جدول ۳-۱. جدول تناظری پرسشنامه
۳-۶. روایی و پایایی^[۴۹]
مقصود از روایی یا اعتبار آن است که وسیله اندازه‌گیری به واقع بتواند خصیصه مورد نظر را بسنجد. به عبارت دیگر، مفهوم روایی به این سؤال پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه‌گیری تا چه حد می‌تواند خصیصه مورد نظر را بسنجد(سرمد و دیگران، ۱۳۸۵، ۱۷۰).
روایی صوری و محتوایی با تأیید متخصصان و اساتید تایید شد. نتایج حاصل ازاعتباروروایی درفصل ۴ارائه خواهدشد.برای تعیین پایایی ابزار اندازه‏گیری، از روش آزمون آلفای کرونباخ استفاده شده است. طبق اظهارات نون نالی ^[۵۰](۱۹۷۸)، اگر آلفای کرونباخ از ۷⁄۰ بزرگتر باشد نتیجه معتبر خواهد بود. بدین منظور در ابتدا تعداد ۳۰ پرسشنامه توسط نمونه‏آماری که به طور تصادفی انتخاب شده‏اند تکمیل شده و توسط نرم افزار spss با بهره گرفتن از آزمون آلفای کرونباخ، ضریب پایایی پرسشنامه های حاضر۸۲⁄۰ به دست آمده است و تایید شد.

۳-۶-۱. آلفای کرونباخ
پایایی ابزار بیانگر میزان ثبات و تکرارپذیری نتایج میباشد. از عمدهترین روش های مورد استفاده در تعیین پایایی روش آلفای کرونباخ میباشد که در پژوهش حاضر نیز از این روش استفاده شده است. فرمول محاسبه آن به شرح زیر است:

S: واریانس کل
Sj²: واریانس نمرات هر زیر مجموعه
J²: تعداد زیر مجموعه سؤالات پرسشنامه
برای تعیین پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شده است ابتدا تعداد ۳۰ پرسشنامه توسط نمونه‏آماری که به طور تصادفی انتخاب شده‏اند تکمیل شده و توسط نرم افزار spss آلفای آن محاسبه شد.
پرسشنامه های تحقیق حاضر دارای قابلیت اعتماد است زیرا ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه (۸۲/۰Alpha=) می باشد، بنابر این قابلیت اعتماد پرسش‌ نامه تحقیق حاضر در حد قابل قبولی است.

نتایج آلفای کرونباخ پرسشنامه

آلفای کرونباخ

تعدادسؤالات

۸۲/۰

۳۸

۳-۷ روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات
در این پایان نامه فرضیه‌های تحقیق از طریق آزمون آماری متناسب با سؤال‌های پرسشنامه‌ها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. لازم به ذکر است که برای تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری از نرم افزار Spss و از تکنیک دلفی و روش تاپسیس برای رسیدن به هدف استفاده شده است.
۳-۸ خلاصه فصل
در این فصل به بیان روششناسی اجرای تحقیق شامل: روش تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، ابزارهای مختلف جمعآوری داده ها، اعتبار و قابلیت اعتماد پرسشنامه و روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات پرداخته شده است.
‫
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱ مقدمه
در این فصل برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده آمار تحلیلی به دو صورت آمار توصیفی و استنباطی مطرح شده است. در ابتدا با بهره گرفتن از آمار توصیفی، شناختی از وضعیت و ویژگیهای جمعیت شناختی پاسخ دهندگان حاصل میشود و در ادامه از تکنیک دلفی برای معتبر سازی شناسایی عوامل به دست آمده استفاده کرده و سپس با تکنیک تصمیم گیری تاپسیس به رتبه بندی عوامل پرداخته خواهد شد.
۴-۲ آمار توصیفی
۴-۲-۱- مدرک تحصیلی
در این بخش آمار توصیفی مربوط به مدرک تحصیلی پاسخ دهندگان به تحقیق ارائه می شود .
جدول ۴-۱ : بررسی وضعیت پاسخ دهندگان از نقطه نظر مدرک تحصیلی

مدرک تحصیلی

درصد فراوانی

درصد تجمعی

دیپلم

۲۶.۹

ســــــــــواحل نشینان زبیم سـپاه به سوی جــــــزایـــر گرفتـند راه
بــــــه بتخانه ها آمد اندر شکــست نه بت ماند بر جا و نـه بـت پرســت
خبر شد به خاقان چین زآن هــجوم که بر چین فرو ریخـت دریــای روم
(عبدی بیگ شیرازی ، ۱۹۷۷م :۴۳)
عبدی بیگ شیرازی متن نامه‌ی اسکندر به خاقان را به نوعی منعکس کرده که سرشار از تفاخر و موجودی به زعم یونانیان نیمه خدایی است:
سعادت که شاهین گردون فضاست قوی دست از یمن بازوی ماست
نه مــــا را به دولــــت بود افتخار کـــه دولت زمــــا یافته اعتبار
شکار افکن از مــاست شهباز بخت به بال وپـــر ماست پرواز بخت
بسا سر کـــه ما خاک پا کرده ایم بسـا پا که ما چرخ سا کرده ایم
کسی کـــــو زدرگاه ما سر کشید بسا سر گـــرانی کز اختر کشید
سری نیست بر گـــردن سرکشان کــه از سجده ی ما ندارد نشان
لبی نیست در دور نامــــوس ما که شیرین نشد از زمین بوس ما
(عبدی بیگ ، ۱۹۷۷ م : ۴۴)
تفکّرات یونانی مآبانه ی اسکندر که ناشی از دین و کیش اوست و خود را موجودی نیمه انسان و نیمه خدا و از نسل زئوس بر می شمارد کاملاً هویداست. عبدی بیگ شیرازی به زیبایی این طرز تلقّی را بازتاب می دهد. نظامی گنجوی این طرز خود خدا پنداری اسکندر را تا حدودی با ظرافت بیان کرده است ولی عبدی بیگ این اندیشه را به شکلی عریان‌تر به تصویر کشیده است.
عبدی بیگ شیرازی به زیبایی راز توطئه‌ی اسکندر مقدونی در چگونگی کشتن داریوش سوّم را در پاسخ نامه‌ی تفاخرآمیزش برملا می سازد. خاقان به زیبایی از توطئه‌ی اسکندر و دو وزیر داریوش پرده بر می دارد و می گوید :
سؤالت درشتست بــی روی وپــشت مـــرنج ار جوابت بگـــویم درشت
زتیغ تـــــــو دارا نشد غرق خــون که او داشت دشمن به لشکر درون
به دست کسان مار کشتن چه ســود گـــرت هست دستی بباید نـمود
به بازوی مــــــــردم دلیری مـکن زبازوی خـود کن به مردی سخـن
(همان: ۴۶)
خاقان چین در گزارش نظامی پس از چندی مقهور سطوت و عظمت اسکندر می شود و تحت تبلیغات اسکندر میدان را به او واگذار می کند . چنان که نظامی می گوید ، خاقان پس از سبک و سنگین کردن اوضاع ، راضی به تسلیم در برابر اسکندر می شود و شرایط او را برای انقیاد می پذیرد و گردن می نهد. شاه چین شبانه خود را به صورت رسول بر آراسته و به حضور اسکندر می رسد و تسلیم شدنش را ابلاغ می کند.

سحرگــــــه که زورق کـش آفتاب ز ساحل بــرافکند زورق بــر آب
سپهدار چین شهریـــــــــار ختن رسولی بــــرآراست از خویشتن
به لشگرگه شاه عالــــــــم شتافت بدانگونه کآن راز کس درنیــافت
چــــــــو آمد به درگاه شاهنشهی از آن آمـــدن یافت شاه آگــهی
(نظامی گنجوی، ۱۳۸۸: ۳۴۲)
تسلیم بی قید و شرط و حیرت آور خاقان چین حتّی برای دشمن اوقابل باور نیست و زمانی که او خود را معرّفی می کند که شاه چینم اسکندر باور نمی کند.
گر از راز پوشیده آگاه نیست به از راستی پیش او راه نیست
من آن قاصد خود فرستاده‌ام کزآن پیش کافکندی افتاده‌ام
منم شاه خاقان سپهدار چین که در خدمت شاه بوسم زمین
(نظامی گنجوی، ۱۳۸۸ : ۳۴۳)
حتّی اسکندر هم از این نوع تسلیم شدن ابراز حیرت می کند. و برسر او فریاد می کشد که حمیّت تو کجاست و چرا با این نوع تسلیم شدن حتّی مرا که دشمن تو هستم تحقیر می کنی:
سکندر ز گستاخی کــــــــار او پسندیــــــده نشمرد بازار او
به تندی بر او بانگ برزد درشـت که پیدا بود روی دیبا ز پشـت
چه گستاخ رویی بــر آن داشتت که در پرده پـوشیده نگذاشتت
چه بی هیبتی دیدی از شاه روم که پولاد را نـرم دانی چو موم
(همان: ۳۴۴)
اسکندر به پاداش این تسلیم بی قید وشرط و آن همه اظهار عجز و بندگی در مقابلش،خراج و باجی از او نمی گیرد :
جزآنش دگر داد بســـیارچــیز رهــــاکردآن دخل یکساله نیز
چو شد شاه را خان خانان رهی خصومت شد از خاندان ها تهی
(همان: ۳۴۵)
طبق گزارش نظامی در اسکندر نامه هیچ اتّفاق خاصّی در لشکر کشی اسکندر به چین رخ نمی دهد. و خلاصه ی این رخداد به این صورت است که خاقان درآغاز در نامه نگاری‌هایی که در جواب اسکندر می نویسد تا حدودی خود را فرمانروایی عدالت محور و فیلسوف مآب می نمایاند و اشتباهات اسکندر را و همین طور خود ستایی های او را با جواب‌های اندیشمندانه پاسخ می دهد. در ادامه ی کار ، او مقهور اسکندر می شود خود را به صورت رسول می آراید و با حضور حیرت آورش در تختگاه اسکندر به نحو شرم آوری تسلیم می گردد. اسکندر به پاداش این بندگی و افتادگی ذلّت بار باج و خراج را به او می بخشد و به میهمانی او می رود . شاه چین در این میهمانی سنگ تمام گذاشته و به نحو شایسته‌ای مجلس بزم و سرور برای میهمان بر پا می کند.
۵-۲۷. گزارش عبدی بیگ شیرازی از جنگ اسکندر و خان خانان
گزارشی که عبدی بیگ شیرازی از برخورد سپاه اسکندر و خاقان چین می دهد تا حدّ زیادی روی خاقان را نسبت به گزارش اسکندر نامه ی نظامی سفید می کند. در این گزارش خاقان از همان آغاز با جواب دندان شکنی که به اسکندر می دهد او را فردی حیله گر به تصویر می کشد که نه به وسیله‌ی زور بازو و جنگ جوانمردانه در میدان ، بلکه با حیله گری و توطئه برای فرمانروایان تخت و تاج آنان را می گیرد . نمونه‌ای که خاقان در این داستان از ریاکاری او نیز می دهد مشتمل بر کشتن ناجوانمردانه ی داریوش سوّم و همین طور فرمانروای زنگبار است :
سؤالت درشــتست بی روی وپشت مــرنج ار جـــوابت بگویم درشت
زتیغ تـــــــو دارا نشد غرق خون که او داشت دشمن به لشکر درون
به دست کسان مار کشتن چه سود گــــرت هست دستی بباید نـمود
به بازوی مـــــــردم دلیری مکن زبازوی خود کن به مردی ســخن
(عبدی بیگ شیرازی ، ۱۹۷۷م:۴۶)
خاقان چین در این گزارش علاوه بر تحقیر اسکندر نسبت به فتوحات گذشته‌ای که انجام داده است ، به او سیاست می دهد که او را نیز چون دیگران نشمارد و او قطعاً از این جسارت و تهوِّر خود پاسخی دندان شکن خواهد گرفت :
چـــو لشکر به میدان درآرم دلـــیر اگر شیر مردی ببین جنگ شیر
چه نازی به فتحی که کردی نخست سبو زآب هــــر بار ناید درست
بــــه دریای تیغت شدم رهــنمون ببین تــــــاچه از آب آید برون
(همان: ۴۷)
خاقان چینی که عبدی بیگ با بیانی حماسی ترسیم می کند ، فردی از پیش باخته ، ترسو، دست بسته و سازشکار نیست. او فرمانروایی زیرک ، با حمیّت و سیاستمدار است که کاملاً برشئون کار خود تسلّط و اشراف دارد. به خوبی لشکر می آراید و دشمن را در میدان به مبارزه می طلبد:
تغافل نکرد انـــــــــدرآن داوری طلب کرد لشکر به جنگ آوری
زمـــــاچین و خلّخ زچین وطراز چو دریای چین لشکری دادساز
جهان پر شد از ترک مایل به کین قیامت بـــود کیـن ترکان چین

1. 1. توجه به قوای حس و خیال: هنرمندان حس و خیال قوی دارند معرفت شناسی هنر معرفت شناسی حس و خیال است و از این جهت تفکر اسطوره ای و تفکر شاعرانه مورد تأکید قرار می گیرد.

1. 1. پرورش تفکر انتقادی: در هنر نقد از اهمیت خاصی برخوردار است لذا پرورش نقد و نقادی از منظر حوزه هنر مهم تلقی می شود.

محتوا

1. 1. استفاده از مسائل زندگی روزمره: جامعه و هنر از هم جدا نیست از این رو لازم است مسائل زندگی در محتوا مدنظر قرار بگیرند.

1. 1. استفاده از ابزارها و قالب های هنری مانند انیمیشن، تصاویر، نمایشنامه در همه حوزه های یادگیری

روش

1. 1. 1. تأکید بر بعد عاطفی: مهم ترین ملاک از منظر هنر توجه به بعد عاطفی وجودی کودک است و براین اساس رابطه عاطفی بین معلم و شاگرد، رابطه حضوری و تماس چشمی تقویت شود تا هوش هیجانی و عاطفی فعال شده و از آن استفاده به عمل آید.

   

1. 1. تأکید بر بیان معلم و آراستگی او

ارزشیابی

ارزشیابی به صورت مستمر صورت پذیرد تا رابطه بین معلم و شاگرد و همچنین رابطه شاگرد با درس پویا و زنده نگه داشته شود.

۳
۳
۳

هدف

1. 1. مهمترین عاملی که از خصوصیات زیبایی شناسی و هنر می­توان به برنامه درسی افزود، توانایی توسعه خلاقیت در امر یک برنامه درسی است، اهداف یک برنامه درسی در دوره معاصر علاوه بر توسعه آموزش باید توسعه خلاقیت در آن زمینه باشد و این امر تنها از طریق توسعه توانایی حل مساله و توانایی تفکر واگرا ممکن خواهد بود.

1. 1. دومین هدف قابل استخراج از هنر، افزایش توان بیان افراد است . به منظور رشد و نهادینه ساختن بیان فردی درباره موضوعات مختلف و توانایی بیان تفکر ، توجه به توانایی هنری در این زمینه حایز اهمیت است. از سوی دیگر هنر قلمرو پیوند دادن امور ذهنی و عینی و عامل مهمی در افزایش توانایی دانش آموزان جهت ارائه اندیشه های خود در قالب یک موضوع است.

1. 1. امروزه یکی از مهمترین مسایل آموزشی توسعه عاطفی دانش آموزان و توسعه آنها در بعد اخلاق زیست محیطی است که به نظر بسیاری از محققین لازمه آنها زیبایی شناسی عمیق نسبت به مسایل انسانی و زیستی است، بنابراین ترکیب این تجارب با تجارب هنری به منظور نهادینه ساختن آنها اهمیت بسیار زیادی دارد . در بعد اخلاقی، تمامی فرآیندهای هنر جمعی و تجارب مشترک هنری امری برای توسعه اخلاقی جامعه و افزایش توانایی تعامل با دیگران را به وجود خواهد آورد.

محتوا

در بعد مفاهیم : حمایت محتوا از دستیابی به تفکر واگرا – توسعه بعد عاطفی، توسعه خلاقیت زیست محیطی و توسعه اخلاق اجتماعی و همچین توسعه دید جهانی
در بعد ارزش ها : توانایی دانش آموز برای تأثیرپذیری از محیط و توسعه حس همدردی با محیط زیستی و محیط اجتماعی پیرامون؛ توسعه تمایل بچه ها به رفتارهای زیست محیطی و توانایی برقراری ارتباط عمیق با محیط زیست پیرامون؛

محله ۱۳

فرهنگیان ۳

۱۷۹.۷

۱۵.۰۷

۶۷۹۸

۷۰۲۶

آغداش

اکبرآباد

جمع کل شهر

۳۵

۱۱۹۲.۱

۱۰۰.۰۰

۷۷۳۰۰

۷۹۸۹۴

منبع: طرح تفصیلی شهر بناب و مرکز آمار ایران
در سال ۱۳۹۰، در شهر بناب ۷۹۰۰ نفر در مقطع دبستان، ۲۸۵۰ نفر در مقطع راهنمایی و ۴۷۰۰ نفر در مقطع دبیرستان و ۷۲۴۵ نفر در مقطع تحصیلات تکمیلی در حال تحصیل بودند. نسبت باسوادی شهر بناب در سال ۱۳۹۰، برای مردان ۵۳ درصد و برای زنان ۴۷ درصد بوده است. این نسبت باسوادی نسبت به سال ۱۳۸۵ به مراتب بهبود یافته است. چگونگی توزیع سرمایه ­های انسانی در محلات شهر بناب نشان می دهد که محلات ۷، ۵، ۶ به ترتیب در رتبه اول تا سوم و محله ۹ (قوبی اوستی و فرهنگیان ۲) در رتبه آخر قرار گرفته است که دلیل عمده آن تعدد مراکز آموزشی، علمی و پژوهشی در این محلات می­باشد شهر بناب به عنوان شهرهای سطح یک استان آذربایجان­شرقی، شهرهایی هستند که هم در دارای دانشگاههایی به ترتیب می­باشدکه عبارتند از: دانشگاه دولتی، دانشگاه آزاد با درجه واحد بسیار بزرگ، دانشگاه پیام نور، دانشگاه علمی کاربردی و فنی و حرفه­ای، آب و برق و دانشگاه حوزه ولیعصر می­باشد .

مراکز علمی شهر بناب در حال حاضر همچون دانشگاه سراسری جمعا با ۲۲ رشته(۱۳ رشته کارشناسی، ۶ رشته کارشناسی ارشد، دکتری ۳ رشته)، دانشگاه آزاد با مجموع ۱۱۱ رشته و با تعداد دانشجو ۶۵۴۰ نفر، دانشگاه پیام نور با ۲۶ رشته کارشناسی و با مجموع ۲۵۶۵ نفر دانشجو، دانشگاه جامع علمی- کاربردی با ۶ رشته کاردانی و حوزه ولیعصر با ۶۰۰ دانشجو در حال فعالیت می­باشند. در این بین دانشگاه آزاد و پیام نور و سراسری و همچنین آموزشگاه­های آزاد علمی همراه با مدارس نقش بسزایی در کارایی بیشتر سرمایه ­های انسانی محلات مختلف شهر بناب دارند(شکل۵-۱) .
شکل۴-۱: میزان برخورداری از مراکز آموزشی در سطح محلات شهر بناب
منبع: یافته­های پژوهش
برای بررسی وضعیت خدمات فرهنگی و چگونگی توزیع و سطح بندی آن­ها از تعداد کتابخانه­ های عمومی و تعداد کتب استفاده شده است. در شهر بناب ۲ کتابخانه عمومی و دو قرائت­خانه(قرائت­خانه مسجد مهرآباد و قرائت­خانه مسجد انقلاب)وجود دارد که اگر کتابخانه­ های دانشگاه­ها را نیز به آن­ها اضافه کنیم، در مجموع شهروندان از حدود ۱۰۶۳۵۶ کتب موجود در این کتابخانه ­ها استفاده می­ کنند. محله ۶ و ۱ به سبب وجود مراکز علمی، بیشترین میزان استفاده از خدمات فرهنگی را به خود اختصاص داده­اند. همچنین بالاترین میزان نوآوری و اختراعات و ابداعات از لحاظ شاخص نوآوری در بین محلات، محله ۶(عسگرآباد، داش کورپی، کوچه قم، زرگران، کوزه­چیلر، تنگه کوچه شرقی) با میانگین (۳.۳۰) و محله ۱۱(دیزج جنوبی) با میانگین(۱.۷۵) درصد در رتبه آخر قرار دارد.
۴-۴- ۲- رتبه ­بندی محلات شهر بناب به لحاظ میزان خلّاقیت از طریق مدل تاپسیس^[۳۳]
در پژوهش حاضر برای سطح­بندی محلات شهر بناب از نظر شاخص­ های شهر خلاق از این مدل استفاده می­کنیم. مدل تاپسیس اگرچه در مباحث تصمیم ­گیری در برنامه‌ریزی‌های توسعه، روش‌های متفاوتی برای اولویت­ بندی پدیده‌ها از حیث توسعه و سطح بندی برخورداری آن‌ها سازی مورد توجه قرار گرفته است در این میان روش رتبه‌بندی بر اساس به حل ایده‌آل، یکی از پرکاربردترین و مفیدترین روش‌ها جهت اولویت‌بندی پدیده‌ها از نظر سطح برخورداری از امکانات و … است. به خاطر اهمیت موضوع در زیر به تشریح مدل TOPSIS پرداخته شده است. سابقه استفاده از این مدل به سال ۱۹۸۱ می‌رسد که توسط هوانگ و یون برای انتخاب یک گزینه از گزینه­ های موجود در تصمیم ­گیری چند معیاره مطرح شد. برهمین اساس در این بخش به رتبه ­بندی محلات شهر بناب از نظر شاخص­ های شهر خلّاق به طور جداگانه می­پردازیم و در آخر به ارائه نتیجه کلی از رتبه ­بندی محلات سطح بناب از نظر میزان تحقق­پذیری مولفه­های شهر خلّاق می­پردازیم
۴-۴-۲-۱- رتبه ­بندی محلات شهر بناب از نظر شاخص سرمایه انسانی
شاخص­ های سرمایه انسانی مورد استفاده در این پژوهش عبارتند از: X₁ تعداد فرهنگیان و هنرمندان، X₂ تعداد دانشجویان، X₃ تعداد شاغلان دارای تحصیلات عالی، X₄ مهاجرین وارد شده برای تحصیلات عالی، X₅ میزان تراکم جمعیت.
با توجه به نتایج بدست آمده حاصل از روش تاپسیس جایگاه هر یک از محلات ۱۳ گانه شهر بناب از نظر شاخص سرمایه انسانی به صورت جدول شماره (۵-۳) خواهد بود.
جدول۴-۳: میزان تاپسیس و جایگاه هریک از محلات شهر بناب از نظر شاخص سرمایه انسانی

di-

di+

cli+

جایگاه

ضریب اولویت

وضعیت

محله ۸

۰.۰۳۴۸۳۹

۰.۰۹۹۷۸

۰.۲۵۸۷

۱۳

۰.۲۵۸۸۰ - ۰.۳۵۰۴۹

نامطلوب

۵- ارزیابی و نظارت بر برنامه‌های توسعه: تلفیق برنامه‌های تحقیقاتی بخش‌های مختلف در برنامه دوم، خط‌مشی‌های اساسی توسعه‌ى آموزش عالی در برنامه دوم توسعه، ضوابط تأسیس مؤسسات فرهنگی و نظارت بر آنها، شورای نظارت بر ساخت و واردات و توزیع اسباب بازی کودکان، کلیات تأسیس مرکزی برای ارزیابی و آینده‌نگری علوم و فنون، آیین‌نامه‌ى ارزیابی وضع فرهنگی و علمی کشور، ضوابط نظارت بر نمایش، نحوه‌ى نظارت بر علائم و تصاویر روی البسه و لوازم التحریر و … .

دهه سوم (۸۰ تا ۹۰)
ضمن استمرار رویکردهای دو دهه قبل و برطرف کردن بسیاری از تنگناها و مشکلات در دستگاه‌های علمی و فرهنگی کشور در بخش‌ها و موضوعات مختلف و واگذاری بسیاری از امور اجرایی به دستگاه‌های مربوط، ورود شورای عالی به مأموریت‌های جدید مانند ایجاد نهضت نرم‌افزاری، تدوین نقشه جامع علمی کشور، تدوین نقشه مهندسی فرهنگی کشور، تحول و نوسازی نظام آموزشی کشور، و پیگیری برای اجرایی شدن مصوبات شورای عالی، گواهی روشن بر اهمیت و تأثیرگذاری این نهاد سیاستگذار و هدایت مدبرانه آن توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی است.
برخی از مهمترین تصمیمات و مصوبات شورای عالی در این دهه عبارتند از:
«تصویب و ابلاغ نقشه‌ى جامع علمی کشور،مقررات و ضوابط شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای، شاخص‌های ارزیابی علم و فناوری، راهکارهای اجرایی ارتقاء علم و فناوری کشور، تشکیل هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی و مناظره، شاخص‌های ارزیابی آموزش عالی، اساسنامه بنیاد ملی نخبگان، طرح جامع توسعه فرهنگ نماز، اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاست‌های تحکیم خانواده، سیاست‌ها و راهبردهای ارتقاء و توسعه فناوری نانو، تشکیل مرکز مطالعات راهبردی، تشکیل شوراهای تخصصی، نقشه جامع علمی کشور، نقشه مهندسی فرهنگی کشور، تحول و نوسازی نظام آموزشی کشور، منشور توسعه فرهنگ قرآنی، راهبردهای زیست فناوری، لزوم پیش‌بینی پیوست فرهنگی برای طرح‌های اقتصادی و فرهنگی، سیاست‌ها و ضوابط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، اصول حاکم بر سیاست‌های کلی برنامه‌های فرهنگی ـ اجتماعی سیاسی و اقتصادی برنامه پنجم توسعه، موافقت با تأسیس پارک زیست فناوری، راهبردها و راهکارهای مقابله با آثار منفی شبکه‌های ماهواره‌ای، واگذاری تصویب رشته‌های حوزوی و علوم انسانی به شورای گسترش حوزه‌های علمیه، اعتبار و نحوه‌ى امتیاز علمی به مجلات و تأسیس انجمن‌ها و قطب‌های علمی و… در حوزه‌های علمیه، اصول حاکم بر آیین‌نامه ارتقاء اعضای هیأت علمی، تاسیس بنیاد ملّی بازی‌های رایانه‌ای، بومی گزینی در آموزش عالی. ^[۱۷۳]»
گفتار دوم: بررسی وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه سیاست گذاری و
تصمیم گیری
بند اول : سیاست گذاری در حوزه ی ترویج فرهنگ اسلامی
وظایف شورای عالی در این حوزه:
۱- سیاستگذاری برای تولید محصولات فرهنگی کشور براساس ارزش‌ها و معیارهای ملی و اسلامی.
۲- سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای بازبینی و تحول محتوایی در رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی، بر مبنای ارزش های اسلامی و مقتضیات فرهنگی کشور.
شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه‌ی ۲۱/۷/۸۸، تشکیل «شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی» را تصویب نمود. این شورا هم اکنون با مأموریت ایجاد تحول در علوم انسانی براساس معارف اسلامی در حال فعالیت است.
برخی از مهم ترین وظایف این شورا عبارت است از:
«تدوین و تصویب اولویت‌ها، سیاست‌ها و برنامه‌های مناسب آموزشی و پژوهشی در دو سطح آموزش عالی و آموزش و پرورش.نظارت راهبردی و مؤثر بر فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی نهادهای فعال در حوزه علوم انسانی و اتخاذ تدابیر لازم برای ارزیابی، آسیب‌شناسی و اصلاح ساختارها، محتوا، فرایندها، ضوابط و آیین‌نامه‌های مربوطه.اتخاذ تدابیر لازم برای تقویت آموزش و پژوهش در سطح نهادهای علمی و تربیت نیروی انسانی مستعد به ویژه استاد.تدوین ضوابط لازم برای منطقی و متوازن ساختن کمیت پذیرش دانشجو، به ویژه در رشته‌های مهم علوم انسانی براساس استانداردهای مصوب شامل میزان کارآمدی، ظرفیت‌های اشتغال مفید در کشور و تناسب با مبانی نظری اسلامی و فرهنگ اسلامی –ایرانی.برنامه‌ریزی برای تقویت تولید علم و نظریه‌پردازی در حوزه علوم انسانی.نهادینه‌سازی کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره و آزاداندیشی در علوم انسانی و معارف اسلامی در دانشگاه و حوزه، با مشارکت هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره و آزاداندیشی در جهت مواجهه انتقادی با علوم انسانی ترجمه‌ای.^[۱۷۴]»
۳- سیاستگذاری لازم برای گسترش و حاکمیت فرهنگ اسلام ناب محمدی (ص).
۴- سیاست گذاری و برنامه ریزی کلان برای وحدت حوزه و دانشگاه^[۱۷۵].
بند دوم : سیاست گذاری در حوزه علم و فرهنگ
وظایف شورای عالی در این حوزه:
۱-تدوین اصول سیاست فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران و تعیین اهداف و خط مشی‌های آموزشی، پژوهشی،‌ فرهنگی و اجتماعی کشور.
۲- سیاستگذاری و ساماندهی مدیریت فعالیت‌های فرهنگی و علمی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور.
۳- سیاستگذاری برای تعیین سهم اعتبارات فرهنگی، علمی، پژوهشی و فناوری و تعیین جهت‌گیری و اولویت هزینه‌کرد اعتبارات در برنامه‌های پنج‌ساله و بودجه‌های سالیانه.
۴- سیاستگذاری، حمایت و بهره‌گیری از نظریه‌پردازی، و ایجاد و زمینه‌سازی و مناظره در حوزه فرهنگ و علم
۵- تدوین و تصویب اصول، اهداف، سیاست‌ها و برنامه‌ریزی فرهنگی و علمی کشور
۶ - تصویب ضوابط کلی گزینش مدیران، استادان، معلمان، و دانشجویان، دانشگاهها ومراکز تحقیقاتی و فرهنگی و مدارس کشور و تعیین مرجع برای‌گزینش آنان .
‌تبصره :
‌نامزد ریاست دانشگاهها را وزرای فرهنگ و آموزش عالی و بهداشت، درمان وآموزش پزشکی برای تأیید به شورا معرفی می‌کنند.
۷ - تهیه و تدوین نقشه جامع علمی کشور^[۱۷۶]. »
رهنمودهای مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر درباره جنبش نرم‌افزاری، تولید علم و نقشه جامع علمی کشور، مهمترین محرک و مشوق در تدوین و تنظیم این نقشه بوده است.
معظم‌له در ابتدای سال ۱۳۸۶ درخصوص مطالبات خویش از شورای عالی انقلاب فرهنگی، بر لزوم تعریف نقشه جامع علمی کشور و تهیه آن توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید نموده و خواهان انجام تدوین نقشه بدون تأخیر و به صورت عمیق، جامع و کامل شدند.
سرانجام؛ نقشه جامع علمی کشور با مشارکت بیش از ۲۰۰۰ نفر از اساتید و صاحب‌نظران دانشگاهی و حوزوی و صرف بیش از ۳۰۰٫۰۰۰ نفر ساعت کار در کمیته‌های کارشناسی و کارگروه‌های تخصصی دیگر و بیش از ۷۰۰ نفر ساعت کار در جلسات کمیته نهایی‌سازی و با اعمال نظر نهایی اعضای کمیته منتخب و تلاش شبانه‌روزی و هوشمندانه‌ کارشناسان و صاحب‌نظران برجسته کشور؛ تهیه و در دیماه ۱۳۸۹ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.
هم اکنون براساس بند «ب» فصل پنجم نقشه، «ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور» تشکیل و اقدامات لازم برای اجرایی کردن آن در حال انجام است.
۸ - تهیه و تدوین طرح توسعه و تحول نظام پژوهش و تعلیم و تربیت کشور.
۹- «هدایت و ساماندهی مدیریت کلان دستگاه‌های فرهنگی، آموزشی و پژوهشی و رسانه های کشور.
۱۰- برنامه‌ریزی برای مواجهه‌ى فعال و مبتکرانه با تهاجم فرهنگی دشمنان با استفاده هدفمند از روش‌های کارآمد.
۱۱- رصد مستمر تحولات برنامه‌های توسعه، فرهنگ، علم، پژوهش و فناوری کشور و ارائه‌ى راهبردهای مناسب.
۱۲- مشارکت فعال در برنامه‌ریزی جامع کشور در زمینه‌های علمی و فرهنگی مورد نظر چشم‌انداز و پیگیری تحقق آن.
۱۳- برنامه‌ریزی و تهیه طرح‌های خاص برای شناسایی، جذب و ارتقاء بهره‌مندی از نخبگان، تربیت و پرورش علمی و معنوی استعدادهای درخشان و بهره‌گیری از توانایی‌ها و ابتکارات و خلاقیت‌های آنان در حوزه فرهنگ و علم.
۱۴- تصویب ضوابط و معیارهای اساسی تأسیس مؤسسات و مراکز علمی، فرهنگی، تحقیقاتی، فرهنگستان‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و تصویب اساسنامه دانشگاههای خاص.
۱۵- تهیه، تدوین و تصویب ضوابط کلی گزینش مدیران فرهنگی و علمی کشور، استادان، معلمان و دانشجویان
۱۶- تعیین و تصویب شاخص‌های فرهنگی.^[۱۷۷]»
«به دنبال تأکید مقام معظم رهبری بر تحول بنیادین نظام آموزشی کشور اعم از آموزش و پرورش و آموزش عالی؛ «شورای تخصصی تحول و نوسازی نظام آموزشی» در سال ۱۳۸۶ باتصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل گردید،تا به بررسی و تدوین سند راهبردی تحول تعلیم و تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران و بررسی سند راهبردی علوم شناختی و بررسی فلسفه تعلیم و تربیت بپردازد.
برخی از مهم ترین وظایف این شورا عبارت است از:« تعیین اصول پایه‌ای نظری، ارزشی و جهت‌گیری‌های اساسی تحول و نوسازی نظام آموزشی.مدیریت تحول و نوسازی نظام آموزشی. نظارت بر تحقق تحول و نوسازی نظام آموزشی.بررسی فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران و ارائه‌ آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی جهت تصویب نهایی.بررسی و تصویب جهت‌گیری‌های اساسی تحول و نوسازی نظام آموزشی.تصویب نقشه تحول نظام آموزشی کشور. پیشنهاد ایجاد تسهیلات، تأمین الزامات و رفع موانع برای تحقق برنامه‌های تحولی نظام آموزشی کشور. تعیین شاخص‌ها، پیشنهادها و برنامه‌های تحولی وزارتخانه‌ها براساس فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران و بررسی و تصویب آنها.نظارت عالی بر اجرای برنامه‌های تحولی نظام آموزشی کشور.^[۱۷۸]»
بند سوم : سیاست گذاری در حوزه هنر
هنر یکی از مهم‌ترین ابزارهای هدایت فرهنگی جامعه می‌باشد. به‌دلیل حساسیت این عرصه و نیاز به تخصص‌های ویژه در آن، تشکیل شورای هنر ضروری می‌نمود. بنا برگستره‌ی تأثیرگذاری هنر در عرصه فرهنگ، شورای هنر به مثابه بازویی تخصصی در بررسی و کارشناسی راهبردهای حوزه هنر محسوب می‌گردد.
برخی از مهم ترین وظایف شورای هنر عبارت است از:« تدوین سیاست‌های کلان هنری جمهوری اسلامی ایران برای پیشنهاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی.پیشنهاد سیاست‌ها و راهکارها در حوزه‌های مختلف هنری.تعیین سیاست‌های معرفی و ترویج هنرهای بومی و محلی.تصویب اساسنامه بنیادها و نهادهای هنری در سطح ملی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی ارجاع می‏شود.ارزیابی گزارش سالانه فعالیت‌های هنری کشور و ارائه آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی.تبیین نقش کاربردی هنر و تدوین و پیشنهاد سیاست‌های مربوط به آن.^[۱۷۹]»
بند چهارم : سیاست گذاری در حوزه زنان و خانواده
وظایف شورای عالی در این حوزه: طراحی سیاست های مناسب برای اصلاح نگرش جامعه نسبت به شأن و منزلت زن(‌براساس تعالیم عالیه اسلام) و تدوین برنامه‌های کارآمد به‌منظور تحکیم بنیان خانواده و ارائه الگوی زن مسلمان..
توجه ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی به حوزه مسائل زنان و خانواده به دلیل ضرورت دوری از افراط و تفریط‌هایی است که در دنیای امروز در سطوح داخلی و بین‌المللی بیش از همه اقشار؛ نسبت به حقوق زنان روا داشته می‌شود. لزوم نگاهی متعادل در باب حقوق و تکالیف زنان به همراه همه جانبه‌نگری در سیاستگذاری امور بانوان و خانواده،از ضرورت‌های تشکیل شورای فرهنگی – اجتماعی زنان وخانواده است.
برخی از وظایف این شورا عبارت است از:« تدوین سیاست‌های لازم به‌منظور ایجاد زمینه‌های مساعد برای رشد شخصیت زن و تسریع در بازیابی ارزش و کرامت انسانی و تأمین حقوق همه‌جانبه زنان برپایه موازین اصیل اسلام و تدوین الگوهای مناسب.تدوین و پیشنهاد سیاست‌های لازم به‌منظور شناخت ویژگی‌های مثبت فرهنگ اقوام و مقابله با تضعیف آن، همچنین ریشه‌یابی و مقابله با مظاهر منحط فرهنگ‌های بیگانه و انحرافات اخلاقی و نیز زدودن بقایای بینش‌های متحجر که به نام مذهب بر جامعه‌ بانوان تحمیل شده است.تدوین سیاست‌های لازم، برنامه‌ریزی و ایجاد هماهنگی در برنامه‌های پیشنهادی دستگاه‌های اجرایی برای تقویت هرچه بیش‌تر نهاد مقدس خانواده.تدوین سیاست‌های لازم، برنامه‌ریزی و ایجاد هماهنگی در برنامه‌های پیشنهادی دستگاه‌های اجرایی برای استفاده بهتر دختران و بانوان به شکل هماهنگ با اعضای خانواده از اوقات فراغت خود.تهیه طرح‌هایی برای ارتقاء سطح آگاهی‌های عمومی و سوادآموزی و بررسی سیاست‌ها و شیوه‌های مناسب در زمینه‌های آموزش و پرورش و تحصیلات عالی زنان.بررسی زمینه مشارکت زنان در فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری و بررسی نحوه رفع مشکلات و موانع موجود در راه گسترش این گونه فعالیت‌ها.بررسی و تدوین طرح‌های مناسب برای حل مشکلات زنان و فرزندان بی‌سرپرست و حمایت از آنها و همچنین بررسی وضع و شرایط شغلی این بانوان با رعایت مصالح خانواده.اتخاذ تدابیری برای هماهنگ کردن فعالیت‌های مراکز و سازمان‌های فعال در امور فرهنگی و اجتماعی زنان و ارائه‌ طرح و پیشنهاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی به هنگام نیاز.پیشنهاد تحقیق در مسائل مهم فرهنگی و اجتماعی زنان به اشخاص و مراکز صلاحیت‌دار و حمایت از نظریه‌پردازان، متفکران و دانشمندان مسلمانی که به تبیین دیدگاه‌های اسلامی در زمینه‌ی‌ خانواده و اجتماع می‌پردازند.برنامه‌ریزی برای توسعه مناسبات فرهنگی با جوامع و نهضت‌های انقلابی زنان و خانواده در کشورهای دیگر به‌ خصوص کشورهای اسلامی.^[۱۸۰]»
بند پنجم : سیاست گذاری در حوزه چاپ و نشر کتاب و تعیین سیاست های رسانه ای
سیاست‌های چاپ و نشر کتاب در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است. در این مصوبه که شامل شانزده ماده و چهارده تبصره است ، اصل بر این است که نشر کتاب در کشور آزاد است. برای ارتقاء معرفت انسان‌ها باید تلاش صورت بگیرد. آثار سازنده و انسانی باید تکثیر و منتشر شود و از مواردی که مخل مبانی امنیت کشور، اخلاق عمومی، روابط انسان‌ها با یکدیگر و حریم خانواده است باید پرهیز شود.
ابتدا و در ماده یک،هدف خود را اعتلای فرهنگ دینی و ملی در جامعه از طریق توسعه دانش و نهادینه‌کردن ارزش‌های اسلامی، ایرانی و انقلابی با تأمین آزادی نشر کتاب، حفظ حرمت و آزادی قلم، صیانت از جایگاه والای علم، اندیشه و ایمان دینی و همچنین ایجاد زمینه مناسب برای حضور مؤثر در عرصه جامعه جهانی، معرفی می کند. پس از آن ماده ۲ تحت عنوان سیاست کلی،تاکید می کند که: نظام جمهوری اسلامی، سیاست آزادی اندیشه و بیان آرا و عقاید را در چارچوب هدف موضوع ماده یک فوق، به عنوان یک اصل اساسی خود برگزیده است و بر حقوق و تکالیف قانونی مردم در زمینه نشر کتاب اعم از چاپی و الکترونیکی مطابق ضوابط قانونی تأکید می‌کند.