متغیر کنترل دراین مطالعه اندازه شرکت تقریب زده شده کل داراییها می باشد همچنین صنعت رانیز به عنوان متغیر مصنوعی در مدل وارد کرده است که در شرکتهای ورشکسته یک و درشرکتهای غیر ورشکسته صفر می باشد
وبه این نتیجه رسیدند که شرکتهای که منحل نمی شوند وضعیتشان بهتر از شرکت هایی است که منحل می شوند
این قضاوت از روی نسبتهای مالی شان انجام می شود
۱۹-بارنیو (۲۰۰۲)شرکتها رابه سه دسته تقسیم بندی کرد
شرکتهایی که تحصیل شده اند
شرکتهای که علائم ورشکستگی دارند
شرکتهای که ورشکسته شده اند
بارنیو (۲۰۰۲)از ده متغیر استفاده کرد که نوع از انها متغیر های حسابداری وبقیه انها از متغیرهای غیر حسابداری تشکیل شده بودند نمونه ایشان مابین سالهای ۱۹۸۰الی ۱۹۹۵بود که از کمیسیون بورس اوراق بهادار امریکا تهیه شده بود ضمنا مدل مورد استفاده از لوجیت بود
متغیرهای حسابداری مورد استفاده
سود خالص به کل دارایی ها
کل دارایی هابه شاخص تولید ناخالص ملی
دارایی نامشهودبه فروش
کل هزینه بهره به کل بدهی
بدهی بهره دار به کل بدهی
متغیرهای غیر حسابداری مورد استفاده
تقلب .
استعفای مدیران
سود انباشته ۶۰روز قبل ورشکستگی
تعداد طبقات اصلی اوراق قرضه داران
زیانهای قبلی سرمایه گذاران
درنهایت به این نتیجه رسید که متغیرهای حسابداری قدرت پیش بینی کنندگی بالاتری نسبت به متغیرهای غیر حسابداری دارند
۲۰-سوزان هال وهمکاران (۲۰۰۲)تعداد ۱۴۹شرکت را درکشور نروژبین سالهای ۱۹۹۵الی ۲۰۰۰انتخاب وبا استفاده از مدل لوجیت به بررسی ورشکستگی انها پرداخت او چهار دسته متغیر استفاده کرد که عبارت بودند از
-بدهی به کل دارایی
-مالیات به سود قبل ازبهره ومالیات
-سود خالص +استهلاک به کل دارایی
-ln(size)
او نسبت اولی را جانشین بدهی ها ونسبت دومی را جانشین مالیات ونسبت سومی را جانشین وجه نقد مورد انتظار ونسبت اخر راجانشین هزینه های ورشکستگی می داند برای تعیین هزینه های ورشکستگی از اندازه شرکت استفاده کرد وبه این نتیجه رسید که بین متغیرهای بالا و ورشکستگی رابطه مثبت وجود دارد واندازه را جانشین هزینه های ورشکستگی می داند
۲۱-فورمان (۲۰۰۲)در صنایع مخابراتی امریکا به دلیل افزایش وتراکم ورشکستگی به پیش بینی ورشکستگی پرداخت به نظر او معیوب بودن طرحهای واحد تجاری واجرائیات ضعیف ریشه های انها می باشد . سلامتی این صنعت به حد بالایی وابسته به شرکای صنعت .سرمایه گذاران واستفاده کنندگان می باشد .درسالهای اخیر با پیشرفت تکنولوژی وبا افزایش اینترنت سرمایه گذاری کلانی انجام شده ولی با افزایش رقابت شرکتهای ورشکسته نیز بیشتر شده است احتمال ورشکستگی شرکتهای تازه تاسیس بسیار بالا بوده ولی شرکتهای که در صنعت اصلی بوده اند احتمال ورشکستگی بسیار کمتری دارند
وی زمینه تحقیق را این می داند که عواملی مانند ساختار مالکیت وخصوصیات تصمیم گیری در شرکت همچنین نوع عملکرد در ورشکستگی مهم می باشند
فورمان (۲۰۰۲)بین سالهای ۱۹۹۹الی ۲۰۰۱بااستفاده از مدل لوجیت به پیش بینی ورشکستگی پرداخت متغیرهای تحقیق عبارت بودند از :
-سود هر سهم
-ارزش بازار سهام به ارزش دفتری سهام
-سود (زیان )انباشته به کل دارایی ها
-بدهی ها به جمع حقوق صاحبان سهام
-سرمایه در گردش به کل فروش
در نهایت به این نتیجه می رسند که شرکت هایی تازه به کار شروع کرده اند وهمچنین شرکتهایی که از لحاظ تصمیم گیری وعملکرد شرکت دارای مشکل می باشند با وجود مشکلات اقتصادی کلان احتمال ورشکستگی شان بالاتر می رود
۲۲-تی سنگ(۲۰۰۵)از مدل لوجیت فاصله ای درجه دوم برای پیش بینی ورشکستگی استفاده کرد نمونه انتخابی ۳۲شرکت ورشکسته و۳۲شرکت غیر ورشکسته بود ونمونه انتخابی بین سالهای ۱۹۸۵الی ۱۹۹۴بود ضمنا اطلاعات یک سال قبل ورشکستگی مورد بررسی قرار گرفت .متغیرهای ایشان در این مطالعه عبارت بودند از:
-مخارج عملیاتی به سرمایه در گردش
-کل داراییها به سود بعد ازمالیات
-کل بدهی ها به تغییرات وجه نقد
سپس در این میان مدل التمن رابا لوجیت مقایسه می کند وبه این نتیجه می رسد که روش لوجیت خیلی قدرت توجیه کنندگی بیشتری نسبت به مدل التمن دارد چون مدل التمن همیشه فرض بر ان دارد که بین متغیرها یک موازنه خطی وجود دارد که این به ندرت اتفاق می افتد در حالی که مدل لوجیت به هنجار بودن داده ها کاری ندارد بلکه یک رابطه پیچیده ای بین متغیرها ایجاد و دید اماری صحیح به وجود می اورد (تی سنگ۲۰۰۵)
۲-۱۰-۲پیشینه داخلی
اما در ایران نیزتحقیقات مشابهی در این زمینه به انجام رسیده است که به آن اشاره می شود.
۱- بررسی شاخص های پیش بینی کننده ورشکستگی در شرایط محیطی ایران ، غلامرضا امیری سلیمانی ، رساله دکترا در رشته حسابداری ، دانشگاه تهران ، سال ۱۳۸۱، با بهره گرفتن از پرسش نامه نظر پرسش شوندگان را در مورد قابلیت پیش بینی کنندگی مجموعه ای از ۱۵ متغیر مالی و ۱۰ متغیر غیرمالی در پیش بینی ورشکستگی شرکت ها (یا آن گونه که در تحقیق ایشان آمده تجارت ناموفق) جویا شده است، و در نهایت در مدلی از نوع تفکیک کننده خطی ۱۵ متغیر مالی را مورد بررسی بیشتر قرار داده است . مدل نهایی او تنها در برگیرنده چهار نسبت شامل : جریان نقدی عملیاتی هر سهم به سود هرسهم ؛ وجه نقد حاصل از عملیات به حقوق صاحبان سهام ؛نسبت موجودی کالا به دارایی‌های جاری؛ و دارایی‌های جاری به بدهی های جاری.
۲- پیش بینی درماندگی مالی شرکت ها با بهره گرفتن از شبکه های عصبی مصنوعی ، رضا راعی و سعید فلاح پور ، تحقیقات مالی ، بهار و تابستان۱۳۸۳ ، به مقایسه قدرت پیش بینی کنندگی شبکه های عصبی در مقایسه با روش تفکیک کننده خطی چند متغیره پرداخته اند. آنها شرکت هایی که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت بوده اند، را از سالی که مشمول این ماده شده اند به عنوان شرکت های درمانده مالی تعریف کردند و با بهره گرفتن از اطلاعات مالی سنوات قبل، این گونه شرکت ها را پیش بینی کرده اند. پنج متغیر مورد بررسی در این تحقیق عبارتند از،۱- نسبت جاری،۲- نسبت سود قبل از بهره و مالیات به دارایی ها،۳- حقوق صاحبان سهام به بدهی ها،۴- سرمایه در گردش به کل دارایی ها ۵- نسبت سود قبل از بهره و مالیات به فروش .آنها در مجموع ۴۰ شرکت درمانده مالی در سنوات ۷۳ تا ۸۰ را که مشمول شرایط تعیین شده بوده اند، در نمونه قرارداده و ۴۰ شرکت نیز از میان سایر شرکت ها به صورت تصادفی و به عنوان شرکت های سالم انتخاب کرده اند. میانگین صحت پیش بینی مدل تفکیک کننده خطی به طور کلی ۴/۹۳% و صحت پیش بینی مدل شبکه های عصبی مصنوعی ۳/۹۵ ٪ محاسبه شده است . آنها نقطه انقطاع را در مدل تفکیک کننده خطی معادل ۵/۰ فرض کرده اند. در نهایت چنین نتیجه گیری کرده اند که"مدل ANN شبکه های عصبی مصنوعی" در پیش بینی درماندگی مالی، به طور معنی داری نسبت به “مدل MDA مدل تفکیک کننده چند متغیره” از دقت پیش بینی بیشتری برخوردار است. در هر حال، با توجه به دو نکته، نتیجه گیری یادشده قابل تأمل است : استفاده آن ها از نقطه انقطاع ۵/۰ در مدل تفکیک کننده چند متغیره، و تفاوت نسبتاً کم صحت کلی مدل های یاد شده (۳/۹۵% در مقایسه با ۴/۹۳%).
۳- استفاده از اطلاعات تاریخی مالی و غیرمالی جهت تفکیک شرکت های موفق و ناموفق ، ساسان مهرانی ، کاوه مهرانی و غلامرضا کرمی ، بررسی های حسابداری و حسابرسی ، زمستان ۱۳۸۱ ، با بهره گرفتن از اطلاعات دو ساله ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ ، ۱۲۰ شرکت و ۶ متغیر اقدام به بررسی و پیش بینی شرکت های موفق و ناموفق کرده اند .متغیرهای مورد بررسی آنها متشکل از ۳ متغیر مالی و ۳ متغیر غیر مالی است که عبارتند از:۱- بازده حقوق صاحبان سهام۲- رشد فروش۳- رشد سود۴- حجم معاملات۵- تعداد خریداران۶- تعداد دفعات معامله .آنها شرکت موفق را به گونه ای تعریف کرده اند که باید حداقل ۵ نسبت از نسبت های یادشده در سال ۱۳۸۲ نسبت به سال ۱۳۸۱ افزایش داشته باشد . وشرکت های ناموفق نیز باید حداقل ۵ نسبت آنها درسال ۱۳۸۲ کاهش داشته باشد . آنها تفاوت معنی داری بین بازده سهام این دو گروه پیدا کرده اند. در مدل نهایی آنها ، تنها دومتغیر بازده حقوق صاحبان سهام و رشد فروش به عنوان متغیرهای توضیح دهنده شرکت های موفق و ناموفق استفاده شده است . و سایر متغیرها رابطه مهمی با طبقه بندی انجام شده نداشته اند.
۴- ارزیابی توانمندی مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و ارائه مدل زواگین برمبنای آن، اعظم سلیمانی ، رساله دکترا در رشته حسابداری ، سال ۱۳۸۴ ، به دنبال درجه بندی و رتبه بندی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران بر مبنای توانایی نسبی تداوم فعالیت(توانمندی مالی) بر اساس مدل زاوگین شدند. برای این امر، یک نمونه سی تایی شرکت های ورشکسته(شرکت هایی که دارای زیان انباشت های بیش از ۵۰ درصد سرمایه می باشند) و یک نمونه سی تایی از شرکت های غیرورشکسته در دو مرحله انتخاب شده است.(در مرحله اول شرکت هایی انتخاب شده اند که دارای بیشترین سود انباشته بوده و در یک دوره زمانی ده ساله زیان نداده اند و در مرحله دوم شرکت هایی برگزیده شده که با شرکت های ورشکسته هم صنعت بوده اند). همچنین اطلاعات شرکت ها در سه دوره زمانی مربوط به سال ورشکستگی، یک سال قبل ازورشکستگی و میانگین پنج سال قبل از ورشکستگی مورد آزمون قرار گرفته است.نتیجه بدست آمده از تحقیق، حاکی از این امر است که به دلیل شرایط محیطی و اقتصادی حاکم بر بورس ایران، مدل زاوگین برای پیش بینی احتمال ورشکستگی کارا نبوده و مناسب ترین مدل، مدلی است که ضرایب آن بر اساس شرایط ایران تعدیل گردیده باشد.
مابقی تحقیقات انجام شده در ایران ، اکثرآ به آزمون مدل های ورشکستگی مانند آزمون مدل های آلتمن ، اسپرینگیت،شیراتا،زیمسکی و… پرداخته اند.از جمله آنها می توان به تحقیق آقای سبزه وری درباره آزمون مدل آلتمن در تعیین ورشکستگی شرکت ها در بازار بورس و همچنین تحقیق آقای مهدی گلدوز با عنوان “بررسی مقایسه ای کارایی مدل های ورشکستگی آلتمن،اسپرینگیت،زیمسکی و شیراتا در بورس اوراق بهادار تهران ” اشاره کرد(سایت ایران داک)
۵-مهدی فغانی نرم در سال ۱۳۸۰تحقیقی انجام می دهد که به توانایی مدل z-coreدر پیش بینی ورشکستگی در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد وکارایی این مدل درایران به اثبات می رسد (فغانی نرم مهدی ۱۳۸۰)
در تحقیقی دیگر قدرت نسبتهای مالی جهت پیش بینی بحرانهای مالی شرکتها مورد بررسی قرار گرفته واز رگرسیون چند گانه برای تجزیه وتحلیل مدل استفاده کرده است نتایج حاکی از ان است که مدل تا سه سال قبل از بحران مالی در شرکتها پیش بینی صحیحی در خصوص بحران مالی ارائه می دهد (سلیمانی غلامرضا -۱۳۸۱)
مهدی رسول زاده به کارایی مدلهای پیش بینی ورشکستگی التمن درایران پرداخت که دردو صنعت نساجی وساخت فلزات این مدلها با سطح اطمینان ۸۱%ونسبت ورشکستگی شرکتها راقبل از ورشکستگی می تواند پیش بینی کنند (رسول زاده مهدی ۱۳۸۱)
۶-همچنین در تحقیقی که توسط راضیه علی خانی در سال ۱۳۸۵انجام شد به مقایسه دو مدل التمن وفالمر پرداخته شد ونتایج حاکی از انست که مدل التمن در پیش بینی ورشکستگی محافظه کارتر از مدل فالمر است (علی خانی کشکک – راضیه -۱۳۸۵)
۲-۱۱-خلاصه فصل
|
[دوشنبه 1400-08-03] [ 12:50:00 ب.ظ ]
|
