شاخص های بهره وری عمومی به دو دسته شاخص های بهره وری جزئی و شاخص بهره وری کل عوامل تولید تقسیم بندی می شوند . در شاخص های بهره وری جزئی ارتباط ستاده با یک نهاده مورد توجه قرار می گیرد . در حالیکه در شاخص های بهروری کل عوامل تولید، ارتباط ستاده با کل نهاده ها مورد بررسی قرار می گیرد.
۱-شاخص بهره وری جزئی
شاخص بهره وری جزئی، حاصل نسبت خروجی سازمان (ارزش افزوده)به یکی از داده ها (ورودیها) است.
شاخص های بهره وری جزئی مهم شامل پنج شاخص به شرح زیر می باشند.

• • شاخص بهره وری نیروی کار

• • شاخص بهره وری هزینه شاغلین (رقابت پذیری نیروی کار)

• • شاخص بهره وری سرمایه

• • شاخص بهره وری انرژی

• • شاخص بهره وری مصارف واسطه

• • شاخص بهره وری نیروی کار

این شاخص از تقسیم ارزش افزوده به تعداد شاغلین سازمان حاصل می شود. در صورتی که اطلاعات نفر ماه، نفر روز و یا نفر ساعت کار انجام شده در دسترس باشد، در این صورت در مخرج کسر شاخص بهره وری نیروی کار، به جای تعداد شاغلین از این اطلاعات استفاده خواهد شد. بدیهی است که این نوع شاخص، بهره وری نیروی کار را با دقت بازتری نشان می دهد.
واحد این شاخص ریال بر شاغل، یا نفر ماه، یا نفر روز و یا نفر ساعت می باشد. این شاخص نشان می دهد که هر شاغل در یک دوره بررسی چه میزان ارزش افزوده ایجاد کرده است.
= بهره وری نیروی کار
منظور از تعداد شاغلین، تعداد کل شاغلین رسمی و یا قراردادی سازمان می باشد که دارای احکام استخدامی بوده و حقوق ومزایای خود را به طور ماهانه از سازمان دریافت می کنند. افرادی که در استخدام سازمان های دیگر بوده و به صورت پاره وقت و یا تمام وقت در خدمت سازمان می باشند جزء شاغلین سازمان محسوب نمی شوند.

• • شاخص بهره وری هزینه شاغلین(رقابت پذیری نیروی کار)

این شاخص از تقسیم ارزش افزوده بر جبران خدمات شاغلین به دست می آید. واحد این شاخص نسبت می باشد. مفهوم این شاخص آن است که به ازای یک واحد ریالی جبران خدمات پرداخت شده به شاغلین چه میزان ارزش افزوده برای سازمان ایجاد شده است.

=بهره وری هزینه شاغلین

• • شاخص بهره وری سرمایه

این شاخص از تقسیم ارزش افزوده بر ارزش موجودی اموال سرمایه ای ثابت حاصل می شود. در محاسبه این شاخص برخی مواقع به جای ارزش اموال سرمایه ای ثابت از ارزش دارایی های ثابت استفاده می شود.
=بهره وری سرمایه
این شاخص نشان می دهد که در قبال یک واحد(مثلا ی میلیون ریال)سرمایه ثابت مورد استفاده چه میزان ارزش افزوده حاصل شده است.

• • شاخص بهره وری انرژی

این شاخص از تقسیم ارزش افزوده بر مقدار انرژی مصرف شده به دست می آید. این شاخص برای کشورهایی که از نظر ذخایر سوخت فسیلی در مضیقه هستند بسیار حایز اهمیت می باشد. همچنین این شاخص از طریق تقسیم ارزش افزوده بر ارزش انرژی مصرف شده نیز محاسبه می شود. در این صورت واحد این شاخص نسبت خواهد بود.
=بهره وری انرژی
این شاخص نشان می دهد که در قبال مصرف ی واحد انرژی چه میزان ارزش افزوده ایجاد شده است.

• • شاخص بهره وری مصارف واسطه

این شاخص از طریق تقسیم ارزش افزوده بر ارزش مصارف واسطه محاسبه می شود. واحد این شاخص نسبت می باشد. این شاخص نشان می دهد که در قبال مصرف یک واحد مصارف واسطه (مثلا ی میلیون ریال)چند میلیون ریال ارزش افزوده ایجاد شده است.
=بهره وری ارزش مواد
۲- شاخص بهره وری کل عوامل تولید
شاخص بهره وری کل عوامل تولید حاصل تقسیم کل ستاده های سازمان یا ارزش افزوده به کل نهاده ها می باشد. این شاخص تأثیر مشترک همه ورودی ها در تولید خروجی را منعکس می کند. اطلاعات لازم برای محاسبه این نوع بهره وری نسبتا به دشواری قابل دستیابی است. برای اندازه گیری این شاخص روش های متفاوتی وجود دارد که به دو مورد از آنها به شرح زیر اشاره می شود.
=بهره وری کل عوامل تولید
این شاخص نشان می دهد که در قبال یک واحد نهاده مصرفی چه میزان ستاده حاصل شده است. اگر حاصل بزرگتر از یک باشد، سازمان بهره ور و اگر کوچکتر از یک باشد سازمان غیر بهره ور می باشد.
=بهره وری کل عوامل تولید
که در آن L نیروی کار ، k سرمایه ثابت،a ضریب کشش کار نسبت به تولید و B ضریب کشش سرمایه نسبت به تولید می باشد.در حالی که روش اول در اکثر سازمان ها قابل محاسبه است، روش دوم در سطح بنگاه های اقتصادی و بخش های اقتصادی و کل اقتصاد ملی معمولا مورد محاسبه قرار می گیرد (مرکز برنامه ریزی و فناوری اطلاعات،۱۳۹۱).
۲-۲۸-۲- شاخص بهره وری اختصاصی
شاخص های بهره وری اختصاصی کسرهایی هستند که صورت آنها ستاده ها و مخرج آنها داده های مربوط به یک سازمان یا یک فرایند سازمان هستند. شاخص های اختصاصی در ارتباط مستقیم با ماموریت های خاص هر سازمان تعریف می شوند که حالت عمومی و عام نداشته و ویژه آن سازمان می باشند. از شاخص های بهره وری اختصاصی می توان برای مقایسه عملکرد سازمان در یک زمینه کاری خاص طی سال های مختلف و یا بین واحدهای مختلف استفاده نمود(مرکز برنامه ریزی و فناوری اطلاعات،۱۳۹۱).
۲-۳۱- پیشینه پژوهش
در ادامه خلاصه تعدادی از تحقیقات انجام شده در ارتباط با موضوع در ایران و جهان ارائه می شود.
۲-۳۱-۱- پژوهش های داخلی

۴-۲۰- برآورد نسبت انتقال رسوب در نرم افزارهایHEC RAS 4.1 و GEP 4.3 115
۴-۲۱- روش آنالیز حساسیت نرم افزارها ۱۱۶
۴-۲۱-۱- حساسیت سنجی با دما در نرم افزار HEC RAS 4.1 116
۴-۲۱-۲- حساسیت سنجی با ضریب زبری مانینگ در نرم افزارهای HEC RAS 4.1 و GEP 4.3 117
۴-۲۱-۳ آنالیز حساسیت در نرم افزار GEP 4.3 118
۴-۲۲ – ارزیابی مدل ها ۱۱۹
۴-۲۳ – آزمون T Student 119
۵- بحث و نتیجه گیری ۱۲۱
۱-۵- بازسازی رسوب در ایستگاه کشکان پلدختر ۱۲۱
۵-۲ توزیع سیلاب ها در ماه های مختلف ۱۲۱
۵-۳ نوع توزیع سیلاب ها ۱۲۱
۵-۴ کاربرد نرم افزارهای HEC RAS4.1 و GEP 4.3 در حوزه آبخیز کشکان ۱۲۱
۵-۵ اجرای نرم افزارها ۱۲۲
۵-۶ انتقال رسوب سیلاب ها و تغییرات زمانی آن در حوزه آبخیز کشکان (ایستگاه کشکان پلدختر) ۱۲۲
۴-۷ نتایج شبیه سازی رسوب نرم افزار HEC RAS 4.1 123
۵-۸ نتایج شبیه سازی رسوب نرم افزار GEP 4.3 124
۵-۹ انتقال رسوب سیلاب با حداکثر رسوب در مراحل واسنجی و اعتبارسنجی نرم افزار HEC RAS 4.1 124
عنوان صفحه
۵-۱۰ نتایج شبیه سازی رسوب در مرحله واسنجی و اعتبارسنجی نرم افزار GEP 4.3 124
۵-۱۱ رسوب حداکثر و حداقل سیلاب ها در نرم افزار HEC RAS 4.1 125
۵-۱۲ رسوب حداکثر و حداقل سیلاب ها در نرم افزار GEP 4.3 125
۵-۱۳ تغییرات انتقال رسوب در ماه های مختلف ۱۲۵
۵-۱۴ نتایج بررسی متوسط انتقال رسوب ۱۲۷
۵-۱۵ نسبت تغییرات انتقال رسوب در ماه های مختلف ۱۲۸
۵-۱۶ نتایج ارزیابی و حساسیت سنجی مدل ۱۲۸
۵-۱۷ آزمون فرضیه ها ۱۳۰
۵-۱۸ پیشنهادات پژوهشی ۱۳۱
۶- منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۳۱
فهرست اشکال
موضوع صفحات
۲- کلیات و مرور منابع
شکل۲-۱- مراحل مختلف واسنجی داده ­ها در مدل­سازی ۱۱
۳-مواد و روش­ها
شکل۳-۱- موقعیت منطقه مورد مطالعه ۶۲
شکل۳-۲- بازه مورد مطالعه در رودخانه کشکان ۷۲
شکل۳-۳- تعریف کلاس­های دانه­بندی در نرم­افزار HEC RAS 4.1 73
شکل۳-۴- نمودار لارسن برای تعیین تابع ۷۹

شکل۳-۴- نمودار روند اجرای مدل GEP 4.3 83
شکل۳-۵- نمودار تجربی نسبت باربستر به بار معلق در رودخانه­ها ۸۶
۴-نتایج
شکل ۴-۱- منحنی سنجه رسوب برای تعیین بار معلق در ایستگاه هیدرومتری کشکان پلدختر ۹۱
شکل۴-۲- توزیع وقوع سیلاب د ردوره آماری ۹۱
شکل ۴-۳- نمودار تحلیل فراوانی حداکثر سیل در ایستگاه کشکان پلدختر ۹۲
شکل۴-۴- منحنی دانه­بندی بازه مطالعاتی در رودخانه کشکان ۹۳
شکل ۴-۵- رسوب تجمعی سیلاب­های دوره آماری با بهره گرفتن از نرم­افزار HEC RAS 4.1 94
شکل ۴-۶- رسوب معلق تجمعی سیلاب­ها در دوره واسنجی و اعتبا سنجی HEC RAS 4.1 95
شکل ۴-۷- روند تغییرات رسوب معلق شبیه­سازی و اندازه ­گیری سیلاب­ها درواسنجی با HEC RAS 4.1 96
شکل ۴-۸- روند تغییرات رسوب معلق شبیه­سازی و اندازه ­گیری سیلاب­ها در اعتبارسنجی با HEC RAS 4.1 97

۱- بانک اطلاعاتی تابعیت. ۲- بانک اطلاعاتی اقامت مرز.
۳-بانک اطلاعاتی مرز. ۴- بانک اطلاعاتی تخلفات.
۵- بانک اطلاعاتی لیست ویژه اتباع خارجه. ۶- بانک اطلاعاتی حراست ویژه.
۲-۴-۶-۲-۵-۴)سیستم جامع اداره کل نظارت بر اماکن خصوصی:
کلیه هتل ها، مسافرخانه ها و مهمانپذیرها و تمامی مسافرین داخلی و خارجی اسکان داده شده توسط زیر سامانه های این سامانه قابل دسترسی و تحت کنترل می باشند. ضمن اینکه مشخصات کلّی متقاضیان تعیین صلاحیت جهت مشاغل درزیرسامانه های این سامانه ثبت و حتی به صورت استانی با سامانه اصناف در ارتباط می باشند.
این سیستم جامع خود شامل۳ بانک اطلاعاتی است: بانک اطلاعاتی تعیین صلاحیت، بانک اطلاعاتی کنترل نظارت و بانک اطلاعاتی مسافرین.
۲-۴-۶-۲-۵-۵)سیستم جامع اداره کل اطلاعات عملیات:
این سامانه خود شامل۶ زیرسامانه دیگر است:
۱- بانک اطلاعاتی تسلیحات. ۲- بانک اطلاعاتی مؤسسات. ۳- بانک اطلاعاتی جمع آوری.
۴-بانک اطلاعاتی پلاک محرمانه. ۵- بانک اطلاعاتی عملیات. ۶-بانک اطلاعاتی اطلاعات جمعیت. (خلعتبری، ۱۳۸۹: ۳۰۰).
۲-۴-۶-۲-۶)سیستم جامع پلیس کشف جرایم( آگاهی سابق):
در ادامه اجرایی شدن پروژه امام علی (ع) و با راه اندازی بانک های اطلاعاتی پلیس آگاهی امکان استعلام مشخصات افراد وصدورگواهی عدم سوء پیشینه، استعلام خودروها و موتورهای سرقتی، استعلام سوابق مجرمین از سراسرکشور و جلوگیری ازمراجع مردم جهت گواهی عدم سوء پیشینه به عمل آمد.(فصلنامه فاوا، بهار ۱۳۸۷: ۶) در این سامانه، زیر سامانه های تحقیقات و کشف، مدیریت سامانه، قاچاق کالا، کاردکس اشخاص، آزمایشگاه جنایی و… وجود دارد که با ایجاد سامانه افراد ویژه در پلیس آگاهی تحولی بنیادین در پلیس علمی و جنایی کشور ایجاد گردید. از عمده خدمات ارائه شده در این سامانه می توان به موارد زیر اشاره نمود.
الف- امکان استعلام افراد و صدور گواهی عدم سوءپیشینه بصورت متمرکر.
ب-استعلام خودروها و موتورهای سرقتی و تحت تعقیب بصورت متمرکز.
ج-استعلام سوابق مجرمین حرفه ای از سراسر کشور.
د-جلوگیری از مراجعه مردم جهت گواهی عدم سوءپیشینه از طریق خدمات الکترونیکی دفاتر انتظامی پلیس+۱۰
ه- انجام استعلامات تخصصی و آزمایشگاهی با توجه به وجود سامانه ویژه پلیس کشف جرایم (همایش فناوری اطلاعات و ارتباطات، نظم و امنیت اجتماعی، ۱۳۸۹).
۲-۴-۶-۲-۷)سیستم جامع پلیس مبارزه با مواد مخدر:
سامانه های جامع پلیس مبارزه با مواد مخدر را سامانه های زیر تشکیل می دهند:
۱- بانک اطلاعاتی اطلاعات جمعیت مواد مخدر. ۲-بانک اطلاعاتی جمع آوری.
۳-بانک اطلاعاتی انبارداری مواد مخدر. ۴- بانک اطلاعاتی تحلیل قیمت مواد مخدر.
۵- بانک اطلاعاتی سگ موادیاب. ۶-بانک اطلاعاتی گزارشات مدیریتی.
۷- بانک اطلاعاتی مدیریت کاربران و اطلاعات پایه.
۲-۴-۶-۲-۸) سیستم جامع پلیس راهنمایی و رانندگی:
این سامانه شامل خدماتی از قبیل شماره گذاری، اجرائیات، صدور گواهینامه، تصادفات، امور مربوط به پلیس راه وکنترل حمل و نقل جاده ای می باشد. سیستم جامع پلیس راهنمایی و رانندگی از بانک های اطلاعاتی زیر تشکیل می شود:
۱- بانک اطلاعاتی شماره گذاری. ۲- بانک اطلاعاتی اجراییات. ۳- بانک اطلاعاتی صدور گواهینامه.
۴- بانک اطلاعاتی تصادفات. ۵-بانک اطلاعاتی کنترل جاده ای (جهانشیری،۹۹:۱۳۹۰).
۲-۴-۶-۲-۹) سیستم جامع معاونت وظیفه عمومی:
عمده ترین بانک های اطلاعاتی، عملیاتی و اجرایی سامانه جامع نظام وظیفه به شرح زیر می باشند:
۱- بانک اطلاعاتی اعزام. ۲- بانک اطلاعاتی استعلامات. ۳- بانک اطلاعاتی شوری.
۴- بانک اطلاعاتی معافیت تحصیلی.
۵- بانک اطلاعاتی کفالت. ۶-بانک اطلاعاتی توزیع نیرو. ۷- بانک اطلاعاتی پزشکی. ۸- سامانه موارد خاص.
۹- بانک اطلاعاتی گزارشات. ۱۰- بانک اطلاعاتی اطلاع رسانی (جهانشیری،۱۳۹۰: ۱۰۰-۱۰۱).
۲-۴-۶-۲-۱۰) سیستم جامع اطلاعات افراد :
در این سیستم که بصورت یکپارچه و متصل به هم چهار بانک اطلاعاتی اسمی، به شرح زیر وجود دارد:
الف. کسانی که گواهینامه جدید دریافت نموده اند.
ب.کسانی که سابقه ای در شماره گذاری دارند یا به نوعی خودروئی به نام آنان شده است.
ج.کسانی که کارت سوخت دریافت نموده اند.
د.کسانی که خدمت وظیفه انجام داده اند یا معاف شده اند.
ارائه عکس افراد با آخرین نشانی جدید، نشانی های قبلی، کد پستی و شماره تلفن ثابت یا همراه آنان از قابلیت های این سامانه بشمار می آید که می توان با اطلاع از شماره تلفن فرد، فهرست مکالمات و پیامک ها را اخذ و بهره وری اطلاعاتی نمود، و پس از اطمینان کامل در خواست تعمیر تلفن داد و یا شماره سریال کارت سوخت را رهگیری نموده و به وسیله آن ردیابی را تکمیل و به نتایج مطلوبی رسید (خلعتبری، ۱۳۸۹: ۳۰۸- ۳۰۹).
۲-۴-۶-۲-۱۱)) سیستم جامع پلیس بین الملل(اینترپل^[۱۴۸]):
سیستم ارتباطی جهانی پلیس اینترپل ابزاری است پیشرفته برای تسهیل فعالیت های پلیس جنایی بین الملل، که دسترسی سریع و آسان اعضای این سازمان را به اطلاعات مهم پلیسی فراهم می سازد. هدف آن برآورده ساختن نیازهای هر یک از کشورهای عضو است و دارای ساز و کارهای کلیدی جهت ارتقای همکاری، تشریک مساعی و ارتباطات میان اینترپل های سراسر جهان است.

پلیس اینترپل ناجا (اینترپل تهران) به عنوان یکی از اعضای فعال این سازمان در سال ۱۳۸۲ به این سیستم تجهیز و بدین ترتیب گامی بلند در تسریع فعّالیّت های پلیسی زیر برداشت:
با برقراری این سامانه تأخیرهای موجود در روش های ارتباطی پیشین (تلکس، دورنگار و …) از میان رفته و حال ظرف چند ثانیه می توان به اطلاعات مربوط به جرایم سازمان یافته، سامانه پیگرد سلاح ها و مواد منفجره، بانک های اطلاعاتی افراد تحت پیگرد، اشخاص گم شده، اجساد مجهول الهویه، خودروهای مسروقه، مواد مکشوفه، کارت های اعتباری و مدارک هویتی جعلی، آثار انگشتان، اشیای هنری مسروقه و … دست یافت. ارسال درخواست های صدور انواع اعلانات بین المللی از سوی اعضا به دبیر خانه کل سازمان ظرف چند ساعت به چهار زبان رسمی این سازمان امکان پذیر است. ^۲- زبان های رسمی اینترپل عبارتند از: انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و عربی. ^۱ خدمات نیروی انسانی، طرح و قوانین، اطلاعات پایه انسانی صورت می پذیرد. این سامانه شامل مشخصات تمام پایوران نیروی انتظامی است که بیشتر مشخصات پایوران رها شده مد نظر می باشد و در پرونده های جنایی کاربرد دارد را می تواند در اختیار واحد های عملیاتی و اجرایی قرار دهد (طالبیان، ۱۳۸۷: ۲۸).
از نظر هزینه نگهداری سامانه مقرون به صرفه نسبت به امکانات قبل است و از نظر امنیت نیز دارای تمامی استانداردهای امنیتی برخوردار است (خلعتبری، ۱۳۸۹: ۲۸۶- ۲۸۹).
۲-۴-۶-۲-۱۲)سیستم جامع پشتیبانی:
هر چند موضوع بانک های اطلاعاتی پشتیبانی خارج از بحث این پژوهش است، اما از آنجا که در برخی از این بانک های اطلاعاتی نیز اطلاعاتی وجود دارد که قابل بهره برداری واحدهای اجرایی و تخصصی و همچنین مدیران اجرایی و عملیاتی است و از طرفی در سطوح میانی و عالی مدیریت سازمان نیز از بعد برنامه ریزی زیاد حائز اهمیّت است. لذا به چند نمونه اشاره می شود:
۲-۴-۶-۲-۱۲-۱) سیستم جامع جامع نیروی انسانی:
در این سیستم جامع کلیه موارد مربوط به جذب و سازماندهی ستادی، جذب و سازماندهی اجرائی، گزینش و استخدام ستادی، گزینش و استخدام اجرائی، امور وظیفه، حقوق و مزایا، قضایی و انضباطی، انجام می گیرد.
۲-۴-۶-۲-۱۲-۲)سیستم جامع آموزش:
این سیستم جامع شامل مواردی مانند اطلاعات پایه، نیاز سنجی آموزشی، برنامه ریزی دوره های آموزشی، آموزش تیر اندازی، امور قراردادهای آموزشی و غیر آموزشی، پژوهش و تألیفات، کتابخانه، انتشارات، سمعی و بصری و … می باشد(جهانشیری،۱۰۴:۱۳۸۹).
۲-۴-۶-۲-۱۲-۳) سیستم جامع آماد و پشتیبانی:
در این سیستم مواردی از قبیل کنترل اموال و دارایی ها و انبارداری موجود می باشد.
۲-۴-۶-۲-۱۲-۴)سیستم جامع بودجه و اعتبارات:
در این سیستم جامع زیر بانک هاى اطلاعاتی برنامه ریزی، اعتبارات، اطلاعات پایه و نظارت وجود دارد. (دو ماهنامه تخصصی فاوا، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۶: ۲۴).
۲-۴-۶-۲-۱۲-۵)سیستم جامع بازرسی:

شکل (۲-۱۲) تئوری تلفیقی کیفیت زندگی ،وینگوتو: ۲۰۰۳
-مدل جکسونویل^[۵۹] در آمریکا مدلی شناخته شده در سنجش کیفیت زندگی است که سالانه جهت پایش کیفیت زندگی مورد استفاده قرار می گیرد .این مدل با شاخص CVIجنبه های متفاوت زندگی را با مشارکت گسترده مردم در انجمن ملی جکسونویل ارزیابی وبا استفاده از دو شاخص عینی و ذهنی و برای ایجاد تغییرات مثبت در شرایط زندگی شهروندان همانندیک کاتالیزور اجرا می گردد JCCI ,1997)).

-داس^[۶۰] (۲۰۰۸ ) چارچوب مفهومی بر ای سنجش کیفیت زندگی شهری پیشنهاد کرده که ارتباط بین محیط و کیفیت زندگی را نشان می دهد . این مدل رویکردی پایین به بالا را پیشنهاد می کند که در آن هردو شاخص های عینی و ذهنی برای مطالعه کیفیت کلی زندگی مورد توجه قرار گرفته اند . این چارچوب محیط خارجی زندگی یعنی بعد عینی را با ادراک افراد ازمحیط زندگیشان یعنی بعد ذهنی ترکیب می کند .
۲-۱۱ - نظریه ها و مکاتب تاثیرگذار برکیفیت زندگی
کیفیت زندگی شهری در جایگاه و مفهوم کنونی آن برآیند تحولات، نظریه ها و جریانات فکری متعددی است که در مجموع می توان آنها را در چهار رویکرد یا الگوی نظری طبقه بندی نمود.
رفاه و عدالت اجتماعی و مکتب جغرافیای رادیکال:
دیوید اسمیت در سال ۱۹۹۴ اولین جغرافیدانی بود که موضوع کیفیت زندگی، رفاه و عدالت اجتماعی رادر اثر ارزشمند خود با عنوان (جغرافیا و عدالت اجتماعی)باتوجه به شاخص های اجتماعی ذهنی و مقایسه عینی بیان نمود.شاخصه های مورد تاکید اسمیت شامل: بهداشت، مسکن، خدمات عمومی، شادمانی خانوادگی، تعلیم و تربیت، فرصت های اشتغال، حقوق و دستمزد، خوراک، حق رای، امید به زندگی، مصرف روزانه پروتئین حیوانی، درصد ثبت نام در مدارس، تعداد متوسط تلفن و روزنامه و نظایر آن می باشد (اسمیت، ۱۳۸۱ :۱۶۰-۱۸۹ ).
بی تردید مفهوم عدالت اجتماعی وابستگی مستقیمی با عدالت دولت دارد. موضوعی که با جغرافیای رادیکال بوسیله دیوید هاروی ^[۶۱] در کتاب پر ارزش خود (عدالت اجتماعی شهر) ۱۹۷۳ بیان نموده است. مفهوم عدالت اجتماعی در این اثر ارزشمند، کمک به خیر و صلاح همگانی، ملاک توزیع درآمد درتمامی نواحی، تخصیص عادلانه منابع و رفع نیازهای اساسی مردم می باشد.(شکویی، ۱۳۸۲ :۱۴۱)
۲) جنبش زیست بوم گرایی و مفهوم توسعه پایدار:
انتشار گزارش هشدار دهنده باشگاه رم در ۱۹۷۵ درباره تباهی منابع تجدید پذیر طبیعت و تباهی محیط زیست به پیدایش جنبش زیست بوم گرایی، اکولوژیسم (اعتماد به دگرگونی شیوه زندگی اجتماعی و سیاسی در جهت حیات پایدار و شکوفایی انسان) در سطح جهانی منجر گردید. انتظارات و تحولات برخاسته از این جنبش در مرحله بعد در قالب مفهوم توسعه پایدار شکل گرفت و در دهه ۱۹۸۰ از سوی کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه رسماًٌ ارائه گردید. مفهومی که در کنار شاخص های اقتصادی توسعه ضرورت توجه به دو شاخص فرهنگی- اجتماعی و زیست محیطی را مطرح و بر جایگاه محوری آنها در برنامه ریزی مدیریت و توسعه تاکید نمود.
۳) حمایت ها و تاکیدات سازمان ها و کمیسیون های جهانی:
همزمان با تدوین رسمی شاخص های اجتماعی در ایالات متحده در ۱۹۷۳ سازمان ملل متحد نیز از این موضوع حمایت نموده و در کنفرانس ۱۹۷۵ بر ابعاد اجتماعی مسکن، کیفیت زندگی و بهزیستی اجتماعی در برنامه های توسعه مسکن تاکید نمود. تعریف رسمی سازمان ملل متحد از رفاه اجتماعی در سال ۱۹۶۳و گزارش باشگاه رم در سال۱۹۷۵، طرح مفهوم توسعه پایدار از سوی کمیسیون جهانی محیط زیست در سال ۱۹۸۰، برنامه سازمان ملل متحد با عنوان ارزشیابی آثار زیست محیطی توسعه، گزارش توسعه انسانی ۱۹۹۴ سازمان ملل گزارش کیفیت زندگی انجمن توسعه ماوراء از جمله مهم ترین برنامه ها و حمایت های جهانی است. که همگی بر ضرورت توجه به بهبود کیفیت زندگی شهری تاکید داشتند.
۴) روش های و رویکردهای جدید در برنامه ریزی شهری:
همزمان با تقویت رویکردهای اجتماعی در طرح های برنامه ریزی شهری، به جایگاه شهروندان و مسائل مربوط به کیفیت زندگی آنان بیش از پیش توجه شد. اهم رویکردها در این زمینه عبارتند از: برنامه ریزی حمایتی سال ۱۹۶۵ که توسط پل داوید اف ^[۶۲] در آمریکا باهدف مبارزه با تبعیض نژادی و حمایت از فقرا و محرومان شکل گرفت و البته ارتباط نزدیکی با برنامه ریزی عدالت خواه داشت، در دهه ۱۹۷۰، برنامه ریزی مشارکتی و دموکراتیک که با تاکید بر کثرت گرایی، جامعه مدنی، نهادهای اجتماعات محلی و سازمان های غیرحکومتی^[۶۳] تدوین گردید، برنامه ریزی گام به گام چارلز لیند بلوم و هم چنین برنامه ریزی پاسخگو از شین مک کوئل در سال۱۹۸۱ با تاکید برپاسخگویی مدیران به نیازهای مردمی در حین اجرای برنامه ها اشاره دارد(علی اکبری وهمکار ، ۱۳۸۹:۱۲۷و ۱۲۸).
۲-۱۲ - تجربیات کشور های جهان در زمینه کیفیت زندگی
کنفرانسها و گنگره های بین المللی تحت عنوان توسعه ی پایدار شهری در قالب کنفرانس ریو و اسکان بشر در استانبول و …. تاکید جدی بر مشارکت جهانی به منظور تحقیق توسعه پایدار به مفهوم تامین نیازهای اساسی و به طور کلی ارتقاء کیفیت زندگی شهری بوده است (مهدی زاده ،۱۳۸۲: ۶۵-۵۹ ).
دکتر فوتو آن سیک ^[۶۴] بر مبنای کار وانگ و دی ^[۶۵] در کشورسنگاپور ۱۴ شاخص ذهنی (زندگی خانوادگی، تحصیل، ثروت، سلامت، زندگی اجتماعی، زندگی کاری، خودشکوفایی، ایمان و مذهب، فراغت، مسکن، خدمات عمومی، محیط زیست، رسانه ها و کالا و خدمات مصرفی)را برای ارزیابی کیفیت زندگی استخراج کرد.وی در سال ۱۹۸۸ حوزه خدمات عمومی را به سه حوزه جداگانه شامل سلامت، حمل و نقل و صنایع همگانی (آب، برق) تقسیم و دو حوزه جدید امنیت عمومی و سیاست را به آنها اضافه نمود و بدین ترتیب ۱۸ حوزه کیفیت زندگی را تشکیل داده اند (FooTuan seic,2000: 33).
مرکز مطالعات کیفیت زندگی در آمریکا طی سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ حدود ۲۱۰۰ مقاله درزمینه ی کیفیت زندگی در شهرها و سکونتگاه های روستایی اختصاص داشته است. بسیاری ازاین مطالعات هر ساله انجام می گیرد. مثلاً در شهر شارلوت ۱۷۳ محله هر ساله بر حسب شرایط اجتماعی ، اقتصادی ، و فیزیکی مورد ارزیابی قرار گرفته و محلات مورد نظر به سه دسته با ثبات ، در خطر یا شکننده ، و آسیب پذیر طبقه بندی می شوند .نتایج بدست آمده برای ایجاد تحول و برنامه ریزی آتی مورد استفاده قرار می گیرند (خوارزمی ،۱۳۸۸: ۱۷ ). دراین رابطه توجه به وضعیت فرد از نظر ثروت مادی، پایگاه اجتماعی و سلامت، برداشت و ادراک فردی از این شرایط و رضایت از زندگی نیز موردارزیابی قرارمی گیرد.
در هلند با بهره گرفتن از شاخص LCI ^[۶۶]یا شاخص شرایط زندگی در سال ۱۹۷۴ توسط اداره برنامه فرهنگی و اجتماعی این کشور به عنوان یک ابزار یکپارچه برای محاسبه شرایط زندگی در هلند پیشنهاد شد و از ۲۳ شاخص ۸ زمینه( مسکن، سلامت، قدرت خرید، فعالیت های اوقات فراغت ،تحرک، مشارکت اجتماعی، فعالیت ورزشی )با ۱۱۰ متغیر تشکیل شده است (Schyns & Boelhouwer, 2004:1).
در گزارش شاخص های کیفیت زندگی شهرداری های هلند علاوه بر شاخص هایی که فقر مسکن و تجهیزات شهری را می سنجد، بر شاخص هایی چون میانگین ساعت سفر بین محل کار و سکونت فضای سبز، تعداد مراکز فرهنگی، تعداد اتومبیل و نسبت آن به مساحت شهر، تعداد اتوبوس در برابر ۱۰۰۰ نفر جمعیت و دسترسی به مرکز شهر تاکید شده است (خاتم، ۱۳۸۴ : ۵۵و۵۶).
پژوهشی تحت عنوان رویکردی چند جانبه به کیفیت زندگی شهری در شهر استانبول توسط آلنگین ^[۶۷]و همکاران (۲۰۰۱) صورت گرفت. بعد اول: کیفیت محیط فیزیکی است که شامل ۵ شاخص به ترتیب ساختمان ها، نوع مسکن، فضای سبز، مناطق تنوعی، خدمات و زیرساخت های شهری می باشد. بعد دوم: کیفیت محیط اجتماعی است که به ۶ شاخص میزان خدمات آموزشی، هزینه خدمات آموزشی، میزان خدمات بهداشتی، فعالیت های فرهنگی, امنیت تقسیم شده است و کیفیت محیط اقتصادی شامل: هزینه زندگی، فرصت پیداکردن کار رضایت بخش، هزینه مسکن و چهارمین بعد :کیفیت حمل و نقل و ارتباطات که حمل و نقل عمومی و جریان ترافیک را شامل می شود((خاتم، ۱۳۸۴ : ۵۵و۵۶).
مک کریا و همکاران (۲۰۰۶) در پژوهشی ابعاد مختلف زندگی شهری در کوئیزلند استرالیا را به شرح ذیل تقسیم نموده است.
الف) دسترسی عینی : ۴ شاخص فاصله تا دبیرستان، فاصله تا مرکز خرید، فاصله تا تسهیلات ورزشی، فاصله تا بیمارستان را می توان بیان نمود.
ب) تراکم مسکونی عینی: تراکم جمعیتی (در کیلومتر مربع)، تراکم مسکونی (در کیلومتر مربع)
ج) هزینه مسکن عینی: قیمت اجاره و خرید مسکن در مناطق آماری
د) دسترسی ذهنی:رضایت مندی از دسترسی به دبیرستان، رضایت مندی از دسترسی به مراکز خرید، رضایت مندی از دسترسی به تسهیلات، رضایت مندی از دسترسی به بیمارستان Mc,crea.et.al,2006:94)).
مطالعات فوق نشان می دهد که در پیشبرداهداف توسعه پایدار ،توجه به امرکیفیت زندگی اهمیت زیادی می یابد.
۲-۱۳ - شهر پایدار و شهر پرتراکم
شهر پر تراکم، تنوع فعالیت ها ومشاغل شهروندان را به همراه دارد که خود به معنای تنوع فرهنگ ها، قومیت ها و ترکیب وسیعی از طبقات اجتماعی مختلف است. این گستردگی اجتماعی، کیفیت زندگی شهری را بالنده کرده، شهری زنده تر، امن تر، محیطی برابر و عادلانه تر ایجاد می کند. در شهر پرتراکم امکان عبور از مرزهای طبقاتی و درآمدی برای شهروندان بیشتر و احتمال دستیابی به عدالت اجتماعی قوی تر است. شهر پرتراکم، با کاهش فاصله های فیزیکی نیاز به تردد های شهری را کاهش داده و از آلودگی هوای ناشی از حمل و نقل و اتومبیل می کاهد. دراین شهربا استفاده بهینه از زمین های درون شهری ، اراضی کشاورزی پیرامون شهرها را از دست اندازی و توسعه های شهری محفوظ می دارد.
«فشرده سازی بافت های شهری»^[۶۸] از جمله مواردی است که برای دستیابی به شهر پایدار پیشنهاد شده است. افزایش تراکم می تواند از طریق «فرم ساخت» ^[۶۹] (راه حل کالبدی)، یا تمرکز فعالیت ها (راه حل اقتصادی) انجام پذیرد ( عزیزی ،۱۳۸۳ :۱۰۷).
۲-۱۴ - شهر فشرده و کیفیت زندگی
بیشتر تئوری های « شهرفشرده » تاکید بر ارتباط فرم شهری و کیفیت زندگی داشته اند . متراکم سازی شهری باعث ایجاد نواحی شهری امن تر و سرزنده تر شده ونیزسبب حمایت از مشاغل ، سرویس های محلی و تعاملات اجتماعی شهری می شود . این گرایش به کیفیت زندگی در حرکت های جاری و معاصر به سوی طراحی فرم های شهری، سنتی جدید و روستاشهری^[۷۰]به عنوان گرایش مسلط قابل مشاهده است .
ایده شهر فشرده می تواند برای ارتقای کیفیت زندگی شهری شهروندان با ایجاد فضاهای پرتحرک ،مناسب و جذاب ،از نظر انرژی مقرون به صرفه و مشوق حمل و نقل عمومی ،سودمند باشد(مثنوی ،۸۲ ۱۳ :۹۱).
با این استدلال که این مدل به بسط و پراکنش اثرات ترافیک در محیطی بازتر و در نتیجه جذب آنها در محیط و آلودگی کمتر منجر می شود، کیفیت زندگی در این مدل توسعه بسیار بالاتر خواهد بود:۹۵-۱۰۶) Gordon et al., 1989).
در مطالعات مطرح شده شاخصه ها ی شهر فشرده تحت دسته بندی های عمده زیر شناسایی شده ا ند:
دسترسی به خدمات شهری ^[۷۱] ،در رابطه با مساوات در دستیابی به طیف خدمات و سرویس های شهری.
کاهش نیاز به سفر ^[۷۲] در رابطه با طول سفر ،به خصوص از استفاده با اتومبیل شخصی .
سلامتی و بهداشت عامه ^[۷۳] ، در رابطه با بهبود سلامت جامعه ،از طریق کاهش ،آلودگی ناشی از اتومبیل ها و انتشار گازهای سمی آنها.
«تعاملات اجتماعی^[۷۴] ، در رابطه با فرصت برخوردهای مثبت اجتماعی در خیابان های شهری و محله ای و فضاهای عمومی ، از طریق استفاده مداوم مردم از این اماکن و از طریق سفر های پیاده(مثنوی، ۱۳۸۲ :۹۲).
۲-۱۵- کیفیت زندگی و توسعه پایدار
برای اینکه یک منطقه شهری کیفیت زندگی را ارتقاءبخشد؛باید به سلائق و نیاز های ساکنان آن منطقه توجه نماید . اندوختن ویا افزایش سرمایه یکی از راه حل هایی است که سبب پایداری درهرجامعه می گردد؛ زیرا پایداری و کیفیت زندگی تابع ارتباط افراد با سرمایه خواهد بود .متداولترین سرمایه موثر بر سیستم های شهری شامل: سرمایه های اقتصادی ،طبیعی ،انسانی و اجتماعی است.که مجموع آن سبب پویایی و ارتقاءکیفیت زندگی خواهدشد .
درحال حاضربخش عمده ای از روندرشد جمعیت به دلیل مهاجرت است . در همه ی شهر ها چنین رشدی مورد قبول نیست .(Taylor, et al., 2009)عوامل و بازخورد هایی که ممکن است مهاجرت درون شهری و یا خروج افراد از یک منطقه شهری را منجرگردد در نتیجه ی نارضایتی از کیفیت زندگی می باشد. بنابراین درک ساختاری سیستم های شهری موثر،در پویایی پایداری و کیفیت زندگی بسیار مهم است .تراکم بالای جمعیت در یک منطقه کوچک ،علاوه برتهدیدات اجتماعی وزیست محیطی وعدم رفاه اقتصادی ، بار اضافه ای بر سیستم شهری تحمیل خواهد نمود ؛چنانچه مدیریت صحیحی دررابطه با این خطرات نشود؛ اهداف بلند مدت پایداری و کیفیت زندگی در یک شهر به لغزش و خطا خواهد رفت(McGranahan. et al, 2005).
اولین گام در شناخت نحوه مدیریت ،شناخت ساختاری است که تغییر در اصول سرمایه را مدیریت کرده و تاثیربسزایی در پایداری و کیفیت زندگی دارد .درضمن ما به درک پویایی از جوامع شهری که به روابط مردم با منابع طبیعی ورشد اقتصادی کمک کند نیاز داریم .پایداری شهری و اهرم های سیاسی برای ترفیع دادن قابلیت های بلند مدت اجتماعی و زیست محیطی ازجمله ساختارهای اساسی است (Campbell, 1996). که برای رسیدن به پیشرفت های پایدار و رشد اقتصادی نیازمندیم . (Woodwell, 1998)
با این حال،تصمیم گیریهای اقتصادی باید در زمینه تمایلات اجتماعی ساکنان آن منطقه و محدودیت های زیست محیطی صورت گیرد) . (Levett, 1998
بنابراین ،درک صرفا اقتصادی از سرمایه ،توانایی ما را برای برقراری ارتباطات اجتماعی و زیست محیطی در جهت پایداری و سرزندگی محدود می کند .ما برای درک نتیجه پایداری و کیفیت زندگی در بحث های خود مناطق شهری را به عنوان مکانی که مدل های مضاعف سرمایه را اندوخته و در بین مردم توزیع می کند در نظر می گیریم که این خود باعث پایداری در ثروت و قدرت می شود بحث در مورد پایداری و کیفیت زندگی همواره تهدید مشترکی را به دنبال دارد . تلویحا باید گفت پایداری و کیفیت زندگی به رابطه مردم با سرمایه وابسته است .
کمیسیون جهانی منابع طبیعی و تو سعه ^[۷۵]،پایداری را در کنار توسعه پایدار استفاده می کند ،توسعه ای که پاسخ گوی نیاز های حاضر با توجه به نسل های آینده و نیاز های خود آنهاست؛ تعریف می شود(WCED, 1987).
باتوجه به اینکه پایداری بر ایده ی استفاده از منابع و نیاز های فعلی استوار است ؛اما هیچ برنامه ای برای استفاده از منابع به گونه ای که قابل استفاده برای نسل های آینده بشر باشد، ندارد؛ برای مثال: آبهای زیر زمینی نباید به گونه ای مصرف شوند که بارش باران نتواند آن را جایگزین کند .جنگل ها نباید بیش از آنکه کاشته شوند قطع گردند و اجرای فعالیت های کشاورزی نباید به اندازه ای افزایش یابد که میزان ریز مغذی ها ی خاک تنزل یابد .
توسعه پایدار بر سه اصل استوار است :توسعه اقتصادی ،توسعه اجتماعی و حفاظت زیست محیطی . ریشه کن کردن فقر ،تعویض الگوهای ناپایدار تولید ، مصرف ،مراقبت و مدیریت منابع طبیعی که پایه و اساس توسعه اقتصادی و اجتماعی است از نیازهای اساسی در ایجاد توسعه پایدار می باشد .

۵-۲-۷-۱۰ نذری تاسوعا و عاشورا
در روزهای تاسوعا و عاشورا با شرکت اهالی شیعه، نذری پخته می­شودکه گوشت و برنج پایه ثابت این نذری است. این غذا بعد از مراسم سینه­زنی در مسجد خورده می­ شود و هر کس بخواهد از این غذا به عنوان تبّرک بیرون می­برد. بعضی از اهالی سنی مذهب ده که مایل به خوردن این نذری نیستند، روز عاشورا روزه می­گیرند.
۵-۲-۷-۱۱نون بی بی در­مونده
این نان که به «نان خیر» معروف است، نوعی نذری است. بدین ترتیب که هر کس نیّت نذری دارد، نان­های نازکی می­پزد. سپس نان را تکه تکه می­ کنند و روغن داغ و شکر روی آن می­ریزند. در پایاننان را روی اجاق می­گذارند تا شکرآن آب شود و نان کمی گرم شود. بعد دیگران را خبر می­ کنند که بیایند از این نان بخورند یا ببرند.
بر اساس تعریف بزرگترها در قدیم این نان را در اتاق تاریک می­خوردند و بعد از خوردن دست­ها را می­شستند و آب آن را داخل گودالی یا تشتی می­ریختند. بعد دست­ها را با پارچۀ نو و تمیزی که آویزان بود، خشک می­کردند.سپس از آن خانه بیرون می­رفتند و روی گودال آب را، خاک می­ریختند. این کارها به این منظور بود که مردان و پسران متوجه نشوند از این نان خورده­اند ومعتقد بودند که اگر مخفیانه باشد، حاجت حتماً بر­آورده خواهد شد.
۵-۲-۸ رسوم خاصّ قدیم
۵-۲-۸-۱ درو کردن گندم و جو
این رسم جالب که در قدیم بوده و اکنون تقریباً منسوخ شده است، بدین صورت بوده که وقتی گندم یا جو به مرحلۀ درو کردن می­رسید، با داس­های مخصوص درو که به آن «داسِ مَنگال» می­گفتند، گندم و جو را می­بریدند. زمین صافی و همواری را انتخاب کرده و گندم یا جوهای درو شده را روی زمین ردیف می­کردند. بعد هفت یا هشت خر زرنگ و سرحال انتخاب می­کردند. وسط خرمن، چوبی نصب می­کردند و افسار خرها را به طرز ماهرانه­ای به چوب می­بستند که هنگام دور زدن روی خرمن به هم برخورد نکنند. بعد یک نفر به عنوان هدایت کننده وسط خرمن می­ایستاده و قسمتی از افسار خرها را به دست می­گرفته و این شعر را می­خوانده:
-هِی تالَ، خرمن گالَ ، گردی و گالَ،
‌-خر سیاه هیِ، مرگُش بیا هی،
-خر سفید هی، مرگش رسید هی
-هِی تالَ، خرمن کالَ
و همچنان تکرار می­کرد و خرها روی خرمن می­گشتند. هرگاه یک نفر خسته می­شد، نفر بعدی می­آمد و این روش ادامه پیدا می­کرد تا خرمن خوب کوبیده شود. بعد از این مرحله، نوبت به باد دادن گندم یا جو بود و این کار حتماً باید در موقع وزش باد انجام می­گرفت. این کار با وسیله ای به نام «هوسین» انجام می­شد، در موقع باد دادن گندم وجو می­خواندند:
باد بیا، باد بیا، نَنَت وَ قَعْلَه مُرده خُوی. بِچِ بِنِه مُرده و تکرار می­کردند و بدین ترتیب گندم و جو از کاه جدا می­شد، بعد محصول را داخل گونی ریخته و می­خواندند:
-خرمن ما هزار اَکُیْ،
- سیصدو صد جُوال اَکُی،
-اُشتر اَتا اَباراَکُی
- هی تالَ، خرمن تالَ
بعد محصول را به خانه جهت مصرف حمل می­کردند. این شعرها را جهت افزایش برکت محصول می­خواندند.
یکی از اهالی هنگامی که این رسم را تعریف می­کرد، گویی خیالش را به گذشته و هنگام درو کردن گندم پرواز داده بود و خود را آن­جا تصور می­کرد و این نشان­دهندۀ رسوم زیبایی بوده که امروزی­ها قادر به درک آن نیستند، اما قدیمی­ها حتی از یاد­آوری آن لذّت می­برند.
۵-۲-۸-۲دوشاب درست کردن
یکی از رسوم قدیمی که بزرگترها با حسرت از آن یاد می­ کنند، درست کردن دوشاب و پختن نان کُماچ است.
خرما را که از قبل خیس گذاشته­اند، روی آتش گذاشته تا خوب پخته و له شود. بعد با چوب درخت نخل خوب له می­کردند و داخل گونی می­ ریختند. سکویی با آجر به صورت گِرد درست کرده، روی آنرا با سیمان می­پوشانند که سطح آن صاف و تمیز باشد. بالای سکو را سوراخ کرده و چوبی در آن قرار می­دادند، این سکو ناودان کوچکی دارد. گونی را روی سکو گذاشته و وسیلۀ سنگینی روی آن قرار می­ دهند. شیرۀ خرمای داخل گونی داخل ظرفی که زیر سکو گذاشته شده می­ریزند، دوباره شیره را روی آتش می­گذارند تا خوب غلیظ شود.بدین ترتیب دوشاب آماده می­ شود.
تفاله های خرما را نیز که در گویش محلی به آن«مُجی» می­گویند به گوسفند می­ دهند و هسته­های خرمای دوشاب شده را آسیاب کرده و با آن نان درست می­ کنند و متقدند برای کسی که بیماری دیابت دارد، بسیار مفید است.

۵-۲-۸-۳کُماچ پختن
گندم را با آسیاب دستی آرد می­کردند. سپس با گیاه دارویی (لَجنَه) راجونه و نمک خمیر می­کردند. خمیر را به صورت گِردۀ کوچکی در­آورده و روی سنگ نان­پزی(خونگ) آن­را کمی صاف کرده و زیر آتش می­گذاشتند، بعد وارونه کرده تا هر دو طرف خوب برشته شود و روی آن روغن و مَیه می ­زدند و می­خوردند.
درست کردن دوشاب و پختن کُماچ در یک شب تا صبح و به صورت دسته جمعی انجام می­گرفتهکه صفای خاصی داشته است. این کار را زنان در فصل برداشت خرما انجام می­داده­اند.
۵-۲-۹ رمضان در هرمود
۵-۲-۹-۱ افطاری در مسجد
از اول تا پایان ماه مبارک هر روز به نمایندگی از آقای فهیمی خیّر منطقه غذایی طبخ شده به مسجد برده می شود تا هم کسانی که در مسجد نماز می خوانند و هم رهگذرانی که موقع افطار به این محل می رسند از این غذا تناول کنند همچنین خانواده ها نیز هر کدام افطاری آماده کرده و به مسجد می فرستند بدین ترتیب در مسجد هر روز سفره مفصّل و رنگین افطاری گسترده می شود.
۵-۲-۹-۲ جام رمضانی
در این ماه هر شب مردان محل مسابقه فوتبال برگزار می­ کنند و از روستاهای اطراف نیز در این مسابقات شرکت می­ کنند. در پایان مسابقات که هم­زمان با پایان ماه مبارک نیز هست، به تیم برنده جام رمضان و جوائزی اهدا می­گردد.
۵-۲-۹-۳ ختم قرآن
در طول ماه مبارک رمضان، زنان و دختران باسواد قرآن ختم می­ کنند. اگر سال اول قرآن خواندنشان باشد، ختم قرآن را به ماما یا پرستار تولّدشان هدیه می­ کنند، حتی اگر در قید حیات نباشند و بقیه این ختم را به پدر ، مادر، اموات و… هدیه می­ کنند.
۵-۲-۹-۴ خرید رمضانی
چند روز مانده به آغاز ماه مبارک خانواده­ها به شهر رفته و خرید مفصلّی برای ایّام ماه مبارک انجام می­ دهند. حتی تنقلاتی نیز برای عیدی روز فطر کودکان خریده می­ شود.
۵-۲-۹-۵ درس­های رمضانی
کلاس­های اذان، تکبیر، صوت قرآن و روخوانی و شعر توسط روحانی برای نوجوانان این روستا برگزار می­گردد. همچنین کلاس­های احکام و مشاوره برای همسران در این ماه برگزار می­ شود. روحانی مسجد، روزهای زوج نوجوانان شرکت کننده در کلاس­ها را به استخر شنا می­برد.
۵-۲-۹-۶ سر­فطر
سر­فطر یا همان فطریه، بدین صورت تعیین می­ شود که بیست و هفتم یا بیست و هشتم ماه مبارک رمضان به تعداد افرادی که در خانواده روزه گرفته­اند، هر نفر سه کیلو برنج و آنهایی که روزه نگرفته­اند، مقداری بیشتر فطریه می­ دهند (چون غذای غالب اهالی برنج است).
کسی که روزه نگرفته اگر می ­تواند دو ماه کفاره روزه­اش، روزه بگیرد و اگر نمی­تواند، از سه کیلو برنج بیشتر بدهد. زنی که حامله است یک کیلو برنج، جهت فطریۀ روزه به او تعلق می­گیرد و نیز بچه­ای که در ماه رمضان متولّد می­ شود، فطریه­اش سه کیلو برنج است.
۵-۲-۹-۷ نقش زنان در رمضان
زنان در درست کردن افطاری­های متنوّع و رنگارنگ بسیار مهارت دارند. درست کردن دسر­های رنگین: طبخ غذاهای لذیذ، برنامه پیاده­روی شبانه، خواندن نماز و قرائت قرآن، از کارهایی است که زنان در طول ماه مبارک انجام می­ دهند.
۵-۲-۹-۸هدیه خیّرین
چند روز مانده به شروع ماه مبارک رمضان، خیرّین منطقه به ویژه «آقای عبدالرحیّم فهیمی» که ساکن امارات بوده و نماینده ایشان انجام امور خیر را به عهده دارد، سبد کالای مفصلّی شامل: گوشت قرمز، مرغ، برنج، روغن و مقداری وجه نقد به حدود صد خانوار و یا بیشتر اهدا می­ کنند. خیّرین دیگر نیز اقلامی چون: چای، پودر شربت، پودر ژله، کرم کارامل و… جهت خیر بین خانواده­ها به ویژه زنان خود سرپرست‌و اقشار کم­درآمد تقسیم می­ کنند. بدین ترتیب هیچ خانواده­ای در هرمود نگران خرجی ماه مبارک نیست. خیّرین دیگری نیز از کشور امارات برای آن­ها مبلغ قابل توجّهی وجه نقد هدیه می­ دهند.
۵-۲-۹-۹ همیاری در رمضان
در طول شب­های ماه رمضان، در بین اهالی شیعه مذهب این روستا رسم بر این است که هر کس کار بنّایی یا ساختمان دارد، گروهی به یاری او می­شتابند. در طول این یک ماه بسیاری از این کارها با همیاری و همکاری همدیگر انجام می­ شود و بسیاری از مشکلات رفع می­گردد . این از برکات ماه مبارک رمضان است.
۵-۲-۱۰ نماز­های ماه رمضان
۵-۲-۱۰-۱ نماز تراویح
این نماز مخصوص اهل تسنّن است و کیفیت آن بدین صورت است که در ماه رمضان بعد از نماز خفتن(عشاء)، نماز تراویح برگزار می­ شود. نماز تراویح بیست رکعت است و به اضافه سه رکعت نماز وتر، جمعاً بیست و سه رکعت می­ شود. این نماز به صورت دو رکعتی و به جماعت خوانده می­ شود. کیفیت خواندن نماز تراویح بسیار با­شکوه است و جماعت زیادی در مساجد برای ادای این نماز جمع می­شوند. بعد از نماز عشاء، افراد جداگانه هر کدام دو رکعت نماز سنّت به جای می­آورند. آن­گاه موذّن با صدای بلند این گونه نماز تراویح را اعلام می­ کند: یکصد هزار بار صلوات برسیّد عالم محّمد و جماعت حاضر یک صدا می­گویند: صّل الله علیه و سلّم. و رکعت اول خوانده می­ شود. در آغاز رکعت دوم این­گونه گفته می­ شود: دویست هزار بار صلوات برسیّد عالم محمّد و جماعت نیز جواب می­ دهند و… بعد از نماز تراویح، نماز وتر است که سه رکعت می­باشد. دو رکعت شفع و یک رکعت وتر.