* در مقایسه با قاریان بزرگسال، کمتر، به کودکان، اجازه تلاوت قرآن داده می‌شود. نیز اغلب به خواندن کودکان توانمند اکتفا می‌شود.^[۹۷۱]
۳-۵- دارالقرآن‌ها و مهد قرآن‌ها
در روش آموزش قرآن به کودکان در حال حاضر در کشور ما بیش از همه، این دارالقرآن‌ها و مهد قرآن‌ها هستند که فعالیت دارند. این مراکز، به دو صورت مختلف سنّتی و جدید، به آموزش قرآن کریم می‌پردازند. انگیزه مسئولین و مربّیان این مراکز، معمولاً آشناکردن کودکان با قرآن است. آن‌ها از طریق آموزش مستقیم یا غیر مستقیم به این امر مبادرت می‌کنند. در بعضی از این مراکز، روش‌های مرسوم سنّتی آموزش قرآن نیز اعمال می‌شود، ولی اکثراً سعی بر آن دارند تا از روش‌های جدید بهره بگیرند. در میان روش‌های جدید، روش اشاره، شایع‌تر از بقیه روش‌هاست و پس از آن به روش حفظ و روش بازی نیز پرداخته می‌شود. در این روش‌ها از تصویرگری به عنوان وسیله کمک آموزشی استفاده می‌شود، نه به عنوان روش مستقل و قابل اعتنایی که بتواند شیوه آموزشی برای قرآن کریم به حساب آید.

بنابراین از آن‌جا که رویکرد این مهد‌ها، آموزشی و قرآنی است، شایسته است کودکان در مهد‌های قرآن، مسایل زندگی را با رویکرد قرآنی یاد بگیرند، تا زمانی‌که رشد می‌‌کنند و به سنّ مدرسه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسند، شخصیت‌ وارسته‌ای داشته باشند.^[۹۷۲]
۳-۵-۱- بایسته‌های آموزش قرآن به خردسالان
هرچند که آموزش قرآن و مفاهیم قرآنی از سنین کودکی دارای اهمیت فراوانی است، اما در این میان، آنچه که بیش از هر مسأله دیگری اهمیت دارد، شیوه آموزشی است که در ارائه مفاهیم و آموزه‌های قرآنی به کار گرفته می‌شود و البته لازم است که شیوه آموزشی در آموزش به خردسالان با شیوه آموزشی بزرگسالان تفاوت داشته باشد. بسیاری از شیوه‌های آموزشی که در حال حاضر از سوی مراکز و مؤسسات قرآنی، مربّیان، خانواده‌ها و… در آموزش به خردسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد، نه تنها کمکی در نزدیک شدن کودکان به قرآن نمی‌کند؛ بلکه در اکثر موارد، آنان را از قرآن دورتر می‌کند.
بر این اساس، در تدوین برنامه آموزش قرآن به خردسالان، باید به نکات مهمی توجه کرد که در ذیل، به بیان آن‌ها پرداخته می‌شود.
۳-۵-۱-۱- برخورداری از آگاهی و باورهای عمیق دینی
مربّیان در آموزش مفاهیم قرآنی باید خودشان، نسبت به آن‌چه تدریس می‌کنند، به باور رسیده باشند. مفاهیم و آموزه‌های قرآنی و دینی که به خردسالان ارائه می‌شود، اگر به صورت سطحی و بدون داشتن آگاهی کافی از سوی مربّیان انجام شود، هیچ نتیجه مثبتی در پی نخواهد داشت و حتی موجب می‌شود تا کودکان و نوجوانان در آینده، مسائل دینی را در حدّ بسیار ظاهری نیز رعایت نکنند.
۳-۵-۱-۲- لزوم تربیت کارشناس آموزش قرآن
هر چند که برخی از مؤسسات و سازمان‌ها عنوان می‌کنند که آموزش‌هایی را برای ارتقای توانمندی مربیان ارائه می‌کنند، اما این آموزش‌ها کافی نبوده و در جهت توانمندسازی مربّیان، باید گام‌های اساسی برداشته شود. مربّیان مهدهای قرآنی و مربّیان آموزش قرآن قبل از تدریس قرآن به کودکان، دوره‌های روانشناسی کودک و آشنایی با کتاب‌های کار کودک را بگذرانند و با رویکرد مفاهیم قرآنی ویژه کودکان آشنایی داشته باشند.^[۹۷۳]
۳-۵-۱-۳- اهتمام به آموزش مفاهیم قرآنی به جای تربیت قاری و حافظ قرآن
با وجود اهمیت بحث آموزش قرآن به خردسالان، توجه به معارف قرآنی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اما بسیاری از خانواده‌ها در تلاشند تا فرزندان خود را در سنین پیش از دبستان، حافظ و قاری قرآن تربیت کنند، ولی از این مسأله غافلند که ممکن است کودکان آنان، تنها قرآن را حفظ کرده باشند و با فرهنگ، معرفت و تربیت قرآنی انس نگیرند و البته ممکن است که توانمندی آنان در قرائت و حفظ قرآن، در برخی موارد منجر به غرور آنان نیز شود. بنابراین لازم است در کنار توجه به قرائت و حفظ قرآن، اهمیت خاصی نیز به مفاهیم و معارف قرآنی داد.
۳-۵-۱-۴- عدم استفاده از روش زبان‌آموزی در آموزش قرآن
انس با قرآن، حفظ سوره‌ها و در مراحل پیشرفته‌تر، حفظ کل قرآن، آموزش مفاهیم و آداب قرآنی، بیان قصه‌های قرآنی از جمله اهداف آموزشی برای کودکانِ سنین ۴ تا ۷ ساله است. اگرچه از مربّیان خواسته می‌شود در مواردی به آموزش روخوانی قرآن نیز پرداخته شود، امّا از آن‌جا که روخوانی قرآن برای کودکان این سنین همراه با شناخت درست حروف فارسی نیست، درک و شناخت کودک در این زمینه، کوتاه مدت است و بعضاً دیده شده که با آموزش‌های دبستانی مغایرت دارد و کودک را دچار خستگی، بی علاقگی، تضاد، وازدگی و تظاهر به یادگیری می‌کند، ولی عمیقاً هیچ تأثیری ندارد. مسلّماً این‌گونه آموزش، در کوتاه مدت تأثیر خود را از دست می‌دهد. لذا در آموزش قرآن به خردسالان، نباید از روش زبان‌آموزی استفاده کرد و البته هنگامی که نخواهیم از این روش استفاده کنیم باید به مفاهیم و عبارات قرآنی توجه کنیم که این امر لازم است از سوی مراکز پیش‌دبستانی و مهدهای کودک، مورد توجه قرار بگیرد.
۳-۵-۱-۵- آموزش تصویری قرآن به کودکان
آموزش قرآن به خردسالان با آموزش سایر اقشار و گروه‌ها تفاوت بسیاری داشته و به همین دلیل نیز، مربّیان این حوزه، باید فنون لازم در ارتباط با آموزش خردسالان را داشته باشند. به این دلیل که افکار کودکان، انتزاعی نیست، آموزش‌هایی که به آنان ارائه می‌شود باید به شکل تصویری و گویا باشد و کودکان باید هر چیزی را که دیدنی است دقیق ببینند و هر چیزی که شنیدنی است را نیز باید دقیق بشنوند.^[۹۷۴]
۳-۵-۱-۶- کاستن از حجم مفاهیم قرآنی
میزان آموزش و ارائه مفاهیم قرآنی به خردسالان نیز باید در مقایسه با بزرگسالان تفاوت داشته باشد. ارائه حجم بالایی از آیات و سوره‌های قرآنی به خردسالان، یکی از مشکلاتی است که در برخی از مراکز و مؤسسات قرآنی با آن روبه‌رو بوده و برای حل این مشکل نیازمند انجام کار کارشناسی هستیم تا مراکز و مؤسسات قرآنی با در دست داشتن نظرات کارشناسانه، حجم آموزش‌های خود را براساس نیاز خردسالان و استانداردهای موجود در این حوزه تنظیم کنند.
۳-۵-۱-۷- تدوین آیین‌نامه در حوزه آموزش قرآن
دوگانگی و اختلاف میان آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی به عنوان متولّیان آموزش قرآن به کودکان، اساسی‌ترین مشکل و آسیبی بزرگ در آموزش قرآن به خردسالان به شمار می‌آید. تدوین یک آیین‌نامه در حوزه آموزش قرآن، موجب می‌شود تا نه تنها سازمان‌ها و مراکز آموزشی براساس چارچوب‌های مطرح شده در این آئین‌نامه رفتار کنند؛ بلکه سبب می‌شود تا خانواده‌ها نیز از این آیین‌نامه استفاده کرده و تربیت و آموزش فرزندان خود را بر اساس آیین‌نامه مشخص قرآنی انجام دهند. در صورتی که این آیین‌نامه تدوین شود، علاوه بر خانواده‌ها، معلّمان و مربّیان نیز نسبت به وظایف تربیتی خود شناخت بیشتری پیدا کرده و یاد می‌گیرند که در تربیت و آموزش کودکان و خردسالان، چه مواردی را باید در اولویت کار خود قرار دهند.^[۹۷۵]
۳-۶- سایر نهادهای مسئول تربیت قرآنی کودکان
از دیگر نهادهای اجتماعی که در ترویج فرهنگ قرآن جامعه به خصوص کودکان نقشی مهم دارند، می‌توان به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان دارالقرآن‌الکریم، سازمان انجمن مرکزی اولیاء و مربیان و … اشاره نمود که در ذیل، وظایف هر یک از آن‌ها، جهت تحقق تربیت قرآنی کودکان، ارائه می‌گردد:
۳-۶-۱- کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
این کانون به صورت شرکتی دولتی، وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی تشکیل شده است که البته به موجب تصویب نامه مورخ ۶۰.۱۲.۸ هیأت وزیران، کانون پرورش کودکان و نوجوانان از وزارت فرهنگ و آموزش عالی منتزع و به‌ وزارت آموزش و پرورش ملحق گردیده است.
وظایف کلی این کانون عبارت است از:
‌الف- تأسیس مراکز عرضه کتاب و آموزش‌های فرهنگی و هنری مخصوص کودکان و نوجوانان در نقاط مختلف کشور.
ب- کمک به توسعه و تکمیل کتابخانه‌های مساجد، مدارس، کتابخانه‌های عمومی و سایر مؤسسات برای ایجاد بخشهای مخصوص کودکان و‌نوجوانان
پ- تهیه و استفاده از وسایل سمعی و بصری، تدارک وسایل آموزشی، تولید، خرید، توزیع و نمایش و فروش فیلم‌های سینمایی مخصوص کودکان و ‌نوجوانان.
ت- ایجاد کتاب‌خانه‌های سیّار جهت عرضه کتاب به کودکان و نوجوانان در روستاها و همکاری با سازمان‌هایی که خدمات مشابه ارائه می‌نمایند.
ث- کمک به توسعه و ترویج ادبیات کودکان و نوجوانان از طریق تشویق نویسندگان، طراحان، هنرمندان و ناشران و همکاری با آنان.
ج- تولید تئاتر و برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های هنری مخصوص کودکان و نوجوانان.
چ- همکاری با کلیه مؤسسات ایرانی و غیر ایرانی که با کانون، هدف‌های مشابه دارند.^[۹۷۶]
با توجه به وظایف این کانون، توصیه می‌شود ضمن تشکیل شورای قرآنی و اختصاص دادن بودجه کافی، تدابیر شایسته‌ای در جهت برگرداندن همه این وظایف به فعالیت‌های قرآنی حیطه کودکان اتخاذ گردد. بر این اساس، وظایف جدید این کانون عبارتند از:
‌الف- تأسیس مراکز عرضه کتاب و آموزش‌های قرآنی مخصوص کودکان و نوجوانان در نقاط مختلف کشور (به‌ویژه مناطق محروم).
ب- کمک به توسعه و تکمیل کتب قرآنی مخصوص کودکان و‌ نوجوانان در کتابخانه‌های مساجد، مدارس، کتابخانه‌های عمومی و سایر مؤسسات.
پ- فراهم کردن وسایل سمعی و بصری، تدارک وسایل آموزشی، اجرای تئاترهای قرآنی و نمایش فیلم‌ها و داستان‌هایی با محوریت قرآن یا زندگی پیامبران الهی و امامان علیهم‌السلام متناسب با مقاطع مختلف سنّی کودکان و ‌نوجوانان.
ث- کمک به توسعه و ترویج ادبیات دینی کودکان و نوجوانان از طریق تشویق نویسندگان، طراحان، هنرمندان و ناشران و همکاری با آنان.
ج- حمایت از طراحّان انیمیشن‌ها و بازی‌های رایانه‌ای قرآنی مخصوص کودکان و نوجوانان.
در این‌جا به یک نمونه از تولیدات قرآنی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، اشاره می‌شود:
نام سرگرمی: خدا دوست دارد - خدا دوست ندارد(از مجموعه کارت بازی‌ها)
گروه سنی: ۱۰ سال به بالا
طراح سرگرمی: مهدی معینی
طراح گرافیک و طراح بسته بندی: مجید قادری
این سرگرمی، شامل ۴۲ عدد کارت بازی و راهنمای آشنایی با لغات و مفاهیم قرآنی است. کارت‌ها بر اساس تعدادی از آیات قرآن، در دو گروه، طراحی و تنظیم شده؛ گروهی که خداوند متعال، دوست‌دار آن‌هاست و گروهی که خداوند، آن‌ها را دوست ندارد .کودکان و نوجوانان ضمن بازی با این کارت‌ها، با لغات قرآنی و معانی قرآن نیز آشنا می‌شوند.
۳-۶-۲- سازمان انجمن مرکزی اولیاء و مربَیان
برخی از مهم‌ترین فعالیت‌های این سازمان به شرح ذیل است: ^[۹۷۷]
- برگزاری کلاس‌ آشنایی با آیات قرآنی برای والدین: از آن‌جا که استفاده از آیات و روایات از سوی والدین و مربیان، در تربیت قرآنی کودکان و نوجوانان مؤثر است، این سازمان، از سال تحصیلی ۱۳۸۹-۱۳۹۰، اقدام به برگزاری کلاس‌های آموزشی برای اولیاء، برای آشنایی آنان با آیات و روایات اساسی در تربیت قرآنی فرزندان کرده است. این کلاس‌های آموزشی به تفکیک سطوح تحصیلی: مقطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه و هم‌چنین به اقتضای شرایط استان‌ها و نیاز خانواده‌ها برگزار شده‌اند و تلاش شده که در این کلاس‌ها، سرفصل‌های قرآنی در برنامه‌های خانواده‌ها، مورد توجه قرار گیرد.
- ماهنامه پیوند انجمن اولیاء و مربیان: سازمان مرکزی انجمن اولیاء و مربیان در بخش مکتوبات خود، ماهنامه‌ای را تحت عنوان «پیوند» منتشر کرده است که در آن، به معرفی آیات و روایات مربوط به مباحث تربیتی خانواده و نیز، نقش‌آفرینی پدران و مادران در تربیت قرآنی فرزندان ‌پرداخته شده است.
- تألیف و چاپ کتب تربیتی برای خانواده‌ها و دانش‌آموزان: این سازمان تلاش دارد تا از این طریق تألیف هر ساله کتب تربیتی، بحث‌های تربیتی را با موضوعات قرآنی مورد بررسی قرار دهد.
- تولیدات فرهنگی انجمن اولیاء و مربیان: سازمان مرکزی انجمن اولیاء و مربّیان، در بحث راهنمایی و مشاوره، تلاش می‌کند با تولیدات فرهنگی برای خانواده‌ها، زمینه آگاهی آنان را نسبت به شرایط روز جامعه فراهم کرده و نقش آنان را در تربیت قرآنی فرزندانشان پررنگ‌تر کند.
نیز از دیگر اقداماتی که در دستور کار این سازمان قرار گرفته است می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: