دوباره دما بهC˚ ۹۴ افزایش می‌یابد. مولکول‌های دو رشته‌ای DNA که هر یک شامل یکرشته از مولکول اولیه و یک رشته جدید DNA هستند، به رشته های منفرد و مجزا دناتوره می‌شوند. این روند منجر به چرخه دوم دناتوره شدن، اتصال پرایمر^۲ و ساخته شدن DNA خواهد شد که در انتهای آن، هشت رشته DNA به وجود خواهد آمد. با تکرار ۳۰ چرخه، مولکول دو رشته ای شروع واکنش، به بیش از ۱۳۰ میلیون مولکول دو رشته‌ای تبدیل می‌شود که هر کدام نسخه‌ای از یک توالی است که توسط دو محل اتصال پرایمر مشخص می‌شود (۷۹).
شکل ۱-۸ : مراحل واکنش PCR (79).
۱-۱۶-۲ طراحی پرایمر:
اولین و اساسی‌ترین قدم در تکثیر یک قطعه خاص DNA و انجام PCR، طراحی پرایمر است. جهت انجام این کار رعایت نکات زیر ضروری می‌باشد (۷۸).
طول پرایمرها باید بین ۲۰ تا ۲۵ نوکلئوتید باشد (در بعضی مواقع طول ۱۸ تا ۲۵ نیز کاربرد دارد) طول کمتر، اتصال پرایمر به توالی هدف را سست می‌کند و طول بیشتر، این اتصال را دشوار می‌سازد، که در هر دو مورد مقدار محصول شدیداً کاهش می‌یابد.
پرایمر‌های طراحی شده باید تنها یک قطعه DNAیی، یعنی همان توالی مورد نظر را تکثیر کنند و به هیچ بخش دیگری از کل DNAی ژنومی متصل نشوند.
دمای اتصال دو پرایمر باید نزدیک به هم باشد و تفاوت چندانی با هم نداشته باشند.
هر دو پرایمر از نظر درصد گوانین و سیتوزین باید در یک محدوده قرار داشته باشند.
پرایمرها باید از نظر درصد گوانین و سیتوزین در حد نرمال باشند، (بین ۴۰ تا ۶۰)، درصد بیشتر GC، شرایط PCR را دشوار می‌کند و درصد کمتر اتصال پرایمر به توالی هدف را سست و میزان محصول را کاهش می‌دهد.
پرایمرها نباید تشکیل ساختار سنجاق سری بدهند.
پرایمرها در دمای نزدیک به دمای اتصال، تشکیل دایمر با خودشان ندهند.
پرایمرها در دمای نزدیک به دمای اتصال، با یکدیگر تشکیل دایمر با همدیگر ندهند
در انتهای‌ َ۳ پرایمر باید حداقل یک C ‌یا G قرار گیرد.
پرایمر به‌ توالی‌ تکرار شونده‌ ختم‌ نشود.
۱-۱۶-۳ دمای اتصال پرایمر
دمای‌ اتصال‌ باید به قدر کافی‌ پایین‌ باشد تا پرایمر و DNA الگو قادر به‌ اتصال‌ باشند و از سوی دیگر باید به‌ قدر مناسب‌ بالا باشد تا از تشکیل‌ اتصالات‌ غیراختصاصی‌ جلوگیری‌ کند. دمای‌ اتصال از روی‌ شاخصی‌ به‌ نام‌ درجه‌ حرارت‌ ذوب ‌™ محاسبه‌ می‌شود. دمای‌ ذوب‌ درجه‌ حرارتی‌ است‌ که‌ درآن‌ نیمی‌ از DNAها به‌ صورت‌ تک‌ رشته‌ای‌ درآمده‌اند. یکی‌ از مهمترین‌ مشخصات Tm، وابستگی‌ آن‌ به‌ ترکیب‌ بازی DNA است. گوانین و سیتوزین سه‌ پیوند هیدروژنی‌ و آدنین‌ و تیمین‌ دو پیوند هیدروژنی‌ دارند، بنابراین‌ هر چقدر مقدار گوانین‌ و سیتوزین‌ در DNA بیشتر باشد Tm بیشتر است. دمای‌ ۲-۱ درجه‌ سانتی‌گراد کمتر از Tm کافیست‌ که‌ هیبریداسیون‌ بین‌ پرایمر وDNAی‌ الگو در آن‌ صورت‌ گیرد. دمای‌ ذوب‌ به طور معمول‌ از طریق‌ فرمول‌ ساده زیر نیز محاسبه‌ می‌شود (۷۸).

Tm = (4 × (G + C) + 2 × (A + T)) برای‌ هر پرایمر ۲۰ نوکلئوتیدی‌زنجیره پلی مراز
۱۷ الکتروفورز:
الکتروفورز دستگاهی است که بر اساس نیروی عبور جریان الکترون ها کار می کند به این صورت که با ایجاد یک میدان الکتریکی باعث حرکت اجسام دارای بار منفی به طرف قطب مثبت و اجسام دارای بار مثبت به طرف قطب منفی حرکت می کنند (۷۹).
DNA و RNA به دلیل یون های فسفات و هم چنین به دلیل اتصال ملکول های SDS به آن ها ، دارای بار منفی زیاد می باشند و به همین دلیل به طرف قطب مثبت حرکت می کنند. سرعت حرکت قطعات سبک تر از قطعات سنگین تر بیشتر است و به همین دلیل قطعات مختلف DNA از هم جدا می شوند و نوارهای مختلفی را تشکیل می دهند با بهره گرفتن از قطعات شاهد با وزن ملکولی مشخص می توان وزن ملکولی قطعات مجهول را پیدا کرد (۷۹).
شکل ۱-۹ : ژل الکتروفورز (۷۹).
۱-۱۸ روش آشکارسازی اسید نوکلئیک:
رنگ آمیزی به وسیلۀ اتیدیوم بروماید یک مادۀ چند حلقه ای خاص می باشد که قادر است به بازهای آلی متصل شود (از قسمت های NH2) این ماده به تنهایی فاقد خاصیت فلورسانس است ولی وقتی به بازهای آلی متصل می شود خاصیت فلورسانس پیدا می کند و در مقابل نور UV به رنگ نارنجی دیده می شود (۷۹).
۱-۱۹ یافتن جهش ها با روش PCR - SSCP:
در روش SSCP^[39]، قطعه ای از ژن مورد نظر که معمولا کمتر از ۲۵۰ جفت باز است ، به وسیله PCR تکثیر می شود. سپس محصول PCR را به حالت واسرشته روی ژل پلی آکریل آمید الکتروفورز می کنند. هنگامی که DNA تک رشته ای روی ژل حرکت می کند، حالت واسرشتگی DNA از بین رفته و DNA تک رشته ای با توجه به ترکیب بازی که دارد، شکل فضایی خاصی به دست می آورد. ایجاد تغییر یا جهش در توالی DNA باعث می شود که شکل فضایی DNA تک رشته ای تغییر پیدا کند. سرعت حرکت DNA تک رشته ای روی ژل بستگی به شکل فضایی آن دارد. از این رو، جهش های نقطه ای می توانند با عث تغییر در حرکت DNA شده و این ترتیب، با توجه به تغییر حرکت، به وجود جهش پی برده می شود. با این روش ۹۰ درصد جهش ها شناسایی می گردد. این روش به دلیل سهولت جهت غربالگری جهش‌ها کاربرد وسیعی دارد. البته شرایط الکتروفورز  باید در هر مورد بهینه گردد.
توانایی تشخیص تغییرات بازی به چندین عامل بستگی دارد که باعث بهینه شدن وضوح باندی می‌گردد (۸۰). این عوامل عبارتند از:
اندازه قطعه: کارایی تخمینی برای شناسایی تغییرات تک بازی در مورد قطعاتی با طول کمتر از ۳۵۰bpدر حدود ۹۵-۹۰ درصد است، اما با افزایش طول قطعه کارآیی کاهش می‌یابد .
دمای ژل: تفاوت در حرکت باندها به دلیل جهش نوکلئوتیدی در دمای بافری ۲۵ C˚ قابل مشاهده است. دمای بهینه بصورت تجربی تعیین می‌گردد.
افزاینده‌های ژل: در برخی موارد ۱۰-۵ درصد گلیسرول به ژل افزوده می‌گردد تا تفاوت در حرکت قطعات مشخص‌تر گردد. از آنجا که گلیسرول می‌تواند حرکت تک رشته‌هایDNA را در دمای پایین کند نماید، معمولا در ژل‌هایی استفاده می‌شود که در دمای نزدیک به دمای اتاق الکتروفورز می‌گردند.
نسبت پل عرضی: نسبت آکریل آمید به بیس آکریل آمید بیانگر درصد پل عرضی است. در ژل‌های SSCP  این نسبت بین ۲-۱ درصد است. غلظت آکریل آمید بسته به اندازه قطعه از ۵ تا ۱۲ درصد متغیر است.
غلظت بافری: ژل ها در بافرTBEبا غلظتX 5/0یا ۱Xالکتروفورز می‌گردند. در برخی موارد به نظر می‌رسد بافرX ۵/۰ نتیجه بهتری به همراه داشته باشد.
در برخی پروتکل‌های SSCPاز قطعات نشاندار شده با رادیو ایزوتوپ‌ها استفاده می‌شود اما در حال حاضر از روش‌های غیر رادیو اکتیو هم استفاده می‌شود که به آن SSCPسرد گویند (۷۹).
مواد مورد نیاز:
غلظت و نوع آکریل آمید مورد استفاده بر حسب نوع نمونه متفاوت است بنابراین محلول استوک ۴۰ درصد آکریل آمید/ بیس اکریل آمید باید تهیه گردد (۷۹) .
جدول ۱-۲ : مواد لازم جهت تهیه ژلSSCP با درصدهای مختلف (۷۹).
شکل ۱-۱۰ : روش SSCP (79).
۱-۲۰ تعیین توالی بازهای DNA:
امروزه سه روش مختلف که در اصول با هم مشترک اند، برای تعیین توالی بازهای DNA وجود دارد (۹۷):
روش ماکسام – گیلبرت
روش سانجر
روش اتومات
الف : روش اتومات
روش های ماکسام – گیلبرت و سانجر برای تعیین توالی DNA مشکل، ظریف و وقت گیر است. با این روش ها قطعاتی با حداکثر چند صد نوکلئوتید را می توان تعیین توالی کرد. این روش ها به هیچ وجه برای تعیین توالی های عظیمی مانند تعیین توالی ژنوم انسان و یا حتی یک سلول مخمر مناسب نمی باشد.
مانند دیگر رشته های علوم، کامپیوتر وارد عرصه ی زیست ملکولی نیز شده است. در این زمینه روش اتومات یکی از دستاوردهای نوین علوم کامپیوتری برای زیست شناسی است. اساس این روش همان روش سانجر است.
ب : روش سانجر
این روش بر اساس استفاده از دی دزوکسی ریبوز بنا شده است. برای اضافه شدن نوکئوتیدها به زنجیره پلی نوکئوتیدی DNA وجود عامل – OH بر روی کربن شماره ۳َ قند دزوکسی ریبوز ضروری است. حال اگر این عامل – OH با یک هیدروژن جایگزین شود، نوکلئوتیدهای بعدی نمی توانند به این قند متصل شوند. در روش سانجر از قطعه ی DNA پلی مراز I استفاده می شود که خاصیت پلی مرازی دارد. این قطعه­ی کلینو در محیط حاوی نوکلئوتیدهای فعال و یک رشته الگو قادر به ساخت رشته مکمل می باشد. حال اگر در محیط دی دزوکسی نوکلئوتید وجود داشته باشد وارد زنجیره اصلی می شود و پس از آن نوکلئوتید دیگری نمی تواند به زنجیره­ی در حال ساخت اضافه شود، به همین دلیل همانند سازی به پایان می رسد و در نتیجه قطعه­ای حاصل خواهد شد که نمایانگر باز انتهایی است. در این روش احتیاج به پرایمر است تا بازها به این پرایمر متصل شوند. برای شروع کار، از چها لوله استفاده کرده که در هر کدام مقداری از قطعه­یDNA مورد نظر برای تعیین توالی، مقداری پرایمر و مقداری قطعه­ی کلینو DNA پلی مراز I و مقادیر مساوی از چهار نوکلئوتید dTTP وdCTP وdATP وdGTP اضافه می کنند. تنها تفاوت روش اتومات این است که از چهار نوع پرایمر که به چهار گروه فلورسانت مختلف متصل است استفاده می شود. پس از الکتروفورز، ژل را در دستگاه اسپکتروفتومتر اتوماتیک متصل به کامپیوتر قرار می دهند، دستگاه اسپکتروفتومتر رنگ فلورسانس را تعیین و به کامپیوتر گزارش می دهد و کامپیوتر با تفسیر رنگ حاصل از اسپکتروفتومتر توالی مورد نظر را تعیین می کند.
۱-۲۱ مروری بر مطالعات گذشته:
Srivastavaو همکارانش در سال ۲۰۱۲ در ۴۰۰ نمونه دارای فشارخون بالا و ۴۰۰ نمونه سالم، دو جهش با استفاده تکنیک PCR-RFLP)) یافتند. جهش اول یک جهش Misense در موقعیت حساس AGT T174M در اگزون ۲ که C بهT تبدیل شده بود. که اسیدآمینه ترونین با متیونین جایگزین شده بود و جهش دیگر جهش non-sense در موقعیت Glu53stop در ژن AGT بود (۴۵).
Dzielinska و همکارانش در سال ۲۰۱۱ پلی مورفیسمی در موقعیت M235T را مشخص کردند (۴۶).
Balam-ortiz و همکارانش در سال ۲۰۱۱ با مطالعه بر روی ۱۴۹ نمونه، ارتباط افزایش فشارخون در جمعیت سفید پوستان را با پلی مورفیسم T174M و افزایش سطوح AGT پلاسمایی، را مشخص کردند (۴۷).
Sarah S و همکارانش در سال ۲۰۱۰ پلی مورفیسمی در موقعیت AGTM235T در تعداد ۲۱۹۵ تعیین کرده و نشان دادند که ژنوتیپ TT ممکن است خطرافزایش فشارخون را در پی داشته باشد (۶۰).
Guerra و همکارانش در سال ۲۰۰۹ با بررسی بر روی ۴۳۶ نمونه از ۵ بیمارستان برای مدت یک سال، پلی مورفیسم AGTM235T با سطوح بالای آنژیوتانسینوژن سرمی و فشارخون بالا و اختلال قلبی در ارتباط بود (۶۱).
nova D و همکارانش در سال ۲۰۱۰ ارتباط بین پلی مورفیسم AGTM235T و هایپرتروفی بطن چپ در ۱۴۸ نمونه با فشارخون بالا را مشخص کردند (۴۸).

ساپونین‌ها که به عنوان ترکیبات ضد تغذیه‌ای از آنها نام برده می‌شود ترکیبات طبیعی هستند، همان طور که از نام آنها برمی‌آید، اسم آنها از گیاهی با ریشه Saponaria (ساپوناریا) گرفته شده، ریشه‌ای که از نظر تاریخی به عنوان صابون استفاده می‌شد (Miah و همکاران، ۲۰۰۴). ساپونین‌ها به دلیل وجود ترکیب ساپوژنین غیر قطبی و زنجیره جانبی محلول در آب توانایی تشکیل کف را دارند (Francis و همکاران، ۲۰۰۲). ساپونین‌ها با کمک تست‌های تلخی و سختی و سمیت و توانایی تجزیه اریتروسیت‌ها تعیین می‌شوند اما با این وجود بسیاری از ساپونین‌ها حتی به عنوان طعم‌دهنده و شیرین‌کننده در غذاها و سیگار استفاده می‌شوند به طوری یک نوع از آنها مانند ساکاروز ۲۰ بار بیشتر از گلوکز شیرینی دارد (Mizutani، ۱۹۹۴). ساپونین‌ها حتی در حیوانات کوچک دریازی و در بعضی باکتری‌ها نیز وجود دارند (Riguera، ۱۹۹۷) اما در حیوانات بزرگتر نمی‌توان ساپونین یافت (Francis و همکاران، ۲۰۰۲).
۲- ۱۰- ویژگیهای ساپونین
ساپونین پایین‌آورنده کلسترول و ضد التهاب بوده و فعالیت شبه آنتی‌اکسیدانی دارند (Sur و همکاران، ۲۰۰۱). Miah و همکاران (۲۰۰۴)، گزارش کردند که ساپونین بر رشد، مصرف خوراک و تولید‌مثل در حیوانات تاثیرگذار بوده و فعالیت ضد سرطانی دارد. در ارتباط با این نتایج Marston و همکاران (۲۰۰۰)، گزارش کردند ساپونین‌ها هضم پروتئین‌ها و مصرف ویتامین‌ها و مواد‌معدنی را در دستگاه گوارش افزایش داده و کاهنده قند خون هستند. ساپونین توانایی سلول‌های موکوسی روده را افزایش می‌دهد و فعالیت انتقالی موکوس را مهار کرده و مصرف زیر واحدهایی که در شرایط طبیعی قابل جذب نیستند را آسان می‌کند (Johnson و همکاران، ۱۹۸۶). ساپونین این توانایی را دارد که با سرهای قطبی فسفولیپیدهای غشا واکنش دهد و گروه OH کلسترول با گروه OH روی کربن شماره ۳ یا کربن ۲۸ ساپونین واکنش داده و توانایی تشکیل میسل را به ساپونین می‌دهد و این باعث می‌شود که لیپو پروتئین‌های غشا مانند کانال‌های یونی، گیرنده ها و انتقال‌دهنده‌ها با وجود ساپونین یک نقش مهمی را در تشکیل میسل ایفا کنند و یک نقش بیوشیمیایی ثانویه به ساپونین می‌دهند (Rao و Sung، ۱۹۹۵).
۲- ۱۱- ترکیبات شیمیایی ساپونین
ساپونین‌ها توسط مسیری متابولیک سنتز می‌شوند که شروع آن استیل کوآنزیم‌آ، موالونیک اسید و سپس اسکوآلن است که محصولات میانی هر دو نوع ساپونین استروییدی و تری‌ترپنوییدی هستند. سنتز کلسترول، استروییدهای دیگر و ساپونین‌ها از این مسیر عبوری انجام می‌شود. ساپونین‌ها ترکیبات گلیکوزیدی هستند (Tonaka و همکاران، ۲۰۰۰؛ Oleszek و همکاران، b و a2001) که از یک هسته محلول در چربی به نام آگلیکون مشتق می‌شوند که اگر این هسته روی کربن شماره ۳۰ (C-30) قرار بگیرد یک تری‌ترپنویید و اگر روی کربن شماره ۲۷ (C-27) قرار گیرد یک استرویید آلکالوییدی است (Hostettmann و Marston، ۱۹۹۵)، که شکل آنها در صفحه بعد آمده است (نگاره ۲- ۱). یک یا چندین زنجیره جانبی قند به نام گلایکون از طریق اتصالات اتر یا استری می‌تواند در جایگاه گلیکوزیلاسیون به هسته آگلیکون متصل شود (Benchaar و همکاران، ۲۰۰۸). ساپونین‌های تری‌ترپنوییدی با نام کلی ساپونین یا ساپونین‌های بدون آگلیکون خوانده می‌شوند. به ساپونین استروییدی، ساراساپونین نیز می‌گویند (Sherif، ۲۰۰۸). وزن مولکولی ساپونین، ۱۵۰۰ – ۱۰۰۰ دالتون است. ساپونین استروییدی در ۸۵ گونه از گیاهان مانند یوکا، گوجه و ساپونین ‌تری‌ترپنوییدی در ۵۰۰ گونه از گیاهان مانند سویا، یونجه، نخود، چای، اسفناج، آفتابگردان و غیره وجود دارند (Muir و همکاران، ۲۰۰۰). در گیاهان لگومینه، ساپونین‌ها با پروتئین اتصال داشته و با تشکیل ترکیب ساپونین - پروتئین قابلیت هضم پروتئین را کاهش داده (Potter و همکاران، ۱۹۹۳)، بنابراین در واکنش‌های پروتئینی با پروتئین تغلیظ می‌شوند (Marston و همکاران، ۲۰۰۰).

دو منبع تجاری اصلی ساپونین، یوکا (Yucca Schidigera) و کوایلاجا (quillaja saponaria) می‌باشد. یوکا در مکزیک و آمریکای جنوبی و کوایلاجا در ۳ منطقه از چین می‌رویند که توزیع و مقدار ساپونین به فاکتورهای مختلفی مانند گونه، سن، بخش و نحوه برش گیاه، محیط و فصل رویش بستگی دارد برای نمونه غلظت ساپونین یک گیاه در حال رشد و تقسیم بیشتر از گیاه بالغ همان‌گونه است و یا غلظت ساپونین یونجه در فصل بهار و پاییز کمتر از میانه تابستان است (Kasai و Yamasaki، ۲۰۰۰).
برای عصاره‌گیری ساپونین از بوتانول استفاده می‌کنند که بیشتر برای ساپونین‌هایی با یک زنجیزه جانبی قند استفاده می‌شود که به آگلیکون متصل هستند اما اگر برای عصاره‌گیری ساپونین‌های با زنجیره جانبی قند بیشتر از یکی از بوتانول استفاده شود عصاره‌گیری به خوبی انجام نمی‌شود زیرا فقط یک زنجیره در بوتانول حل می‌شود و برای این ترکیبات بیشتر از کروماتوگرافی کربن ۱۸ (C18) و متانول استفاده می‌کنند ( Oleszek و Bialy، ۲۰۰۶).
نگاره ۲- ۱- شکل ساختمانی ساپونین استروییدی و تری‌ترپنوییدی (Hassan و همکاران، ۲۰۰۷)
۲- ۱۲- مصرف ساپونین در انسان
بسیاری از ساپونین‌ها بر سلامت انسان اثرات منفی دارند و زیان آورند (Afrose و همکاران، ۲۰۱۰). بسیاری از ساپونین‌ها ویژگی همولایتیک دارند که تنفس را مشکل کرده و شاید مصرف زیاد آن موجب مسمومیت و مرگ شود (Oda و همکاران، ۲۰۰۰). Sacks (2002)، بیان کرد که ساپونین در انسان فعالیت کاهنده کلسترول، افزایش پاسخ ایمنی و فعالیت ضد قارچی دارد. همچنین han و همکاران (۲۰۰۰)، گزارش کردند که ساپونین LDL مضر را در سرم انسان و موش کاهش می‌دهد.
۲- ۱۳- مصرف ساپونین در ماهی
Francis و همکاران (۲۰۰۲)، گزارش کردند وجود ساپونین در جیره ماهی نرخ تنفس و متابولیسم را افزایش می‌دهد. آنها همچنین نشان دادند که افزودن ساپونین به جیره ماهی کپور به عنوان پیش برنده رشد و افزایش‌دهنده مصرف خوراک استفاده می‌شود. در مطالعه‌ای Penn و Micheal (2005)، گزارش کردند که ساپونین سویا، التهاب روده و رشد را در ماهی قزل‌آلا کم کرد اما پاسخ ایمنی اختصاصی را افزایش داد.
۲- ۱۴- مصرف ساپونین در بلدرچین ژاپنی
Afrose و همکاران (۲۰۰۹)، گزارش کردند که مکمل‌سازی جیره بلدرچین ژاپنی با ساپونین به طور معنی‌داری غلظت کلسترول و تری‌گلیسیرید را در سرم و زرده‌تخم و LDL سرم را کاهش و HDL سرم را افزایش داد.
۲- ۱۵- مصرف ساپونین در طیور
وجود ساپونین در جیره طیور باعث بهبود رشد، بهره‌بری خوراک و سلامت پرنده و کاهش کلسترول سرم شد (Matsuura، ۲۰۰۱). مکمل‌سازی ساپونین در جیره مرغ تخم‌گذار کلسترول سرم و زرده تخم را کاهش داد (Sim و همکاران، ۱۹۸۴). در سال ۱۹۵۰، Peterson گزارش کرد که وجود ساپونین در جیره مرغ تخم‌گذار و جوجه‌ها، رشد را کاهش می‌دهد. در مرغ تخم‌گذار پژوهشی که توسط Whitehead و همکاران (۲۰۰۸)، انجام شد نشان داد که افزودن ۴ یا ۵ گرم ساپونین در هر کیلوگرم جیره مرغ تخم‌گذار مصرف خوراک، وزن بدن و تخم و غلظت لیپید را در جگر کاهش داد، تولید تخم ابتدا کاهش یافت و سپس به حد طبیعی بازگشت.
Heywang و همکاران (۱۹۵۹)، دریافتند که کنجاله یونجه دهیدراته بر رشد، مصرف و کارایی خوراک در مرغ تخم‌گذار اثر کاهشی دارد. آنها گزارش کردند که کنجاله یونجه دهیدراته دارای زیر واحدی (زیر واحدهایی) است که رشد مرغ تخم‌گذار را کند می‌کند اما فیبر کنجاله یونجه به این زیر واحدها آسیب نمی‌رساند. در همین سال پژوهش Heywangنشان داد که کنجاله یونجه دهیدراته و آفتاب خشک شده نه تنها رشد را کند می‌کند بلکه تولید تخم را نیز در مرغ تخم‌گذار به تأخیر می‌اندازد. او دریافت که این اثر تأخیری به دلیل وجود ساپونین در یونجه خشک شده است. در این رابطه Peterson (1950) گزارش کرد اثر مهاری رشد ساپونین شبیه به کنجاله یونجه دهیدراته است. مصرف ساپونین در جیره جوجه‌های گوشتی نر افزایش وزن معنی‌داری را نسبت به گروه کنترل نشان دادند اما تفاوت معنی‌داری در کارایی خوراک و مرگ و میر دیده نشد (Johnston و همکاران، ۱۹۸۰). Newman و همکاران (۱۹۵۸)، اثر کاهشی در کلسترول پلاسما پس از مصرف ساپونین ندیدند و بیان کردند که می‌توان از کلسترول به عنوان وسیله‌ای برای خلوص و جداسازی ساپونین استفاده کرد. آنها این تفاوت را به جیره، منبع ساپونین و شرایط مدیریتی ارتباط دادند. Johnston و همکاران (۱۹۸۰) گزارش کرد که مکمل‌سازی جیره جوجه‌های گوشتی به همراه موننسین، تفاوت معنی‌داری در مرگ و میر و افزایش وزن بدن نداشت اما مصرف و کارایی خوراک جوجه‌های گوشتی با مکمل‌سازی ساپونین و موننسین به طور معنی‌داری افزایش یافت.
در ارتباط با دوره مصرف ساپونین، Aslan و همکاران (۲۰۰۵) گزارش کردند که در دوره کوتاه مدت، استفاده از ساپونین تاثیر معنی‌داری بر کلسترول و قند خون مرغ تخم‌گذار نداشت اما با افزایش دوره مصرف، غلظت قند و کلسترول خون کاهش معنی‌داری را نشان داد.
۲- ۱۶- نقش ساپونین در گیاهان
نقش ساپونین در گیاهان به طور کامل شناخته نشده اما گفته شده که ساپونین در برخی گیاهان، ترکیبات شیمیایی بر ضد آفت‌ها و پاتوژن‌ها بوده و به گیاهان مجاور نیز در دفاع از خود کمک می‌کنند (Sim و همکاران، ۱۹۸۴). Muir و همکاران (۲۰۰۰)، گزارش کردند که ساپونین در گیاهان برای پیش برد سلامتی آنها استفاده می‌شود. البته Schopke (2000)، نشان داد که ساپونین در گیاهان دو نوع فعالیت انجام می‌دهد. گروهی در پاسخ به آسیب بافتی یا اتصال پاتوژن‌ها توسط آنزیم‌های گیاهی فعال می‌شوند و گروهی نقش اصلی‌شان ضد میکروبی و ضد حشره‌ای است.
۲- ۱۷- مصرف ساپونین در نشخوارکنندگان
گزارشات Cheeke (1998)، نشان داد که وجود ساپونین در جیره نشخوارکنندگان در همه مراحل متابولیسم، از هضم تا دفع فضولات تاثیرگذار است. در مطالعه‌ای که توسط Ling Mao و همکاران (۲۰۰۹)، انجام شد نشان داده شد که ساپونین در جیره نشخوارکنندگان باعث کاهش معنی‌داری در تعداد پروتوزوای شکمبه می‌شود. بیشترین اثر ساپونین در نشخوارکنندگان بر متابولیت‌های خونی از مسیر کاهش سطح کلسترول اعمال می‌شود و باعث کاهش تری‌گلیسیرید، گلوکز و اوره خون می‌شود. احتمالا این کاهش از دو مسیر انجام می‌شود. ساپونین در دستگاه گوارش با کلسترول ترکیب نامحلول تشکیل داده و از جذب روده‌ای آن جلوگیری می‌کند و احتمال دیگر این است که ساپونین در تشکیل میسل‌های مخلوط اثر گداشته و حتی در بازجذب اسیدهای صفراوی در انتهای ایلیوم مداخله می‌کند (اعظمی و همکاران، ۱۳۹۱).
۲- ۱۸- مصرف ساپونین در خرگوش
Cookson و Federoff (1968)، در پژوهشی دریافتند که افزودن گرد شبدر دارای ساپونین به جیره خرگوش با کلسترول بالای خون، کلسترول خون این خرگوش‌ها را کاهش می‌دهد. آنها دریافتند که ساپونین موجود در گرد شبدر با کلسترول ترکیب شده و جذب کلسترول را از دستگاه گوارش کاهش داده، بنابراین غلظت کلسترول پلاسما را کاهش می‌دهند. آنها پیشنهاد کردند که ساپونین‌ها با اتصال به اسیدهای صفراوی، دفع آنها را از مدفوع افزایش داده و باعث تشدید تجزیه کلسترول شده و از این راه نیز کلسترول خون را می‌کاهند.
۲- ۱۹- کلسترول
۲- ۱۹- ۱- نقش کلسترول در انسان
کلسترول یک مولکول کوچک استروییدی است که برای انسان ضروری است. بخشی از کلسترول در ساخت غشای سلولی سلول‌ها شرکت می‌کند. کلسترول در لایه میلین در اطراف نورون‌های مغز وجود دارد. همچنین کلسترول ماده اصلی ساخت هورمون‌های استروییدی مانند استروژن، پروژسترون، آندروژن‌ها، گلوکوکورتیکوییدها و مینرالوکورتیکوییدها است. کلسترول به عنوان پیش‌ساز در ساخت ویتامین D نقش بسزایی دارد. یکی از مهمترین نقش‌های کلسترول، ساخت اسیدهای صفراوی است. اسیدهای صفراوی در جگر از کلسترول سنتز شده، به صفرا ترشح می‌شوند. کلسترول در خون به شکل LDL و HDL و تری‌گلیسیرید در جریان است. بیشترین مقدار کلسترول به شکل ترکیب با اسیدهای چرب و پروتئین به شکل LDL منتقل می‌شوند که بیشتر رسپتورهای وابسته به آندوسیتوز به آن نیازمندند اما مقدار زیادی آن به شکل چربی ذخیره و رگ‌های خونی را مسدود کرده و بیماری‌های قلبی به وجود می‌آورد. مقداری از کلسترول به شکل HDL است که کلسترول را از بافت‌ها به جگر منتقل و به صفرا ترشح می‌کند. مقدار کمی از کلسترول به شکل تری‌گلیسیرید است (Viard و همکاران، ۲۰۰۲).
۲- ۱۹- ۲- تامین کلسترول در بدن
کلسترول مورد نیاز بدن توسط جگر تولید می‌شود. روزانه باید در جگر یک گرم کلسترول تولید شود که از محصولات حاصل از متابولیسم چربی خوراک در جگر سنتز می‌شوند. یکی از محصولات اصلی کلسترول، اسید صفراوی است که در جگر سنتز و به صفرا ترشح می‌شود و برای جذب چربی ترکیبات روده‌ای ضروری هستند. این اسیدها ار راه مدفوع دفع نمی‌شوند بلکه از روده کوچک بازجذب شده و در جگر وارد چرخه بازیافت می‌شوند. همچنین بخشی از کلسترول که به شکل کلسترول خوب (HDL) منتقل می‌شوند کلسترول ذخیره شده را از بافت‌ها به جگر و سپس به صفرا ترشح می‌کنند (مدنی و همکاران، ۱۳۸۴).
۲- ۱۹- ۳- انتقال و سنتز کلسترول در بدن مرغ
بیشترین مقدار کلسترول مصرفی مرغ تخم‌گذار برای تخم مرغ، غشای سلول و یک پیش ماده برای هورمون‌های جنسی و آدرنال، تامین ویتامین D و اسیدهای صفراوی به کار برده می‌شود. جگر و تخمدان اولین مکان‌های بیوسنتز کلسترول در پرندگان تخم‌گذار هستند (Shiva Prasad و Japp، ۱۹۹۷). بیشترین مقدار کلسترول سنتز شده در جگر، از راه خون به شکل لیپوپروتئین حمل شده و در فولیکول‌های در حال رشد، ذخیره می‌شوند (Constantin و Neagu، ۱۹۸۳). اولین مرحله تشکیل کلسترول، تشکیل استیل‌کوآنزیم است که مسیر عبوری اصلی برای سنتز سایر محصولات متابولیک مانند اجسام کتونی و اسیدهای چرب است (Sutton و همکاران، ۱۹۸۴). جایگاه اولیه کنترل متابولیک بیوسنتز کلسترول، تشکیل موالونیک اسید از راه آنزیم ۳- هیدرو ۳- متیل گلوتاریل کوآنزیم‌آردوکتاز است. در فعالیت این آنزیم عواملی مانند تغذیه، مقادیر چربی و کلسترول جیره و فاکتورهای هورمونی تاثیرگذارند. خود کلسترول نیز به عنوان یک فیدبک منفی موثر، سنتز خود را از راه فعال کردن همین آنزیم مهار می‌کند و منبع اصلی دفع کلسترول مرغ، تخم است (Naber، ۱۹۸۳)، مدفوع و استرول اسیدی مسیر ثانویه دفع کلسترول هستند (Yeh و Leveille، ۱۹۷۳).
۲- ۱۹- ۴- تامین کلسترول تخم مرغ
مهمترین ترکیبات تشکیل‌دهنده زرده تخم مرغ، لیپیدها هستند و طی دوره انکوباسیون انرژی مورد نیاز رویان را برطرف می‌کند. رویان بیشترین مقدار انرژی مورد نیاز را از مسیر بتا اکسیداسیون اسیدهای چرب تأمین می‌کند. اسید پالمیتیک و اسید استئاریک به مقدار زیادی در زرده تخم مرغ وجود دارند که با افزایش سن مرغ مادر مقدار آنها کاهش می‌یابد (Latour و همکاران، ۱۹۹۸).
۲- ۲۰- ساختمان تخم مرغ
۲- ۲۰- ۱- زرده
۳۰ درصد وزن تخم مرغ را زرده تشکیل می‌دهد. برای تعیین کیفیت زرده، رنگ زرده و استحکام غشای آن را مورد بررسی قرار
می‌دهند که هر چه سن مرغ بیشتر باشد غشای زرده ضعیف‌تر می‌شود (Jacqueline و همکاران، ۲۰۰۸).
۲- ۲۰- ۲- سفیده
حدود ۶۰ درصد وزن تخم مرغ را تشکیل می‌دهدکه شامل ۴ لایه شالاژ، سفیده داخلی نازک، سفیده خارجی و سفیده متراکم است و کار آن نگهداری زرده در مرکز تخم مرغ است. سفیده در مگنوم ترشح شده و در رحم قبل از تشکیل پوسته، آب به آن افزوده
می‌شود (Johnson، ۲۰۰۰). به دنبال ذخیره‌سازی تخم مرغ، ارتفاع سفیده کاهش یافته و غلظت آن کم می‌شود (Kemps، ۲۰۰۶).
۲- ۲۰- ۳- غشای تخم مرغ
غشای تخم مرغ دو لایه است. لایه بیرونی از لایه درونی ضخیم‌تر است و در تمام قسمت‌ها به جز کیسه هوایی، به هم متصل هستند غشای تخم مرغ در استیموس، اطراف سفیده تشکیل می‌شود (Nakano و همکاران، ۲۰۰۳).
۲- ۲۰- ۴- پوسته
پوسته ‌در رحم تشکیل می‌شود و ۱۰ درصد وزن تخم مرغ را تشکیل می‌دهد. ۹۵-۹۰ درصد وزن پوسته را کربنات کلسیم و مواد‌آلی تشکیل می‌دهد. آخرین قسمت پوسته، کوتیکول است و از تخم ‌مرغ در مقابل نفوذ میکروبی از راه منافذ موجود در پوسته محافظت می‌کند (Johnson، ۲۰۰۰).
۲- ۲۱- سازه های موثر بر کیفیت تخم مرغ
کیفیت تخم مرغ در برگیرنده دامنه وسیعی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی می‌باشد که برای تولید تخم مرغ با کیفیت زیاد، با هم در ارتباط هستند.
۲- ۲۱- ۱- کیفیت پوسته تخم مرغ
منظور از کیفیت پوسته، رنگ و ضخامت و مقاومت پوسته تخم مرغ است (Roque و Soares، ۱۹۹۴).
۲- ۲۱- ۱- ۱- سازه های موثر بر کیفیت پوسته تخم مرغ
۲- ۲۱- ۱- ۱- ۱- نژاد مرغ

رد فرضیه

۰۰۰/۰

۲- عوامل سازمانی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد.

تأیید فرضیه

۰۵۴/۰

۳- عوامل تکنولوژیکی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد.

رد فرضیه

۰۰۰/۰

۴- استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر اثربخشی فعالیت های بازاریابی تأثیر دارد.

رد فرضیه

۰۰۰/۰

۵- استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر عملکرد فروش تأثیر دارد.

منبع: داده ­های پژوهش
۵-۱ مقدمه
با توجه به مطالب بیان­شده در فصول قبلی تحقیق، در این فصل به جمع­بندی مطالب پرداخته می­ شود و نتیجه ­گیری از کار بیان می­ شود؛ و در ادامه پیشنهاد­ها و راهکار­های مرتبط با موضوع پژوهش، و همچنین پیشنهاد­هایی برای موضوعات تحقیقات آینده ارائه می­ شود. در انتها، محدودیت­هایی که تحقیق حاضر با آن مواجه شد بیان می­گردد.

۵-۲ نتیجه ­گیری حاصل از فرضیه ­های پژوهش
فرضیه ۱: قابلیت های شبکه اجتماعی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد.
فرضیه صفر: قابلیت های شبکه اجتماعی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر ندارد.
فرضیه پژوهش: قابلیت های شبکه اجتماعی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد.
با توجه به نتایج در جدول ۴-۱۸ سطح معناداری فرضیه برابر ۰۰۰/۰ و کمتر از ۰۵/۰ می باشد لذا فرضیه صفر رد می­گردد بدین معنا که قابلیت های شبکه اجتماعی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد. میزان این اثر ۳۷۶/۰ می­باشد با توجه به اینکه این ضریب مثبت است اثر آن به صورت مستقیم است به عبارتی با تغییر یک واحد (افزایش) قابلیت های شبکه اجتماعی به میزان ۳۷۶/۰ درصد استفاده از شبکه های اجتماعی افزایش می­یابد. نتیجه این فرضیه با مطالعه یانگ و دیگران (۲۰۱۴) جوری و جان (۲۰۱۴) شارین و دیگران (۲۰۱۳) و بیران و ماسوفی (۲۰۰۹) همسو و هم جهت می باشد.
فرضیه ۲: عوامل سازمانی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد.
فرضیه صفر: عوامل سازمانی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر ندارد.
فرضیه پژوهش: عوامل سازمانی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد.
با توجه به نتایج در جدول ۴-۱۸ سطح معناداری فرضیه برابر ۰۰۰/۰ و کمتر از ۰۵/۰ می­باشد لذا فرضیه صفر رد می­ شود بدین معنا که عوامل سازمانی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد. میزان این اثر ۶۷۵/۰ می­باشد با توجه به اینکه این ضریب مثبت است اثر آن به صورت مستقیم است به عبارتی با تغییر یک واحد (افزایش) عوامل سازمانی به میزان ۶۷۵/۰ درصد استفاده از شبکه های اجتماعی افزایش می­یابد. نتیجه این فرضیه با نتیجه مطالعه یانگ و دیگران (۲۰۱۴) هابیت و ساکار (۲۰۰۵) راوان و دیگران (۲۰۰۸) جوری و جان (۲۰۱۴) کوین و دیگران (۲۰۱۴) همسو می باشد.
فرضیه ۳: عوامل تکنولوژیکی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد.
فرضیه صفر: عوامل تکنولوژیکی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر ندارد.
فرضیه پژوهش: عوامل تکنولوژیکی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر دارد.
با توجه به نتایج در جدول ۴-۱۸ سطح معناداری فرضیه برابر ۰۵۴/۰ و بیشتر از ۰۵/۰ می­باشد لذا فرضیه صفر تأیید می­گردد بدین معنا که عوامل تکنولوژیکی بر استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی تأثیر ندارد. از این رو نتیجه این فرضیه با نتیجه مطالعات یانگ و دیگران (۲۰۱۴) هابیت و ساکار (۲۰۰۵) شارین و دیگران (۲۰۱۳) راستین و دیگران (۲۰۱۳) همسو و هم جهت نمی باشد.
فرضیه ۴: استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر اثربخشی فعالیت های بازاریابی تأثیر دارد.
فرضیه صفر: استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر اثربخشی فعالیت های بازاریابی تأثیر ندارد.
فرضیه پژوهش: استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر اثربخشی فعالیت های بازاریابی تأثیر دارد.
با توجه به نتایج در جدول ۴-۱۸ سطح معناداری فرضیه برابر ۰۰۰/۰ و کمتر از ۰۵/۰ می­باشد لذا فرضیه صفر رد می­گردد بدین معنا که استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر اثربخشی فعالیت های بازاریابی تأثیر دارد. میزان این اثر ۸۴۵/۰ می­باشد با توجه به اینکه این ضریب مثبت است اثر آن به صورت مستقیم است به عبارتی با تغییر یک واحد (افزایش) استفاده از شبکه های اجتماعی به میزان ۸۴۵/۰ درصد اثربخشی فعالیت های بازاریابی افزایش می­یابد. نتیجه این فرضیه با نتیجه مطالعه یانگ و دیگران (۲۰۱۴) هابیت و ساکار (۲۰۰۵) راوان و دیگران (۲۰۰۸) جوری و جان (۲۰۱۴) کوین و دیگران (۲۰۱۴) همسو می باشد.
فرضیه ۵: استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر عملکرد فروش تأثیر دارد.
فرضیه صفر: استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر عملکرد فروش تأثیر ندارد.
فرضیه پژوهش: استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر عملکرد فروش تأثیر دارد..
با توجه به نتایج در جدول ۴-۱۸ سطح معناداری فرضیه برابر ۰۰۰/۰ و کمتر از ۰۵/۰ می­باشد لذا فرضیه صفر رد می­گردد بدین معنا که استفاده از شبکه اجتماعی به عنوان ابزار بازاریابی بر عملکرد فروش تأثیر دارد. میزان این اثر ۸۹۲/۰ می­باشد با توجه به اینکه این ضریب مثبت است اثر آن به صورت مستقیم است به عبارتی با تغییر یک واحد (افزایش) استفاده از شبکه های اجتماعی به میزان ۸۹۲/۰ درصد عملکرد فروش افزایش می­یابد. نتایج این فرضیه با نتایج مطالعات یانگ و دیگران (۲۰۱۴) جلیلیان (۱۳۹۳) زالی و دیگران(۱۳۹۰) باباکاس و دیگران (۲۰۰۷) و جوری و جان (۲۰۱۴) همسو می باشد.
۵-۳ پیشنهادهای اجرایی حاصل از پژوهش:
پیشنهاد برای فرضیه اول:
- به­اشتراک­گذاری عکس­های محصولات و خدمات جدید شرکت با مشتریان از طریق برنامه کاربردی اینستاگرام.
- به­اشتراک­گذاری ویدئوها و کلیپ­هایی از محصولات و خدمات جدید و قدیمی شرکت با مشتریان از طریق برنامه کاربردی یوتیوب.

تغییر از رفتار

به محیط

به ساختار

به رفتار

دسته بندی دیگر، ناشی از با واسطه موثر بودن عامل تغییر است که آن را می‌توان به شکل زیر نشان داد:
الف ¬ ب ¬ ج
مثال: تغییر در محیط باعث تغییر در ساختار، و تغییر در ساختار به نوبه خود باعث تغییر در رفتار، یا اینکه تغییر در محیط باعث تغییر در رفتار و تغییر در رفتار باعث تغییر در ساختار می‌شود.
به نظر می‌رسد از زوایای دید متعدد و گوناگون دیگر به دسته بندی‌های نظری و کاربردی دیگری نیز می‌توان دست یافت.
۲-۵-۲ مدل سیستمی‌تغییر
در این مدل، تغییر به عنوان سیستمی‌در نظر گرفته می‌شود که دارای ورودی، فرایند، و خروجی است. به این ترتیب عوامل تغییر که از محیط بر سازمان وارد می‌شود و نیز عواملی که از درون سازمان، تغییر را اقتضا می‌کند به عنوان ورودی سیستم قابل طرح است. بطور کلی فرایند تغییر را می‌توان شامل خروج از انجماد، دگرگونی و تجدید انجماد دانست. نتیجه یا خروجی سیستم نیز تغییراتی است که در سازمان روی می‌دهد.

نمودار شماره ۲-۲ نظام فرآیندی تغییر
حیات این سیستم به این است که اولاً خود را درمقابل عوامل تغییر بازنگه دارد و در ثانی پیوسته اطلاعات درباره نتایج تغییرراکسب و تنظیم کند و به صورت یکی از ورودی‌ها به جریان اندازد.
در متون مدیریت تغییر، مدل سیستمی‌مورد استفاده دانشمندان قرار گرفته است (رابینز، ۱۹۹۰، ۳۸۶). هر چند اختلاف نگرش یا مقتضای بحث، باعث اختلاف در جزئیات امر شده است. به نظر می‌رسد بهره گیری از مدل سیستمی‌برای تجزیه و تحلیل تغییر، ناشی از کاربرد نگرش سیستمی‌برای تجزیه و تحلیل سازمان است.

در این مدل،پویایی سیستم تغییر ناشی از باز بودن آن و استقرار سیستم بازخور در آن است. سیستم پویا خود را روزآمد و کارآمد نگه می‌دارد. باید توجه داشت که سیستم تغییر نیز به پویایی، تغییر و تحول نیاز دارد. سیستم پویای تغییر، سیستم اصلی خود و سازمان را پویا نگه می‌دارد. در مقابل، سیستم تغییر ممکن است نسبتاً بسته و کمتر پویا باشد، بیان کاربردی این واقعیت می‌تواند این باشد که سیستم تغییر تنها در مقابل بخشی از عوامل مقتضی تغییر حساس باشد، به بیان دیگر ورودی آن دارای محدودیت، و یا اینکه نسبت به نتایج تغییر بی تفاوت باشد. از سوی دیگر سیستم تغییر ممکن است کل سازمان را کاملاً تحت تأثیر قرار دهد و یا تنها به بخشی از سازمان محدود باشد. اگر سیستم تغییر باز باشد، می‌تواند کل سازمان را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین بسته به موقعیت، می‌تواند تغییر اساسی یا تغییرات فرعی یا اصلاحات ایجاد کند. به نظر می‌رسد بتوان این دیدگاه را در قالب جدول زیر به نمایش در آورد ( وزین کریمیان ، ۱۳۸۹).
جدول شماره ۲-۴ انواع نظام تغییر و حوزه‌های تأثیر آنها

سیستم تغییر

نوع

حوزه تأثیر

باز

کل سازمان

نسبتاً بسته

بخشی از سازمان

۲-۵-۳ مدل تغییر سیستم
در این مدل سازمان به عنوان سیستم در نظر گرفته می‌شود و جریان تغییر در آن مورد تجزیه و تحلیل واقع می‌شود.از یک سو، سازمان به عنوان سیستم است که از سویی، خود، سیستم فرعی ای از سیستم (های) بزرگتر (محیط)، و از سوی دیگر دارای سیستم‌های فرعی است. به این ترتیب اگر سازمان به صورت یک هرم تصور شود، نمودار زیر بیانگر سلسله مراتب این سیستم‌هاست:
… بیانگر تکرار است
نمودار شماره ۲-۳ سلسله مراتب سیستم‌های گوناگون ( منبع: وزین کریمیان، ۱۳۸۹)
واضح است که اصلی یا فرعی بودن سیستم نسبی است و به سطح تجزیه و تحلیل بستگی دارد و در واقع نسبتی است که تحلیلگر به سیستم می‌دهد. به عنوان مثال اگر تجزیه و تحلیل وزارت آموزش و پرورش موردنظر باشد، مدارس را سیستم‌های فرعی و دولت را فراسیستم می‌بیند.
سیستم‌های فرعی نیز، خود دارای سیستم‌های فرعی است. به این ترتیب می‌توان سیستم‌های فرعی را سطح بندی کرد. بر این مبنا، سلسله مراتب سیستم‌ها نه از رأس و نه از قاعده، به بیان دیگر نه از ابتدا و از انتها حد و مرز قاطعی ندارد و تنها مقتضای سطح مورد نظر، تجزیه و تحلیل است که ابتدا و انتهایی برای این سلسله مراتب قرار می‌دهد. سلسله مراتب واقعی سیستم‌ها را می‌توان در قالب نمودار زیر ترسیم کرد.

نمودار شماره ۲-۴ سلسله مراتب واقعی سیستم‌ها( منبع: وزین کریمیان، ۱۳۸۹)
این وحدت بیانگر این است که هر گونه تغییر در هر سیستم فرعی یا فرا سیستم در واقع تغییر در سیستم است. همچنین بنابر تعریف سیستم و با توجه به ارتباط و تعامل خرده نظام‌ها می‌توان نتیجه گرفت که هر گونه تغییر در هر سیستم فرعی، سیستم‌های فرعی دیگر را بی واسطه یا با واسطه تحت تأثیر قرار می‌دهد. بر مبنای این مدل، اگر سیستم‌ها دارای سلسله مراتب است پس تغییر در سیستم‌ها نیز سلسله مراتب دارد. بدین ترتیب تغییر در فرا سیستم موجب تغییر در کل سیستم و تغییر در مجموعه سیستم‌های فرعی (کل) باعث تغییر در سیستم‌های فرعی به تناسب می‌شود. از طرف دیگر با توجه به اینکه هر سیستم دارای ورودی، فرایند (عملیات)، خروجی و نظام بازخور است، با نگرش فلسفی، هر گونه تغییر در ورودی سیستم به تغییر در سیستم منجر می‌شود. بیان کاربردی تر این سخن این است که تغییر موثر در ورودی سیستم به تغییر قابل ملاحظه در سیستم منجر می‌شود. این مفهوم را می‌توان در قالب نمودار زیر نشان داد.

نمودار شماره ۲-۵ الگوی تغییر سبک سیستم

در جایی که بین صادرکننده و دارنده بلافصل چنین شرطی شود و تخلف از آن صورت گیرد، به راحتی می‌توان عقد را بر هم زد.
در مورد چک در قانون بیان شده است اگر شرطی در ضمن چک شده باشد، بانک به آن شرط ترتیب اثر نمی‌دهد. چون چک دستور پرداخت است و اگر بین آنها شرط مهلتی باشد، در مقابل دیگران قابل استناد نیست. پس اگر تخلفی از‌این شروط صورت گیرد، بین دارنده و صادرکننده و ظهرنویس و دارنده بلافصل پذیرفته شده است و نسبت به دیگران تاثیر ندارد و سند تجاری وصف تجریدی دارد. یعنی مجرد از تمام روابط مبنایی زمانی که در جریان گردش قرار گرفته، موثر می‌افتد و آثار حقوقی خود و تعهدات امضاء کنندگان را به دنبال دارد. اگر سند تجاری درگردش قرار گیرد و شروطی که در آن بیان شده منجر به فسخ سند تجاری گردد، پذیرفته نیست.
۴- انفساخ
در تمام مواردی که واژه «انفساخ» بکار برده می‌شود، قهری بودن انحلال مدنظر است. یعنی اینکه عقد بدون اینکه نیاز به عمل حقوقی داشته باشد، خودبه‌خود از بین می‌رود. گاهی اوقات انفساخ ناشی از تراضی طرفین برای انحلال عقد در آینده می‌باشد. گاهی انفساخ ناشی از قانون است. مثلاً در مورد تلف مبیع پس از قبض که در ماده۳۸۷ قانون مدنی قانونگذار تلف قهری موضوع تملیک را در عقود معاوضی از اسباب انفساخ آن قرار داده است. در اسناد تجاری انفساخ در دو حالت بررسی می‌شود:

الف - انفساخ ناشی از تراضی
این شرط «انفساخ» در عقدی اثر دارد که قابل انحلال به اراده باشد. مثلاً شرط انفساخ بین صادرکننده و یا ظهرنویس با دارنده بلافصل گذاشته می‌شود. پس از تحقق شرط فاسخ عقد خود به خود انحلال پیدا می‌کند و سند تجاری از بین می‌رود.
ب- انفساخ ناشی از قانون
در ماده۳۸۷ قانون مدنی بیان شده: «اگر مبیع پیش از تسلیم بدون تقصیر و اهمال از طرف بایع تلف شود، بیع منفسخ و ثمن باید به مشتری مسترد گردد. مگر این که بایع برای تسلیم به حاکم یا قائم مقام او رجوع نموده باشد که در‌این صورت تلف ازمال مشتری خواهد بود».
اما در اسناد تجاری اگر قبل از تسلیم و بدون تقصیر و اهمال از طرف صادر کننده سند تجاری از بین برود سند (عقد) منفسخ می‌شود. اگر سند در جریان گردش نیز قرار بگیرد و اگر هر فردی که ‌این سند فی‌المثل از طریق ظهرنویسی به او منتقل شده و قبل از‌اینکه آن را به فرد بعدی که از او طلبکار است بدهد، سند از بین برود، این عقد منفسخ و در مقابل طلبکار باید ثمن را بدهد و یا از راه‌های دیگر ایفای به عهد نماید.
۵- سقوط تعهدات
ماده ۲۶۴ ق.م. مقرر می دارد : «تعهدات به یکی از طرق ذیل ساقط می شود : ۱- به وسیله وفای به عهد.
۲- به وسیله اقاله.۳- به وسیله ابراء.۴- به وسیله تبدیل تعهد.۵- بوسیله تهاتر.۶- به وسیله مالکیت ما فی الذمه.
اگر تعهد صادرکننده مبنی بر داشتن موجودی در زمان صدور چک در بانک محال علیه و یا تعهد وی مبنی بر پرداخت وجه چک به دارنده را یک تعهد حقوقی محسوب نمائیم صادرکننده می تواند با اثبات یک از طرق مندرج در ماده ۲۶۴ ق.م. مبنی بر سقوط تعهد،استرداد لاشه چک که در واقع سند تعهد وی بوده است را خواستار شود.
در ذیل هر یک از این طرق جداگانه بررسی می شود.
الف- وفای به عهد
شایع ترین علتی که معمولاً خواهان دعوای استرداد مدعی آن می شود، پرداخت وجه مندرج در چک به دارنده است. بر اساس این سبب خواهان که مسئول پرداخت وجه چک بوده مدعی می‌شود که به تعهد خود عمل نموده و وجه مذکور را به دارنده داده و وفای به عهد نموده است اما دارنده که قرار بوده چک را به وی مسترد دارد از این کار استنکاف ورزیده و به تعهد خود عمل ننموده است.
در اینجا اگر خواهان بتواند ادعای خود را به اثبات برساند می‌تواند استرداد چک را خواستار شود. زیرا با پرداخت وجه و انجام تعهد مندرج در سند دیگر موردی برای آن باقی نمی‌ماند و دارنده موظف است لاشه چک را به خواهان مسترد نماید. البته اصل بر این است که با وجود اصل چک در ید دارنده، صادرکننده همچنان مسئول و بدهکار محسوب می‌شود و اوست که باید خلاف این اصل را به اثبات برساند.
فرضی که در اینجا قابل بررسی است پرداخت وجه چک توسط شخص ثالث است. شخص ثالث یعنی شخصی که در چک، اسمی از او ذکر نشده باشد و مداخله می‌کند و وجه را می‌پردازد و مداخله او به نفع یکی از امضاءکنندگان است.البته قانونگذار در مواد ۲۷۰ و۲۷۱ و۲۷۲ و۲۷۳ ق.ت. راجع به پرداخت توسط شخص ثالث مواردی بیان نموده است. در ماده ۲۷۱ آمده که شخص ثالثی که وجه برات را پرداخته دارای تمام حقوق و تکالیف دارنده است.این ماده بیان می‌کند که شخص ثالث با پرداخت، دارنده چک می‌باشد.در اینجا یک تفاوت بین پرداخت دین در ق.م. و ق.ت. وجود دارد. در قانون مدنی ایفاء دین از جانب غیر مدیون جایز است و پرداخت‌کننده زمانی می‌تواند به مدیون رجوع کند که مأذون باشد و اگر مأذون نباشد، تبرعی است.(ماده ۲۶۷ق.م.) ولی در قانون تجارت شخص پرداخت کننده، با پرداخت دارای سند می‌‌باشد و احتیاجی به اذن متعهد نیست. اگر وجه چک را شخص ثالث از طرف صادرکننده پرداخت کند تمام ظهرنویس‌‌ها بری الذمه می‌شوند و اگر پرداخت وجه از طرف یکی از ظهرنویسها به عمل آید ظهرنویس‌های بعد از او بری الذمه می‌شوند.
ماده ۲۶۶ ق.م. اعلام می‌دارد : «در مورد تعهداتی که برای متعهد له قانوناً حق مطالبه نمی‌باشد اگر متعهد به میل خود آن را ایفاء نماید دعوی استرداد او مسموع نخواهد بود.».
این ماده در موردی صادق است که تعهدی قبلاً موجود بوده ولی متعهد له آن، قانوناً حق مطالبه آن را ندارد. مثلاً در موردی که دارنده بعد از مدت یکسال اقامه دعوی کند در این صورت مسئولیت ظهرنویسان مشمول مرور زمان شده و از بین می‌رود و دارنده قانوناً نمی‌تواند به آنها مراجعه نماید و هرگاه ظهرنویس به جریان مرور زمان استناد نماید دادگاه قرار عدم استماع دعوی صادر خواهد کرد.با این حال، چنانچه ظهرنویس با میل خود چنین دینی را بپردازد دیگر نمی‌تواند به دلیل اینکه دین مشمول مرور زمان شده بوده است، آن را پس بگیرد. البته معنای استرداد در اینجا استرداد مبلغ پرداختی است نه استرداد لاشه چک.
ماده ۲۷۷ ق.م. مقرر می‌دارد : «متعهد نمی‌تواند متعهد له را مجبور به قبول قسمتی از موضوع تعهد نماید، ولی حاکم می‌تواند نظر به وضعیت مدیون مهلت عادله یا قرار اقساط دهد.»
حکم ماده ۲۷۷ ق.م. درباره عدم امکان تجزیه پرداخت در فرضی هم که چند تن مسئول پرداخت تمام یک دین هستند (مسئولان تضامنی) اجراء می‌شود.
به موجب ماده ۲۶۸ ق.ت. « اگر مبلغی از وجه برات پرداخته شود، به همان اندازه برات‌دهنده و ظهرنویس‌ها بریء می‌شوند و دارنده برات فقط نسبت به بقیه می‌تواند اعتراض کند».از این ماده استنباط
می‌شود که دارنده برات ناچار از قبول همان بخش پرداخت شده است و ممکن است در جمع ماده ۲۶۸ ق.ت. و ۲۷۷ ق.م. گفته شود که ماده ۲۶۸ ق.ت. ناظر به موردی است که بخشی از طلب به رضا پذیرفته شده باشد.
در اجرای بخش اخیر ماده ۲۷۷ق.م.دادن دادخواست اعسار و تشریفات رسیدگی به آن ضروری نیست. زیرا احتمال دارد مدیون معسر نباشد و ضرورت‌های دیگر دادن مهلت عادله یا قرار اقساط را ایجاب کند.^[۲۵۰]
ماده ۲۶۹ ق.ت. بیان می‌دارد : «محاکم نمی‌توانند بدون رضایت صاحب برات برای تأدیه وجه برات مهلتی بدهند.»در ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی مصوب ۱۳۷۷ نیز همانند ماده ۲۷۷ ق.م. امکان قرار اقساط برای مدیون پیش‌بینی شده است. از آنجاییکه مقررات ق.ت. راجع به برات بوده و نسبت به مقررات قوانین مزبور را تخصیص زده است. شعبه سوم دیوان عالی کشور در دادنامه شماره ۳۶/۳-۲۶/۱/۱۳۷۲ همین نظر را تأیید کرده است : «…به لحاظ ماده ۳۰۹ ناظر به ماده ۲۶۹ ق.ت. در مورد دین ناشی از برات و سفته نمی‌توان بدون رضایت صاحب برات و سفته تأدیه وجه را تقسیط کنند….
قابل ذکر است که به استناد ماده ۳۱۴ ق.ت. مقررات مربوط به برات در چک نیز جاری است.
« تجدیدنظرخواهی آقای … که متضمن محکومیت وی به استرداد لاشه چهار فقره چک می‌باشد وارد است زیرا اولاً در توافقنامه مدرکیه که در دادنامه بدوی به اشتباه نظریه داوری تلقی گردیده اشاره‌ای به شماره چکها نشده و مشخص نیست چهار فقره چک متنازع فیه جزء چکهای موضوع توافق بود یا خیر، ثانیاً در قراردادهایی که طرفین، تعهدات متقابلی نسبت به یکدیگر دارند هرکدام از آنان در صورتی می‌تواند الزام طرف دیگر به ایفای تعهد قراردادی را درخواست نماید که اثبات کند به تعهد خود عمل کرده است و در این بحث تجدیدنظرخواه دلیل و مدرکی که مثبت پرداخت وجه مندرج در توافقنامه به تجدیدنظرخواه باشد ارائه نکرده است. فلذا قرار عدم استماع دعوی صادر و اعلام می‌شود.» (دادنامه ش۱۹۶-۲۴/۲/۸۵ شعبه ۱۲ دادگاه تجدید نظر استان تهران).
«در خصوص دادخواست تقدیمی خواهان شرکت «ر-ن» به طرفیت خوانده آقای «م-ش» به خواسته صدور حکم بر محکومیت خوانده به استرداد چک ش… به جهت عدم اجرای تعهدات با بررسی و مداقه در محتویات پرونده ملاحظه می گردد دعوی خواهان از اعتبار امر مختوم برخوردار است زیرا سابقاً دارنده چک یعنی آقای «م-ش» در پرونده کلاسه ۱۲۴/۸۶ وجه چک مذکور را مطالبه نموده است و طی دادنامه شماره ۱۴۴ حکم بر استحقاق وی در مطالبه وجه چک صادر شده است.صدور حکم له صادرکننده چک در دعوی استرداد لاشه چک بر فرض صحت با دادنامه صادره تعارض آشکاری پیدا می کند در واقع با محق دانستن دارنده حکم بر له وی صادر شده و اگر این محکمه حکمی خلاف رأی مذکور در شورای حل اختلاف صادر نماید در واقع در استحقاق یا عدم استحقاق دارنده چک ورود نموده و چه بسا رأی متفاوت با رأی شورا صادر شود.شرایط اعتبار امر مختوم شامل وحدت موضوع و سبب و طرفین دعوی فراهم است قائده و مبنایی در اعتبار امر مختوم باید مورد لحاظ قرار گیرد و آن اینکه محاکم باید از صدور رأی نسبت به موضوعاتی که سابقاً محاکم دیگری در حیطه صلاحیت خود اتخاذ نموده امتناع ورزد و این بدان معنی نیست که حتماً خواسته دو دعوی واحد باشد بلکه آن عمل حقوقی و یا وقایع حقوقی مبنای استحقاق و شرایط و توافقات راجع به آن باید ملاک عمل قرار گیرد لهذا دادگاه مستنداً به بند ۶ ماده ۸۴ ق.آ.د.م. قرار رد دعوی خواهان را صادر و اعلام می نماید.»(دادنامه ش ۲۰۰-۳۰/۳/۱۳۸۸ شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی گرگان)
ب- اقاله
اقاله در لغت به معنای آزاد کردن و یا بازکردن چیزی است.در اصطلاح حقوقی،اقاله عبارت است از منحل ساختن عقد با تراضی و توافق طرفین معامله.^[۲۵۱]
ماده ۲۸۳ ق.م. مقرر می‌دارد : «بعد از معامله طرفین می توانند به تراضی، آن را اقاله و تفاسخ کنند.»
بنابراین یکی دیگر از عللی که خواهان دعوای استرداد ممکن است عنوان نماید،ادعای اقاله یا تفاسخ عمل صدور چک است.در واقع اگر عمل صدور چک از ناحیه صادرکننده را ایجاب و عمل پذیرش چک توسط دارنده را قبول فرض کرده و این ایجاب و قبول را از ارکان تعهد و عقد بدانیم می‌توانیم معتقد باشیم که صادرکننده و دارنده می‌توانند این تعهد و عقد را اقاله کنند.
نکته ای که قابل ذکر است اینکه ادعای اقاله از طرف صادرکننده فقط در روابط بین او و اولین دارنده سبب استرداد چک می‌شود. یعنی تا زمانی که چک در دست دارنده بلافصل است و همین که چک در جریان گردش قرار گرفت امکان استناد به اقاله به استناد اصل عدم توجه ایرادات در برابر دارنده با واسطه وجود ندارد.
ج- ابراء
ابراء در لغت به معنای زدودن و پاک کردن آمده است. در اصطلاح حقوقی نیز از معنای لغوی دور نیافتاده و به معنی پاک کردن و زایل کردن دین از ذمه مدیون است.^[۲۵۲]
ماده ۲۸۹ ابراء را چنین تعریف می‌کند: «ابراء عبارت از این است که دائن از حق خود به اختیار صرف‌نظر نماید.»
بنابراین یکی دیگر از عللی که خواهان دعوای استرداد ممکن است عنوان نماید، ادعای ابراء وی از پرداخت وجه مندرج در چک توسط دارنده است.
در اسناد تجاری طلبکار با ابراء مسئول اصلی(صادرکننده) کلیه امضاکنندگان سند تجاری را ابراء می‌کند ولی اگر یکی از ظهرنویسان را ابراء کند، سایرین (‌ایادی ماقبل) دارای مسئولیت‌اند و دارنده به آنها حق رجوع دارد.
د- تبدیل تعهد
یکی دیگر از عللی که خواهان دعوای استرداد ممکن است عنوان نماید، ادعای تبدیل تعهد است.
تبدیل تعهد عبارت است از این است که تعهدی جانشین تعهد دیگر شود و تعهد سابق از بین برود. ماده ۲۹۲ ق.م. چنین اعلام می‌‌دارد : «تبدیل تعهد در موارد ذیل حاصل می‌شود:
۱- وقتی که متعهد و متعهد له به تبدیل تعهد اصلی به تعهد جدیدی که قائم مقام آن می‌شود به سببی از اسباب تراضی نمایند در این صورت متعهد نسبت به تعهد اصلی بری می‌شود.
۲- وقتی که شخص ثالثی با رضایت متعهد له قبول کند که دین متعهد را ادا نماید.
۳- وقتی که متعهد له مافی الذمه متعهد را به کس دیگری منتقل نماید.
اگر نقل و انتقال چک را عقد بدانیم، موارد سقوط تعهد و از جمله تبدیل تعهد نسبت به این سند قابل اعمال است.
هـ - تهاتر
یکی دیگر از عللی که خواهان دعوای استرداد ممکن است عنوان نماید، ادعای تهاتر است.
ماده۲۹۴ قانون مدنی مقرر می‌دارد: «وقتی دو نفر در مقابل یکدیگر مدیون باشند بین دیون آنها به طریقی که مقرر گردیده، تهاتر حاصل می‌شود.» البته باید موضوع دین‌ها یکی و اتحاد زمان و مکان تادیه وجود داشته باشد. اگر یکی از مدیونین به مبلغ معینی بدهکار باشد و از دیگری نیز مبلغی طلبکار باشد، در سررسید می‌تواند تهاتر کند. مثلاً فردی در یک سند دارنده چک و در سند دیگر صادرکننده چک باشد در سررسید می‌تواند تهاتر کند.
ی- مالکیت ما فی الذمه
یکی دیگر از عللی که خواهان دعوای استرداد ممکن است عنوان نماید، ادعای مالکیت ما فی الذمه است.