ارائه پیشنهادات
شکل ۱-۳

۳٫۳٫ روش های گرد آوری اطلاعات

گرد آوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق یکی از مراحل اساسی آن است؛ روش های گرد آوری اطلاعات را به طور کلی می توان به دو دسته تقسیم نمود :
روش های کتابخانه ای
روش های میدانی
روش مورد استفاده در این تحقیق، روش کتابخانه ای است. بدین معنی که ادبیـات و سوابق مساله و موضوع تحقیق را از منابع مختلف مطالعه کرده وبرای جمع آوری برخی داده ها از نظر کارشناسان استفاده می کنیم. در زمینه این تحقیق مقالاتی به چاپ رسیده است که برای کسب آگاهی بیشتر در زمینه موضوع مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند. همچنین از نظرات کارشناسان و اساتید و خبرگان در این زمینه برای توضیح و توجیه بیشتر مساله وروش های کار استفاده شده است.

۳٫۳٫۱٫ جامعه آماری

تحقیق علمی با هدف شناخت یک پدیده در یک جامعه آماری انجام می شود. به این دلیل موضوع تحقیق ممکن است متوجه صفات متوجه صفات و ویژگی ها، کارکردها، و متغیر های آن باشد یا اینکه روابط بین متغیر ها، صفات، کنش و واکنش ها و عوامل تاثیر گذار در جامعه را مورد مطالعه قرار دهد.
جامعه آماری را می توان اینگونه تعریف کرد که: « جامعه آماری عبارتست از کلیه عناصر یا افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص (جهانی یا منطقه ای) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند.» هدف محققان در تحقیق ها شناسایی جامعه و تعیین پرامتر های مربوط به آن است.(حافظ نیا، ۱۳۸۶)
در مورد این تحقیق جامعه آماری شرکتی است که در آن فعالیت های لجستیک معکوس انجام می گیرد ولی بنا به دلایلی که در فصل قبل مورد اشاره قرار گرفت، تمایل دارد تا لجستیک معکوس را از طریق برون سپاری به انجام برساند. از این رو ناگزیر است تا از میان گزینه های موجود برای انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس، انتخابی آگاهانه و معقولانه داشته باشد.
در ایران تعداد کمی شرکت یا کارخانه وجود دارد که علاوه بر فعالیت اصلی به فعالیت های لجستیک معکوس بپردازند و اگر شرکتی این کار را انجام دهد، عمدتا از طریق خود شرکت صورت می پذیرد. از طرف دیگر اگر شرکت قصد برون سپاری فعالیت های لجستیک معکوس را داشته باشد، گزینه های انتخابی زیادی وجود ندارد و توسط چند شرکت محدود صورت می گیرد. با توجه به وجود این محدودیت ها در این تحقیق یک شرکت فرضی را به عنوان جامعه در نظر می گیریم و نتایج حاصله از آن را تعمیم میدهیم.
با توجه به اینکه محقق در این تحقیق به نظر کارشناسان برای ارزیابی معیارها و گزینه ها نیاز دارد، بنابراین نمونه ای شامل مدیر تولید، مدیر بخش تحقیق وتوسعه، مدیر کیفیت و مدیر مواد به عنوان گروهی از کارشناسان که در این زمینه صاحب نظرند، گزینش می شوند تا در این مورد نظرات و تصمیات را اعلام نمایند.

۳٫۳٫۲٫ پایایی و روایی

پس از ارائه مدل پیشنهادی باید از روایی و پایایی آن اطمینان حاصل شود. داده های این تحقیق حاصل نظر گروهی از کارشناسان خبره است که یک گروه تصمیم گیری را تشکیل داده اند. نظرات این کارشناسان باید بر اساس جدول متغیر های زبانی که در هرمورد ارائه شده است قرار گیرد.
بنابر این دقیقا متغیرها و موضوع مورد مطالعه مورد سنجش قرار می گیرد و داده های جمع آوری شده واقعیت را به خوبی نشان می دهد. یعنی داده های جمع آوری شده نه مازاد بر نیاز تحقیق بوده و نه در جریان تحقیق داده ای حذف می گردد. برای انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس روش های مختلفی وجود دارد و در این تحقیق هدف آن است که از میان تامین کنندگان یکی از بهترین ها انتخاب گردد.
از آنجایی که در این روش از مدل های تصمیم گیری چند معیاره که قبلا پایایی آنها به اثبات رسیده استفاده گردیده است، دارای اعتبار و دقت لازم می باشد و میتوان نتیجه حاصل از آن را در شرایط مشابه و یا در زمان و مکان دیگر مورد استفاده قرار داد.

۳٫۳٫۳٫ روش های تجزیه و تحلیل

شیوه تجزیه وتحلیل داده های این تحقیق، تجزیه و تحلیل کمی می باشد. نظرات کارشناسان در ابتدا به صورت متغیر های زبانی بوده و از آنجایی که نیاز داریم تا این نظرا را اندازه گیری کنیم، آنها را به داده های کمی تبدیل می کنیم. از طرفی با توجه به اینکه مسئله در شرایط عدم قطعیت بررسی می شود، داده های کمی به صورت اعداد فازی تعریف میشوند.
در تحقیقات علوم انسانی روز به روز شاهد گسترش و توسعه ی روش های کمی هستیم. محققان سعی دارند تا بتوانند پدیده ها، متغیر ها و ویژگی ها را اندازه گیری و کمی نمایند. از این رو روش های آماری برای تجزیه و تحلیل آنها ضرورت پیدا مینماید. استفاده از روش های آماری با توجه به نوع و روش تحقیق مختلف بوده و در این تحقیق از روش های ساده و اولیه آماری استفاده شده است.
همچنین روش به کار گرفته شده جهت تجزیه وتحلیل، استفاده از آمار توصیفی می باشد. آمار توصیفی عمدتا از مفاهیمی چون جدول توزیع فراوانی، نسبت های توزیع، نمایش هندسی و تصویری توزیع، اندازه های گرایش به مرکز، اندازه های پراکندگی و نظیر آن تشکیل می شود. آمار توصیفی برای تبیین وضعیت پدیده یا مساله و یا موضوع تحقیق مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع ویژگی های موضوع مورد مطالعه به زبان آمار تصویر سازی و توصیف می گردد.
در این تحقیق پس از استخراج داده ها از طریق جداول اقدام به خلاصه کردن و طبقه بندی داده های آماری می نماییم. در صورت لزوم نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل به تصویر کشیده شده است. این امر به درک سریعتر خواننده از واقعیت و نحوه توزیع یک صفت کمک می کند. ترسیم تصاویر از طریق نرم افزار Excel انجام می گیرد. برای داده های آماری نیز اندازه های گرایش به مرکز به کار برده شده است.
اندازه های گرایش به مرکز شامل میانگین، میانه و مد هستند و معرف نحوه همگرایی توزیع یک صفت می باشند. شاخص اصلی که در این تحقیق به کار گرفته شده است میانگین میباشد.
میانگین از تقسیم حاصل جمع نمره ها بر تعداد آنها بدست می آید. میانگین یا معدل معمولا به شکل و برای نمونه به شکل µ برای جامعه آماری نمایش داده می شود.
روش هایی که برای تجزیه و تحلیل داده ها و در نهایت ارائه یک روش برای انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس به کار برده شده عبارتند از روش های تصمیم گیری چند معیاره DEMATEL فازی و VIKOR فازی. شرح کامل این روش ها در فصل ۲ آورده شده است. با تلفیق این دو مدل مدلی بدست آمده است که در فصل ۴ به شرح وحل آن پرداخته خواهد شد.

۳٫۳٫۴٫ قلمرو تحقیق

۱- قلمرو مکانی این تحقیق شرکتی است که فعالیت های لجستیک معکوس خود را به یکی از شرکت های تامین کننده لجستیک معکوس واگذار می کند. در این رابطه شرکت های متعددی می توانند انتخاب گردند اما شرکت در صدد می باشد تا با بهره گرفتن از معیار ها و روش های تصمیم گیری چند معیاره موجود گزینه ای را انتخاب کنند که به ایده آل نزدیکتر باشد.
قلمرو زمانی این تحقیق پائیز و زمستان سال ۱۳۸۹ میباشد.
فصل چهارم
تجزیه وتحلیل داده های تحقیق

مقدمه:

لجستیک معکوس بر جریان بازگشت کالا از مشتری به تأمین کننده با هدف افزایش ارزش کالای بازگشت داده شده وکاهش هزینه لجستیک معکوس تمرکز دارد. لجستیک معکوس در بسیاری از صنعت ها از جمله صنعت فولاد، هواپیمایی، کامپیوتر، اتومبیل، پلاستیک، کاغذ، صنایع شیمیایی، پزشکی و … کاربرد دارد.
افزایش علاقه به تولید کالاهای بازیافتی تنها به دلیل گسترش هشدارهای زیست محیطی و قانونگذاری ها نمی باشد بلکه از این عامل سرچشمه گرفته است که در بسیاری از صنایع تعهد در اجرای فعالیت های بازیافتی سوددهی را محقق کرده است.
اجرای کارآمد لجستیک معکوس نیازمند است که یک شبکه لجستیکی مناسب برای اجرای فعالیت های زنجیره تأمین معکوس می مانند: جمع آوری، بازرسی، انبارداری، جداسازی، بازیافت، تولید دوباره، مرمت، تعمیر و یا نابود کردن ایجاد گردد.
یکی از اساسی ترین مشکلات در اجرای فعالیت های لجستیک معکوس زمان بندی و تعداد کالاها می باشد. بعضی از صنعت ها سرویس لجستیک معکوس خود را برون سپاری می کنند. زمانی که تصمیم برای برون سپاری لجستیک معکوس مورد بررسی قرار می گیرد، عامل اساسی بررسی این است که آیا یک تأمین کننده لجستیک معکوس طرف سوم ۳PRLP کارآمد برای شبکه لجستیک معکوس مورد نیاز وجود دارد؟ لجستیک طرف سوم در زمان اجرای عملیات، نیازمند به مواردی از قبیل زیر بنای ویژه، سیستم اطلاعاتی خاص برای دنبال کردن و جذب داده ها، اختصاص دادن ابزار ویژه برای روند بازگشت کالا و متخصصین آموزش دیده برای تولید استاندارد است.
اصلی ترین مزیت برون سپاری تامین کننده لجستیک معکوس این است که به شرکت ها اجازه داده می شود که وارد کسب و کارهای جدید و بازارهای جدید شوند به علاوه هزینه های لجستیک به شدت کاهش می یابد. به علت محدود بودن منابع بسیاری از شرکت ها توانایی و یا علاقه ای برای وارد شدن به فعالیت های لجستیک معکوس را ندارند. این شرکت ها همه یا بخشی از روند لجستیک معکوس را به تأمین کنندگان لجستیک معکوس طرف سوم واگذار می کنند. انتخاب تأمین کننده لجستیک معکوس در برگیرنده انواع مختلف و متعددی از معیارها می باشد. این انتخاب مرکب از مدل های تصمیم گیری مختلف، گروه تصمیم گیری و اشکال مختلفی از شرایط عدم اطمینان و ابهام می باشد. پیدا کردن راهی برای ارزیابی و انتخاب یک تامین کننده لجستیک معکوس (۳PRLP) دشوار است و شرکت ها از روش های مختلفی استفاده می کنند. از این رو مهم ترین موضوع در روند انتخاب این است که بتوانیم یک روش مناسب را برای انتخاب درست تأمین کننده لجستیک معکوس گسترش دهیم. روند انتخاب در هر صورت با معیارهای مناسب و از طریق تعیین روابط میان معیارها آغاز می شود. در این جا ابتدا از طریق روش DEMATEL فازی گروهی شدت ارتباطات بین ده معیار بررسی می شود و سپس از روی نتایج حاصل از آن از طریق روش VIKOR فازی گروهی از بین سه تأمین کننده بهترین  را انتخاب می کنیم. روند کار را در فلوچارت ۱-۴ می بینید.
۴٫۱٫ تعیین تیم تصمیم گیری
تشکیل تیم تصمیم گیری
تعیین وزن تصمیم گیرندگان
تعیین گزینه های تامین کننده لجستیک معکوس طرف
تعیین معیارهای مورد نیاز برای ارزیابی
تعیین رابطه ساختاری بین معیارها از طریق روش Dematel فازی
نمایش ارتباط بین معیارها
تعیین وزن مطلق معیارها
تعیین وزن ناشی از تائثیر معیارهای دیگر
تعیین وزن نهایی معیارها
ارزیابی گزینه ها بر مبنای هر معیار
تعیین ایده آل مثبت و منفی در هر معیار
محاسبه مقادیر سودمندی و تاسف و شاخص VIKOR
رتبه بندی گزینه ها
انتخاب بهترین تأمین کننده لجستیک معکوس طرف سوم