت کیفیت جامع تعدادی از واژه ها و عبارات کلیدی زیر را شامل می شود(شریفی،۱۳۸۷):
مدیریت کیفیت جامع یک رویکردی مدیریتی، نظام مند، منظم و سازمان شمول است.
به دنبال برتری عملکرد، دستیابی به اهداف استراتژیک و موقعیت بلند مدت است.
متمرکز بر روی مشتری ها است؛ اساس آن پاسخگویی به نیازها و انتظارات مشتری ها، ارائه ارزش به آنها، کسب رضایت مشتری و خوشحال کردن آنها می باشد.
کیفیت محور و تأکید بر ارتقای مستمر فرآیندها، انجام درست کار برای بار اول و برای همیشه دارد.

متکی بر مشارکت همه کارکنان و کار تیمی است.
برای دستیابی به برتری عملکردی، تعالی سازمانی، اهداف استراتژیک و موفقیت بلند مدت اجرا می شود.
رهبری سازمان نقش انکار ناپذیر و حیاتی در اجرای آن دارد.
اجرای آن نیاز به برنامه ریزی استراتژیک دارد.
به ارتقای عملکرد فرآیندها و سیستم ها، با بهره گرفتن از یک روش علمی تأکید دارد.
پاسخگویی به نیازها و انتظارات مشتری ها را جز از طریق توانمندسازی و مشارکت کارکنان عملی نمی داند.
کار تیمی و همکاری را در بستر طبیعی فرآیندها ترغیب می کند.
مشتری محور است، بر جلب رضایت مشتری اصرار دارد و سازمان را از دیدگاه مشتریان اداره می کند.
یادگیری مستمر را برای استمرار پاسخگویی به نیازها و انتظارات مشتریان امری ضروری تلقی می کند.
۲-۲-۳- مبانی نظری جوایز کیفیت و بهره وری در جهان
با اندکی تسامح می توان گفت که مبانی نظری همه جوایز بهره وری را یک فلسفه مدیریتی به نام (TQM) تشکیل می دهد. در کشور ما معادل این فلسفه مدیریتی را مدیریت کیفیت فراگیر یا جامع نامیده اند. در سیر تحول مدیریت از اواخر قرن نوزدهم تا اوایل دهه ۱۹۸۰، بر حسب ضرورت و نیاز نظریه های مدیریتی مختلفی یک پس از دیگری بوجود آمده و هر یک به نوبه خود به پیشرفت علم مدیریت و اداره سازمان ها کمک شایان توجهی کرده اند.
جالب توجه است که تقریباً هیچ یک از این نظریه ها در هیچ زمانی از صحنه اداره سازمان طرد نشده اند و می توان گفت که این نظریه ها در میدان عمل و اداره سازمان ها به نوعی مکمل یکدیگر بوده اند. در جریان ظهور این نظریه ها و قیل و قال های مربوط به آنها، به تدریج عناصری از این نظریه ها در قالب یک نظریه یا فلسفه مدیریتی جدید شکل گرفتند. این فلسفه مدیریتی که همان مدیریت کیفیت فراگیر می باشد، هویتی کاملاً متمایز از فلسفه های مدیریتی گذشته دارد و اساساً یک پارادایم جدید مدیریتی است (شرطان، ۱۳۸۸).
۲-۲-۴ ارکان فلسفی مدیریت کیفیت جامع
مدیریت کیفیت جامع یک فلسفه است که در حقیقت فرآیندی متمرکز بر روی مشتریان، کیفیت محور، مبتنی بر حقایق و متکی بر تیم هایی است که برای دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان از طریق ارزیابی مستمر فرآیندها، توسط مدیریت ارشد سازمان رهبری می شوند. بنابراین ارکان فلسفی مدیریت کیفیت جامع را می توان این گونه بر شمرد (عالم تبریز،۱۳۸۸):
مشتری محور؛
فرایند گرایی؛
ارتقای مستمر.
۲-۳ - جوایز کیفیت
۲-۳-۱- تعریف جوایز کیفیت
جوایز کیفیت، جوایز و پاداش هایی هستند که بر اساس برخی از جنبه های کیفی عملکرد یک سازمان اهدا می گردند، جنبه هایی که در حالت عادی یک سازمان مسئولیت زیادی در قبال آنها ندارد.
معیارهای جوایز کیفیت همان عوامل مدیریت کیفیت جامع هستند و موفقیت و عدم موفقیت سازمان ها در اجرای نظام های مدیریت کیفیت جامع به این عوامل، کیفیت پرداختن به آنها ارتباط پیدا می کند ( ریاحی،۱۳۸۳).
۲-۳-۲ - گستردگی جوایز کیفیت
طبق تحقیقات به عمل آمده بیش از ۱۲۰ جایزه کیفیت، بهره وری و برتری جویی یا تعالی سازمان در سطح جهان وجود دارد و ۶۴ کشور دنیا دارای جوایز کیفیت، بهره وری یا تعالی سازمان هستند. این جوایز تنها متعلق به کشورهای پیشرفته نمی باشد بلکه کشورهای در حال توسعه همچون موریتانی، فیلیپین، سریلانکا، ویتنام و آفریقای جنوبی، امارات متحده، ایران، فیجی، برزیل، پرو و… نیز از سال ها پیش صاحب مدل های جایزه کیفیت می باشند(۲۰۱۰،FFQM).
۲-۴ مروری اجمالی بر انواع مختلف مدل ها و جوایز تعالی سازمانی
۲-۴-۱- جایزه مالکوم بالدریج
در۲۰ آگوست ١٩۸۷، ریگان رییس جمهور ایالات متحده آمریکا قانون ملی ارتقای کیفیت مالکوم بالدریج را امضا کرد. از معیارهای تعالی عملکرد بالدریج به ویژه به عنوان ابزاری برای ارزیابی، اصلاح و ارتقای عملکرد، بسیار استفاده می‌شود. هدف اصلی برنامه ملی کیفیت بالدریج ایجاد رقابت در سطح ملی و ارتقای کیفیت از این طریق است. جایزه بالدریج می کوشد تا آگاهی از برتری عملکرد را همانند یک عامل فزاینده درکیفیت و ترویج دادن برداشتی صحیح از احتیاج های لازم برای تسهیل بخشیدن سیستم اطلاع رسانی در مورد تدابیر یک عملکرد موفقیت آمیز و منفعتی که از استفاده این تدابیر ناشی می شود را ترویج دهد( شرطان،۱۳۸۸).
۲-۴-۱-۱ معیارها
معیارهای طرح مالکوم بالدریج برای ارتقای عملکرد، اساس و پایه ای جهت خود ارزیابی سازمان ها، تعیین جوایز سازمانی و پاسخگویی مداوم به متقاضیان هستند. علاوه بر آن این معیارها سه نقش اساسی دیگر در تقویت رقابت پذیری ایالات متحده در سطح جهان ایفا می کند(شرطان،۱۳۸۸):
کمک به بهبود شیوه های عملکرد سازمانی و بالابردن توانایی های سازمان؛
تسهیل در دسترسی و استفاده کلیه سازمان های آمریکا از اطلاعات در زمینه بهترین شیوه عملکرد؛
به عنوان یک ابزار کاری جهت مدیریت عملکرد سازمان ها و همچنین جهت هدایت برنامه ریزی و
آموزش ها.
۲-۴-۱-۲- اهداف جایزه مالکوم بالدریج
جایزه مالکوم بالدریج با سه هدف اصلی اساسی زیر بوجود آمده است( شرطان،۱۳۸۸):
کمک به بهبود عملکرد و توانایی؛
استفاده از آن به عنوان ابزاری برای درک و مدیریت عملکرد، برنامه ریزی، آموزش و ارزشیابی؛
تسهیل انتقال و تبادل بهترین عملکرد بین سازمان های آمریکایی.