استقلال در تصمیم گیری

استقلال در تصمیم گیری

۲-۲-۱-۳٫ ویژگی‌ حرفه‌ای‌ها
عده‌ای اوصاف حرفه‌ای‌ها را در هفت ت وصف عمده، به نام هفت ت جمع کرده‌اند:
۱- توکل: حرفه ای‌ها با نیروی توکل، خدا را حامی و ناظر رفتار خود می دانند. توکل، تربیت مبتنی بر ایمان و درستی و نترسیدن از تهدید و زورگویی است. حرفه‌ای متوکل، رضایت خدا و خلق خدا را لازمه موفقیت و ماندگاری می‌داند.
۲- تعهد: پایبندی دائمی و واقعی به مجموعه ای از اصول و رموز اخلاقی و ارزش‌ها، هنجارها، نظام مندی و قانونمندی در حرفه. تعهد حرفه ای یعنی احترام به اخلاق و ارزش های حرفه ای و رعایت همگی و همیشگی آنها، شناخت، درک‌ و رعایت اصول و رموز انسانی و حرفه‌ای (قراملکی، ۱۳۸۸: ۱۷۱).
۳- تخصص: حاصل علم و تجربه است و در واقع بیانگر مجموعه ای از معلومات، مهارت‌ها، دانش، اطلاعات و آگاهی ها و روز آمد کردن آنهاست. تخصص باعث بهره‌وری بیشتر و نتیجه‌گیری بهتر می‌شود زیرا منابع گوناگون در حد و اندازه و جای درست به‌کار گرفته می‌شوند و از هرزه رفتن آن‌ها جلوگیری می‌گردد.
۴- تعلق: علاقه، اشتیاق، دلبستگی، عشق‌ورزی، انگیزه و روحیه حرفه‌ای، تعلق است. تعلق حرفه‌ای باعث شادابی، پویایی، امیدواری و امید آفرینی و بالندگی و برازندگی می‌شود. زیرا تعلق یعنی عشق ورزیدن با همه وجود و عاشق بودن برای همیشه که خود بزرگترین نیروها و انرژی‌ها را برای تحول در حرفه به‌وجود می‌آورد (همان).

۵- تدوام: پایداری و ماندگاری در حرفه و حفظ ارتباط با حرفه‌ای‌ها، باعث وسعت دید، احاطه بر حرفه، اعتبار برای حرفه‌ای‌ها و آرامش، احترام و اعتماد در مخاطبین می‌شود. تداوم باعث تحکیم و تقویت ارتباطات، اطلاعات و معلومات فرد حرفه‌ای می‌شود و نقش مهمی در بهپویی و تحول دارد و باعث پیوند مناسب گذشته، حال و آینده است.
۶- تحول: تحول میدان فرصت‌ها و ایده‌های تازه برای مزیت حرفه‌ای و باعث رشد و پیشرفت و توسعه است. تحول در افراد حرفه‌ای معمولاً بر اساس میل و اراده و قوت و تشنگی است و نه مقاومت و سهل‌انگاری و رخوت و خستگی و یا تسلیم در برابر اتفاقات و اضطرارها. حرفه‌ای‌ها، تحول‌گرا، تحول آفرین و تحول پذیر هستند و پویایی را لازمه پایایی در حرفه می‌دانند (قراملکی، ۱۳۸۸: ۱۷۳).
۷- تکامل: حرفه ای می کوشد تا شایستگی و قابلیت ریشه‌ای خود را بیابد و با انتخاب مسیر درست یعنی مسیر متناسب با استعداد، امیال و استفاده از روحیه کمال جویی، مسیر حرفه ای را با یادگیری، تحقیق و مشورت به درستی طی کند تا خود را به اوج قله های پیشرفت و درجه اجتهاد و کمال برساند. حرفه‌ای ماندن نتیجه کمال جویی همیشگی است (روستا به نقل از قراملکی، ۱۳۸۸: ۱۷۲).
شکل صفحه بعد ویژگی حرفه‌ای ها را نشان می‌دهد:
نمودار ۲-۱٫ هفت ت: ویژگی حرفه‌ای‌ها (قراملکی، ۱۳۸۸)
همچنین «کادوزیر^[۱۸]» درباره ویژگی‌ افرادی که اخلاق حرفه‌ای را رعایت می کنند به مواردی اشاره می کند که عباراتنداز: مسئولیت پذیری، برتری جویی و رقابت طلبی، صادق بودن، احترام به دیگران، رعایت و احترام به ارزش ها و هنجارهای اجتماعی، عدالت و انصاف، همدردی با دیگران و وفاداری (همان).
در حوزه اخلاق کاربردی^[۱۹] سه رویکرد عمده وجود دارد:
رویکرد اول:
اخلاق کاربردی وظیفه‌ای جز حل مشکلات اخلاقی ندارد و تحلیل مفاهیم و نظریه ها و همچنین بکارگیری استدلال اخلاقی ابزار مفیدی برای بررسی و حل مشکلات است. در این رویکرد مسائل مطرح در حوزه اخلاق کاربردی الزاماً باید از دو ویژگی برخوردار باشد: اول اینکه باید مشکلی وجود داشته باشد که فرد، گروه یا سازمان در شرایط خاصی با آن مواجه شوند. دوم اینکه، آن مشکل حتماً باید به لحاظ اخلاقی مورد ملاحظه و بررسی قرار گیرد (بیو چامپ به نقل از خزاعی:۱۸۰).
رویکرد دوم:
در اینجا، فرد، گروه یا سازمان الزاماً نه برای حل مشکلات اخلاقی و نه برای ارزیابی عملکردها، بلکه صرفاً به انگیزه فهم وظایف اخلاقی خود، نظریه های اخلاقی را بکار می‌گیرند و در این باره سعی می‌کنند با تطبیق آن قوانین و اصول کلی بر موارد جزیی، وظایف اخلاقی خود را در موقعیت ها و شرایط گوناگون تشخیص دهند. مطابق این دیدگاه وظیفه اخلاق کاربردی این است که این توانایی را در فرد یا افراد ایجاد کند که آنها بتوانند در شرایط متفاوت عمل درست را از نادرست متمایز کنند (خزاعی، ۱۳۸۸ :۱۸۱).
رویکرد سوم:
این رویکرد که رویکرد مورد بحث در اینجاست عنوان می‌کند که کاربرد اصول، ارزش‌ها و نظریه‌های اخلاقی، صرفاً به انگیزه تحلیل و ارزیابی عملکردهای اجتماعی و سیاست های موجود در حرفه ها، تکنولوژی، امور دولتی و موضوعاتی انجام می‌گیرد که با این رشته در ارتباط‌اند (خزاعی، ۱۳۸۸ :۱۸۰).
در این‌جا بدون آن‌که فرد، گروه یا سازمان در شرایط ویژه با مشکل اخلاقی خاصی مواجه شده باشد، فضای موجود اقتضای این را دارد که گروهی بخواهند تا عملکردها یا حتی قوانین حرفه‌ای را مطابق با اصول اخلاقی و یا کدهای اخلاق حرفه‌ای^[۲۰] مورد بازبینی و ارزیابی قرار دهند، هرچند این احتمال وجود دارد که پیشامدهای خاصی، فرد، صاحبان حرف یا فیلسوفان را به فکر ارزیابی عملکردها و قوانین انداخته باشد، اما این عملکرد به‌عنوان یک مشکل، موضوع بررسی واقع نمی‌شود (خزاعی، ۱۳۸۸: ۱۸۰).
پس اخلاق حرفه‌ای شاخه‌ای از اخلاق کاربردی است که به مباحث اخلاقی در حرفه می‌پردازد. صاحبان حرفه از دانش حرفه دو توقع دارند:

• بیان نظام مند مسئولیت‌های اخلاقی در حرفه و تشخیص دقیق.

• حل اثربخش مسائل اخلاق حرفه.

در اخلاق حرفه‌ای دو رهیافت سنتی و جدید وجود دارد:

• رهیافت سنتی روی آورد مدیریت منابع انسانی به اخلاق حرفه ای است که بر مسئولیت اخلاقی افراد در مشاغل و حرف حصر توجه می کند.

• رهیافت جدید؛ که در دهه‌ های اخیر رواج یافته است، رویکرد مدیریت استراتژیک به اخلاق حرفه‌ای است. در این رهیافت به مسئولیت پذیری سازمان با نگرش سیستمی عطف توجه می‌شود.

اخلاق حرفه ای بر حسب تنوع حرف، دامنه بسیار وسیعی دارد: اخلاق پزشکی، اخلاق آموزش و پرورش، اخلاق پژوهش و غیره (قراملکی، ۱۳۸۶: ۱۲).
حال با توجه به روشن شدن جایگاه اخلاق حرفه ای در بین رویکردهای مختلف اخلاق کاربردی به بررسی این شاخه از اخلاق کاربردی می‌پردازیم.
۲-۲-۱-۴٫ تاریخچه اخلاق حرفه‌ای در جهان و ایران
هر علم و عملی دارای سابقه و پیشینه‌ای می‌باشد و اخلاق حرفه‌ای هم از این قاعده مستثنی نیست. از آن‌جایی که با بوجود آمدن حِرَف و مشاغل، انسان‌ها به فکر منش و مرامنامه‌های آن‌ها افتاده‌اند، بنابراین صاحبان حرف و مشاغل نیز دارای آیین نامه و منشور اخلاقی خاص خود بوده‌اند.
تاریخچه اخلاق حرفه‌ای در جهان
در واقع، اخلاق حرفه‌ای در جهان قدمتی دیرینه دارد و پیشینیان نیز به اصول اخلاق حرفه‌ای پایبند بوده‌اند. مقررات مدون اخلاقی تاریخی بس طولانی است. ده فرمان یهودی_مسیحی، دستورات هفتگانه بودائیان و سوگندنامه پزشکی بقراط در ۵۰۰ سال قبل از میلاد، نمونه‌هایی از مقررات اخلاقی و اصول اخلاق حرفه‌ای قدیمی هستند. البته مقررات مدون حرفه‌ای تا قرن نوزدهم نقش عمومی قابل توجهی ایفا نکردند، این مقررات در قرن بیستم در بعضی از حرفه‌ها رواج یافتند. با این وجود، سازمان‌های اولیه غالباً موارد اخلاق حرفه‌ای را ضمن دستورالعمل‌ها، مقررات و ضوابط ابلاغی به صاحبان حرف و مشاغل یادآوری می کردند. از ضوابط مدون فوق تحت عنوان قانون، مقررات، معیار، اصل، مرامنامه، اصول، اعلامیه، و یا بیانیه مسئولیت حرفه‌ای و یا سوگندنامه‌های اخلاقی و رفتاری یاد می‌کردند و این مقررات چگونگی پیگیری و دستیابی به آرمان‌های مستتر در فعالیت‌ها را به شاغلین حرفه ها می‌آموزاندند (غلامی‌رزینی، ۱۳۸۹: ۴۳).
در تمدن یونان مسئله اخلاق حرفه‌ای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و سند بسیار مهم باقی مانده در این باب، سوگندنامه معروف بقراط است.این سوگندنامه هم اکنون نیز با تغییراتی بخش مهمی از سوگندنامه‌های گروه پزشکی ملل مختلف را تشکیل می‌دهد.
اما اصطلاح اخلاق حرفه‌ای به عنوان یکی از ویژگی‌های سرمایه انسانی و معنوی هر جامعه یا سازمان از قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی در ادبیات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نویسندگان غربی رایج شد. اخلاق حرفه‌ای نوعی تعهد اخلاقی و وجدان کاری نسبت به هرنوع کار، وظیفه و مسئولیت است (لطیفی، ۱۳۸۷: ۱۶).
در جهان پیشرفته و به‌ویژه آمریکا نیز، تنها از دهه ۱۹۶۰به بعد بود که اخلاق کسب و کار معنی‌دار گردید. این در حالی است که همانطور که گفته شد ابعادی از اخلاق کسب و کاردر قرون وسطی ریشه دیرینه داشته است (رضایی، ۱۳۸۹: ۵).
تاریخچه اخلاق حرفه‌ای در ایران
در ایران نیز مقوله اخلاق حرفه‌ای قدمتی طولانی دارد. ایرانیان باستان بر پایه آموزه های فرهنگی و آیینی خود، یادمانی چشم نواز از مقوله کار و اخلاق حرفه‌ای را در ذهن بشر بر جای نهاده اند، یعنی در آن زمان تکالیف و وظایف خاص و مقید بودن به ضوابط انسانی حاکم بر کار، فضیلتی اخلاقی تلقی می‌شدو سعادت اخلاقی هرکس را بر اساس کسب فضیلت ناشی از وقوف وی به خویشکاری و ایفای وظیفه خود می‌سنجیدند. چه اینکه هدف نخست ادیان الهی نیز آموزش و ارتقای اخلاق و پاگیری معنویت در جامعه انسانی بوده است تا آنجا که پیامبر اسلام (ص) هدف محوری رسالت خود را تکمیل سجایای اخلاقی در روح و جان و رفتار انسان‌ها می‌داند. با وجود چنین پشتوانه و گذشته ای است که اخلاق در محور آموزش، عمل، اشتغال افراد و اجتماع و نقطه جوشان نیروی پویایی جامعه اسلامی و ایرانی بوده است (غلامی رزینی، ۱۳۸۹: ۴۴).
آثار مکتوب از تمدن ایرانی بر تاکید ایرانیان در رعایت اصول اخلاق حرفه ای در کار و شغل و حرفه حکایت دارد. از هخامنشیان تا ساسانیان اسناد قابل اعتمادی بازخوانی شده که همه از اهمیت اخلاق حرفه‌ای حکایت می کند و جایگاه اخلاق در روابط بین اللمللی در دوره هخامنشی از زرین ترین صفحات تاریخ است. سیر اخلاق حرفه‌ای در ایران باستان، باعث شد حرفه مفهومی اخلاقی و مقدس پیدا کند. پیشینه اخلاق حرفه‌ای در تعالیم اسلام نیز سابقه طولانی دارد و در قواعد شرعی و شریعت اسلام اخلاق حرفه‌ای و اصول و مبانی اخلاق حرفه‌ای صاحبان حرف و مشاغل مورد توجه قرار گرفته است. بدون تردید رهنمودهای اخلاقی اسلامی بصورت موردی، پراکنده و وابسته به شرایط خاصی نیست بلکه کلیه اوامر و نواهی اخلاق اسلامی تابع اصول و مبانی عامی است که به نحو جهانشمول می‌توان اخلاق حرفه ای را از آن بدست آورد. قرآن و نهج البلاغه دو منبع عظیمی محسوب می‌شوند که می توان آموزه های اخلاقی را در آن مشاهده کرد (همان).
خوشبختانه امروزه موج تهیه کدها و آیین نامه های اخلاقی و گاهی ”منشورهای اخلاقی” در سازمان‌های کشور ما نیز بالا گرفته است. امروزه وقتی به سازمان یا شرکتی وارد می شوید احتمالاً به تابلوهایی حاوی کدها، اصول و دستورالعمل‌های اخلاقی بر می‌خوریم که در معرض دید مراجعه کنندگان قرار دارند و سازمان خود را متعهد به اعلام و عمل به آنها می دانند (قراملکی، ۱۳۸۶: ۱۵۶).
۲-۲-۱-۵٫ آرمان اخلاق‌حرفه‌ای
سازمان ها در شناخت تعهدات اخلاقی خود در قبال محیط و نیز تشخیص و حل مسائل اخلاقی در کسب و کار، محتاج دانش تخصصی معینی‌اند و این دانش همان اخلاق حرفه‌ای است. برای رسیدن به این آرمان، چند هدف باید بدست آید که تحقق آن‌ها، توقع صاحبان حرف و مشاغل از دانشمندان اخلاق حرفه‌ای است (قراملکی، ۱۳۸۸: ۱۹۱). در جدول زیر (جدول ۲-۳) اهداف اخلاق حرفه‌ای بیان شده است:

در این پایان نامه تغییر در یک نقطه لحاظ شده و رویکرد برآورد حداکثر درست نمایی برای براورد نقطه تغییر مورد استفاده قرار گرفته است که در فصل بعد به شرح کامل آن پرداخته می شود.

۲-۵-۶ تخمین نقطه تغییر در پروفایل های لجستیک و پواسون
یه و همکاران (۲۰۰۸) پایش پروفایل های باینری در فاز ۱ را بررسی کردند. آنها نمودارهای کنترل مختلفی را برای پایش پروفایل های لجستیک ارائه دادند. شانگ و همکاران(۲۰۱۱) مدل کنترل بر اساس EWMA-GLM را برای بیان رابطه بین متغیر پاسخ باینری و متغیر های تشریحی تصادفی را در فاز ۲ بیان کردند. کوشا و امیری(۲۰۱۱) اثر به کار بردن توابع پیوندی مختلف را در عملکرد نمودار کنترل در پایش پروفایل های لجستیک بررسی کردند و ثابت کردند که تابع پیوندی لجیت بهترین عملکرد را در نمودار کنترل در شناسایی شیفتهای کوچک و بزرگ دارد. پیگناتیلو و ساموئل (۲۰۰۱) و پری و پیگناتیلو (۲۰۰۵) نشان دادند که عملکرد MLE در شناسایی نقطه تغییر فرایندهای پواسون از تخمین های EWMA و CUSUM بهتر است. کوشا و امیری(۲۰۱۱) اثر خودهمبستگی سطوح مختلف متغیر مستقل در پروفایلهای رگرسیون لجستیک را در نمودار بررسی کردند.
شریفی و امیری(۲۰۱۲) از روش MLE برای شناسایی زمان واقعی تغییرات پله ای در فاز ۲ پروفایل های باینری استفاده کردند. زند و امیری(۲۰۱۲) در تحقیق خود از روش LRT برای شناسایی زمان واقعی تغییر پله ای در فاز۱ پایش پروفایلهای لجستیک استفاده کردند. امیری و همکاران(۲۰۱۱) روش را برای پایش پروفایل های با پاسخ پواسون در فاز ۱ ارائه دادند.
سموئل وپیگناتیلو(۱۹۹۸)، با بهره گرفتن از تخمین زننده حداکثر درستنمایی، روشی را برای برآورد نقطه تغییر نرخ فرایند پواسون در نمودارهای کنترل c ارائه نمودند. فرض ایشان در این برآورد وجود تغییر سطح در یک نقطه و معلوم بودن نرخ فرایند پواسون تحت کنترل بود. همچنین روش پیشنهادی ایشان قادر به تخمین نرخ فرایند پواسون درحالت خارج از کنترل نیز می باشد. سموئل و پیگناتیلو در این تحقیق با بهره گرفتن از شبیه سازی، دقت برآورد کننده MLEرا نیز بررسی نمودند. پری و همکاران(۲۰۰۶)، تخمین زننده MLE نقطه تغییر را برای زمانیکه تغییر در نرخ پواسون به صورت روند خطی می باشد، توسعه دادند. ایشان همچنین با بهره گرفتن از این روش شیب خط روند تغییر را نیز برآورد کرده و برای نقطه تغییر و شیب خط، مجموعه اطمینان هایی را همراه با کاردینالیتی و احتمال حضور در مجموعه پیشنهاد نمودند. همچنین، پری و همکاران(۲۰۰۷)، روشی را برای برآورد نقطه تغییر در نرخ فرایند پواسون، هنگامیکه تغییر نرخ از نوع مونوتونیک باشد، پیشنهاد نمودند.
جداول زیر تحقیقات انجام شده در زمینه تخمین نقطه تغییر پروفایل های پواسون و لجستیک را نشان می دهد.
جدول ۲-۶: تحقیقات انجام شده در زمینه تخمین نقطه تغییر پروفایل پواسون

نویسنده
فاز
نوع تغییر
نمودار کنترل
رویکرد برآورد
سال انتشار

شرفی وهمکاران
۲
تغییر پله ای

MLE
۲۰۱۲

شادمان وهمکاران
۱
تغییر پله ای
LRT
SLRT
۲۰۱۴

امیری و همکاران
۱
تغییر پله ای

MLE,SLRT
۲۰۱۴

جدول ۲-۷: تحقیقات انجام شده در زمینه تخمین نقطه تغییر پروفایل لجستیک

نویسنده

• • تصویر کشور مبداء بر وفاداری برند تاثیر مثبت دارد

با توجه به نمودار مدل در حالت معنی داری مشاهده شد که مقدار t-value بین تصویر کشور مبداء و وفاداری برند برابر با (۰۱/۸) و در خارج از بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار دارد لذا تاثیر تصویر کشور مبداء بر وفاداری برند پذیرفته و میزان این تاثیر (با توجه به نمودار مدل در حالت استاندارد) ۴۹ درصد برآورد شد.

• • تصویر کشور مبداء بر تصویر برند تاثیر مثبت دارد

با توجه مقدار t-value بین تصویر کشور مبداء و تصویر برند که برابر با (۸۶/۴) و در خارج از بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار دارد می توان تاثیر تصویر کشور مبداء بر تصویر برند را پذیرفت همچنین میزان این تاثیر (با توجه به نمودار مدل در حالت استاندارد) ۳۳ درصد برآورد شد.

• • تصویر کشور مبداء بر در آشنایی با نام برند تاثیر مثبت دارد.

با توجه مقدار t-value بین تصویر کشور مبداء و آشنایی بانام برند که برابر با (۲۸/۷) و در خارج از بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار دارد می توان تاثیر تصویر کشور مبداء بر آشنایی با نام برند را پذیرفت همچنین میزان این تاثیر (با توجه به نمودار مدل در حالت استاندارد) ۴۵ درصد برآورد شد.
نتیجه آزمون فرض اصلی ۱: همانگونه که مشاهده شد t-value کلیه مسیرهای بین تصویر کشور مبداء و ابعاد اعتبار برند در خارج از بازه(۱٫ ۹۶+ و ۱٫ ۹۶-) قرار دارد بنابراین فرضیه فوق پذیرفته می شود.

• • فرضیه اصلی دوم: کشور مبداء برند با اعتبار کلی برند رابطه مثبت دارد.

با توجه به نمودار مدل در حالت معنی داری مشاهده می شود که مقدار t-value بین تصویر کشور مبداء برند و اعتبارکلی برابر با (۲٫ ۰۶) و در خارج از بازه (۱٫ ۹۶+ و ۱٫ ۹۶-) قرار دارد از این رو فرضیه پژوهش تائید و با توجه به مدل در حالت استاندارد شدت رابطه بین دو متغیر ۱۷ درصد می باشد.

• • فرضیه اصلی سوم: ابعاد اعتبار برند با اعتبار کلی برند رابطه مثبت دارد.

جهت پذیرش یا عدم پذیرش فرض فوق، نیز همانند فرضیه اصلی اول به جهت کلی بودن ابتدا روابط بین هر یک از ابعاد و اعتبار کلی مورد بررسی قرار می گیرد سپس نتیجه آزمون فرضیه اصلی سوم ارائه می شود:
- در دسترس بودن بر اعتبار کلی برند تاثیر مثبت دارد.
با توجه به نمودار مدل در حالت معنی داری مشاهده شد که مقدار t-value بین در دسترس بودن و اعتبار کلی برند برابر با (۸۱/۱) و در داخل بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار دارد لذا رابطه بین دو متغیر رد می شود.

• • کیفیت ادراک شده بر اعتبار کلی برند تاثیر مثبت دارد

با توجه به نمودار مدل در حالت معنی داری مشاهده شد که مقدار t-value بین کیفیت ادراک شده و اعتبار کلی برابر با (۲۷/۲) و در خارج از بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار دارد لذا تاثیر کیفیت ادراک شده بر اعتبار کلی پذیرفته و میزان این تاثیر (با توجه به نمودار مدل در حالت استاندارد) ۱۴ درصد بدست آمد.

• • آگاهی از برند بر اعتبار کلی برند تاثیر مثبت دارد

با توجه به نمودار مدل در حالت معنی داری مشاهده شد که مقدار t-value بین آگاهی از برند و اعتبار کلی برابر با (۵۷/۰) و در داخل بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار دارد لذا تاثیر آگاهی از برند بر اعتبار کلی پذیرفته مورد تائید قرار نمی گیرد. .

• • وفاداری برند بر اعتبار کلی برند تاثیر مثبت دارد.

با توجه به نمودار مدل در حالت معنی داری مشاهده شد که مقدار t-value بین وفاداری برند و اعتبار کلی برند برابر با (۸۰/۲) و در خارج از بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار دارد لذا تاثیر وفاداری برند و اعتبار کلی برند پذیرفته و میزان این تاثیر (با توجه به نمودار مدل در حالت استاندارد) ۱۶ درصد می باشد.

• • تصویر برند بر اعتبار کلی برند تاثیر مثبت دارد.

با توجه مقدار t-value بین تصویر برند و اعتبار کلی که برابر با (۷۹/۲) و در خارج از بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار دارد می توان تاثیر در تصویر برند بر اعتبار کلی برند را پذیرفت همچنین میزان این تاثیر (با توجه به نمودار مدل در حالت استاندارد) ۱۷ درصد برآورد شد.

• • آشنایی با نام برند و اعتبار کلی برند تاثیر مثبت دارد.

با توجه مقدار t-value بین آشنایی بانام برند و اعتبار کلی برند که برابر با (۳/۶) و در خارج از بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار دارد می توان تاثیر آشنایی با نام برند بر اعتبار کلی برند را پذیرفت همچنین میزان این تاثیر (با توجه به نمودار مدل در حالت استاندارد) ۴۱ درصد می باشد.
نتیجه آزمون فرض اصلی سوم: همانگونه که مشاهده شد t-value دو مسیر از شش مسیر مورد بررسی در داخل بازه (۹۷/۱+ و ۹۷/۱-) قرار گرفت از این رو نمی توان فرضیه سوم پژوهش مبنی بر تاثیرگذاری کلیه ابعاد اعتبار بر اعتبار کلی را پذیرفت.
.

شکوفه بادام را دم نموده و به عنوان مسهل برای اطفال می‌توان استفاده کرد.

دم کرده پوست قهوه‌ای رنگ مغز بادام بهترین دارو برای تسکین درد و التهاب مجاری تنفسی است.
روغن بادام خواب آور است و بی خوابی را از بین می برد.
مالیدن روغن بادام برروی پوست التهاب را رفع کرده و سوختگی را درمان می‌کند.
ریشه درخت بادام برای درمان انواع دردها مفید است و برای پاک کردن طحال، کلیه و دفع کرم رود به کار می رود.
۱-۶- جمع بندی و جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق
با توجه به گسترش رویشگاهی وسیع گونه بادام کوهی در کشور متاسفانه در ارتباط با بررسی رویشگاهی این گونه تحقیقات در داخل کشور اندک می‌باشد و بجز چند توده بادام کوهی در استان­‌های کرمان و چهارمحال بختیاری در دیگر مناطق مطالعه جامعی صورت نگرفته است. در استان ایلام گونه درختچه‌ای بادام کوهی منطقه کلم شهرستان بدره به عنوان ذخیره‌گاه از سوی سازمان جنگل‌ها، مرتع و آبخیزداری کشور معرفی شده است که تاکنون هیچگونه مطالعه‌ای در مورد بررسی خصوصیات رویشگاهی آن صورت نگرفته است. به همین دلیل و به منظور شناخت و کسب اطلاعات و نیز به دلیل اینکه این گونه از گونه­‌هایی با ارزش ژنتیکی و اقتصادی بالاست و رویشگاه آن در استان به عنوان ذخیره­گاه معرفی شده است، مطالعات در خصوص این گونه ضروری احساس شده و هدف این مطالعه نیز بررسی شرایط رویشگاهی گونه بادام کوهی ذخیره­گاه جنگلی کلم بدره می‌باشد.
فصل دوم
مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱- مرور منابع
۲-۱-۱- بررسی پژوهش­‌های انجام شده در داخل کشور
پیری (۱۳۹۱)، مطالعه شرایط رویشگاهی لرگ در دره لارت شهرستان بدره استان ایلام پرداخت عرصه تحت پوشش توده لرگ پس از ثبت موقعیت تمام پایه های لرگ در، آماربرداری صدرصد از مشخصه های کمی و کیفی انجام شد خاک منطقه دارای بافت رسی – لومی تا شنی – رسی – لومی با میانگین اسیدیته برابر ۳۴/۷ بوده است نتایج نشان داد که حداقل و حداکثر قطر پایه ها به ترتیب ۷ و ۹۱ سانتی متر بوده حداقل و حداکثر ارتفاع درختان بترتیب۵/۰ و۲۰ متر می باشد میانگین ارتفاع درختان به روش لوری ۳۴/۱۴ متر محاسبه گردید تجدید حیات درختان به طور متوسط برابر ۵/۷۷۰ اصله در هکتار و جنگل ناهمسال و نامنظم می باشد.
قربانی (۱۳۹۱)، بررسی برخی از خصوصیات اکولوژی گونه مورد را در سه ذخیره گاه جنگلی تنوره آبدانان، زرآب زرین آباد، و روستای مورد از توابع بخش چوار در استان ایلام پرداخت نتایج نشان داد که محدوده ارتفاعی مورد بین ۸۲۶ تا ۱۱۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا بوده و بیشترین پارامتر ارتفاع و قطر به ترتیب ۰۲/۳، ۸۸/۳ مربوط به ذخیره گاه زرین آباد از نظر پارامتر شادابی و تعداد زادآوری ذخیرگاه چوار اختلاف معنی داری نسبت به دو ذخیرگاه دیگر می باشد . خاک رویشگاه چوار سیلتی – لومی و دو رویشگاه دیگر رسی – لومی بوده . نتایج همبستگی بین متغیرها نشان داد که در هر سه رویشگاه بین قطر تاج و ارتفاع پایه ها همبستگی مثبت وجود دارد . در رویشگاه چوار زاداوری درختان با میزان کربن آلی و پتاسیم خاک دارای همبستگی مثبت و دررویشگاه آبدانان بین ارتفاع پایه ها و میزان اسیدیته خاک همبستگی منفی بسیار قوی وجود دارد .
گودرزی و همکاران (۱۳۹۱)، در تحقیقی تأثیر فیزیوگرافی و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک را بر روی پراکنش گونه بادامک در چهار منطقه از استان مرکزی مورد مطالعه قرار دادند. در این پژوهش پس از جنگل گردشی و بررسی مقدماتی منطقه و با توجه به متغیر‌هایی مانند جهت جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا و شیب اقدام به پیاده نمودن ۶۱ قطعه با بهره گرفتن از دستگاه GPS در چهار منطقه جلایر ساوه، نیمور محلات، جفتان تفرش و سرآبادان تفرش گردید. نتایج به دست آمده از آزمون تجزیه واریانس یک طرفه نشان داد که بیش‌‌ترین ارتفاع از سطح دریا، شیب، آهک، هدایت الکتریکی و فسفر در منطقه نیمور محلات، بیش‌‌ترین مقدار درصد شن و سطح مقطع تاج در هکتار در مناطق جلایر ساوه و سرآبادان تفرش، بیش‌‌ترین تعداد درخت در هکتار در منطقه سرآبادان تفرش و کم ‌ترین ارتفاع از سطح دریا و سیلت در منطقه جلایر ساوه وجود دارد. همچنین تحلیل مولفه‌‌های اصلی بیانگر آن است که همه مشخصه‌‌های رویشی در جهت مثبت محور اول پراکنده شده ­اند. منطقه جلایر ساوه بیش ‌ترین همبستگی مثبت را با محور اول و نیمور محلات با محور دوم نشان می‌دهد. در ربع اول و در مناطق سرآبادان و جلایر ساوه درصد شن و ازت کل و در ربع دوم و در منطقه نیمور محلات ارتفاع از سطح دریا، شیب و فسفر و در ربع چهارم و در منطقه جفتان تفرش کربن آلی از مهم ‌ترین عوامل تأثیرگذار بر پراکنش بادامک می­باشند.
صیادی و همکاران (۱۳۹۱)، در مطالعه خود به بررسی اثر توپوگرافی و خصوصیات خاک بر خصوصیات کمی و کیفی بادام کوهی در ذخیره­گاه رحمت آباد شهرستان آبیک استان قزوین پرداختند. آماربرداری از پایه‌‌های بادام کوهی و ثبت مشخصات کمی و کیفی به صورت صد در صد انجام گرفت. مشخصه­‌های مورد نظر از لحاظ جنگل‌شناسی شامل تعداد درختان، ارتفاع کامل، قطر متوسط تاج، قطر یقه (مجموع جست‌‌های تشکیل دهنده تنه) و مشخصه­‌های کیفی شامل فرم تنه، وضعیت شادابی و سلامت تاج، سلامت تنه، انحنا و پیچیدگی تنه مورد سنجش قرار گرفت. برداشت نمونه­‌های خاک از عمق ۲۰-۰ سانتیمتری به صورت انتخابی، در نقاطی که وضعیت پوشش گیاهی و توپوگرافی به طور واضحی تغییر می‌کرد با در نظر گرفتن قطعه نمونه‌‌هایی صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین تعداد پایه در هکتار بادام و ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت اختلاف معنی­داری وجود دارد. همچنین در این تحقیق معلوم شد که از بین خصوصیات فیزیکی خاک تنها درصد سنگریزه و درصد تخلخل با برخی از خصوصیات کمی بادام کوهی همبستگی دارد.
میرآزادی و همکاران (۱۳۹۱)، تحقیقی را در ارتباط با بررسی وضعیت رویشگاه‌‌های طبیعی درختچه مورد در استان لرستان و چگونگی حفاظت از آنها انجام دادند. هدف از پژوهش آنها بررسی رویشگاه‌‌های درختچه مورد در استان لرستان و بررسی میزان تخریب این رویشگاه‌ها بود، به این منظور ۳۱ رویشگاه عمده این درختچه در استان لرستان شناسایی گردید و پس از مراجعه به این مناطق ویژگی‌های رویشگاهی و خاکی آنها مورد اندازه ­گیری قرار گرفت، نتایج این تحقیق نشان داد که رویشگاه‌‌های مورد در استان لرستان به شدت تخریب یافته بوده و روند نزولی و قهقرایی طی می­ کنند، با توجه به نتایج به دست آمده این محققان آنچه بیش از هر عامل دیگری امروزه در زمینه حفظ منابع طبیعی به ویژه در سطح ملی می‌تواند تأثیرات مثبت داشته باشد، افزایش معرفت و آگاهی جامعه در زمینه منابع طبیعی و شناخت مسایل و مشکلات زیست محیطی است.
فیروزبخت و همکاران (۱۳۹۱)، مطالعه‌ای را تحت عنوان ارزیابی و تعیین شرایط رویشگاهی بنه atlantica Pistacia در جنگل‌‌های زاگرس مرکزی انجام دادند. در این تحقیق خصوصیات گیاه شناسی، اقلیمی، رویشگاهی، خاک شناسی، زمین شناسی، مورفولوژیک، فیزیولوژیک، جنگل‌شناسی و پوشش­‌های همراه بنه در زاگرس مرکزی و ایران مورد بررسی و مطالعه قرارگرفت. همچنین اهمیت جنگل‌‌های بنه در اکوسیستم زاگرس مورد نقد قرارگرفته و یکسری پیشنهادها برای حفظ جنگل‌‌های بنه ارائه گردیده است.
توکلی نکو و همکاران (۱۳۹۰)، در بررسی رویشگاه‌‌های بادامک در استان قم دریافتند که تراکم درختچه‌‌های بادامک در دامنه‌ها بیش‌تر است. از نظر ارتفاع، قطر تاج، مساحت تاج پوشش و مساحت تاج پوشش در واحد سطح، درختچه­‌های موجود در دره­ها وضعیت بهتری داشتند و مقادیر آن برای دامنه بیش‌تر از یال‌ها بود. از نظر رشد سالانه درختچه‌ها، با اندازه‌گیری فاصله میان گره‌ها و محاسبه رشد طولی شاخه در سال جاری، بیش‌‌ترین مقادیر در دره‌ها و پس از آن در دامنه‌ها و یال‌ها مشاهده شد. همچنین جهت جغرافیایی نقش مهمی در پراکنش بادامک نشان داد، به طوری که بیش‌‌ترین تراکم درختچه‌ها در شیب‌‌های جنوبی و شرقی و کم‌ترین مقدار آن در شیب‌‌های شمالی و غربی مشاهده گردید. همچنین از دیگر عوامل موثر بر پراکنش بادامک شرایط خاک و به ویژه بافت خاک بود که در مواردی که خاک با بافت متوسط تا سبک همراه با سنگریزه وجود داشت، تراکم درختچه‌‌های بادامک بیش‌‌ترین مقدار بود.
رجبی نوفاب (۱۳۹۰)، در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به برآورد ترسیب کربن در دو گیاه بادام کوهی و مو و بررسی امکان واسنجی مدل­‌های ترسیب کربن (مطالعه موردی ایستگاه حسین آباد استان فارس) پرداخت و نتایج وی نشان داد که مقدار کربن آلی ترسیب شده در خاک تحت درختچه­‌های بادام­کوهی و مو به ترتیب ۱/۳۵۴ و ۴/۲۲۷ تن در هکتار است. هدایت الکتریکی از مهم‌ترین عوامل خاکی تأثیرگذار بر میزان کربن آلی خاک در درختچه بادام است در حالی که در گونه مو اسیدیته از جمله فاکتور‌های مهم تأثیرگذار بر میزان ترسیب کربن است. همچنین بیان کردند که با توجه به نتایج این تحقیق، ضروری به نظر می­رسد اقدامات لازم در جهت افزایش پتانسیل ترسیب کربن در عرصه­‌های مختلف کشور انجام گیرد تا قدمی در راستای کاهش غلظت کربن در جو به منظور کاهش تغییر اقلیم برداشته شود.
روانبخش و همکاران (۱۳۸۹)، در مطالعه خود تحت عنوان بررسی کمی و کیفی ذخیره­گاه جنگلی ارس- شیرخشت اوشان در البرز مرکزی، نشان دادند که این توده دو تیپ جنگلی اصلی شیرخشت- ارس و شیر خشت – راناس دارد. گونه­‌های این توده در اشکوب درختی شامل ارس، بنه، پلاخور و تا بوده و در اشکوب درختچه‌ای، شیرخشت، راناس، تنگرس، نسترن و زرشک دیده می­شوند. توده دارای ساختار ناهمسال نامنظم بوده است. همچنین تجدید حیات توده در بخش انبوه ۷ برابر بیش از بخش تنک است. شادابی و سلامت توده با رتبه دهی به ۷ گونه اصلی، مورد بررسی قرار گرفت.
الوانی­نژاد (۱۳۸۷)، در مطالعه خود جهت بررسی عوامل مؤثر بر پراکنش گونه بادام کوهی[۴] در دو منطقه مختلف استان فارس دریافت که عامل جهت جغرافیایی نقش مهمی در پراکنش گونه بادام کوهی ایفا می­ کند به طوریکه این گونه بیش‌تر در جهت­‌های جنوبی، شرقی و جنوب شرقی که آفتابگیر هستند ظاهر می­ شود. در منطقه دشت موک بیش‌‌ترین پراکنش مربوط به ارتفاع ۲۱۵۰-۱۹۰۰ متر و در منطقه دربک ۱۸۷۰-۱۶۰۰ می‌باشد. همچنین ایشان بیان کردند که از لحاظ آب و هوایی رویشگاه‌‌های بادام اغلب در مناطق نیمه خشک، مدیترانه ای گرم و خشک حتی مناطق مرطوب و خشک می­توانند مشاهده شوند.
سالاریان و همکاران (۱۳۸۷)، در بررسی نیاز رویشگاهی گونه بادامک در جنگل‌‌های زاگرس (استان چهارمحال و بختیاری) به این نتیجه رسیدند که جهت جغرافیایی عامل بسیار مهمی در پراکنش بادامک می‌باشد، به طوری که میانگین ارتفاع، تعداد جست، قطر یقه، قطر تاج و درصد تاج پوشش این گونه در جهت جنوبی بیش‌تر از جهت شمالی بوده است. همچنین طبقه ارتفاعی ۱۸۰۰ تا ۱۹۰۰ متر از سطح دریا بهترینمحدوده رویشی برای گونه بادامک در منطقه مورد مطالعه در استان چهارمحال و بختیاری است.
سهرابی و همکاران (۱۳۸۷) مطالعه‌ای تحت عنوان بررسی خصوصیات رویشگاهی و جنگل‌شناسی توده لرگ در استان لرستان انجام دادند. در بررسی به‌عمل آمده مشخص شد که شرایط اقلیمی رویشگاه لرگ در شول‌آباد نیمه‌مرطوب سرد و محل استقرار این توده تراس کوچک رودخانه‌ای با بافت خاک لومی رسی می‌باشد که به مرور زمان در اثر ته‌نشینی رسوبات آن به ‌وجود آمده است. درختان در حاشیه رودخانه دائمی مستقر شده‌اند و سنگ بستر آن دارای سازند آهکی است. حداقل و حداکثر قطر درختان لرگ به ‌ترتیب ۲ و ۱۲۸ سانتی‌متر، میانگین رویش قطری سالانه‌ درختان این توده برابر با ۸/۳ میلی‌متر و موجودی سرپا در توده مورد مطالعه برابر ۵/۳۸۹ سیلو در هکتار تعیین شد. حداکثر و حداقل ارتفاع درختان لرگ در رویشگاه به ترتیب ۲۸ و ۳/۲ متر برآورد شد.
مهدی‌فر و ثاقب طالبی (۱۳۸۵)، مطالعه‌ای با عنوان بررسی مشخصات کمی کیفی و خصوصیات رویشگاهی دارمازو^[۵] به منظور شناخت خصوصیات رویشگاهی گونه دارمازو انجام دادند. نتایج حاصل نشان می‌دهد که مساحت رویشگاه این گونه در منطقه ۵۷۵۱ هکتار بوده. پراکنش آن از ارتفاع ۱۲۰۰ تا ۲۴۰۰ متر از سطح دریا می‌باشد که در محدوده ارتفاعی ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا منطقه مورد مطالعه تشکیل تیپ داده و از ۲۰۰۰ تا ۲۴۰۰ متر به صورت پراکنده در منطقه حضور دارد. بافت خاک رویشگاه مورد مطالعه متوسط (لومی)، نسبتاً سنگین (لومی رسی) تا سنگین (رسی) می‌باشد و اسیدیته آنها از ۴/۷ تا ۸ متغیر است که نشان دهنده‌ی آهکی بودن این خاک‌هامی‌باشد. ماده آلی در خاک نسبتاً خوب است. در مجموع جهت­‌های شمالی و فرم‌های دره و دامنه در محدوده ارتفاعی ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ متر بالاتر از سطح دریا رویشگاه‌‌های مناسبی از نظر خصوصیات کمی و کیفی درختان دارمازو هستند. از نظر خصوصیات کیفی نیز مشخص شد که بهترینوضعیت شاخه دهی (درختان بدون شاخه) در فرم دامنه (۶/۷۴ %) و در طبقه ارتفاعی ۱۲۰۰تا ۱۶۰۰ متر (۷/۷۳ %) قرار دارند.
رحمانی و همکاران (۱۳۸۲)، اثر تنش شوری بر رشد دو گونه وحشی و دو ژنوتیپ از گونه اهلی بادام را مورد مطالعه قرار دادند و دریافتند که طول و قطر نهال‌ها، وزن خشک برگ، ساقه و ریشه با افزایش شوری کاهش پیدا نمود. اثر شوری با سوختگی حاشیه برگ آغاز شده، بعد به داخل برگ توسعه یافته و در نهایت خشکی برگ و ریزش آنها را به دنبال داشت. غلظت بیش از ۱۲۰۰ میلی­گرم در لیتر نمک در ابتدای رشد، سبب آسیب جدی و کاهش شدید رشد شده و در نهایت خشکی تمام ژنوتیپ­ها را به دنبال داشت. در غلظت پایین نمک، بادام­‌های اهلی رشد بیش‌تری نسبت به ژنوتیپ­‌های وحشی داشته، ولی در غلظت ۱۲۰۰ میلی­گرم در لیتر نمک، بادام لیسیوئیدس نسبت به ژنوتیپ­‌های اهلی بادام رشد بیش‌تری نشان داد.
ایران نژاد پاریزی (۱۳۷۴)، در بررسی اکولوژیکی جوامع گیاهی گونه‌‌های طبیعی بادام در استان کرمان، مشخص کرد که گونه بادام کوهی بیش‌‌ترین پراکنش را در استان کرمان داشته است. این گونه در اغلب مناطق کوهستانی و تپه ماهوری این استان، با درجات انبوهی و فرم حیاتی مختلف دیده می­ شود.
۲-۱-۲- بررسی پژوهش­‌های انجام شده در خارج از کشور
رئوستا و دیگران^[۶] (۲۰۱۳) در برآورد میزان ترسیب کربن گونه بادامک (Amygdalus scoparia) به این نتیجه رسیدند که ارزش اقتصادی ترسیب کربن این گونه در هر هکتار ۸۷۱/۱۲ دلار امریکا می‌باشد و با توجه به ارزش اقتصادی این گونه از لحاظ حفاظت آب و خاک آن را برای پروژه­‌های جنگل‌کاری در مناطق خشک و نیمه خشک پیشنهاد کردند.
دوگان و دیگران^[۷] (۲۰۱۱) طی تحقیقی به مطالعه‌ تعیین بعضی از خصوصیات اکولوژیکی و اهمیت اقتصادی گونه پنج انگشت با نام علمی Vitex agnus-castus که یک گونه مدیترانه‌ای است و از گونه­‌های همراه درختچه مورد می‌باشد، پرداختند. نتایج آنها نشان داد که این گونه در منطقه مورد مطالعه (ترکیه) در خاک­‌های با بافت لومی و کمی قلیایی رشد می­ کند و مناطق با درصد کربنات کلسیم پائین، میزان مواد آلی بالا و خاک­‌های غنی از نیتروژن و فسفات را ترجیح می­دهد.
آرخی و دیگران^[۸] (۲۰۱۰) در مطالعه خود گزارش کردند که ارتفاع از سطح دریا بر پراکنش گونه Amygdalus orientalis تأثیر گذار است.
گورتاپه و دیگران^[۹] (۲۰۰۶) گسترشگاه و مناطق اکولوژیک ۱۱ گونه بادام را مورد مطالعه قرار دادند و نشان دادند که جنس بادام در مناطق بین ۷/۳۹ و ۳۶ درجه عرض جغرافیایی و بیش‌تر در دامنه­‌های ارتفاعی ۱۱۰۰ تا ۲۳۰۰ متر از سطح دریا با خاک با بافت سبک و متوسط رشد می­ کند و بر اثر بهره ­برداری غیر اصولی، این جنس در معرض خطر قرار گرفته است.
خِرسات و دیگران^[۱۰] (۲۰۰۶) بیان کردند که مقدار شوری بر مشخصه­‌های کمی و کیفی بادامک تأثیر منفی داشته است که احتمالاً افزایش آن موجب افزایش خشکی محیط، افزایش فشار اسمزی محلول خاک، سمیت یون­ها، عدم امکان جذب آب از سوی ریشه‌ی گیاه و اختلال در جذب برخی از عناصر غذایی می‌شود.
بادانو و دیگران^[۱۱] (۲۰۰۵) در تحقیق خود در ارتباط با بررسی تأثیر جهت دامنه بر روی الگوی پراکنش گونه بادام، نتیجه گرفتند که عوامل رویشی این گونه در جهت جنوبی وضعیت مناسب‌تری نسبت به جهت شمالی دارد.
فلامینی و دیگران^[۱۲] (۲۰۰۴) طی مطالعه‌ای بیان کردند که رشد و عملکرد درختچه­‌های مورد در اکوسیستم­ها تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر نوع گونه، اقلیم منطقه، نوع خاک، ارتفاع از سطح دریا و موقعیت جغرافیایی می‌باشد. ویژگی‌های مختلف خاک بر چگونگی رشد و نمو و نیز بر میزان مواد مؤثره این گونه تأثیر دارند. هر یک از این عوامل می­توانند تأثیر به سزایی بر کمیت و کیفیت محصول گیاهان داشته باشند.
اسمیت^[۱۳] (۱۹۹۶) در پژوهش خود بیان می­ کند هر رویشگاهی که تنوع زیستی بیش‌تری داشته باشد، پایداری اکولوژیکی و حاصلخیزی بیش‌تری را خواهد داشت و یک اکوسیستم پایدار و پویا خواهد بود. و از بین مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر تنوع یک رویشگاه می‌توان به عوامل مختلف خاکی و فیزیوگرافی اشاره کرد.
بروایس و زوهاری^[۱۴] (۱۹۹۵) در تحقیقی بر روی ۲۶ گونه مختلف بادام، ارتفاع از سطح دریا را به عنوان عامل محدودکننده پراکنش گونه­‌های بادام معرفی کردند.
دنیسوف^[۱۵] (۱۹۸۲) در بررسی پراکنش و تغییر پذیری بادام­‌های وحشی در کشور آذربایجان بیان کرد که ارتفاع از سطح دریا به عنوان عامل محدود کننده در پراکنش این گونه­ ها می ­تواند مد نظر قرار گیرد و دو فرم بوته‌ای در دامنه زانگ زوار^[۱۶] در آذربایجان گزارش شده است که برای برنامه­‌های اصلاح نژاد می­توان از آنها استفاده کرد.
آلبرجینا^[۱۷] (۱۹۷۸) در مطالعه‌ای که در قسمت جنوب غربی سیسیل ایتالیا بر روی گونه بادام Amygdalus Webbii داشت، بیان می­ کند که این گونه بر روی انواع خاک­‌های آهکی تا آتشفشانی رشد نموده و از نظر ارتفاعی در ارتفاع ۹۰۰ متر از سطح دریا پراکنش دارد.
فصل سوم
مواد و روش‌ها
۳-۱- مواد و روش‌ها
۳-۱-۱- مواد
۳-۱-۱-۱- رویشگاه زاگرس
رویشگاه زاگرس بخش وسیعی از رشته کوه زاگرس را شامل می‌شود که از شمال‌غربی کشور یعنی شهرستان پیرانشهر در آذربایجان غربی شروع و تا حوالی شهرستان فیروزآباد در فارس امتداد می‌یابد و محدوده ای به طول ۱۳۰۰ و عرض متوسط ۲۰۰ کیلومتر را می‌پوشاند. جنگل‌‌های زاگرس که تحت عنوان جنگل‌‌های نیمه خشک طبقه‌بندی شدند، با وسعت ۵ میلیون هکتار، ۴۰% کل جنگل‌‌های ایران را به خود اختصاص داده‌اند. این منطقه بیش‌‌ترین تأثیر را در تامین آب، حفظ خاک، تعدیل آب و هوا و تعدیل اقتصادی و اجتماعی در کل کشور دارد. از مهم‌‌ترین گونه‌‌های درختی و درختچه‌ای حوزه زاگرس می‌توان به گونه‌‌هایی از قبیل بلوط ایرانی، مازودار، ویول، کیکم، بنه، کلخونک، بادامک، داغداغان، دافنه، ارس و گلابی اشاره نمود.
۳-۱-۱-۲- زیست بوم استان ایلام
استان ایلام با حوضه جغرافیایی و سیاسی به ابعاد ۲۰۱۵۰ کیلومتر مربع، حدود ۲/۱ درصد از مساحت کشور را تشکیل داده است (شکل ۳-۱). این استان در غرب رشته کوه‌‌های زاگرس بین ۴۵۴۰ تا ۴۸۰۳ طول شرقی و ۳۲۰۳ تا ۳۴۰۲ عرض شمالی قرار گرفته است. شهر ایلام (مرکز استان) در قسمت شمالی استان و در فاصله ۷۴۵ کیلومتری جنوب غربی تهران واقع شده است. این استان از جنوب به استان خوزستان و کشور عراق، از شرق با استان لرستان، از شمال و شمال غرب با استان کرمانشاه همسایه بوده و از سمت غرب دارای ۴۲۵ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق است. حدود طبیعی این استان ۲۲۰ کیلومتر طول و حدود ۱۰۰ کیلومتر عرض دارد و از شمال به کوه قلاجه تا رود سیمره در شرق و از جنوب به رودخانه دویرج و از غرب به کشور عراق توسط سلسه جبال حمرین محدود شده است (سازمان جغرافیایی نیرو‌های مسلح ۱۳۸۶).
۳-۱-۱-۳- منطقه مورد مطالعه
منطقه مورد مطالعه بنام ذخیره­گاه بادام کلم در شهرستان بدره و در استان ایلام واقع شده و در تقسیم بندی کلی هیدرولوژی استان جزء حوزه آبریز سیمره می‌باشد. عرصه طرح ذخیره‌گاه بادام کلم به مساحت ۶۴/۶۳ هکتار در استان ایلام، شهرستان دره شهر، بخش بدره، دهستان دوستان و در غرب روستای کلم قرار گرفته و در محدوده جغرافیایی ۳۳ درجه، ۲۲ دقیقه و ۴۱ ثانیه تا ۳۳ درجه، ۲۳دقیقه و ۳۳ ثانیه عرض شمالی و ۴۶ درجه، ۵۳ دقیقه و۴ ثانیه تا ۴۶درجه، ۵۵ دقیقه و ۱۱ثانیه شرقی در استان ایلام واقع شده است (شکل ۳-۱). نوع گونه‌‌های جنگلی همراه در این رویشگاه شامل بادامک، زالزالک، بنه، بلوط ایرانی و انواع گونه‌‌های علفی یکساله و چند ساله شامل: انواع گون، جو دوسر – گلرنگ زرد- گوش بره – مریم نخودی-چچم – هندوانه ابوجهل و … می‌باشد.
گونه اصلی و حفاظتی در این ذخیره‌گاه بادام کوهی (Amygdalus arabica) می‌باشد که دارای وضعیت ساختاری نسبتاٌ ناهمسال می‌باشد و زادآوری در این گونه به خوبی مشاهده می­ شود. حداقل و حداکثر ارتفاع از سطح دریا به ترتیب ۹۰۰ و ۱۲۰۰ متر می‌باشد. در حاشیه ذخیره‌گاه دو روستای کلم بالا و پایین وجود دارد که سامان عرفی دامداران این دو روستا می‌باشد. با توجه به مشکلات اجتماعی و تقسیمات عرفی برخی تخلفات و تجاوز به عرصه در سال‌های ابتدایی وجود داشت که به مرور مرتفع گردید.

۸- یادگیری بکار گیری رفتارهای بهداشتی و سلامت بخش
۹- قادر ساختن دانش آموزان به شکل دهی فعال به فعالیت های ورزشی در مدرسه و خانه
۱۰- ایجاد رفتار با ملاحظه در طبیعت، محیط زیست و هنگام ورزش (اسماعیلی، ۱۳۸۳).
در برنامه درسی کشور استرالیا(۲۰۰۳) نیز اهداف درس تربیت بدنی به صورت زیر بیان شده است:
۱- کمک به دانش آموزان تا روش های مناسب را از نظر اجتماعی ارزش بگذارند و انجام دهند.
۲- کمک به مهارت های دانش آموزان تا تصمیم هایی را اتخاذ کنند وکارهایی را انجام دهند که در سلامتی آنها مؤثر باشد.
۳- کمک به مهارت های دانش آموزان تا روابط مثبت با دیگران برقرار کنند و این روابط را ادامه‌دهند.
۵- افزایش درک دانش آموزان درباره سلامتی فردی و اجتماعی .
۶- افزایش درک دانش آموزان درباره اجزاء و اجرای حرکات(جوادی پور، ۱۳۸۵). اهداف در برنامه‌درسی استرالیا به سه شکل دانشی، نگرشی و مهارتی به کار گرفته شده است.
در برنامه‌درسی انگلستان(۲۰۰۲) نیز اهداف تربیت بدنی به صورت زیر بیان شده است:
۱- یادگیری مهارت‌های حرکتی ساده همراه با کنترل و هماهنگی
۲- انتخاب و به کار گیری مهارت ها و تاکتیک ها در موقیعیت های زندگی و ورزشی
۳- ارزیابی و بهبود اجرای حرکتی و توانایی تحلیل حرکات
۴- دانش و اطلاعات مربوط به آمادگی جسمانی و سلامتی و دلایل ضروری بودن فعالیت جسمانی در زندگی(همان منبع).
۲-۴- طبقه بندی اهداف آموزشی
« طبقه‌بندی یعنی رده بندی میان پدیده ها و امور بر حسب روابط طبیعی موجود در بین آنها» (آذربانی‌وکلانتری، ۱۳۸۵). در تعلیم و تربیت نیز مانند سایر علوم طبقه بندی در مفاهیم و اهداف وجود دارد. برای این منظور لوی (۱۳۸۰)یک سری نکات اساسی را برای تعیین هدفهای برنامه درسی بیان می کند که عبارتنداز:

۱- زندگی خارج از مدرسه (جامعه): از آنجا که جامعه در حال تغییر دائمی است برنامه ریزان درسی باید پیوسته این آمادگی را داشته باشند که هدفهای آموزشی را در ارتباط با تغییرات اساسی که در جامعه در حال وقوع است انتخاب کنند.
۲- نیازهای فراگیرنده: در یک جامعه نوین بین نیازهای ناشی از زندگی اجتماعی و نیازهای فردی یادگیرنده تطابق بسیاری وجود دارد. بنابراین برای تعیین هدفهای درسی نیازهای فراگیرنده از جمله نکاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
۳- موضوع درس: ساختار موجود دانش بشر در چارچوب هر ماده درسی، یکی دیگر از نکاتی است که در تعیین هدفهای درسی به آن توجه می شود. اگر یک دوره آموزشی بر حسب ماده های درسی سازمان یافته باشد و برای هر ماده درسی مطالب درسی تهیه شده باشد، ابتدا لازم است هدفهای عمده آموزشی مشخص شوند. هدفهای عمده آموزشی محدوده ی وسیع رفتارهای انسان است که باید در قالب هدفهای مشخص تعریف شوند تا بتواند به صورت رهنمودی برای تهیه مطالب و وسایل آموزشی مورد استفاده قرار گیرد.
برای دستیابی به یک نظام منطقی از اهداف، تاکنون کوشش های زیادی انجام شده است. اما این مقوله قبل از هر چیزی، به صورت وسیله ای برای آزمودن توازن میان هدف‌های درسی یک برنامه نیز می باشد و در این میان الگویی که بیش از همه مورد استفاده واقع شده است، الگوی طبقه بندی هدفهای آموزشی بنجامین بلوم^[۱۱] است که براساس آن هدف‌ها به سه حیطه شناختی، عاطفی و روانی- حرکتی طبقه بندی شده اند. در این الگو، هر چند اهداف هر یک جداگانه در حیطه خاص قرار می گیرند اما باید اذعان کرد که هیچ یک از هدفهای آموزشی را نمی توان به طور انحصاری در یک حیطه قرار داد. به بیان دیگر ترکیبی از این حیطه ها در مورد یکی از اهداف تنها گرایش و قرابت آن هدف به یک حیطه را نشان می دهد (ذکائی وهمکاران،۱۳۸۰).
۲-۴-۱- هدفهای آموزشی حوزه شناختی
بلوم وهمکاران (۱۳۶۸؛۱۴) معتقدند که منظور از حیطه شناختی «دانش^[۱۲]» به مفهوم وسیع کلمه: « مجموعه اطلاعات، آگاهی و علوم بشری به صورت عام ودر یک جمله دانستن ها در مقابل ندانستن ها». بنابراین کلیه عوامل مربوط به شناخت دانش تعلیم وتربیت در حیطه شناختی جای دارد. حیطه شناختی هدف هایی را شامل می شود که با یادآوری و بازشناسی دانش و رشد توانایی‌ها و مهارت‌های ذهنی سروکار دارد. اکثر امور مربوط به برنامه‌های درسی و بیان روشن اهداف تربیتی به صورت توصیف رفتاری در این حیطه صورت می پذیرد. حیطه شناختی به شش زیر مجموعه تقسیم شده است: دانش، توانایی ها و مهارت های ذهنی (درک)، کاربستن (کاربرد)، تجزیه وتحلیل، ترکیب و ارزشیابی.
آذربانی وکلانتری (۱۳۸۵) دانش را مهم ترین حیطه می‌دانند و معتقدندکه در تربیت بدنی همه عوامل مربوط به شناخت حرکت از قبیل قوانین علم مکانیک، بیو مکانیک، آناتومی، فیزیولوژی، مسائل روان شناختی و همچنین تاریخچه، پیشینه، قوانین و مقررات ورزش ها در حیطه شناختی – یا به تعبیر متخصصان ورزشی- در «حوزه رشد و توسعه تفسیری» قرار دارد.
۲-۴- ۲- طبقه بندی هدفهای آموزشی حوزه عاطفی
لوی^[۱۳] (۱۳۸۰) در مورد هدف‌های نگرشی بیان می کند که این هدف‌ها بر احساس، هیجان و درجه قبول یا رد پدیده های معین از جمله ارزش‌ها تاکید دارد. به این هدف‌ها در برنامه درسی سنتی کمتر توجه شده است. با این وجود هدف‌های عاطفی از اهمیتی خاص برخودار است. نگرشها ارزش‌ها و علائق از انواع رفتارهای حیطه نگرشی است. همچنین خرده طبقه های حوزه‌عاطفی را کرات هول این گونه نظم بخشیده که عبارتند از: توجه و دریافت^[۱۴]، پاسخ دهی^[۱۵]، ارزش گذاری^[۱۶]،سازماندهی^[۱۷] و درونی سازی ارزش^[۱۸].
این حیطه در تربیت بدنی جایگاهی ویژه دارد زیرا بدون توجه به آن برنامه های ورزشی تا حد برنامه های گلادیاتوری و برنامه های تربیت بدنی تا حد “پرورش تن” نزول خواهد کرد. در تربیت بدنی، آموزش ونهادینه کردن همه ارزش های الهی، اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی، گذشت، ایثار، جوانمردی و خلاصه منش های پهلوانی در این حیطه جای می گیرند. تحقیقاتی که ظرف سال‌های اخیر در زمینه رشد شخصیت^[۱۹]، خویشتن پنداری^[۲۰]، پذیرش اجتماعی^[۲۱]، عزت نفس^[۲۲] و… صورت گرفته در حیطه عاطفی تربیت بدنی جای دارند (آذربانی وکلانتری، ۱۳۸۵).
۲-۴-۳- طبقه بندی هدف های آموزشی روانی- حرکتی
حوزه روانی- حرکتی به زمینه مهارت های حرکتی یا فعالیت های بدنی ارتباط دارد. به عبارت دیگر، هر فعالیتی که علاوه بر جنبه روانی دارای جنبه جسمانی هم باشد، در این حوزه جای دارد (سیف، ۱۳۸۰).
رمضانی نژاد (۱۳۸۶) معتقد است اهداف این حیطه جزء اهداف درجه اول و بسیار مهم تربیت بدنی و ورزش است. همه حرکات آدمی براساس یک نظم منطقی درشش سطح حرکات بازتابی^[۲۳]، حرکات بنیادی^[۲۴]، توانایی های ادراکی^[۲۵]، توانایی های جسمانی^[۲۶]، حرکات مهارتی^[۲۷] و ارتباط غیر کلامی^[۲۸] قرار گرفته است. در هر یک از این طبقات، حرکات و توانایی‌های بسیار زیادی وجود دارد. بنابراین اهداف وفعالیت های حیطه روانی- حرکتی از اهمیت زیادی در رشته تربیت بدنی و ورزش برخوردار است و بخش مهمی از اهداف اختصاصی آن را تشکیل می دهد.
۲-۵- مبانی برنامه درسی^[۲۹]
برنامه درسی با هدف ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرندگان محور و قلب فعالیت های تعلیم وتربیت به شمار می آید. قبل از پرداختن به تدوین برنامه های درسی ممکن است سؤال شود چه کسانی باید تغییر یابند؟ این تغییر در کدام جامعه و با چه مقاصدی عمل می شود؟ و جامعه دارای چه مشخصات و ویژگی هایی می باشد؟ در پرداختن به سوال اول باید سراغ یادگیری برویم و ببینیم ویژگی ها و مشخصات رشد چیست و رشد ذهنی، جسمانی، عاطفی و اجتماعی در سنین مختلف دارای چه کیفیاتی است و اصولا تعبیر از یادگیری و ماهیت آن چیست و چه عواملی در افزایش وکاهش یادگیری اثر گذارند. طبعاً برای پاسخ دادن به این سؤالات باید سراغ علم روانشناسی به ویژه روان شناسی تربیتی برویم. برای پاسخ دادن به سؤال دوم؛ باید سراغ مباحث فلسفی و نگرش های جامعه که ابعاد وزمینه های تعلیم وتربیت را آشکار می کند برویم و برای پی بردن به فرهنگ و ارزش های موجود در جامعه و نیازهای مشخص آن باید به مبانی جامعه شناسی بپردازیم (جوادی پور،۱۳۸۵؛ب).
۲-۵-۱- مبانی فلسفی وتربیت بدنی
برنامه درسی با هدف ایجاد تغییرات مطلوب شناختی، عاطفی و مهارتی در فراگیران، نگرش های فلسفی خود را درباره ماهیت دانش آموز، جامعه، ارزشها، یادگیری، منابع کسب معرفت در انسان را از فلسفه دریافت می نماید (همان منبع). برخی از دیدگاه‌ها ومکاتب فلسفی که بیشترین تأکید را در تعلیم و تربیت داشته به عنوان مبانی فلسفی برنامه درسی(تربیت بدنی ) به شمار می آیند شامل مکاتب زیر می باشند:
۲-۵-۱-۱- ایده آلیسم^[۳۰]: یکی از مکاتب فلسفی است که افکار واندیشه های او ریشه در تفکرات افلاطون دارد. این مکتب‌به ذهن یا روح اهمیت می دهد (شریعتمداری، ۱۳۶۷) و آن را به عنوان امر واقعی تلقی می کند. تعلیم و تربیت در ایده آلیسم شامل دو قسمت است: موسیقی که شامل همه زمینه های هنر وادبیات نیز می شود و تربیت بدنی که شامل همه تمرین های بدنی برای ورزیدگی و نیرومندی است. در ایدالیسم رشد و توسعه بدنی به دلیل پیوند با امور فکری و روحی (اصل وحدت) از اهمیت برخوردار است. بنابراین رشد و توسعه بدنی مساوی است با رشد فکری و روانی به منظور ایجاد پندارهای واقعی تر از پدیده ها(آذربانی وکلانتری، ۱۳۸۵).
افلاطون دو جنبه برای تربیت قائل بود: تربیت فرد و تربیت جامعه. تربیت فرد نیز بر دو شاخه تقسیم می شود؛ تربیت جسم و تربیت روان. این دو شاخه از یکدیگر جدا نشدنی هستند (نقیب زاده،۱۳۸۱). پرورش جسم از طریق تغذیه و ورزش (ژیمناستیک) و پرورش روان از طریق موزیک(هارمونی) صورت می گیرد. تربیت بدنی در برنامه تربیتی افلاطون با بازی شروع می شود. بازی برای افلاطون صرفا ًجنبه سر گرمی نبوده بلکه نقش تربیتی دارد. دومین مرحله تربیت جسمانی در منظومه تربیتی افلاطون، دوره آموزش نظامی است که برای توانمند سازی جوانان و آمادگی آنها برای رزم است ودر سنین ۲۰- ۱۸ سالگی انجام می گیرد(میرزا محمدی، ۱۳۸۱).
۲-۵-۱-۲- رئالیسم^[۳۱]: شعاری نژاد(۱۳۷۰) این مکتب فلسفی را مقابل ایدآلیسم و خاستگاه آن را در اندیشه های فلسفی ارسطو می داند، در این اندیشه برای اشیاء هویت مستقل قائل شده و آنهارا به صورت وجود خارج از ذهن تلقی می نمایند. رئالیسم در تعلیم و تربیت برکلیت فرد (جسمانی، روانی، اخلاقی و اجتماعی) تاکید و توجه دارد. فرد باید برای زندگی کامل در دنیای واقعی نه دنیایی مبتنی بر(ایده آلها و آمال دست نیافتنی) تربیت شود. برنامه آموزشی رئالیسم، مبتنی بر مطالبی کلی است که از طریق امکانات علمی توسعه می یابند. به دلیل کلیت نگری فرد در روش رئالیسم، برخلاف ایده آلیسم تربیت بدنی جایگاهی شایسته در تعلیم و تربیت تربیت بدنی دارد. در این روش علاوه بر تقویت جسم رشد و تکامل ابعاد دیگر وجود فرد را نیز در پی داشته‌باشد(آذریانی وکلانتری، ۱۳۸۵). در این دیدگاه بنابراظهارات رمضانی نژاد(۱۳۸۶) تربیت بدن و جسم یک واقیعت عملی است، زیرا همان گونه که در اندیشه رئالیسم به دنیای مادی توجه می شود در تربیت بدنی نیز دنیا یا هویت جسمانی مورد توجه قرار می گیرد. تعلیم وتربیت برای زندگی است، تربیت بدنی هم برای زندگی، سلامتی و تندرستی است و در جهت نیل به آزادی، خودآگاهی و تحقق خویشتن قرار دارد. همچنین رئالیسم، طرفدار نظریه تخلیه انرژی مازاد یا اضافی است. براساس این نظریه ارگانیسم بدن انسان انرژی مازاد وفعالی را در خود ایجاد و انباشته می کند. طبعاً در مواقعی باید اجازه داد این انرژی آزاد شود وآن هنگام زمان بازی فرا رسیده است. عمل و واکنش دانش آموزان دبستانی و حرکات نیمه انفجاری آنان به هنگامی که زنگ تفریح زده می شود مثال مناسبی در رابطه با این تئوری است (رضوی، ۱۳۸۴).
۲-۵-۱-۳-ناتورالیسم^[۳۲]: ناتورالیسم به طبیعت گرایی یا طبیعت دوستی معروف شده است و برخی آن را یک دیدگاه فلسفی نمی دانند اما نظرات تربیتی ناتورالیست‌ها بر فلسفه تعلیم وتربیت تأثیرگذاشته است. درحیطه ی تعلیم وتربیت نیز همه چیز بر محور طبیعت گرایی است. عوامل ادراک و احساس –که اساس و پایه تعلیم و آموزش به شمار می روند حواس شخص هستند که تا رشد و تکامل نیابند نمی توانند به درستی نقش ایفا کنند. لذا تعلیم وتربیت با تربیت بدنی رابطه ای نا گسستنی دارد. تربیت بدنی و ورزش در این دیدگاه بیش از هر مکتب دیگری جایگاه می یابد. جسم به عنوان ماواء منزل قوای روانی و دماغی باید قوی باشد زیرا قدرت، عامل تنازع بقا در طبیعت است و تکامل قوای روانی نیز در گرو پرورش جسم است (آذربانی وکلانتری،۱۳۸۵). در همین رابطه رمضانی نژاد(۱۳۸۶) بیان می کند که بازی و ورزش طبیعی بدون استفاده از حرکات مصنوعی ژیمناسیک نیز می تواند به داشتن بدن سالم، چالاک و نیرومند منجر شود. طبیعت گرا یک طرفدار سرسخت تربیت بدنی طبیعی و مخالف جدی تمرین ها وبازی های مصنوعی است زیرا معتقد است که ممکن است این ابزارها و وسایل آسیب رسان باشند. نقیب زاده (۱۳۸۱)در کتاب نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش در موردا صل طبیعی روسو اظهار می کند که از دیدگاه روسو، ورزش و بازی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این زمینه با توجه به فقدان زمین بازی در آن زمان می نویسد: در آموزشگاه ها باید ورزشگاه هایی برای تمرین های بدنی برپا کرد این نکته که تا به این اندازه فراموش شده در نظر من مهم ترین بخش تربیت است. نه تنها از نظر سلامت بلکه بیش ازآن از نظر تربیت اخلاقی که یا آن را فراموش می کنند و یا دادن دستور های خشک و بیهوده را کافی می دانند. ویلیامز ومکلوی هم از صاحب‌نظران قرن بیستم در تربیت بدنی و ورزش هستند. حرکات طبیعی ویلیامز در تربیت بدنی معروف است. او معتقد بود بازگشت به طبیعت و توجه به قوانین طبیعی در اجرای حرکات و فعالیت های بدنی لازم است و به همین دلیل با بسیاری از حرکات مصنوعی، استفاده از وسا یل و ابزارهای مختلف ژیمناستیک و ورزش های متنوع تمرین مخالف بود. از نظر مکلوی مفهوم طبیعت گرایی در تربیت بدنی این است که بازی و ورزش به منزله پدیده ای سازگار با طبیعت انسان در برنامه آموزشی وارد شود. برخلاف ویلیامز، او معتقد است تجدید نظر در برنامه ژیمناسیک لازم است. مکلوی می گوید در اجرای یک فعالیت طبیعی باید تا حد ممکن فشار آورد. اوبا انتقاد از ورزش‌های مصنوعی مانند بسکتبال برخی از حرکات و فنون آن را مطابق با ا صول طبیعت گرایی نمی داند و معتقد است در بسیاری از حرکات و روش های تفریحی باید تجدید نظر شود (نبوی و حق دوستی، ۱۳۸۲).
۲-۵-۱-۴-پراگماتیسم^[۳۳]: تجربه اساس جهان شناسی این دیدگاه را شامل می شود. در این دیدگاه اعتقاد بر این است که جهان خارجی و ذهن هیچکدام تعیین کننده نیستند بلکه آن قسمت از جهان که پیرامون تجربه ما قرار دارد برای انسان واقیعت پیدا می کنند(شریعتمداری، ۱۳۶۷). رمضانی‌نژاد(۱۳۸۶) در رابطه با دیدگاه عمل گرایی در تربیت بدنی بیان می کند که دوران مدرسه تا دانشگاه بهترین فرصت برای تجربه بیشتر در زندگی است. در این مرحله، فرد باید برای کل زندگی تربیت و هدایت شود. از آن رو هدف تربیت بدنی، در این مرحله از زندگی، فقط پرورش بدنی نیست بلکه باید شرایطی را برای هدایت شایسته فراگیران فراهم آورد. در تربیت بدنی، بهداشت، تفریحات سالم و ورزش امکان تحقق اهدا ف و ارزش های تعلیم وتربیت وجود دارد. نبوی و حق دوستی (۱۳۸۲) عنوان می کنند که در برنامه آموزشی پراگماتیسم، از تجربه های گروهی و همکاری حمایت بیشتری می شود و تجربه آموزشی ای مانند تریبت بدنی باید در خدمت اهدا ف اجتماعی وکلی قرارگیرد.
۲-۵-۱-۵-اگزیستانسیالیسم^[۳۴]: آرمان تربیتی این مکتب روی فرد، آزادی هایش، مسئولیت هایش و فعلیت (عملکرد و اقدامات شخصی) وی تاکید دارد. دانش آموزان به دلیل آزادی در انتخاب عمل و پذیرش مسئولیت ها و همچنین بروز رفتارها و واکنش های معنوی مورد تشویق قرار می گیرند (آذربانی وکلانتری، ۱۳۸۴). دیدگاه اصالت‌وجود تاثیرات زیادی بر زندگی و تعلیم وتربیت گذاشته است. این دیدگاه از یک طرف رابطه انسان را با خدا قطع می کند که قطع این ارتباط تاثیری منفی برآرمان، اهداف و روش های تربیتی می گذارد و از طرف دیگر اتکاء به آزادی، تجربه های فردی و نسبی گرایی به افت ارزش های اخلاقی و امنیت عاطفی – اجتماعی منجر می‌شود. دیدگاه های تعلیم وتربیت اگزیستانسیالیزم در مورد تربیت بدنی نیز کاربرد دارد. فعالیت های تربیت بدنی و ورزش نیز وسیله ای برای تحقق خویشتن وخود شکوفایی فرد است. البته این بدان معنا نیست که حتما باید براساس معیارها و شاخص های از پیش تعیین شده عملکرد ثابت و مشخصی وجود داشته باشد. بنابراین، مهم نیست که فرد چه فعالیتی باید بکند و چگونه باید آن را اجرا کند بلکه مهم آن است که از این فعالیت ها چه چیزی به دست می آوردکه برای زندگی انسانی وتحقق وجودی او مفید است. اهمیت بازی و ورزش در متن و روند بازی نهفته است، نه در نتیجه آن (رمضانی نژاد،۱۳۸۶).
۲-۵-۱-۶-اسلام وتربیت بدنی: در اسلام با توجه به شکل و اهداف آن بیشتر از سایر جنبه های حرکت اهمیت داده شده و دستور آمده است. علت این امر نقش عظیم تربیت بدنی در پرورش افراد با توجه به هدف وکاربرد آن در جهاد بوده است (آذربانی وکلانتری،۱۳۸۵). خداوند سبحان در قران کریم می فرماید” و شما در مبارزه باآنها(کافران) خود را مهیا کنید و تا آن حد که می توانید از آذوقه و آلات جنگی و اسبان سواری برای تهدید دشمنان خدا و دشمنان خود فراهم سازید"(انفال/۶۰).
مورد دیگر اهمیت تربیت بدنی دراسلام، تقویت و پرورش بدن برای مقابله با سختی ها است. مولای متقیان می فرماید:«درختان بیابانی که از آب و رطوبت محرومند چوبی محکم تر ودرختان سرسبز جویبار پوستی لطیف تر و نازک تر دارند وگیاهانی که در بیابان روئیده اند شعله ای قوی تر دارند و زود تر خاموش می شوند»(نهج البلاغه). این فرمایشات کنایه از آن دارد انسانی که در سختی ها زندگی ورشد می کند در مقابل نا ملایمات استوارتر است.
عبداللهی و همکاران(۱۳۸۰) معتقدند که براساس دیدگاه اسلامی چون تربیت بدنی بخشی از تعلیم وتربیت محسوب می شود، اهداف آن در جهت اهداف کلی تربیت اسلامی و شامل سه دسته است. هدف غایی تربیت اسلامی قرب الهی است و اهداف واسطه ای، به دو دسته تقسیم می شوند: فردی و اجتماعی. در نهایت هدف جزئی آن، حفظ سلامت، قدرت و نشاط برای زندگی و فراهم آوردن زمینه معاش در زندگی کنونی و حیات اخروی است. فارابی نیز به عنوان فیلسوف مسلمان ابعاد وجودی انسان را شامل جسم و روح می داند. بنابراین هم به تربیت جسم توجه دارد و هم به تربیت روح. لکن آنچه مهم است اصالتی است که فارابی به بعد روحی می دهد و جسم را در خدمت روح می داند. اهمیت هدف جسمانی تعلیم وتربیت برای فارابی تا آنجاست که او یکی از مهم ترین ویژگی رئیس مدینه فاضله را برخورداری از بدن سالم می داند. برای فارابی تربیت بدنی دارای دو بخش است: یکی بازی ودیگری آموزش نظامی. برای او انواع مختلف بازی، هدف‌های متفاوتی دارند. بازی به خودی خود هدف نیست، بلکه ارزش آن در رابطه با هدفی است که مورد نظر باشد. هدف بازی، بازسازی است و به نوبه خود برای افزایش انرژی فرد برای فعالیتی جدی تر طراحی می شود، همچنین بازی باید خلاقیت کودک را تحریک کند. فارابی سطح با اهمیت تر تربیت بدنی در نظام تربیتی خود را به آمادگی بدنی برای دفاع از کشور اختصاص می دهد. تا جایی که در همه نظام های سیاسی خویش یکی از شرایط اساسی رئیس مدینه خود را برخورداری از قدرت بدنی لازم برای جنگیدن و فرماندهی جنگجویان می داند (میرزا محمدی،۱۳۸۱).
رمضانی نژاد(۱۳۸۶) معتقد است؛ اساس اختلاف دیدگاه‌های تربیتی به جهان بینی و به ویژه، تفسیر آنها از انسان برمی گردد. فراگیر و یادگیرنده نیز به منزله یک انسان از کودکی تا بزرگسالی در برنامه های آموزشی و ورزشی شرکت می کند. بنابراین، فلسفه تربیتی حاکم بر جامعه و به ویژه، دیدگاه تربیتی سیاست گذاران، برنامه ریزان، مدیران، معلمان و مربیان تربیت بدنی و ورزش بر فرایند وپیامد برنامه های ورزشی تأثیر می گذارد. همچنین خاطر نشان می کند که هیچ یک از دیدگاه های تربیتی کامل نیست. به عنوان مثال در ایدآلیسم، به واقیعت خارجی توجه نشده و در برنامه های آموزشی، رشد روانی و عاطفی اهمیت بسیار زیادی دارد اما به حیطه روانی - حرکتی توجه کمتری شده است. در رئالیسم نیز که خود را در قوانین علمی، طبیعی و اجتماعی محدود کرده است، تربیت بدنی برای دستیابی به نتایج فیزیولوژیک و به ویژه، سلامتی اهمیت زیادی دارد. در طبیعت گرایی نیز نیازهای زیستی و طبیعی انسان مورد توجه قرار گرفته و در برنامه ریزی به استفاده از شرایط، روش ها و فعالیت های طبیعی توجه شده اما روشن است که طبیعت و سرشت آدمی صرفا مجموعه ای از نیازهای زیستی و مادی نیست و محدود کردن فرد به منزله جزئی از طبیعت مادی و عدم اتصال او با ارزش های فرا طبیعی ممکن است تعلیم وتربیت را به سمت پرورش حیوانی طبیعی، قوی، سازگار با محیط وآزاد سوق دهد واین قضیه یعنی کامل نبودن دیدگاه ها، در مورد سایر دیدگاه های تربیتی نیز صدق می کند.
۲-۵-۲- مبانی روانشناختی ^[۳۵]
جوادی پور(۱۳۸۵) معتقد است یکی از منابع اصلی تدوین برنامه درسی در آموزش و پرورش یادگیرنده است. برنامه درسی با هدف ایجاد بستری مناسب برای تغییر در فراگیران تدوین می‌گردد، لذا داشتن اطلاعات لازم، درباره ویژگی های رشد جسمانی، ذهنی، عاطفی ،اجتماعی، علایق و نیازهای فراگیران ضرورت دارد. هچنین اطلاعات لازم در زمینه ماهیت یادگیری و بررسی عوامل و شرایط آن از جمله ضروریاتی است که در تدوین برنامه های درسی کمک شایانی می کند.
۲-۵-۲-۱- یادگیرنده
یادگیرنده، محور برنامه های درسی را تشکیل می دهد. بدیهی است چنانچه تصور دقیق و مناسبی از ویژگی های مشخصات فراگیران در اختیار نباشد اهداف و مقاصد برنامه درسی به نتیجه نمی‌رسد(همان منبع). کدیور (۱۳۷۹) معتقداست یافته های ناشی از مطالعه و پژوهش در ابعاد رشد فراگیر به ویژه رشد شناختی در بخش های مختلف برنامه درسی کاربرد فراوانی دارد. یکی از مهم‌ترین نظریه های روان شناسی که در زمینه رشد شناختی روی برنامه درسی اثر گذاشت، نظریه رشد شناختی پیاژه^[۳۶] است. آراء و عقاید او در شناخت رشد ذهنی وفهم ساختار شناختی و مراحل آن روی اهداف، محتوای برنامه ها و روش‌های مناسب آموزش تاثیرگذاشت وباعث شد که برنامه‌ریزان براساس نظریه او و مفاهیم آن برنامه های درسی را تغییر و بازسازی نمایند. تحقیق و مطالعه پیاژه در زمینه رشد شناختی و چگونگی شکل گیری تفکر در کودکان بیش از هر چیزی مربیان تعلیم وتربیت را به انطباق برنامه های درسی با خصوصیات و ویژگی های رشد ذهنی کودکان وادار نمود.
علاوه بر رشد شناختی، رشد اخلاقی و اجتماعی کهلبرگ ورشد شناختی- اجتماعی بندورا نیز مورد مطالعه قرار گرفت. ارزش آموزش تربیت بدنی را می توان در بالا بردن نگرش ها، استدلال‌ها و رفتارهای اجتماع پسند دانست. اهدافی نظیر بازی منصانه و احترام به قوانین در بین دانش آموزان در تربیت بدنی از اهمیت ویژه ای برخوردارند. مطابق با نظریه یادگیری اجتماعی، سرمشق دهی و تقویت اجتماعی باعث رشد اخلاقی می شوند. به علاوه بندورا معتقد است آنچه بین شناخت و عمل وساطت می کند، نیروهای اخلاقی هستند. نیروی اخلاقی شامل سازوکارهای خود تنظیمی است وقتی این سازوکارها با تأئید رسمی جامعه، تقویت ها و الگو پذیری ترکیب شوند، باعث رشد رفتارهای جامعه پسند می شود. براساس نظریه یادگیری اجتماعی و نظریه رشد ساختاری این‌طور ادعا می شود که تربیت بدنی می تواند تأثیر مثبتی برپیامد های اخلاقی- اجتماعی دانش آموزان بگذارد. این پیامد ها، استدلال در رفتار جامعه پسندانه و بازی منصفانه را شامل می گردد (آیوویل و همکاران، ۱۳۸۴).
۲-۵-۲-۲- یادگیری
علی رغم مطالعات گسترده روان شناسی حول موضوع یادگیری هنوز اجماع نهایی درباره این مفهوم وجود ندارد و علت آن را می توان نگاه متفاوت مکاتب روان شناسی درباره آن دانست (جوادی پور۱۳۸۵). از یا دگیر ی تعاریف مختلفی به عمل آمده که جامع ترین تعریف در یادگیری تعریفی است که کیمبل^[۳۷] بیان می کند« یادگیری به فرایند ایجاد تغییر نسبتا پایدار در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است گفته می شود و نمی توان آن را به حالتهای موقتی بدن مانند آنچه براثر بیماری، خستگی، یا داروها پدید می آید نسبت داد» (سیف، ۱۳۸۰).
مازرو^[۳۸] نیز یادگیری را به تغییراتی اطلاق می دهد که براثر تجربه به‌دست می آید(کدیور به نقل از جوادی پور، ۱۳۸۵). سیف (۱۳۷۸) معتقد است نگاه متفاوت به ماهیت یادگیری سبب پیدایش نظریه های متعددی در روان شناسی شده است. در نظریه های اولیه روان شناسی صرفا یادگیری را ارتباط بین محرک وپاسخ تعریف نموده اند.
جوادی پور (۱۳۸۵) اظهار می کند نظریه های یادگیری در تدوین برنامه های درسی مد نظر قرار گرفته اند عبارتند از: ۱- نظریه پیوند گرائی^[۳۹] ۲- نظریه رفتار گرائی^[۴۰] ۳- نظریه شناختی گشتالت^[۴۱] ۴- نظریه شناختی پیاژه ^[۴۲]۵- نظریه یادگیری اجتماعی ۶- نظریه شناختی پردازش اطلاعات ۷- نظریه انسان گرائی^[۴۳]. در این میان نظریه گشتالت، نظریه پیاژه و نظریه یادگیری اجتماعی در باب تربیت بدنی بیش ترین کاربرد را داشته اند.رمضانی نژاد (۱۳۸۶) ماهیت انسان وارتباط آن با تربیت بدنی را از دو دیدگاه روان شناختی دوگانه نگری(دوئالیسم)^[۴۴] وکل نگری(هالیسم) ^[۴۵] بررسی کرده است. در دیدگاه اول بدن و ذهن به عنوان دو جزء مستقل و جدای از هم در چهار گرایش موضوعی، ارزشی، رفتاری وکلامی طبقه بندی شده است. دوگانه نگری با برداشت و تفسیر عمودی از انسان، ذهن و فعالیت فکری یا شناختی را برتر و بالاتر از بدن و فعالیت حرکتی تلقی می کند وبدن یا فعالیت حرکتی – جسمانی را در مراتب پایین تر قرار می دهد. امادیدگاه دوم تعامل ذهن و بدن را برجسته می کند و ماهیت انسان را به منزله یک کل در نظر می گیرد. براساس این برداشت، هر عمل حرکتی یا غیر حرکتی که با درجات بالایی از بینش، مهارت روانی و هماهنگی، در سطحی عالی اجرا شود از اهمیت و ارزش بسیار زیادی برخوردار است. با توجه به این مفهوم جایگاه و ارزش تربیت بدنی در جامعه و آموزش و پرورش تعیین می شود. براساس این برداشت مشخص می شود دست اندرکاران تعلیم وتربیت چگونه به بدن و ذهن می نگرند. اگر بدن و ذهن به هم وابسته باشند، پس تربیت بدنی شانه به شانه علوم و هنر اهمیت پیدا خواهد کرد و مهم تلقی خواهد شد و برعکس.
۲-۵-۳- مبانی جامعه شناختی^[۴۶]