۱۰ ساله^[۴۵]

۱۰^۶×۵/۵

بالغان^[۴۶]

۱۰^۶×۳/۷

۳-۳-۹- اجرای نرم افزار و گرفتن خروجی:
در بخش ۳-۳-۸ داده های ورودی به نرم افزار کامل می گردد و می توانیم با بهره گرفتن از آن میزان کل دز مؤثر فردی را در جهات و فواصل تعیین شده محاسبه کنیم. علاوه بر این درصد تأثیرگذاری عناصر و درصد مسیرهای مختلف دریافت نیز قابل محاسبه است (تصویر الف-۱۱).
۳-۴- زیست ردیابی عناصر رادیواکتیو انسان ساخت:
در این پژوهش نمونه برداری از برگ درخت کاج تهران (Pinus eldarica) در دو مرحله زمانی اوایل تیر و اواخر مهر سال ۱۳۹۱، به ترتیب در ۵ و ۶ ایستگاه در شعاع ۳۰۰ متری از دودکش راکتور تهران به اجرا در آمده که شرایط زیر در انتخاب نوع درخت و مکان آن موثر بوده است:

• اطراف راکتور را درختان کاج تهران با سنی بیش از ۳۰ سال پوشانده است و این گونه در منطقه فراوانی زیادی دارد.

• وجود چنین پوششی با قدمتی نزدیک به عمر راکتور بیانگر این مطلب می باشد که از زمان شروع به کار راکتور، این گونه به عنوان گونه بافر تأسیسات در نظر گرفته شده است.

تصویر ۳-۴- سطح مقطع تنه درخت کاج (Pinus eldarica) واقع در سایت تهران جهت تعیین سن
(نگارنده، ۱۳۹۱)

• نزدیکترین منطقه مسکونی در فاصلۀ ۳۰۰ متری از راکتور و در قسمت جنوبی آن واقع شده است.

• • در گزارش ارزیابی زیست محیطی راکتور تحقیقاتی تهران، حداکثر دز مؤثر سالیانه حدود ۵/۰ میلی رم در سال، در فاصلۀ ۲۵۰ متری از راکتور و در جهت باد غالب منطقه (شمال شرق) محاسبه و حریم ۵۰۰ متر برای راکتور در نظر گرفته شده است (Atomic Energy Organization of Iran, 2008).

• در این پژوهش تلاش شده است که ایستگاه های نمونه برداری منطبق بر جهت وزش باد غالب منطقه باشد.

نمودار ۳-۱- فراوانی وزش باد (محاسبه شده بر اساس اطلاعات دکل هواشناسی درون سایت، ۲۰۱۱-۲۰۰۷)
(سازمان انرژی اتمی ایران، ۲۰۱۱-۲۰۰۷)

تصویر ۳-۵- موقعیت راکتور تهران و ایستگاه های انتخاب شده جهت نمونه برداری گیاهی
(Google Earth, 2012)
۳-۴-۱- روش نمونه برداری و آماده سازی:
ابتدا با بهره گرفتن از تصاویر ماهواره ای و GPS، ۶ ایستگاه در شعاع ۳۰۰ متری راکتور (در جهات مختلف منطبق بر باد منطقه) انتخاب و نمونه برداری از برگ درختان در ارتفاع ۹ الی ۱۱ متری از سطح زمین انجام شد. در آزمایشگاه رادیواکولوژی، برگ نمونه های جمع آوری شده از هر ایستگاه از ساقه جدا شده و به طور کامل در هم آمیخته شد. ابتدا برگ ها به صورت تر در ظروف مارینلی^[۴۷] یک لیتری قرار داده و فشرده سازی شد. ظروف پس از تعیین وزن، جهت اندازه گیری میزان ید موجود در آنها به آزمایشگاه اسپکترومتری گاما ارسال گردید. سپس باقیمانده برگ درختان جهت آماده سازی نمونۀ خشک به مدت یک روز در دمای آزمایشگاه قرار گرفت تا رطوبت خود را از دست بدهد؛ بعد از آن به مدت یک روز در آون^[۴۸] و در دمای ۸۰ درجه سانتیگراد قرار داده شد تا کاملا خشک گردد. پس از سپری کردن این مدت برگ های خشک شده به طور جداگانه آسیاب (تا به ذرات ۵/۰ میلیمتری تبدیل گردد) و در ظروف مارینلی یک لیتری فشرده سازی شد. نمونه ها بعد از تعیین وزنشان به آزمایشگاه اسپکترومتری گاما ارسال گردید (Cooper et al., 2003 ؛ International Atomic Nuclear Agency, 1989 ).
۳-۴-۲- آنالیز دستگاهی نمونه ها:
نمونه ها با بهره گرفتن از روش اسپکترومتری گاما آنالیز شده که هردو گروه عناصر اکتیو انسان ساخت^[۴۹] (حاصل از شکافت^[۵۰]) و طبیعی در آن لحاظ گردیده است؛ در این جهت از آشکارساز (P-type)HPGe با راندمان ۴۰% استفاده شده است.
در مرحله اول (تیرماه) به دلیل محدودیت های موجود، تنها نمونه برداری و آنالیز (نمونه های خشک) پنج ایستگاه امکان پذیر بود که از این تعداد تنها دو نمونه (ایستگاه های شماره ۱ و ۲) که منطبق بر باد غالب منطقه بودند، به صورت تر آماده سازی و آنالیز گردید.
فصل چهارم
• نتایج
- نتایج حاصل از نمونه برداری هوا و آنالیز فیلترها
- نتایج شبیه سازی آلودگی هوای رها سازی شده در اتمسفر
- نتایج حاصل از زیست رد یابی عناصر راد یوا کتیو انسان سا خت
نتایج
۴-۱- نتایج حاصل از نمونه برداری هوا و آنالیز فیلترها:
آنالیز فیلتر هوا با بهره گرفتن از ۳ نوع آشکارساز صورت گرفته است. اکتیویته به دست آمده از آشکارساز هایپرژرمانیوم با راندمان ۴۰% به صورت میکروکوری (در واحد نمونه) محاسبه شده که نتایج آن قابل استناد بوده و قابلیت ورود به نرم افزار را دارد (جدول ۴-۱) اما نتایج به دست آمده توسط آشکارساز هایپرژرمانیوم با راندمان نامعلوم قابل اعتماد نیستند؛ به دلیل اینکه در محاسبات برای به دست آوردن اکتیویته (بر حسب بکرل و کوری) راندمان دستگاه نیز مورد نیاز است و نتایج این آنالیزها بر حسب CPS^[51] (شمارش اکتیویته در واحد ثانیه) است که ضرایب راندمان در آن اعمال نشده است (جدول ۴-۲). علاوه براین جهت اطمینان بیشتر از اندازه گیری میزان پرتوزایی آلفا و بتا در نمونه ها، تعداد ۶ عدد از آنها به آزمایشگاه سنتیلاسیون مایع ارسال شد که نتایج آنها نیز بر حسب CPS است (جدول ۴-۳).
عناصر یافت شده در کل نمونه ها ^۱۳۹Ce ، ^۱۳۸Cs ، ^۱۰۴Ag ، ^۹۱Sr ، ^۱۳۷Cs ، ^۲۴Na ، ^۵۲Mn ، ^۸۸Y ، ^۹۱Y ، ^۲۱۲Pb ، ^۲۰۸Tl ، ^۲۱۴Pb ، ^۲۱۴Bi می باشد. بیشترین میزان اکتیویته در نمونه ها (جدول ۴-۱) برای عنصر ^۱۳۹Ce ، نمونه شمارۀ ۲۲، برای عنصر ^۱۳۸Cs ، نمونه شمارۀ ۱۷، برای عنصر ^۱۰۴Ag ، نمونه شمارۀ ۱۶، برای عنصر ^۹۱Sr ، نمونه شمارۀ ۱۱، برای عنصر ^۱۳۷Cs ، نمونه شمارۀ ۷، برای عنصر ^۲۴Na ، نمونه شمارۀ ۹، برای عنصر ^۵۲Mn ، نمونه شمارۀ ۱۱، برای عنصر ^۸۸Y ، نمونه شمارۀ ۱۱ و برای عنصر ^۹۱Y ، نمونه شمارۀ ۶ می باشد.
جدول ۴-۱- نتایج آنالیز فیلتر نمونه برداری هوا توسط دتکتور هایپرژرمانیوم با راندمان ۴۰% (بر حسب میکروکوری در واحد نمونه /sample Ciμ)

شماره فیلتر

۱

۲

۳