علاوه بر سرقت حدی در کتابهای فقهی مباحث دیگری نیز که مشابه سرقت هستند « اختلاس، انتهاب، استلاب..» بحث شده است. در این قسمت با نگاهی اجمالی به آنها می پردازیم.
گفتار اول/ اختلاس، انتهاب، استلاب:
اختلاس در کتابهای لغت به قاپیدن^[۶] و انتهاب و استلاب به یک معنا، یعنی به یغما بردن و محروم کردن دیگری از چیزی و به غنیمت گرفتن… تعبیر شده است^[۷].
فقه احناف:
در فقه احناف انتهاب عبارت است: ربودن چیزی به صورت آشکارا و با قهر غلبه و اختلاس این است که شخصی مالی را از دیگری و یا از خانه کسی به سرعت و به صورت آشکارا برباید.^[۸]
فقه شافعیه:
در نظر فقهای شافعی، منتهب کسی است که مال را با قهر و غلبه از مالکش می رباید و مختلس کسی است که مال را از مالکش برباید و فرار کند درحالی که مالک مال او را مشاهده می کند.^[۹]
فقه مالکیه:
در نظر فقهای مالکی منتهب کسی است که با قهر و غلبه اقدام به ربودن مال دیگری می کند و مختلس، کسی است که از غفلت صاحب مال استفاده کرده و مال را به چنگ می آورد.^[۱۰]
فقه حنابله
در فقه حنا بله منتهب کسی است که مال را به وجه غنیمت برباید و مختلس کسی است که از غفلت صاحب مال استفاده کرده مال را به چنگ آورد و فرار کند.^[۱۱] (اختلاس نوعی از انتهاب است.)
فقه امامیه
برخی از فقها چون شیخ طوسی در نهایه^[۱۲] و ابن براج^[۱۳] مختلس را این گونه تعریف نموده اند: «مختلس کسی است که چیزی را به صورت آشکارا از راه ها و خیابان ها می رباید.»
برخی از فقها چون شهید ثانی در تعریف مختلس و مستلب می نویسند: «مختلس کسی است که مال دیگری را به طور پنهانی، بدون هتک حرز می رباید و مستلب کسی است که مال دیگری را به طور علنی می گیرد و فرار می کند بدون این که شخص مسلح باشد.»^[۱۴]
عده ای از فقها مانند صاحب جواهر در مورد اختلاس می گویند: «در اختلاس شخص با بهره گرفتن از غفلت صاحب مال، مال او را می رباید.»^[۱۵] ابن حمزه می فرمایند: «مختلس کسی است که چیزی را به طور علنی و آشکارا می رباید، حال اگر با درآوردن اسلحه باشد محارب است وگرنه مستحق مجازات بازدارنده است.»^[۱۶]
تمام مذاهب اسلامی متفق علیه قائلند به این که بر مختلس و مستلب و منتهب حد جاری نمی گردد و تعزیر میشود. دلایلی که فقهای احناف، شافعیه، مالکیه، حنابله بیان کرده اند، روایاتی از رسول خدا (ص) با مضمونی مشابه است.
مانند این که رسول خدا (ص) فرمودند: «بر خائن و منتهب و مختلس حدی نیست.»^[۱۷]
فقهای شافعی در این مورد استدلالی را نیز بیان کرده اند مبنی بر این که، از آنجا که عمل منتهب و مختلس به طور پنهانی نیست و می توان با کمک مردم و یا حکم حاکم مال را از این شخص پس گرفت پس نیازی به قطع دست او نیست.^[۱۸]
دلایلی که در فقه امامیه نیز مطرح شده است عموماً روایاتی است که از امامان معصوم (علیهم السلام) نقل شده است. مانند این که از حضرت علی (ع) نقل شده است که حضرت فرمودند: « بر طرار و مختلس حدی نیست؛ زیرا او به طور آشکار سرقت می کند و بر کسی که به طور مخفیانه اقدام به سرقت می کند حد جاری می گردد.»^[۱۹]
از امام صادق (ع) نقل شده است که ایشان فرمودند: «بر مستلب و طرار حدی نیست.»^[۲۰]
گفتار دوم/ احتیال:
یکی دیگر از عناوین مشابه سرقت احتیال یا کلاهبرداری است. و محتال کسی است که با توسل به مکر و خدعه و تزویر کتابها و شهادات باطله و نوشته های واهی و مانند آن بر اموال مردم دست می یازد واجب است.
مورد تادیب و مجازات قرار گرفته و تمام اموالی را که گرفته پس دهد و مناسب است سلطان او را باعذاب و کیفر به مردم بشناساند تا دیگران در آینده، مرتکب چنین عملی نشود^[۲۱].
گفتار سوم/ خیانت، [خائن]
یکی دیگر از مسائلی را که می توان مطرح نمود منکر ودیعه و عاریه است . تمام مذاهب اسلامی معتقدند که حد بر منکر ودیعه جاری نمی گردد^[۲۲] در مورد منکر عاریه حنابله قائلند به این که حد بر منکر عاریه جاری می شود زمانی که شی به عاریه گرفته شده به حد نصاب برسد.^[۲۳]
دلیلی که حنابله مطرح کرده اند، روایتی است که این طور نقل شده است: زنی از طائفه بنی مخزوم متاعی را به عاریه گرفته بود صاحب مال در زمان پس گرفتن آن با انکار زن مواجه شد و نزد رسول خدا (ص) شکایت کرد، رسول خدا (ص) امر به دستور قطع دست او دادند .
و فرمودند: اگر دخترم فاطمه نیز جای این زن بود دستش را قطع می کردم.^[۲۴]همچنان که بیان شد رای جمهور فقها بر عدم اجرای حد بر منکر عاریه است فقها در این مورد استدلال کرده اند که در قرآن و سنت قطع را تنها بر سارق واجب دانسته اند و حد عاریه سارق نیست و در مورد حدیثه مخزومیه بیان کرده اند در این حدیث، در صحیحین^[۲۵] سنن^[۲۶]، واژه سرقت صراحت دارد و شاید ذکر انکار در حدیث شاید به خاطر تعریف حال سارق باشد که به این وصف مشهور بوده است و حدی که بر او جاری شده است به خاطر سرقت او بوده است.^[۲۷]
گفتار چهارم/ مرقد و مبنّج^[۲۸]:
از موارد دیگری که می توان ذکر کرد، مرقد و منبّج است یعنی کسی که با دادن دارو یا مواد مخدر دیگری را مست و بیهوش کند و مال او را می برد، بر امام است تعزیر این شخص و این شخص ضامن جنایتی است که انجام داده است^[۲۹]. چنین کسی در فقه مالکی در حکم محارب است.^[۳۰]
گفتار پنجم / محاربه
یکی دیگر از مواردی که می توان مطرح نمود محاربه است. محاربه در نظر فقهای مذاهب اربعه، عبارت است از: خروج گروهی از افراد مسلح در سرزمین اسلامی برای خونریزی و گرفتن اموال و هتک اعراض آنان و از بین بردن محصولات کشاورزی و چارپایان آنها.

محاربه چهار شرط دارد: تکلیف که این شرط متفق علیه تمام مذاهب یاد شده است وجود سلاح، وجود سلاح را تنها حنابله و احناف در محارب شرط می دانند وبقیه مذاهب آن را شرط نمی دانند و از نظر آنها اکتفا به قدرت شخص در محاربه کافی است.
دوری از آبادی، این شرط تنها در قول احناف از حنابله مشاهده می شود و بقیه مذاهب قائلند چه در بیرون و چه در شهر، شخص محارب شناخته می شود.
اقدام آشکارانه، این شرط مختص احناف، شافعیه و حنابله است.
محاربه از نظر فقهای امامیه عبارت است از: بیرون آوردن سلاح در خشکی و دریا، شب یا روز، برای ترساندن مردم چه در شهر باشد و چه نباشد از طرف هر مرد یا زنی، چه ضعیف باشد و چه قوی، چه اهل فتنه باشد و چه نباشد، چه قصد ترساندن مردم را داشته باشد و چه نداشته باشد.^[۳۱]
در تعریف دیگری نیز در فقه امامیه بیان شده است محاربه عبارت است از: مجرد حمل سلاح یا بیرون آوردن سلاح به قصد ترساندن مردم.^[۳۲]
می توان از محاربه به سرقت مسلحانه تعبیر نمود اما اطلاق سرقت به آنها تنها از باب مجاز و مسامحه است؛ زیرا در سرقت های عادی موضوع ما مال است و ربایش باید به صورت مخفیانه صورت می گیرد در حالی که محاربه عنصر مخفیانه بودن لحاظ نمی شود و چه بسا مالی هم به سرقت نمی رود به بیان دیگر، موضوع ما در این جا امنیت است.^[۳۳]
گفتار ششم / لُص (راهزنی)
تعریف از لُص و یا لَص در کتابهای فقهی نشده است. (هر دو به یک معنا در کتابهای فقهی و لغوی بکار برده شده است.) در فقه امامیه در برخی کتابهای لص عادی معرفی شده است.^[۳۴] با توجه به کتابهای فقهی مختلف مذاهب اسلامی می توان گفت که دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی در مورد لص عموما مشابه یکدیگر است. به نظر می رسد در نظر فقهای مذاهب اسلامی، جز امامیه، لص یا همان سارق است.^[۳۵](می توان استفاده از وازه لص را به جای سارق در بحث سرقت به کرات مشاهده نمود.) و یا اینکه شبه محارب است، محارب تک نفره، که باعث سلب امنیت فرد و یا افراد (جانی، مالی، ناموسی) در شهر و بیرون از شهر می شود.^[۳۶]
در فقه امامیه نیز بیان شده است که لص محارب است و خون او هدر است. (اگر جز با کشتن نمی توان او را دفع کرد.) اما اگر حاکم به او دست یابد حد محارب را بر او جاری نمی کند و اسم محارب تنها به خاطر اطلاق نصوص در این زمینه بر لص وارد شده است.^[۳۷]
تمییز سرقت از عناوین مشابه
از آنجا که سرقت ربودن مال دیگری بطور پنهانی می باشد اما تفاوتهای چندانی بین سرقت با اختلاس، انتهاب، استلاب و … مشاهده می شود.
گرچه در سرقت مال بصورت پنهانی ربوده شده و سارق به گمان اینکه کسی او را مشاهده نمی کند مال را بر می دارد در حالی که صاحب مال یا دیگران از دور او را می بینند ولی در انتهاب مال به صورت آشکارا و با قهر و غلبه ربوده می شود و در اختلاس شخص مال را از دیگری یا از خانه کسی به سرعت و به صورت آشکارا می رباید در حالی که مالک مال او را مشاهده می کند و مستلب کسی است که مال دیگری را بطور علنی می گیرد و فرار می کند بدون اینکه شخص مسلح باشد در عناوینی که بالا ذکر شده سارق در همه موارد جز سرقت مال را به صورت آشکارا می رباید در حالی که در سرقت مال به صورت پنهانی ربوده می شود.
تمام مذاهب اسلامی متفق علیه قائلند به این که بر مختلس و مستلب و منتهب حد جاری نمی گردد و تعریز می شوند دلایلی که فقهای احناف، شافعیه، مالکیه، حنابله بیان کرده اند روایاتی از رسول خدا «ص» با مضمونی مشابه است.
مانند اینکه رسول خدا «ص» فرمودند «بر خائن و منتهب و مختلس حدی نیست.»^[۳۸]
فقهای شافعی در این مورد استدلالی را نیز بیان کرده اند مبنی بر اینکه از آنجا که عمل منتهب و مختلس به طور پنهانی نیست و می توان با کمک مردم و یا حکم حاکم مال را از این شخص پس گرفت پس نیازی به قطع دست او نیست.^[۳۹]
دلایلی که در فقه امامیه نیز مطرح شده است عموماً روایاتی است که از امامان معصوم (علیهم السلام) نقل شده است: مانند اینکه از حضرت علی (ع) نقل شده است که حضرت فرمودند «برطرار و مختلس جدی نیست زیرا او بطور آشکارا سرقت می کند و بر کسی که بطور مخفیانه اقدام به سرقت می کند حد جاری می گردد.
از امام صادق (ع) نقل شده است که ایشان فرمودند و بر مستلب و طرار حدی نیست.
گفتار دوم: یکی دیگر از عناوین مشابه سرقت احتیال یا کلاهبرداری است در اینجا محتال بر خلاف سرقت که سارق بدون هیچ مکر و تزویر مال را پنهانی می رباید با توسل به مکر و خدعه و تزویر کتابها و شهادات باطله و نوشته های واهی و مانند آن بر اموال مردم دست می یازد واجب است مورد تأدیب و مجازات قرار گرفته و تمام اموالی را که گرفته پس دهد و ماسب است سلطان او را با عذاب و کیفر به مردم بشناساند تا دیگران در آینده مرتکب چنین عملی شوند.
اما مجازات سارق اگر در صورت وجوب حد قطع و در غیر آن تعزیر می شود.
گفتار سوم: خیانت (خائن)

ارائه پیشنهادات
شکل ۱-۳

۳٫۳٫ روش های گرد آوری اطلاعات

گرد آوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق یکی از مراحل اساسی آن است؛ روش های گرد آوری اطلاعات را به طور کلی می توان به دو دسته تقسیم نمود :
روش های کتابخانه ای
روش های میدانی
روش مورد استفاده در این تحقیق، روش کتابخانه ای است. بدین معنی که ادبیـات و سوابق مساله و موضوع تحقیق را از منابع مختلف مطالعه کرده وبرای جمع آوری برخی داده ها از نظر کارشناسان استفاده می کنیم. در زمینه این تحقیق مقالاتی به چاپ رسیده است که برای کسب آگاهی بیشتر در زمینه موضوع مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند. همچنین از نظرات کارشناسان و اساتید و خبرگان در این زمینه برای توضیح و توجیه بیشتر مساله وروش های کار استفاده شده است.

۳٫۳٫۱٫ جامعه آماری

تحقیق علمی با هدف شناخت یک پدیده در یک جامعه آماری انجام می شود. به این دلیل موضوع تحقیق ممکن است متوجه صفات متوجه صفات و ویژگی ها، کارکردها، و متغیر های آن باشد یا اینکه روابط بین متغیر ها، صفات، کنش و واکنش ها و عوامل تاثیر گذار در جامعه را مورد مطالعه قرار دهد.
جامعه آماری را می توان اینگونه تعریف کرد که: « جامعه آماری عبارتست از کلیه عناصر یا افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص (جهانی یا منطقه ای) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند.» هدف محققان در تحقیق ها شناسایی جامعه و تعیین پرامتر های مربوط به آن است.(حافظ نیا، ۱۳۸۶)
در مورد این تحقیق جامعه آماری شرکتی است که در آن فعالیت های لجستیک معکوس انجام می گیرد ولی بنا به دلایلی که در فصل قبل مورد اشاره قرار گرفت، تمایل دارد تا لجستیک معکوس را از طریق برون سپاری به انجام برساند. از این رو ناگزیر است تا از میان گزینه های موجود برای انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس، انتخابی آگاهانه و معقولانه داشته باشد.
در ایران تعداد کمی شرکت یا کارخانه وجود دارد که علاوه بر فعالیت اصلی به فعالیت های لجستیک معکوس بپردازند و اگر شرکتی این کار را انجام دهد، عمدتا از طریق خود شرکت صورت می پذیرد. از طرف دیگر اگر شرکت قصد برون سپاری فعالیت های لجستیک معکوس را داشته باشد، گزینه های انتخابی زیادی وجود ندارد و توسط چند شرکت محدود صورت می گیرد. با توجه به وجود این محدودیت ها در این تحقیق یک شرکت فرضی را به عنوان جامعه در نظر می گیریم و نتایج حاصله از آن را تعمیم میدهیم.
با توجه به اینکه محقق در این تحقیق به نظر کارشناسان برای ارزیابی معیارها و گزینه ها نیاز دارد، بنابراین نمونه ای شامل مدیر تولید، مدیر بخش تحقیق وتوسعه، مدیر کیفیت و مدیر مواد به عنوان گروهی از کارشناسان که در این زمینه صاحب نظرند، گزینش می شوند تا در این مورد نظرات و تصمیات را اعلام نمایند.

۳٫۳٫۲٫ پایایی و روایی

پس از ارائه مدل پیشنهادی باید از روایی و پایایی آن اطمینان حاصل شود. داده های این تحقیق حاصل نظر گروهی از کارشناسان خبره است که یک گروه تصمیم گیری را تشکیل داده اند. نظرات این کارشناسان باید بر اساس جدول متغیر های زبانی که در هرمورد ارائه شده است قرار گیرد.
بنابر این دقیقا متغیرها و موضوع مورد مطالعه مورد سنجش قرار می گیرد و داده های جمع آوری شده واقعیت را به خوبی نشان می دهد. یعنی داده های جمع آوری شده نه مازاد بر نیاز تحقیق بوده و نه در جریان تحقیق داده ای حذف می گردد. برای انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس روش های مختلفی وجود دارد و در این تحقیق هدف آن است که از میان تامین کنندگان یکی از بهترین ها انتخاب گردد.
از آنجایی که در این روش از مدل های تصمیم گیری چند معیاره که قبلا پایایی آنها به اثبات رسیده استفاده گردیده است، دارای اعتبار و دقت لازم می باشد و میتوان نتیجه حاصل از آن را در شرایط مشابه و یا در زمان و مکان دیگر مورد استفاده قرار داد.

۳٫۳٫۳٫ روش های تجزیه و تحلیل

شیوه تجزیه وتحلیل داده های این تحقیق، تجزیه و تحلیل کمی می باشد. نظرات کارشناسان در ابتدا به صورت متغیر های زبانی بوده و از آنجایی که نیاز داریم تا این نظرا را اندازه گیری کنیم، آنها را به داده های کمی تبدیل می کنیم. از طرفی با توجه به اینکه مسئله در شرایط عدم قطعیت بررسی می شود، داده های کمی به صورت اعداد فازی تعریف میشوند.
در تحقیقات علوم انسانی روز به روز شاهد گسترش و توسعه ی روش های کمی هستیم. محققان سعی دارند تا بتوانند پدیده ها، متغیر ها و ویژگی ها را اندازه گیری و کمی نمایند. از این رو روش های آماری برای تجزیه و تحلیل آنها ضرورت پیدا مینماید. استفاده از روش های آماری با توجه به نوع و روش تحقیق مختلف بوده و در این تحقیق از روش های ساده و اولیه آماری استفاده شده است.
همچنین روش به کار گرفته شده جهت تجزیه وتحلیل، استفاده از آمار توصیفی می باشد. آمار توصیفی عمدتا از مفاهیمی چون جدول توزیع فراوانی، نسبت های توزیع، نمایش هندسی و تصویری توزیع، اندازه های گرایش به مرکز، اندازه های پراکندگی و نظیر آن تشکیل می شود. آمار توصیفی برای تبیین وضعیت پدیده یا مساله و یا موضوع تحقیق مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع ویژگی های موضوع مورد مطالعه به زبان آمار تصویر سازی و توصیف می گردد.
در این تحقیق پس از استخراج داده ها از طریق جداول اقدام به خلاصه کردن و طبقه بندی داده های آماری می نماییم. در صورت لزوم نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل به تصویر کشیده شده است. این امر به درک سریعتر خواننده از واقعیت و نحوه توزیع یک صفت کمک می کند. ترسیم تصاویر از طریق نرم افزار Excel انجام می گیرد. برای داده های آماری نیز اندازه های گرایش به مرکز به کار برده شده است.
اندازه های گرایش به مرکز شامل میانگین، میانه و مد هستند و معرف نحوه همگرایی توزیع یک صفت می باشند. شاخص اصلی که در این تحقیق به کار گرفته شده است میانگین میباشد.
میانگین از تقسیم حاصل جمع نمره ها بر تعداد آنها بدست می آید. میانگین یا معدل معمولا به شکل و برای نمونه به شکل µ برای جامعه آماری نمایش داده می شود.
روش هایی که برای تجزیه و تحلیل داده ها و در نهایت ارائه یک روش برای انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس به کار برده شده عبارتند از روش های تصمیم گیری چند معیاره DEMATEL فازی و VIKOR فازی. شرح کامل این روش ها در فصل ۲ آورده شده است. با تلفیق این دو مدل مدلی بدست آمده است که در فصل ۴ به شرح وحل آن پرداخته خواهد شد.

۳٫۳٫۴٫ قلمرو تحقیق

۱- قلمرو مکانی این تحقیق شرکتی است که فعالیت های لجستیک معکوس خود را به یکی از شرکت های تامین کننده لجستیک معکوس واگذار می کند. در این رابطه شرکت های متعددی می توانند انتخاب گردند اما شرکت در صدد می باشد تا با بهره گرفتن از معیار ها و روش های تصمیم گیری چند معیاره موجود گزینه ای را انتخاب کنند که به ایده آل نزدیکتر باشد.
قلمرو زمانی این تحقیق پائیز و زمستان سال ۱۳۸۹ میباشد.
فصل چهارم
تجزیه وتحلیل داده های تحقیق

مقدمه:

لجستیک معکوس بر جریان بازگشت کالا از مشتری به تأمین کننده با هدف افزایش ارزش کالای بازگشت داده شده وکاهش هزینه لجستیک معکوس تمرکز دارد. لجستیک معکوس در بسیاری از صنعت ها از جمله صنعت فولاد، هواپیمایی، کامپیوتر، اتومبیل، پلاستیک، کاغذ، صنایع شیمیایی، پزشکی و … کاربرد دارد.
افزایش علاقه به تولید کالاهای بازیافتی تنها به دلیل گسترش هشدارهای زیست محیطی و قانونگذاری ها نمی باشد بلکه از این عامل سرچشمه گرفته است که در بسیاری از صنایع تعهد در اجرای فعالیت های بازیافتی سوددهی را محقق کرده است.
اجرای کارآمد لجستیک معکوس نیازمند است که یک شبکه لجستیکی مناسب برای اجرای فعالیت های زنجیره تأمین معکوس می مانند: جمع آوری، بازرسی، انبارداری، جداسازی، بازیافت، تولید دوباره، مرمت، تعمیر و یا نابود کردن ایجاد گردد.
یکی از اساسی ترین مشکلات در اجرای فعالیت های لجستیک معکوس زمان بندی و تعداد کالاها می باشد. بعضی از صنعت ها سرویس لجستیک معکوس خود را برون سپاری می کنند. زمانی که تصمیم برای برون سپاری لجستیک معکوس مورد بررسی قرار می گیرد، عامل اساسی بررسی این است که آیا یک تأمین کننده لجستیک معکوس طرف سوم ۳PRLP کارآمد برای شبکه لجستیک معکوس مورد نیاز وجود دارد؟ لجستیک طرف سوم در زمان اجرای عملیات، نیازمند به مواردی از قبیل زیر بنای ویژه، سیستم اطلاعاتی خاص برای دنبال کردن و جذب داده ها، اختصاص دادن ابزار ویژه برای روند بازگشت کالا و متخصصین آموزش دیده برای تولید استاندارد است.
اصلی ترین مزیت برون سپاری تامین کننده لجستیک معکوس این است که به شرکت ها اجازه داده می شود که وارد کسب و کارهای جدید و بازارهای جدید شوند به علاوه هزینه های لجستیک به شدت کاهش می یابد. به علت محدود بودن منابع بسیاری از شرکت ها توانایی و یا علاقه ای برای وارد شدن به فعالیت های لجستیک معکوس را ندارند. این شرکت ها همه یا بخشی از روند لجستیک معکوس را به تأمین کنندگان لجستیک معکوس طرف سوم واگذار می کنند. انتخاب تأمین کننده لجستیک معکوس در برگیرنده انواع مختلف و متعددی از معیارها می باشد. این انتخاب مرکب از مدل های تصمیم گیری مختلف، گروه تصمیم گیری و اشکال مختلفی از شرایط عدم اطمینان و ابهام می باشد. پیدا کردن راهی برای ارزیابی و انتخاب یک تامین کننده لجستیک معکوس (۳PRLP) دشوار است و شرکت ها از روش های مختلفی استفاده می کنند. از این رو مهم ترین موضوع در روند انتخاب این است که بتوانیم یک روش مناسب را برای انتخاب درست تأمین کننده لجستیک معکوس گسترش دهیم. روند انتخاب در هر صورت با معیارهای مناسب و از طریق تعیین روابط میان معیارها آغاز می شود. در این جا ابتدا از طریق روش DEMATEL فازی گروهی شدت ارتباطات بین ده معیار بررسی می شود و سپس از روی نتایج حاصل از آن از طریق روش VIKOR فازی گروهی از بین سه تأمین کننده بهترین  را انتخاب می کنیم. روند کار را در فلوچارت ۱-۴ می بینید.
۴٫۱٫ تعیین تیم تصمیم گیری
تشکیل تیم تصمیم گیری
تعیین وزن تصمیم گیرندگان
تعیین گزینه های تامین کننده لجستیک معکوس طرف
تعیین معیارهای مورد نیاز برای ارزیابی
تعیین رابطه ساختاری بین معیارها از طریق روش Dematel فازی
نمایش ارتباط بین معیارها
تعیین وزن مطلق معیارها
تعیین وزن ناشی از تائثیر معیارهای دیگر
تعیین وزن نهایی معیارها
ارزیابی گزینه ها بر مبنای هر معیار
تعیین ایده آل مثبت و منفی در هر معیار
محاسبه مقادیر سودمندی و تاسف و شاخص VIKOR
رتبه بندی گزینه ها
انتخاب بهترین تأمین کننده لجستیک معکوس طرف سوم

مقدمه
پیشرفتهای زیادی در زمینه بهداشت در سطح جهانی طی قرن بیستم، حاصل گردید، با این وجود عوامل ابتلاء و مرگ و میر از وضعیتهای حاد و مرگ و میرهای زودرس ناشی از بیماری عفونی به وضعیتهای مزمن و ناتوان کننده تغییر یافتهاند. بیماریهای جدید کیفیت زندگی^[۱] افراد را به شدت تحت تأثیر قرار میدهند؛ چرا که اختلالات مزمن اغلب کشنده نیستند؛ بلکه وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را کاهش میدهند(سازمان جهانی بهداشت،۲۰۰۳).در حال حاضر،دیدگاه آدمی نسبت به زندگی تغییرات چشمگیری یافته است، به طوری که فقط حفظ زندگی به شکل معمول، مطلوب تلقی نمی‌شود؛ بلکه برای ارتقاء جنبه‌های مختلف کیفیت زندگی تلاش بسیار زیادی انجام می‌گیرد(احمدی، سالار و فقیه زاده، ۱۳۸۳). این موضوع به معنای برداشت مشابه افراد و فرهنگ‌های مختلف از کیفیت زندگی نیست؛ با اینکه در مورد مفهوم کیفیت زندگی توافق کلی وجود دارد،ولی در عین حال افراد از کیفیت زندگی برداشت‌های مختلفی می‌نمایند. به همین دلیل، الگوهای متعددی از کیفیت زندگی مطرح شده‌اند که همپوشی زیادی با هم دارند و تمایزهایی نیزدر بین آنها مشاهده می‌شود. برخی از الگوها بر سازه‌های شخصیتی به عنوان واسطه‌ها تکیه می‌کنند؛اما برخی کارآمدی اجتماعی افراد را مهمتر می‌دانند. باز خوانی مفاهیم متعدد کیفیت زندگی منجر به ارائه تعریفی از سوی گروه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی^[۲] شده است. این تعریف برای درک فرد از موقعیت خود در بافتی از نظام‌های فرهنگی و ارزشی و در ارتباط با هدف‌ها، انتظارات و استانداردها و علاقه مندی آنها ارائه شده است. در این نگاه کیفیت زندگی، مفهومی فراگیر است که سلامت جسمانی، رشد شخصی، حالات روان شناختی، میزان استقلال، روابط اجتماعی و ارتباط با محیط را در بر می‌گیرد که مبتنی بر ادراک فرد از این ابعاد است. در واقع کیفیت زندگی در برگیرنده ابعاد عینی و ذهنی است که در تعامل با یکدیگر قرار دارند. از سوی دیگر باید توجه داشت که کیفیت زندگی مفهومی پویا است؛ چون ممکن است ارزش‌ها، نیازها و نگرش‌های فردی و اجتماعی در طی زمان در واکنش به رویدادها و تجارب زندگی دگرگون شوند، همچنین هر بعد از کیفیت زندگی می‌تواند آثار قابل ملاحظه‌ای بر سایر ابعاد زندگی بگذارد(Newa & Taylor, 1992). با اینکه کیفیت زندگی، مفهومی پیچیده و چندگانه است؛ ولی مورد توجه سازمان‌های خدمات رفاهی و اجتماعی، محققان و اندیشمندان علوم اجتماعی،روان شناسی،بهداشت، پزشکی و تربیت بدنی قرار گرفته است. هر چند؛ ارزشیابی و کمی کردن آن کاری دشوار است، ولی تلاش‌های علمی زیادی در این زمینه انجام می‌گیرد. بنابراین بررسی کیفیت زندگی از چند جنبه بسیار اساسی است. نخست اینکه نشانگر ارزیابی مناسبی از خدمات و برنامه‌هایی است که به منظور بالا بردن کیفیت زندگی افراد و گروه‌های مختلف اجتماعی تنظیم شده است. از طرف دیگر، اندازه گیری کیفیت زندگی وسیله مهمی برای ارزیابی اثر بخشی سیاست گذاری‌ها و تمهیدات بهداشتی،تفریحی، دارویی و غیره است. علاوه بر کیفیت زندگی، میزان سلامت روانی افراد و نحوه تعاملات آنها که متأثر از هوش هیجانی آن‌هاست، از جمله متغیرهای روانی مهمی هستند که در دهه‌ های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته‌اند. سلامت روانی به عنوان وضعیت رفاه و بهبود در وضعیت روانی تعریف شده که طی آن فرد میتواند تواناییهایی بالقوه خویش را تحقق بخشد، با استرس‌های معمولی در زندگی مقابله کرده و به شکل سازندهای به کار و فعالیت بپردازد و در اجتماعی که به آن تعلق دارد نقش موثرتری ایفا کند(Landers, 2005). سلامت روانی را می‌توان براساس تعریف کلی و وسیع‌تر تندرستی تعریف کرد. طی قرن گذشته ادراک ما از تندرستی به طور گسترده‌ای تغییر یافته است. عمر طولانی‌تر از متوسط، نجات زندگی انسان از ابتلاء به بیماری‌های مهلک با کشف آنتی بیوتیک ها و پیشرفت‌های علمی و تکنیکی در تشخیص و درمان، مفهوم کنونی تندرستی را به دست داده که نه تنها بیانگر نبود بیماری است. بلکه توان دستیابی به سطح بالای تندرستی را نیز معنی می‌دهد. چنین مفهومی نیازمند تعادل در تمام ابعاد زندگی فرد از نظر جسمانی، عقلانی، اجتماعی، شغلی و معنوی است. این ابعاد در رابطه متقابل با یکدیگرند، به طوری که هر فرد از دیگران و از محیط تاثیر می‌گیرد و بر آنها تاثیر می‌گذارد. بنابراین سلامت روانی نه تنها نبود بیماری روانی است، بلکه به سطحی از عملکرد اشاره می‌کند که فرد با خود وسبک زندگی‌اش آسوده و بدون مشکل باشد. علاوه بر سلامت روانی، کنترل و مدیریت هیجانات در شرایط خاص یکی از عوامل تعیین کننده در موفقیت افراد است. این شرایط به ویژه برای افراد نظامی که انتظار می‌رود در شرایط بحرانی از خود واکنش‌های مطلوب نشان دهند، اهمیت دو چندانی می‌یابد. گلمن^[۳] نیز هوش هیجانی را ظرفیت برای برانگیختن خود، سازمان دادن احساسات خود و دیگران، همچنین مدیریت کردن هیجانها در خود و در روابط با دیگران تعریف کردهاند (قنبری، ۱۳۸۵). بنابراین شناخت عواملی می‌تواند به ارتقاء هوش هیجانی کمک کند، می‌توان برای برنامه ریزی و ساماندهی نیروها بسیار مفید است. از این رو این تحقیق در پی آن است که بررسی کند که بین کیفیت زندگی، سلامت روانی و هوش هیجانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی تفاوت وجود دارد یا خیر؟

بیان مسئله
امروزه مسأله ارتقاء سلامت افراد و فعال ماندن آنها در سنین بالا، مسئله جدی تلقی شده و دیگر به عنوان یک مفهوم تجملی مطرح نیست. افزایش طول عمر افراد این توقع را در آنان به وجود آورده است که سالهای بیشتری را در سلامت و فعالیت سپری نمایند، به نحوی که این مسأله، متصدیان را بر آن داشته است تا واژه امید به زندگی را با مفهوم امیدواری به زندگی سالم«نه به مفهوم نبود بیماری بلکه به معنای زندگی بدون محدودیت عملکردی» جایگزین نمایند(تابش، ۱۳۸۵). چالش اصلی بهداشت در قرن بیستم«زنده ماندن» بود و چالش قرن حاضر«زندگی با کیفیت بهتر» می‌باشد. امروزه با توجه به افزایش شاخص طول عمر و امید به زندگی، مسئله مهمتری تحت عنوان چگونه گذراندن عمر و به عبارتی کیفیت زندگی^[۴] مطرح شده است، که پرداختن به این موضوع ذهن صاحبنظران و محققین در امور ورزش و تربیت بدنی را به خود جلب کرده است(احمدی، سالار و فقیه زاده، ۱۳۸۳، Resnick et al, 2008). بازخوانی مفاهیم متعدد کیفیت زندگی منجر به ارائه تعریفی از سوی گروه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت^[۵] شده است. این تعریف برای درک فرد از موقعیت خود در بافتی از نظامهای فرهنگی و ارزشی و در ارتباط با هدفها، انتظارات و استانداردها و علاقه مندی آنها ارائه شده است. در این نگاه کیفیت زندگی مفهومی فراگیر است که سلامت جسمانی، رشد شخصی، حالات روان شناختی، میزان استقلال، روابط اجتماعی و ارتباط با محیط را در بر میگیرد که بر ادراک فرد از این ابعاد نیز مبتنی است. در واقع کیفیت زندگی در برگیرنده ابعاد عینی و ذهنی است که در تعامل با یکدیگر قرار دارند. از سوی دیگر باید توجه داشت که کیفیت زندگی مفهومی پویا است؛ چون ممکن است ارزش‌ها، نیازها و نگرش‌های فردی و اجتماعی در طی زمان در واکنش به رویدادها و تجارب زندگی دگرگون شوند. همچنین هر بعد از کیفیت زندگی می‌تواند آثار قابل ملاحظهای بر سایر ابعاد زندگی بگذارد(Newa & Taylor, 1992). به بیانی دیگر کیفیت زندگی بیانگر اثرات عملکردی عدم سلامتی و بر آینده‌ای آن بر درک فرد از جنبه‌های جسمانی، روانشناختی و اجتماعی زندگی فردی است(موسوی، ۱۳۸۱). لندرز^[۶](۲۰۰۵) سلامتی روان را به شرح زیر تعریف می‌کنند. سلامت روان شامل توانایی زندگی کردن همراه با شادی، بهره وری و بدون وجود دردسر است. سلامت روان مفهوم انتزاعی و ارزیابی نسبی گری از روابط انسان با خود، جامعه و ارزش‌هایش است و نمی‌توان آن را جدای از سایر پدیده‌های چند عاملی فهمید که فرد را به موازاتی که در جامعه به عمل می‌پردازد، می‌سازند. سلامت روان، شیوه سازگاری آدمی با دنیاست، انسان‌هایی که موثر، شاد و راضی هستند و حالت یکنواختی خلقی رفتار ملاحظه گرانه و گرایش شاد را حفظ می‌کنند. سلامت روان عنوان و برچسبی است که دیدگاه‌ها و موضوعات مختلف مانند عدم وجود علایم احساسات مرتبط با بهزیستی اخلاقی و معنوی و مانند آن را در بر می‌گیرد.
برای ارائه یک تئوری در مورد سلامت روان، موفقیت برون روانی کافی نیست باید سلامت درونی روانی را به حساب آوریم. سلامت روان ظرفیت رشد و نمو شخصی می‌باشد. و یک موضوع مربوط به پختگی است. سلامت روان یعنی هماهنگی بین ارزش‌ها، علایق‌ها و نگرش‌ها در حوزه عمل افراد و در نتیجه برنامه ریزی واقع بینانه برای زندگی و تحقق هدفمند مفاهیم زندگی است. سلامت روان، سلامت جسم نیست بلکه به دیدگاه و سطح روانشناختی ارتباطات فرد، محیط اشاره دارد. بخش مرکزی سلامت، سلامت روان است زیرا تمامی تعاملات مربوط به سلامتی به وسیله روان انجام می‌شود. سلامت روان ظرفیت کامل زندگی کردن به شیوه‌ای است که ما را قادر به درک ظرفیت‌های طبیعی خود می‌کند و به جای جدا کردن ما از سایر انسان‌هایی که دنیای ما را می‌سازند، نوعی وحدت بین ما و دیگران به وجود می‌آورد.سلامت روان، توانایی عشق ورزیدن و خلق کردن است، نوعی حس هویت بر تجربه خود به عنوان موضوع و عامل قدرت فرد، که همراه است با درک واقعیت درون و بیرون از خود و رشد واقع بینی و استدلال(موسوی، ۱۳۸۱). در زمینه ورزش و سلامت روانی^[۷] قبلاً تصور عموم بر این بود که فعالیتهای ورزشی برای سلامت جسمانی مفید است. امروزه بر این امر توجه شده که ورزش علاوه بر سلامت جسمانی، می‌تواند در ارتقای سلامت روانی نیز موثر باشد. ورزش نقش مهمی در سلامت روانی دارد؛ به طوری که در سال ۲۰۰۲ شعار سازمان بهداشت جهانی «تحرک رمز سلامتی»عنوان شده است(Landers, 2005). براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی سلامت عمومی عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی فرد، که بین این سه جنبه تأثیر متقابل و پویا وجود دارد. بنابراین، سلامت روان به عنوان یکی از ملاک‌های تعیین کننده سلامت عمومی افراد در نظر گرفته می‌شود؛ که مفهوم آن عبارت است از احساس خوب بودن و اطمینان از کارآمدی خود، اتکاء به خود، ظرفیت رقابت، تعلق بین نسلی و خود شکوفایی توانایی‌های بالقوه فکری و هیجانی(World health organization, 2001). کرسینی^[۸](۱۹۹۹) سلامت روانی را حالت ذهنی همراه با سلامت هیجانی نسبتاً رها شده از نشانه های اضطراب و ناتوانی در برقراری روابط سازنده، مقابله با خواسته‌ها و محرکهای تنش زای زندگی می‌داند. امروزه نمیتوان نقش کنترل هیجانها و جهت دهی به آنها را در داشتن سلامت روانی نادیده گرفت. از یک طرف در مطالعه سلامت روانی جوامع؛ همواره به هیجانها و عوامل مرتبط به آنها توجهی ویژه میشود؛ از طرف دیگر کاربرد هیجانها در تعلیم و تربیت و برنامه‌های یاد گیری اجتماعی و ورزشی نیز، امری اجتناب ناپذیر است؛ زیرا در قرن حاضر علاوه بر توجه به رشد شناختی و آموزشی و مهارتی؛ میبایست به رشد هیجانی افراد توجه نمود و آنها را برای همکاری و مشارکت در تصمیمگیری های مسؤلانه و مقاومت در مقابل فشار گروه همسالان آماده نمود؛ به گونهای که نقش سازنده‌ای در اجتماعی که روز به روز بر دگرگونیهای آن افزوده می‌گردد، به عهده گیرند(حسن علیان، ۱۳۸۴). هوش هیجانی^[۹] به عنوان نوعی توانایی، عبارت است از ظرفیت ادراک، ابراز، شناخت، کاربرد و اداره کردن هیجانهای خود و دیگران. انتظار می‌رود افرادی که دارای هوش هیجانی بالاتری هستند سازگاری اجتماعی و مهارتهای جتماعی بهتری را نشان دهند(Mayer & salovery, 1997). در حقیقت هوش هیجانی نوعی استعداد عاطفی است که تعیین می‌کند از مهارتهای خود چگونه به بهترین نحو ممکن استفاده کنیم و حتی کمک می‌کند خرد را در مسیری درست بکار گیریم. از نظر گلمن^[۱۰](۱۹۹۸) هوش هیجانی ظرفیت ما را در شناخت احساساتمان و احساسات دیگران تعیین می‌کند و کمک می‌کند تا ما در خودمان انگیزش ایجاد کرده و هیجانات خودمان را کنترل و اداره کرده و روابط خودمان را با یکدیگر به نظم و حساب درآوریم. در واقع هوش هیجانی شامل توانایی ما در ایجاد مهارتهای کافی در به وجود آوردن روابط سالم با دیگران و حس مسئولیتپذیری در مقابل وظایف می‌باشد. در پرتو این خصیصه هوش هیجانی علاوه بر افزایش احتمال شناخت صحیح و واقعبینانه هیجانها قدرت پیش بینی و میزان تسلط فرد افزایش می‌یابد و راهبردهای مقابله مؤثری برای مواجهه با موقعیتهای استرس زا از جمله استرس‌های محیط کار و اجتماعی به کار می‌رود و ارزیابی فرد را از وقایع پیش آمده افزایش می‌دهد و باعث بالا بردن عملکرد میشود. در حالی که پایین بودن سطوح هوش هیجانی باعث ارزیابی ضعیف و در نتیجه عملکرد پایین فرد می‌شود(Joseph et al, 2005؛ بشارت و همکاران، ۱۳۸۴). هوش هیجانی از طریق خصیصه‌های ادراک هیجانی؛ آسان سازی هیجانی، شناخت هیجانی؛ مدیریت هیجان‌ها و با سازوکارهای پیش بینی، افزایش قدرت کنترل و تقویت راهبردهای مقابله کارآمد به فرد کمک می‌کند که عملکرد خود را بهبود بخشد و باعث افزایش احتمال موفقیت او در زمینه های مختلف شود. بنابراین هوش هیجانی فاکتوری مهم است که معلمان باید همزمان با کسب مهارتها و توانایی های لازم برای موفقیت در زمینه کاری خود، این مهارت را نیز پرورش دهند(بشارت و همکاران، ۱۳۸۴). سازمان خدمات بهداشتی و انسانی آمریکا^[۱۱]، جهت ارتقاء سلامتی و کیفیت زندگی بر ورزش منظم، عدم مصرف سیگار، اجتناب از مصرف الکل، تغذیه مناسب وایمن سازی متناسب با سن تأکید می‌کند(Lee et al, 2005). تحقیقات نشان داده است که شرکت منظم در فعالیتهای بدنی و ورزش به افراد کمک میکند تا استقلال و تحرک خود را حفظ کنند، تکرار آسیبهای ناشی از سقوط و افتادن را کاهش دهند، تعادل و هماهنگیشان را بهبود بخشند و بتوانند قدرت و استقامت عضلانی را حفظ کنند و در نهایت از کیفیت زندگی مطلوبی بهرهمند گردند(Michael et al, 2009). سروری خراشاد(۱۳۸۴) طی تحقیقی نشان داد که افراد فعال در مقایسه با افراد غیر فعال در مؤلفه های سلامت ذهنی عمومی، محدودیت فعالیت بدنی، مشکلات سلامت روانی، عملکرد اجتماعی، درد بدنی، انرژی و احساسات روانی و سلامت عمومی اختلاف معنیداری دارند و فقط در مؤلفه های مشکلات سلامت جسمی اختلاف معنیداری نبود. همچنین کیورنیا؛ تامبورینای و ولکات^[۱۲](۲۰۱۰) در تحقیقی که بر روی بیماران انجام داده بودند؛ گزارش کردند که گروههایی که در برنامه های تمرین بدنی شرکت کرده بودند؛ در مقایسه با گروه کنترل در ابعاد عملکرد فیزیکی، سلامت عمومی، سرزندگی و احساس حیات و درد بدنی امتیاز بالاتری در ابعاد کیفیت زندگی کسب کرده بودند. همچنین آنها خاطر نشان کردند که فعالیتهای بدنی هوازی و انجام فعالیت بدنی منظم توانایی ارتقاء کیفیت زندگی را دارد. موسسات نظامی به ارتش جمهوری اسلامی که وظیفه حفاظت از تمامیت ارضی کشور را برعهده دارند، بیشتر متکی به سرمایه‌های انسانی بوده و میزان اثر بخشی آنان تا حدود زیادی به وجود این نیروهای سالم و کارآمد بستگی دارد که از دانش و تخصص بالایی برخوردارند.عوامل گوناگونی وجود دارد که می‌توانند تخصص و دانش را تحت تاثیر خود قرار دهند و به آن لطمه وارد آورند. یکی از مهم‌ترین عوامل اثر گذار فشار روانی و وجود هیجانهای کنترل نشده است که در نهایت می‌تواند سلامت عمومی و کیفیت زندگی را به خطر اندازد(صادقی بروجردی، ۱۳۸۲). لذا ضرورت ایجاب میکند که به منظور حفظ اعتبار و ارزش این ارگان و کارکنان آن به عواملی که موجب عملکردهای نامطلوب محیطی، سازمانی و یا فردی میشوند، توجه نمود تا بتوان درک درستی از آنها به دست آورد و از طریق راهبردهای مناسب این عوامل را کنترل نمود. از طرف دیگر چنانچه که ملاحظه میشود مدلهای مفهومی «کیفیت زندگی» پدیدهای نسبتاً جدید هستند که اکثراً همراه با تفکر جدید درمورد اهداف توسعه بودهاند و اکثر تحقیقات صورت گرفته در زمینه کیفیت زندگی در مورد بیماران و گروه های درمانی بوده است و کمتر در گروه های بدون سابقه بیماری و سالم صورت گرفته است. از این رو این پژوهش سعی دارد که با یک بررسی جامع مقایسه کیفیت زندگی، هوش هیجانی و سلامت روانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران را مورد مطالعه قرار دهد و به سوالات پاسخ دهد که آیا بین سلامت روانی؛ کیفیت زندگی و هوش هیجانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت وجود دارد؟
ضرورت و اهمیت پژوهش
باید توجه داشت که یک جامعه، یک سازمان و یا حتی یک خانواده، تنها زمانی قادر خواهد بود راه ترقی و تکامل را طی کند که دارای افرادی سالم، با ارزش و نیک پندار باشد. هر قدر که یک فرد از هوش، مهارت و کمالات انسانی برخوردار باشد به همان میزان میتواند از سلامت و قدرت بدن برای استفاده از آن قابلیت‌ها بهرهمند شود و نهایتاً از آن همه دانش و کمال، بهرهای عاید جامعه، سازمان و خانواده خود بگرداند. با توجه به این مهم، فعالیت‌های ورزشی به عنوان بخشی از نیاز ساختاری انسانها، بایستی مورد توجه عموم افراد جامعه باشد. یکی از علل مهم ترقی و توسعه کشورها، حفاظت از تمامیت ارضی و توان مقابله با تهدیدات محیطی در سطوح مختلف است. از آنجایی که ارتش جمهوری اسلامی وظیفه این امر خطیر را برعهده دارد، داشتن نیروی انسانی سالم و کارآمد از احتیاجات این ارگان نظامی است. از همین رو که دست اندرکاران باید توجه خود را معطوف به عوامل ارتقاء دهنده سلامت روانی، هوش هیجانی و کیفیت زندگی کارکنان خود کنند. از فعالیت بدنی و فوق برنامههای آن بیشتر برای غنی کردن ساعات فراغت و ایجاد لحظات شاد و احساس آرامش و آسودگی یاد میشود. تمرین صحیح و منظم بدنی به عنوان بخش مهمی از وظایف افراد جوامع، میتواند در سلامت و بهداشت جامعه و انجام وظایف و مسئولیتهای اجتماعی تأثیر گذار باشد و کسانی موفقترند که از فعالیت بدنی بهتری برخوردار باشد. به نظر میرسد که با توجه به تحقیقات انجام شده، افرادی که دارای برنامه روزانه و منظم فعالیت بدنی هستند از دچار شدن به بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت، افزایش فشار خون، پوکی استخوان و التهاب مفاصل محافظت میشوند و به افزایش عمر طول عمر آنها کمک میشود. از آنجا که سالیانه هزینه های درمانی بسیار زیادی صرف درمان عوارض و بیماریها میشود، به راحتی میتوان به این موضوع پی برد که داشتن افراد سالم و تندرست میتواند به میزان بسیار زیادی این هزینه های درمانی را کاهش دهد. تحقیقات نشان داده است رابطه پایدار مثبتی بین شرکت منظم در فعالیت بدنی و کاهش بیماری‌هایی نظیر بیماریهای قلبی -عروقی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، سکتههای قلبی، دیابت نوع دوم، شکستگی استخوان، سرطانهای مختلف اعضای بدن و… وجود دارد باید توجه داشت که براساس جستجوهای محقق، تحقیقی که به صورت مستقل به مقایسه کیفیت زندگی، هوش هیجانی و سلامت روانی در جامعه نظامیان انجام نشده است. بر همین اساس یافته های این پژوهش میتواند بسیار ارزشمند باشد؛ چرا که تحقیقات علمی و مستند هموار کننده برنامه ریزی‌های مهم است و نتایج این تحقیقات نه تنها می‌تواند مورد توجه سازمان‌های نظامی دیگر؛ بلکه مورد توجه سازمان‌های بهداشتی نیز خواهد گردید. نتایج اینگونه تحقیقات است که این اعتقاد را در مسئولان و دست اندرکاران ایجاد می کند که بودجهریزی برای ورزش صرف هزینه نیست؛ بلکه نوعی سرمایهگذاری است که نتایج و پیامدهای فراوانی را داراست.
اهداف تحقیق
هدف کلی
مقایسه کیفیت زندگی، هوش هیجانی و سلامت روانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران می باشد.
هدف‌های ویژه
توصیف ویژگی‌های جمعیت شناختی(سن، جنسیت، وضعیت تأهل، وضعیت تحصیلی و…) نمونه های تحقیق
مقایسه کیفیت زندگی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران
مقایسه هوش هیجانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران
مقایسه سلامت روانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران
فرضیه‌های تحقیق
بین کیفیت زندگی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران تفاوت وجود دارد.
بین هوش هیجانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران تفاوت وجود دارد.
بین سلامت روانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران تفاوت وجود دارد.
پیش فرض‌های تحقیق
آزمودنی‌ها با صحت، صداقت و دقت به سوالات پاسخ می دهند.
محدودیت‌های تحقیق
محدودیتهای خارج از کنترل محقق
برداشتهای متفاوت نمونه‌های از سوالات پرسشنامه به علت تفاوتهای فرهنگی؛ خانوادگی و……
شرایط روحی و روانی شرکت کنندگان هنگام پر کردن پرسشنامه
صداقت شرکت کنندگان در پر کردن پرسشنامه‌ها
میزان علاقه مندی آزمودنی‌ها جهت شرکت در این تحقیق
محدودیتهای در اختیار محقق
جامعه تحقیق به کارکنان پایور ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۲ محدود شده است.
تعریف مفهومی واژه‌ها و اصطلاحات
کیفیت زندگی: درک افراد از موقعیت خود در زندگی از نظر فرهنگ، نظام ارزشی که در آن زندگی میکنند، اهداف، انتظارات، استانداردها و اولویتهایشان میباشد. بنابراین تعریف کیفیت زندگی کاملاٌ فردی بوده و توسط دیگران قابل مشاهده نیست و بر درک افراد از جنبه های مختلف زندگیشان استوار است(Schmitz et al, 2004).
سلامت روانی: عبارت است از وضعیت رفاه و بهبودی تعریف شده که طی آن فرد میتواند تواناییهایی بالقوه خویش را تحقق بخشد، با استرس‌های معمولی در زندگی مقابله کرده و به شکل سازندهای به کار و فعالیت بپردازد و در اجتماعی که به آن تعلق دارد نقش موثرتری ایفا کند(Landers, 2005).
سلامت جسمانی: عبارت است از توانایی فرد در به کار بردن جسم جهت انجام فعالیت‌های روزمر ه بدون خستگی زودرس(صادقی بروجردی، ۱۳۸۲).
هوش هیجانی: ظرفیت برای برانگیختن خود، سازمان دادن احساسات خود و دیگران، همچنین مدیریت کردن هیجانها در خود و در روابط با دیگران است(Golman, 1998).
خود آگاهی: توانایی در شناسایی دقیق هیجان‌های خود و آگاهی از آنها به هنگام تولید خود آگاهی، کنترل تمایلات خود در واکنش به اوضاع و افراد مختلف را نیز شامل می‌شود(برادبری و گریوز، ۱۳۸۴، ص: ۱۳).
خود مدیریتی: توانایی در به کارگیری آگاهی از هیجان‌ها به منظور انعطاف پذیر ماندن و رفتارها را مثبت هدایت کردن(برادبری و گریوز، ۱۳۸۴، ص: ۱۳).
آگاهی اجتماعی: توانایی در تشخیص دقیق هیجان‌های دیگران و درک اینکه دقیقاً چه اتفاقی در حال روی دادن است(برادبری و گریوز، ۱۳۸۴، ص: ۱۳).
مدیریت رابطه: توانایی در به کار گیری آگاهی از هیجان‌های دیگران به منظور موفقیت در کنترل و مدیریت تعامل‌ها(برادبری و گریوز، ۱۳۸۴، ص: ۱۳).
کارکنان پایور: کارکنان نظامی ارتش جمهوری اسلامی که در استخدام رسمی این ارگان می باشند.
فصل دوم
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
مقدمه
در این فصل ابتدا بر مروری بر مبانی نظری و علمی موضوع تحقیق پرداخته شده و سپس به پژوهش های انجام شده در ارتباط با موضوع تحقیق اشاره شده است. لازم به ذکر است که بخش مروری بر پژوهش ها به تفکیک در دو بخش پژوهش های داخلی و خارجی ارائه می گردد. در انتهای فصل یک جمع بندی مختصر از مبانی نظری و ادبیات پیشینه ارائه شده است که عصاره و چکیده این مفصل می باشد.
مبانی نظری
این بخش با ارائه تعاریف برخی از مفاهیم کلیدی و اساسی تحقیق به تبیین مبنای نظری تحقیق می‌پردازد.
کیفیت زندگی^[۱۳]
سلامتی حق اساسی هر انسان و یک هدف اجتماعی است و تمام دولتها و حکومتها موظف به تأمین سلامت افراد هستند. تاریخچه پیدایش مفهوم کیفیت زندگی به دوران ارسطو در ۳۸۵ سال قبل از مسیح باز میگرد. در آن دوران ارسطو «زندگی خوب» یا «خوب انجام دادن کارها» را معنی شاد بودن در نظر گرفته است، لیکن در عین حال به تفاوت مفهوم شادی در افراد مختلف پرداخته و بیان کرده است که سلامتی باعث شادی در یک فرد بیمار شود و با ثروت که فرد فقیری را شاد میکند، یکسان نیست. در آن زمان شادی یا شادمانه زیستن معادل کیفیت زندگی تلقی میشد، ولی اصطلاح «کیفیت زندگی» تا قرن بیسستم مورد استفاده قرار نگرفته بود و محققین به مرور زمان متوجه شدند که کیفیت زندگی یکی از پیامدهای پراهمیت در ارزیابی سلامتی است(نجات، ۱۳۷۸). اهمیت کیفیت زندگی و وضعیت سلامت تا حدی است که صاحب نظران تمرکز مراقبتهای بهداشتی قرن حاضر را بهبود کیفیت زندگی و وضعیت سلامت بیان کردهاند(واعظ موسوی ۱۳۸۱).
یکی از مفاهیمی که با رفاه و سلامتی یکسان فرض شده است، کیفیت زندگی است. کیفیت زندگی یک مفهوم چند بعدی است که در برگیرنده ابعادی چون سلامت بدنی، سلامت روانی، شرایط اقتصادی، باورهای شخصی و تعامل محیط است(خورسندی، ۱۳۸۹). سازمانهای عصر حاضر با نگاه راهبردی به منابع انسانی آن را به عنوان دارایی هوشمند و ازشمند در نظر میگیرند و در نظر دارند بیش از پیش به ارتقاء کیفیت زندگی و رضایت شغلی کارکنان بپردازند(بزازیان، ۲۰۰۷). در حال حاضر با وجود اطلاعات فراوان و ارزنده، انسان دریافته که شیوه زندگی سالم، کلیدی طلایی برای موفقیت است و برخورداری از ورزش منظم و مداوم، ضرورتی برای زندگی سالم به شمار میرود. بر اساس شواهد فراوان، فعالیتبدنی یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ بهداشت شخصی و اجتماعی است و کسانی که بیتوجه و بهراحتی از کنار این مسئله میگذرند، در واقع هنوز هنر زندگی کردن را نیاموختهاند. امروزه، انجام فعالیتهای بدنی منظم، تغذیه مناسب، استفاده نکردن از سیگار و دخانیات و کاهش استرس به منظور دستیابی به بهداشت روحی و روانی، بخشی از هدفهای بهداشت ملی کشورهای توسعه یافته است و در بیانیههای مختلف بر اهتمام به آنها اصرار میورزند و عموم مردم را تشویق میکنند تا با روی آوردن به این برنامهها، از مواهب آن یعنی افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی بهرهمند شوند(بخشنده، ۱۳۸۷).

برامیلی و برایسون^[۵۲] (۱۹۹۳) بر اساس نتایج مطالعات کمی خود در ۶۸ مورد سازمان‌های عمومی, سه دسته از عوامل را مورد توجه قرار دادند:

محیط ^[۵۳]
فرایند
خروجی^[۵۴]
ایشان همچنین به بررسی آماری نحوه اثرگذاری عوامل محیطی بر عوامل فرایند و به تبع آن بر خروجی پرداختند. البته تحقیقات ایشان نتایجی قطعی که به طور شفاف ارتباط میان عوامل محیطی و فرآیندی باشد را به همراه نداشت.
اولسن و اشملزر^[۵۵] (۱۹۹۴) چهارچوب برای پیاده‌سازی استراتژی طراحی کرده و آن‌ را در سه رستوران زنجیره‌ای به‌صورت عملی مورد آزمایش قرار دادند. پس از تحقیقات اولیه که به صورت مجموعه‌ای از مطالعات موردی انجام پذیرفت با مدیران سطوح میانی و پایین‌تر مصاحبه گردید و نیز مستندات مرتبط با مجموعه‌ها و شرکت‌های همکار مورد بررسی قرار گرفت. در نتیجه این بررسی‌ها چهارده عامل را از یک نگاه به دو دسته عوامل محیطی و عوامل فرآیندی و از نگاه دیگر آن‌ها را به دو دسته عوامل اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی‌نمودند. سپس طرح‌های مختلفی تهیه و سعی کردند تا میزان اثرگذاری دو دسته را نسبت به هم توضیح دهند.
به اعتقاد ایشان پیاده‌سازی استراتژی از محیط آغاز و به سمت فرایند پیش می‌‌رود و لازمه تحقق استراتژی عمل کردن این دو جزء با هم می‌باشد. از جمله عوامل مهم مورد تأکید اولسن و اشملزر می‌توان به عدم قطعیت محیطی, فرهنگ سازمانی، سیستم‌های اطلاعاتی,‌ آموزش, حجم و پراکندگی جغرافیایی سازمان، چرخه عمر سازمان و سابقه آماری مدیران اشاره نمود.
همچنین فئورر^[۵۶] و همکارانش (۱۹۹۵) مدلی به منظور تدوین و پیاده‌سازی استراتژی در شرکت HP ارائه نمودند. آنان این فرایند را به فرایند یادگیری مبتنی بر ساختار و فرهنگ‌ سازمانی ربط‌ دادند.
میلر^[۵۷] (۱۹۹۷) فرایند پیاده‌سازی یازده تصمیم استراتژیک را در شش سازمان خصوصی و عمومی بررسی کرد. او مدل و چهارچوب خاصی ارائه ننمود ولی با توجه به مطالعات خود در سازمان‌های مورد بررسی، ده عامل کلیدی در پیاده‌سازی استراتژی را شناسایی و آن‌ها را به دو دسته‌ «ادراک‌کننده‌ها» و «توانمند کننده‌ها»^[۵۸]‌ تقسیم‌‌بندی نمود.
عوامل ادراکی شامل پشتیبانی, قابلیت ارزیابی, اختصاصی‌بودن، فرهنگ‌پذیرش و مساعدت و همکاری و عوامل توانمندکننده شامل نزدیکی، اولویت، دسترسی به منابع، پویایی و تسهیل ساختار می‌باشد. به اعتقاد میلر عوامل ادراکی درپیاده‌سازی تصمیمات استراتژیک بسیار مهم‌تر و حیاتی‌تر از عوامل دیگر می‌باشد.
۲-۵ بخش چهارم: اجزای کلیدی تدوین نقشه راه
در اینجا با توجه به مطالب گفته شده، اجزای مختلفی که می‌باید در فرایند تدوین نقشه راه مورد توجه قرار می‌گیرند ارائه می‌شود. ماتریس دوبعدی زیر این اجزا را نشان می‌دهد. قرارگرفتن نماد P در هر خانه از ماتریس بدین مفهوم است که مدل باید بتواند آن بخش را تشریح نماید. نماد PP نشان‌ می‌دهد که تکمیل این بخش در فاز مطالعات مبنا صورت‌ پذیرفته است. در ادامه ماتریس ذیل به تفصیل مورد بحث قرار می‌گیرد.
جدول۲-۱: اجزاء کلیدی تدوین نقشه راه

۴

۲۹۹۵۶

۳۰۸۷۳

۳۲۲۷۴

شکل ۴ – ۱۲٫ روند تغییر مدول الاستیسیته با افزایش درصد نانوسیلیس
۴-۲-۳-۵٫ آزمایش التراسونیک برای طرح اختلاط­های حاوی میکروسیلیس(۵ و۶)

در این حالت طرح اختلاط، میکروسیلیس به مخلوط اضافه شده است و این حالت، با طرح اختلاط مرجع (بدون میکرو نانو) مقایسه می شود. طرح اختلاط­های شماره ۵ و ۶ از این ردیف با طرح اختلاط شماره ۱(مرجع) مقایسه گردیده است. نتایج آزمایش مدول الاستیسیته دینامیکی برای این ردیف طرح اختلاط در جدول ۴-۷ آورده شده است.
با توجه به شکل ۴–۱۳ و جدول ۴–۸ مشاهده می شود با افزایش میکروسیلیس، مدول الاستیسیته نیز افزایش می یابد اما این افزایش در سنین اولیه نسبت به نمونه شاهد قابل توجه است و در سنین بالاتر چندان محسوس نیست، همچنین با افزایش میکرو در مقادیر بیشتر از ۵/۷ درصد افزایش محسوسی در مدول الاستیسیته بتن مشاهده نمی شود. در اینجا نیز نمودار روند تغییرات مدول الاستیسیته شبیه نمودار روند تغییرات مقاومت فشاری می باشد.
جدول ۴–۸٫ نتایج آزمایش التراسونیک برای نمونه های حاوی میکروسیلیس

شماره طرح اختلاط

مدول الاستیسیته دینامیکی (MPa)

۷ روزه

۲۸ روزه

۹۰ روزه

۱

۲۸۳۰۹

۲۹۴۹۵

۲۹۶۴۵

۵

۳۵۰۹۷

۳۵۹۲۹

۳۶۰۹۷

۶

۳۵۹۰۷

۳۶۹۲۳

۳۷۲۶۵

شکل ۴–۱۳٫ روند تغییرات مدول الاستیسیته دینامیکی با افزایش میکروسیلیس
۴-۲-۳-۶٫ آزمایش مدول الاستیسیته دینامیکی برای طرح اختلاط­های حاوی اختلاط نانوسیلیس با میکروسیلیس (۷ تا ۱۲)
در این ردیف طرح اختلاط­ها، ۲ و ۴ و ۶ درصد نانوسیلیس به ترتیب با علامت نمادینn1 وn2 وn3 به طرح اختلاط­های شماره ۵ و ۶ با ۵/۷ (m1) و ۱۵ (m2) درصد میکروسیلیس اضافه شده است. نتایج آزمایش مدول الاستیسیته برای این ردیف طرح اختلاط در جدول ۴-۸ آورده شده است.
با توجه به جدول ۴–۸ و اشکال ۴–۱۶ و ۴–۱۷ میتوان گفت اختلاط ۲ درصد نانوسیلیس با ۵/۷ و ۱۵ درصد میکروسیلیس باعث افزایش مدول الاستیسیته می شود، این افزایش چندان قابل ملاحظه نیست و اختلاط درصدهای بالاتر نانو با میکروسیلیس با کاهش مدول الاستیسیته همراه است. همانطور که دیده می شود با حضور همزمان نانو و میکروسیلیس در بتن شاهد نرخ رشد چندانی در مدول الاستیسیته بتن نیستیم. روند تغییرات مدول الاستیسیته در این حالت هم مانند روند تغییرات مقاومت فشاری است.
جدول ۴–۹٫ نتایج آزمایش التراسونیک برای طرح اختلاط های حاوی اختلاط نانو با میکروسیلیس